OKB İle Yaşamak Nasıl Bir Şeydir?

Üstünlük ve Aşağılık Kompleksi

Alfred Adler’in Bireysel Psikoloji kuramını oluşturan en önemli iki kavram aşağılık ve üstünlük hisleridir. Adler, insan doğasını sosyal-psikolojik açıdan ele alarak kişiliğin bütünlüğü üzerinde durmuştur. Bireyin davranışlarının sosyal çevresiyle olan etkileşimleriyle birlikte şekillendiğini vurgulamıştır. Davranışların istek ve amaçlarla şekillendiğini belirterek, amaca yönelik olduğunu savunmuştur. Bu amaçların insanın düşünce, duygu ve davranışlarını etkilediğini ifade etmiştir.

Adler, kuramının en önemli kavramlarından biri olan üstünlük kompleksini, aşağılık olma hissinin aşırı telafisi olarak tanımlamıştır. Üstünlük kompleksine sahip kişide düşük benlik saygısı ile birlikte aşağılık ve yetersizlik duyguları mevcuttur. Altta yatan aşağılık kompleksini maskeleyerek üstünlük sergilemektir.

Üstünlük ve aşağılık kompleksinin çocukluk çağında oluşmaya başladığını belirten Adler, Freud gibi insan yaşamının ilk altı yılının kişilik gelişiminde önemli olduğunu vurgulamaktadır. En temel sosyal sistemin aile olduğunu ve bireyin nasıl davranması gerektiğini aileden öğreneceğini belirtmektedir. Kişilik gelişiminde aile kavramı üzerinde yoğunlaşmıştır.

Adler’e göre her doğan bebek aşağılık, yetersizlik ve savunmasızlık hisleriyle dünyaya gelir. Çünkü etrafında güçlü ve yeterli yetişkinler vardır. Beslenme ve korunma ihtiyacı için yetişkine muhtaçtır. Çocuk, çevresiyle etkileşime girdikçe karşılaştırma yaptığı sırada aşağılık duygusu kendini göstermeye başlar. Sağlıklı ve dengeli kişilik yapısına sahip olan çocukta zamanla güven duygusu gelişir.

Kompleksler çocukluk döneminde başlar ve çocuğun farkındalık düzeyine göre düzelir. Aşağılık duygusunu kavrayabilmek için en önemli nokta bireyin kendine dair varsayımlarıdır. Fiziksel ve sosyal olarak kendini aşağıda algılamak bireyin hissettiği bir duygudur. Bu hisler bireyin varoluşsal amaçlarını belirlemede yardımcı olur. Başarı için çabalamasını sağlar. Yaşamda yer edinme, verimlilik ve zorluklarla baş edebilme gibi becerilerini geliştirmesine katkı sağlar. Ayrıca Adler, bu hislerin her birey için evrensel olduğunu belirtir. Aşağılık duygusunu zayıflık olarak görmekten ziyade yaratıcılığın kökeni olduğuna inanır. Bu duygular, başarıyı yakalayabilmek ve kendini tamamlamış hissedebilmek için kişiyi motive eder. Her bireyin gelişimi için aşağılık ve üstünlük duyguları normal ve gereklidir. Fakat her duygunun aşırı yaşanması sağlıksızdır. Adler, çözümlenemeyen aşağılık hislerinin aşağılık komplekslerine, üstünlük çabalarının da üstünlük kompleksine neden olduğunu vurgular.

Benlik kavramı çocuğun ailesi ve sosyal çevresiyle olan etkileşimiyle oluşur. Çocukluk döneminde ebeveynleri tarafından aşağılanan, hor görülen ve yetenekleri göz ardı edilen, hata yaptığı zaman cezalandırılarak başarısız ve yetersiz bir benlik geliştiren kişide aşağılık kompleksi oluşur. Aslında yapabileceklerini dahi yapamaz ve başarısızlık korkusu yaşar. Göz teması kurmaktan kaçınır, korku ve utanç gibi duyguları yoğun yaşar. Bu nedenle benlik saygısı ve özgüveni oldukça zayıftır. Kişiyi toplumdan soyutlar ve bir süre sonra içedönük bir kimlik geliştirmesine neden olur.

Aşağılık kompleksi kıskançlık duygusuyla ilişkilidir. Aşağılık kompleksi yaşayan kişi değersizlik hissini yoğun yaşar. Özel hayat ve iş yaşamında kendini birçok konuda yetersiz hisseder. Bu nedenle takıntılar, saplantılar, özgüven eksikliği, kaygı ve depresyon vb. gibi psikolojik rahatsızlıklar baş gösterir.

Tam tersi olan üstünlük kompleksi gelişen kişinin çocukluğunda ise, ebeveynleri aşırı ve gereksiz övgülerle herkesten üstün, güzel, yakışıklı, başarılı, yetenekli ve zeki gibi yüklemeler yapar. Üstünlük kompleksi yaşayan kişi; benmerkezci düşünme yapısına sahiptir. Tüm olayları kendi açısından değerlendirir. Diğer insanları umursamaz. Empatiden yoksundur. Kendini sürekli diğer insanlarla karşılaştırma içerisine girer. Diğerlerinden üstün olduklarına dair benlik algıları vardır. Yeteneklerinin ve üstün olduğunu düşündüğü özelliklerinin diğerleri tarafından fark edilmemesi ya da ilgi görmemesinden oldukça rahatsız olur, öfkelenebilir. Öne çıkarmak istediği yönüyle ilgili saatlerce konuşabilir. Eleştiriye açık değildir. Hoşuna gitmeyen bir yorum karşısında kibirli ve hatta küçümseyici tavır sergileyebilir. Her ortamda ayrıcalıklı olduğuna inanır. Başarılı olmak, iş yerinde terfi almak, alkışlanmak, takdir edilmek ve sevilmeyi sadece kendisinin hak ettiğini düşünür. Bir başkasının bu ayrıcalıklara sahip olması durumunda aşırı kıskançlık ve öfke duyar. Grup içerisinde liderlik yönleri baskındır ve kontrolü elinde tutmak ister. Kontrolü kaybetmemek ve kendi isteklerini yerine getirebilmek için çok çaba sarf eder. Çevresindekileri manipüle edebilme özelliği vardır. Reddedilme karşısında saldırgan davranır. Özellikle ruh hali sık sık değişkenlik gösterir. Bir yandan kendini diğerlerinden üstün görürken, bir anda kendini diğerlerinden daha kötü algılayabilir. Bu değişken ruh hali depresyon, anksiyete vb. gibi psikolojik rahatsızlıkları da beraberinde getirir.

Psikolog Funda Buharalı

Sınır Koymak Ne Demektir ?

Sınır koyma, insan ilişkilerinin en önemli noktalarından biridir. Kişilerin sınırlarının aralığını ve geçirgenliğini belirlemesi ile ilgilidir. Sınır koyma; kişisel alanımızı, değerlerimizi ve ihtiyaçlarımızı gösterir. Kişisel sınırlar bizi bir birey olarak tanımlar ve neyi yapıp neyi yapmayacağınızı fark etmemizi sağlar. Bunun yanında sınırlar neyden hoşlanıp hoşlanmadığımızı gösterir. Sınırlarınız birinin size ne kadar yaklaşabileceğini ifade etme biçiminizdir. Bazı insanların sınırları çok sert ve katıdır bu durum da ilişkilere zarar verebilir. Bazı insanların sınırları ise çok fazla geçirgendir bu durum da kişinin benliğine zarar veren bir durum olarak karşımıza çıkabilir. Sağlıklı sınırları oluşturmak hem kişilerarası ilişkiler hem de kendimizle olan ilişkimiz açısından önemlidir.

1. Sert Sınırları Olan Kişiler: Bu kişilerin sağlıklı ilişki kurmaları oldukça zorlayıcı olur. Yardıma ihtiyaç duydukları zamanlarda bile soğuk ve uzak durarak yardım istemekten kaçınırlar. Yakın ilişkilerde reddedilmemek için daima kaçınma davranışı gösterebilirler. Düşünce ve duygularını ihtiyaç duydukları zamanlarda bile ifade etmezler.
2. Geçirgen Sınırları Olan Kişiler: Sert sınırları olan insanların tam tersi olarak bu kişiler, duygu ve düşüncelerini olması gerekenden fazla paylaşırlar. Çevrelerindeki kişilerin yaşamlarına müdahale etmelerine izin verirler. Saygısızlık ve istismar karşısında tepki vermemeleri olası bir durumdur.
3. Sağlıklı Sınırları Olan Kişiler: Kendi değerlerini koruyarak, diğerlerinden fikir alarak ve bu fikirleri uygulamadan önce kendi süzgecinden geçirerek hayatlarına devam edebilirler. Özel yaşamları ilgili detaylı bilgiyi sadece yakın çevreleriyle paylaşırlar. İstemedikleri bir durumda hayır demekte zorluk yaşamazlar. İhtiyaçlarını, duygu ve düşüncelerini esnek bir şekilde ifade edebilirler.

Sınır Koymak Neden Gereklidir ?

Sizi rahatsız eden durumları dile getirmediğinizde yaşadığınız sıkıntıyı içinize atmış olursunuz ve bu durum psikolojik sağlığınız olumsuz olarak etkiler. İçimizde yaşadığımız bu sıkıntılar kimi zaman ani ve sebepsiz öfke patlamaları olarak ortaya çıkabilir. Kendinizi korumak ve sağlıklı bir iletişime sahip olmak için bedensel, duygusal ve bilişsel sınırlara ihtiyacınız vardır. Burada en önemli noktalardan biri sınır koymanın bir bencillik olarak düşünülmemesidir. Kişinin kendi iyilik halini sürdürebilmesi ve sağlığını koruyabilmesi için gerekli bir davranıştır. Romantik partnerinizle, arkadaşlarınızla, çocuklarınızla ya da iş hayatınızdaki kişilerle sınırlarınızı belirlemek kişiler arası ilişkileriniz için bir ihtiyaçtır. İlişkilerde sınırlarımızın olması, ihtiyaçlarımızı ve isteklerimizi diğer kişilerin tepkilerinden çekinmeden, açık ve net şekilde iletmemize yardımcı olur. Aynı zamanda diğer insanların kişisel çıkarları için bizi kullanmasını ve zarar görmemizi engeller. Kişisel sınırlarımızı belirlemek ve bu sınırların ihlal edilmemesi için çaba göstermek; öz saygımızı, özgüvenimizi ve öz farkındalığımızı geliştirir.

Sınır Koymak Neden Bizi Zorluyor Olabilir ?

Sınır koymanız gerektiği zamanlarda kaygılı hissedebilirsiniz. Özellikle terk edilme korkusu, dışlanma korkusu ve reddedilme korkusu ile birlikte sınır koymaktan hemen vaz geçiyor olabilirsiniz. Hem kabul görmek hem de o kişiyle olan ilişkinizi riske atmamak için sergilediğiniz bu davranış kendinizden ödün vermenize neden olur. Sınır koymanın sosyal ilişkilerimizi riske atabileceğine dair var olan inancımız, bizim için kabul edilebilir ve kabul edilemez durumların neler olduğunu fark etmemize ve ifade etmemize engel olabiliyor. Burada sınır çizmenin diğer kişileri cezalandırmak için değil kendi iyi oluşumuzu korumak için gerekli olduğunu fark etmemiz gerekiyor. Sağlıklı sınırlar oluşturmayı öğrenemememizin önündeki en büyük engellerden biri de, sınırlarımızın nerede başlayıp nerede bittiklerini bilmiyor oluşumuzdan ve sınırların esnetilemez olduğunu düşünmemizden kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda kendimize zaman tanımak ve kendimizi gözlemek bizi rahatsız eden durumları fark etmemize yardımcı olacaktır. Herkesle iyi olma, herkesle iyi geçinebilme ihtiyacı hissediyorsanız bu durumu ilişkilerinizdeki sınırları gözden geçirmeniz gerektiğini size hatırlatacak bir ipucu olarak düşünebilirsiniz.

Hangi Konularda Sınır Koyulabilir ?

* Fiziksel Sınırlar: Yeme, içme gibi tüm fiziksel ihtiyaçları içine alan sınırlarımızdır.
* Duygusal Sınırlar: Diğerlerinin duygularınıza saygı duymasını temel noktaya alan bu sınırlar, sizin de başkalarına ne kadar empati yapabildiğinizi gösterir. Duygularınız ile alakalı sizi rahatsız eden sorular soruluyor veya duygularınız saygı görmüyorsa, duygusal sınırlarınız ihlal ediliyor olabilir.
* Zaman Sınırları: Neyin önemli olduğunu veya daha öncelikli olduğunu biri size söylüyor ve siz de buna uyum sağlamak zorunda hissediyorsanız, zaman ile ilgili sınırlarınız net olmayabilir.
* Maddi Sınırlar: Bütçenizi ve sahip olduklarınızı harcama biçiminize kendiniz karar vermiyorsanız, maddi sınırlarınız aşılıyor olabilir. Diğer insanlar size sürekli maddi konularda akıl veriyor veya sizden talepte bulunuyorsa ve uyum sağlamak zorunda hissediyorsanız maddi sınırlarınız aşılıyor olabilir.
* Entelektüel Sınırlar: Dil, din, ırk ayrımı yapan durumlar entelektüel sınırları aşmaktadır.
* Cinsel Sınırlar: Mahremiyet ve rıza olmadan yapılan her davranış, cinsel sınırları ihlal eder.

Sağlıklı Sınırlar Oluşturmak İçin Neler Yapabiliriz ?

– İlk olarak, ilişkilerinizdeki önceliklerinizi fark edin ve kime hangi konuda sınır koymanız gerektiğini belirleyin.
– Duygu ve düşüncelerinizi karşı tarafa açık ve net bir şekilde iletmeye özen gösterin.
– Sınırlarınızı çok katı ve değişmez olarak oluşturmamaya dikkat edin. Sağlıklı sınırlar bellidir fakat duruma ve kişiye göre esneklik sağlayabilen tutarlı yapılardır.
– Sınırlarınızı ifade ederken üslup çok önemlidir. Karşılıklı saygıyı bozmadan, kişiyi incitmeden, terslemeden ve kırmadan sınırlarınızı ifade etmeniz gerekir.
– Verdiğiniz kararların arkasında durun.
– Hayatınızın merkezinde bir başkası değil kendiniz olduğunu unutmayın.

YANKI PSİKOLOJİ

Ayrılık kararı, çiftler arasında ortak olarak verilmiş olan bir karar ise, bu süreç daha mantıklı ve kabul edilebilir bir biçimde sağlıklı olarak deneyimlenebilir. Bu süreçte ayrılık kararı karşılıklı ve her iki tarafın isteği ile gerçekleşmişse bu durumda iki taraf ayrılığın nedenlerini bilir ve bundan sonraki süreçlerde iki ayrı birey olarak hayatlarına nasıl devam etmeleri gerektiğine yönelik adımlar atarlar.

Fakat romantik ilişkide yaşanan her ayrılık bu kadar sağlıklı ve mantıklı olmamaktadır. Çiftlerden biri ayrılığı kabul etmeme, partnerine kızma, haksızlığa uğradığını hissetme, karşı tarafın suçlu kendisinin mağdur olduğunu düşünme ve partnerine yönelik sözel ya da fiziksel saldırıda bulunma gibi tepkilerde bulunabilir. Bu tepkileri vermeyen kişiler ise alınan ayrılık kararı sonucunda, daha farklı tepkiler de gösterebilirler. Bu durumlarda kişiler, kendilerine olan özgüvenlerini yitirerek, terk edilen kişi olacak kadar sorunlu olduğunu düşünme, içe kapanma, değersiz hissetme, hayatın anlamsız olduğunu düşünme ve yalnız kalma gibi durumları deneyimleyebilirler.

Ayrılık Aşamaları

⦁ Gizli şüpheler: Ayrılma süreci kişilerden bir tanesinin aklında ilişkiye dair şüphelerin ortaya çıkması ile başlıyor. Uzun süreli ilişkilerde kişilerin duyguları her daim ilişkinin başındaki kadar güçlü olmayabiliyor ya da ilişkiden her zaman aynı miktarda memnun olmayabiliyorlar. Bu durum çoğu zaman normal olarak kabul edilirken, ilişkinin sona erdiği anlamına gelmiyor. Bununla beraber çiftlerden biri ilişki hakkında sürekli olumsuz düşünüyorsa ve ilişkiye dair endişelerinden ne yaparsa yapsın kurtulamıyorsa ayrılık kararı gündeme gelebiliyor. Bu aşamada ayrılmayı düşünen taraf bunu dile dökemiyor ve karşı taraf da bu düşüncelerin bilincinde olmayabilir.

⦁ İmalar: Bu aşamada ayrılma düşüncesine sahip olan kişi bunu hala partnerine direkt söylemiyor fakat dolambaçlı yollardan ifade ediyor olsa da bu ilişkiden memnun olmadığını belli etmeye başlıyor. Örneğin, partnerine “Bu akşam neden sofrayı sen hazırlamadın, hiçbir zaman bana yardımcı olmuyorsun” gibi çıkışlarda bulunuyor. Bu çıkışlar karşı tarafa üzerine durmaya değmeyecek kadar önemsiz sorunlar gibi geliyor. Ayrılmayı düşünen taraf ise bu ifadelerle partnerine yolunda gitmeyen konular olduğuna dair işaretler verdiğini fakat partnerinin bu işaretleri bir türlü algılayamadığını düşünebilir.

⦁ Dışa Dönüş: Bu aşamada ayrılığı düşünen kişi, kendisini ilişkisi ve partneriyle değil de dış dünya ile memnun etmeye çabalar. Örneğin; yeni bir beceri öğrenmeye başlar, bir kursa yazılır ya da yeni kişilerle arkadaşlık kurmaya başlayabilir. Buradaki problem ayrılığı düşünen kişinin bu etkinliklere ve yeni girdiği sosyal gruplara partnerini özellikle dahil etmek istemiyor olmasından kaynaklanır. Bu durum partnerlerin ortak alanlarının ve birlikte geçirdikleri zamanın azalmasına sebep olur. Yeni sosyal ortamlara dahil olmaya başlayan kişi için bu ortam, yeni potansiyel partnerlerle tanışmak anlamını da taşıyor olabilir ve zaten zihninde içinde bulunduğu ilişkiye dair soru işaretleri olan birisi için potansiye adayları farkına varmak daha kolay olabilir.

⦁ Geçmişi Yeniden Yazma: İlişkinin başlangıç aşamasında partnerinden “İşte aradığım insan” diye bahseden kişinin düşünceleri bu aşamada “Ben böyle olacağını zaten biliyordum hep sorunlarımız oluyordu.” düşüncesine dönüşür. Ayrılığın bu aşamasında ayrılmak isteyen kişi, partnerini idealize etmenin tam tersini yapıyor ve partnerinde olumsuz olabilecek ne kadar özellik varsa onlara odaklanmaya başlıyor.

⦁ Düşüncelerin İfade Edilmesi: Durumu geriye döndürmenin çoğunlukla artık çok zor olduğu bu aşamada ayrılmak isteyen taraf, bu konudaki düşüncelerini ailesinden bir kişiye ya da yakın bir arkadaşına söylüyor. Bu sayede kişinin zihnindeki ayrılma düşüncesi daha da netleşiyor ve daha olası bir hale dönüşüyor. Bu aşamada karşılaşılan davranışlardan bir tanesi de partnerle sosyal ortamların içerisindeyken tartışmaya girmekten kaçınılmaması oluyor.

⦁ Partnersiz Hayatı Deneyimleme: Bu aşamada ilişki devam ediyor olsa dahi ayrılığı isteyen taraf ilişkisi bitmiş gibi hareket etmeye başlıyor. Partnerleri olmayan kişilerle daha sık buluşmak, arkadaşlarının ayrılık anılarını dinlemek gibi durumlar bu aşamada ortaya çıkıyor. Ayrılmayı düşünen kişi, partneriyle beraber geleceğe dair planlar yapma konusunda isteksiz oluyor çünkü artık içinde bulunduğu ilişkiye eskisi gibi bağlı hissetmiyor. Evli çiftlerde bu aşamaya gelindiğinde ayrılmak isteyen kişinin yüzüğünü takmayı bıraktığı zamanlar olabiliyor.

⦁ Harekete Geçme: Kişi bu aşamada partnerine ayrılma düşüncesinden hala söz etmemiş olsa bile bu düşüncesini belli etmeye başlıyor. Bu aşamada, amaç ayrılmak istediğini açıkça ifade etmekten ziyade karşı tarafı ayrılmak istemesi için manipüle etmek oluyor. Bu aşamaya kadar ayrılmak isteyen tarafın düşüncelerinden haberi olmayan kişi, bu aşamada ayrılma düşüncesinden haberdar oluyor.

⦁ Çabalama: Partnerinin ondan ayrılmak istediğini farkına varan kişi ilişkiyi kurtarmak için çaba sarf etmeye başlıyor. Sorunların aşılabilecek şeyler olduğunu ve çözülebileceğini düşünmeye yatkın oluyor. Fakat ayrılmak isteyen taraf için bu aşamada artık geri dönüş için geç kalınmış ve ilişki eski haline dönemeyecek bir hal almış oluyor.

⦁ Ayrılma: Ayrılık konuşması açıkça yapılıyor. Bu aşamaya gelinmiş olsa bile ayrılmak isteyen kişi net cümleler kuramayabiliyor. Çoğumuzun bildiği, “Ara vermek istiyorum. Biraz birbirimize zaman tanıyalım.” gibi cümleler kurulabiliyor. İlişkiyi açıkça tamamen bitirmek yerine ucu açık cümleler tercih etmek, ayrılmak isteyen kişi için de kurulan duygusal bağı bitirecek olmanın ne kadar zor olduğunu gösteren bir işaret olarak karşımıza çıkıyor.

Ayrılık Sonrası Süreç

Romantik ilişkilerde, terk edilen kişi bir kayıp duygusu ile mücadele etmek durumunda kalır. Terk edilmiş olmanın yarattığı olumsuz duyguların ve düşüncelerin üstesinden gelebilmek için, yas sürecinin sağlıklı bir biçimde yaşanabilmesi ve sona ermesi gerekmektedir. Böyle durumlarda kişilerin tek başlarına üstesinden gelemedikleri duygu ve düşünceleri kontrol edebilmeleri ve düzenleyebilmeleri için bir uzmandan destek almaları gerekebilir. Aynı durum terk eden taraf için de geçerli olabilmektedir. Kişilerde oluşabilecek suçluluk, pişmanlık ve kayıp duygularının sağlıklı bir biçimde ele alınması kişinin psikolojik sağlığı açısından oldukça önemlidir.

YANKI PSİKOLOJİ

Bilenler bilir… Benden iyisini bulamaz fikri bitmeye yakın ilişkilerin veya bitmiş ilişkilerin ortak noktalarından biridir. Özellikle anlaşmazlıklarla biten bir ilişki sonunda taraflarda bir hezeyan hali başlar: “Benden iyisini bulacakmışsın zor bulursun.” Kimya meselesi ciddi bir mesele. İnsanların birbirlerine âşık olmasının, arzulamasının birden fazla sebebi var. Bu duygular karşılıklı olduğunda ise insanların mutluluk seviyesi arşa çıkar, bu mutluluk etrafta zıplaya zıplaya gezmeye, şarkılar söylemeye, danslar etmeye dönüşür. Aşkın zaman içinde öldüğünü düşünsek de aslında ilişki devam ettikçe bağlarımız güçlenir, alışkanlığımız artar, huylarımız benzeşir. Hal böyleyken ilk başta hissettiğimiz heyecan azalsa da paylaşımlarımız artar ve hayatımız ortaklaşır, bu nedenlerle de ilişkiye verdiğimiz önem artar.

Peki, ilişkide sorunlar çıkmaya başladığında ne olur? Elbette, her birimizin problemlere karşı verdiği tepkiler birbirinden farklıdır. Her bireyin kendi baş etme mekanizmaları, çözümleri ve teknikleri bulunur. Ayrılma kararı veren bir çift, ayrılık sürecini barışçıl bir şekilde konuşup iletişimde kalarak ayrılabildiği gibi kavga dövüş, kriz haliyle ayrılan çiftlerde bulunur. Bugünkü yazımızın konusu da ikinci grupta yer alan çiftler ve en bilindik ruh hallerinden biri olan, benden iyisini bulamaz fikri…

Benden iyisini bulamazsın fikrinin toksik özellikler arasında ilk üçte yer aldığından eminiz. Dünyanın merkezi olduğunu düşünen veya bunu düşündüğünü kabul etmese de iç dünyasında manipülasyon yeteneklerine yönelen insanlar için genel bir düşünce şeklinden bahsederiz. Ne yazık ki arkadaş çevremizde ya da tanıdıklarımız arasında mutlaka bir ya da iki tane çıkan bu güzel kardeşlerimizin ayrılık süreçleri hepimiz için bir ömür törpüsüne dönüşür.

Peki, bu fikrin arka planında yer alan duygu ve düşünceler neler? Partnerine kendisinden daha iyi birini bulamayacağını söyleyen insanlar, partnerlerinin öz güvenine hasar verme amacı taşır. Var olan ilişki, kutsal bir süreçmiş gibi lanse edilir ve ayrılık kararını duyan taraf, diğer tarafa korku ve kaygı vermek için kendisini bulunmaz hint kumaşı gibi gösterir. Ayrılma kararı veren kişiye, bir sonraki ilişkilerinde aynı mutluluğu yakalamasının imkânsız olduğu dayatılır, bu da kişinin duygusal olarak zedelenmesine yol açar.

İkinci duygu ise ihanet uğrama duygusuyla ilişkilidir. Ayrıldıktan sonra daha iyi birinin bulunacağına dair endişeler, kişinin karşı tarafa sözlü şiddete varan bir tavırla yanıt vermesine vesile olur. Ayrılığa dair fikirler gündeme geldikçe, kendisinden daha iyi bir partner bulunamayacağına dair beyanlarda bulunan insan, kendi kıskançlıklarını ve ihanete uğrama fikrini karşı tarafa yansıtır.  Üçüncü duygu ise aşağılanmışlık hissiyle ilgilidir. Kişi, ayrılmayı kabullenemez ve yetersizlik duygularını karşı tarafa yansıtır. Öz değerlendirmelerini yapmaktansa karşı tarafı suçlamayı tercih eder ve daha iyisinin bulunamayacağına dair tüm fikirlerle ayrılma kararı veren partnerine saldırır.

Bir diğer sebep ise garanti hissedilme duygusudur. İlişkilere damga vuran hislerden biri olan garanti görülmek, ayrılma kararı verildiğinde büyük bir probleme neden olabilir. Rahatlık alanından çıkarılan insan, karşı tarafın kendisini cepte gördüğünü, bu nedenle fethedilmiş kabul ettiğini düşünerek hırslanır ve benden iyisini bulamayacaksın düşüncesi gün yüzüne çıkar. Bu noktada kişi hem kendisine sinirlenir hem de karşı tarafa. Kendisine duyduğu öfkeyi kabullenemez ve yaşadığı duygusal karmaşayı ayrılık kararı veren bireye yansıtır.

Benden daha iyisine layıksın, sorun sende değil bende gibi toksik bir fikir olan benden iyisini bulacakmışsın zor bulursun her iki tarafında hayatını zehreder. Ayrılık kararı alan birey kendisini ya hapsedilmiş hisseder ya da bir daha başarılı bir ilişkiye sahip olamayacağı kaygısında boğulur. Terk edilen taraf ise kendisini avutmak için daha iyi birilerinin olmayacağı, eski partnerinin asrın hatasını yaptığını düşünerek kendisini kandırma yoluna gider. Kendi öz güvensizliğini saklamaya çalışarak uzun süren bir yalanlama süreci başlatır.

Hali hazırda zorlu bir süreç olan ayrılık süreci aslında hem ayrılan hem terk edilen taraf için üzücü bir dönemdir. Konuşup anlaşarak ayrılan insanlar bile birbirlerine verdikleri karşılıklı sevgi ve saygıyı kaybetmenin, rahatlık alanından çıkmanın ve duygusal boşluğun acısını çeker. Kavga dövüş ayrılan insanlar ise yaşadıkları stresli sürecin üstüne bir de duygu ve düşünce dünyalarına zarar veren ekstra hisler eklerler. 

Sevgili ben, seni sevmeyen biri için savaşmayı bırak. Yoluna devam et ve yürümeyecek olan bir aşk için kendine acı çektirmekten vazgeç. Biraz huzur bul ve bu duygusal diktatörlüğü kökünden sök. Cesur ol ve “Senden ayrılıyorum çünkü kendimi seviyorum.” de. Hepimiz kolay olmadığını biliyoruz. Beynin bir yeniden başlat butonu ya da acil çıkış kapısı hatta dertlerinizden sıyırıp biraz hava almanızı sağlayacak bir penceresi bile olmadığını biliyoruz. Beyin inatçıdır, sistemlidir ve ısrarcıdır. Duygusal anılara takılı kalmak için için savaşır kimliğinizde en büyük izleri bırakanlar onlardır.

“Aşkı unutmak için, yeni bir aşk bulmaktan ya da onlarla sizin aranıza mesafe koymaktan daha iyi ilaç yoktur.”

– Lope de Vega

Bizi sevmeyen birini sevmenin yanmayan bir kibritle mum yakmaya çalışmaya benzediğini söylerler. Neden bunu yaptığımızı, neden bizi sevmeyen birine tapmakta ısrar ettiğimizi gerçekten bilmiyoruz. Israrcı ve inatçı davranıyoruz, aklımızdan “eğer ona böyle söylersem, o da…” ya da “eğer bunu değiştirirsem, büyük ihtimalle…” gibi çarpık düşünceler geçiriyoruz. Ancak, aşk parayla çalışan bir otomat değil. Bozuk para koyup, bir tuşa basıp istediğiniz şeyi alamıyorsunuz. Bazen bir adım atıp, tüm yanlış umutlarınızı unutup, başkalarıyla birlikte sizden farklı bir yöne doğru ilerlemekte olan biri için kendinizi öldürmeyi bırakmaktan başka çare yoktur.

Sizi sevmeyen birini sevdiğinizde, onu aklınızdan çıkaramazsınız 

Biraz önce, birinin sizi sevmediğini bile bile, neden güçlü olmanın ve yeni bir sayfa açmanın zor olduğunu merak ediyorduk. Bu sorunun cevabı, nörolojinin karmaşık ve her zaman büyüleyici dünyasında saklı. Daha iyi anlamak için, şu örneğe bir göz atın:

Diyelim ki, ayrılığı atlatmak üzere olduğunuzu hissettiğiniz oldukça iyi günler geçiriyorsunuz. Ancak, bir öğleden sonra, tesadüfen eski sevgilinizin parfümünü kullanan birinin yanından geçtiniz. Bir anda üzüntüden boğulacak gibi oldunuz ta ki sizi neredeyse felç edip, gözlerinizden yaşlar boşaltana kadar.

California Üniversitesinden Antoine Bechara isimli bir nörobiyolog, bir kişi reddedildiğinde, beynin nasıl belli uyarıcıların, resimlerin ve anıların aralarındaki bağı sürdürmeye devam ettiğini tarif eden “beyinsel çatışma” tanımını ortaya koydu. Bu samimi ama güçlü bağın yer aldığı sinirsel ağ, beyindeki iki beyaz çıkıntı ile amygdala bölümü arasında yer alıyor.

Hatırlayın, bu yapılar beyinde duygusal anıları yöneten ve idare eden yapılar. Bu yüzden, o özel kişiyle birlikte yaşadığınız her deneyim, beyninizin içine işledi ve anıları canlandıran belli uyarıcılarla bağlantılı durumda. Yani, belli bir parfümün kokusunu duyduğunuzda, belli bir fotoğraf ya da kıyafet gördüğünüzde veya her hafta sonu birlikte yemek yediğiniz restoranın önünden geçtiğinizde, sinir taşıyıcılarınız aktif hale gelip neredeyse bu imkansız aşka bağımlı hale gelmenize sebep oluyorlar. Bu bağlantıyı kırmak ve bu beyinsel çatışmayı yönetmek de hiç kolay değil.

Sevgili ben, gözlerini aç ve kalbini iyileştir.

Reddedilmenin ve terk edilmenin anatomisi acımasızdır, derindir ve karmaşıktır. Yeni bir sayfa açmak için duyduğumuz isteksizliğin her zaman gönüllü olmadığını, beynin de bu tehlikeli biyokimyasal çemberi beslediğini zaten biliyoruz.

“Kimseden sevgi talep edemeyeceğimi öğrendim. Onlara sadece benden hoşlanmaları için iyi sebepler verebilirim…ve geri kalanı hayata bırakıp sabırlı olurum.”

– William Shakespeare

Ancak, nörologlar, bu birbiriyle bağlantılı anıların gün geçtikçe daha az aktifleştiğini söylüyorlar. Negatif anıları hatırlatan bu sinirsel bağlantılar, gittikçe güçlerini yitirmeye başlıyorlar, ta ki her duyduğunuzda daha az acı veren üzgün ve uzak bir melodinin yankısı gibi.

Siz, sizi sevmeyen o kişiye tapmayı bırakmak için doğru psikolojik stratejileri uyguladığınız sürece, zaman daha sakin bir şekilde yolunuza devam etmenize izin veriyor. Aşağıda size yardımcı olabilecek birkaç stratejiden bahsedeceğiz.

Duygusal olarak reddedilmeyi atlatmanızı sağlayacak ipuçları

Sevgili ben, eğer seni sevmiyorlarsa, herkesten önce sen, kendini sevmeyi unutma. Bu hayatına sokman gereken en önemli şey. Ancak bize kaybetmemek ya da vazgeçmemek öğretildi, bu da herhangi bir bağı koparmayı daha da zorlaştırıyor.

• Sevginin fedakarlık yapmaktan ibaret olmadığını anlayın. Hiçbir zaman “Eğer bunu yapmayı bırakırsam belki beni sever,” ya da “Eğer kendimle ilgili bunu ve şunu değiştirirsem beni daha çok sever.” gibi şeyler düşünmeye değmez. Bunu yapmayın. Duygusal intihara kalkışmayın, kendinizi aşağılamayın, size güç veren tek şeyi, öz güveninizi ateşe atmayın.
• Size acı çektiriyorlarsa, bu, sizi sevmedikleri anlamına gelir. Bu kadar basit. Onların ihanet, bencillik ve hakaretlerden meydana gelen atlıkarıncalarında görünmez bir atsanız, onlardan uzak durun. Neden kendinizi onların duygusal işkence odasındaki bir esir durumuna düşüresiniz? Eğer oradan kaçarsanız, özgürlüğün en büyük rahatlık olduğunu, yalnızlığın hoş karşılanacak bir misafir olduğunu anlayacaksınız.
• İmkansız aşkta, kaybettiğiniz ilk şey umuttur. Bazı ilişkiler, son kullanma tarihiyle birlikte başlar ve eğer tam olarak istediğiniz hiçbir şeyin gerçekleşmeyeceğinin farkındaysanız, henüz girdiğiniz kapıdan çıkmalısınız. Bunu da asaletle, başınız dik bir şekilde ve kalbiniz tek parçayken yapın.

Sizi sevmeyen birini sevmek çok acı verir ama sizi hak etmeyen biri için kendinizi sevmeyi bırakmak ondan da çok acı verecektir. Güçlü ve bilge olun ve yalnızca sevilmeye değer olanı sevmeniz gerektiğini hiçbir zaman unutmayın.

Öncelikle herkesin işi gücü, belli sorumlulukları var. Kimsenin, ya da hemen hemen kimsenin diyelim, öyle her gün yataktan kalkıp bütün günü sadece kendisine ayıracak lüksü yok. İşe gidip para kazanmamız lazım, ailemize zaman ayırmamız lazım, bizden yardım/destek bekleyen sevdiklerimizle ilgilenmemiz lazım.

Ama bütün bunlar yine de şu anki yoğun hayatımızı olduğu gibi kabul edip bunun dışında kalan zamanla kendimizi idare ettireceğimiz anlamına gelmiyor. Bunlar öyle hemen bir günde olan şeyler olmasa da, hayatı kendimize daha çok zaman ayırabileceğimiz şekle nasıl sokarız diye oturup düşünmemiz gerekiyor. Sonuçta hayattaki bütün şu uğraşlarımız bu dünyada kalan vaktimizi daha mutlu, daha huzurlu geçirmeye yönelik. O yüzden daha az televizyon izle falan gibi tavsiyelerle uğraşmadan önce sakince bir oturup, şapkayı öne koyup, hayatın büyük parçalarını biraz irdeleyip, gözden geçirip, gerekirse yeniden dizayn edip planlamak gerekiyor.

Mesela her gün sabah kalkıp işe gidip, gece 11’e kadar yoğun bir şekilde mesaiye kalıp, eve döndüğünde yorgunluktan uyuya kalıyorsan, ilk önce hayatının bu iş kısmını nasıl düzeltebileceğinle ilgili çalışman gerekiyor. Kendine zaman ayırıp bir şeyler yapmak istiyorsan ilk önce kendine ayırabileceğin bir zamandan bahsedebiliyor olman gerekiyor. Bunlar kolay şeyler değil tabi. Ama zaten kimse kolay olduğunu da söylemedi. Herkes her şeyin kolay bir yolu olsun istiyor. Böyle büyük ve önemli konularda bile. Hayatın kendisi bu. Belki de bu hayattaki en önemli şeyden, senin zamanından bahsediyoruz, biraz uğraşacaksın bir zahmet. Benim gözlemlerime göre insanların kendilerine zaman ayıramamalarının en büyük sebebi hiç zamanları olmaması değil, olan zamanlarıyla ne yapacaklarını bilmemeleri. Yoksa herkesin illa ki az veya çok kendilerine ayırabilecekleri belli bir miktar zamanları oluyor. Sorun bu zamanla ne yapacağını bilememekte veya bilsek de bunu planlayamamakta.

Biraz hayatı önden planlamak lazım. İnsan öyle kendiliğinden planlı programlı bir yaratık değil. Diyelim sen biraz kendine zaman ayırmak ve kitap okumak istiyorsun. Bu böyle istek olarak kalırsa işin zor. Mesela akşam yemeğinden sonra televizyona falan dalmadan önce her gün yarım saat kitap okuyacağım diye önceden planlaman lazım ki kaynamasın arada. Öbür türlü insan hep kolaya kaçıyor, basıyor televizyonun düğmesine. Tabi planlamadan önce ne yapacağını da bilmek lazım. Az önce bahsettiğim gibi kitap okumaya karar vermek lazım mesela. Veya artık kendinle ilgili ne yapmak istiyorsan düşünüp bir şeylere karar vermek lazım. Yoksa her gün kendime bir saat vakit ayıracağım diyip, bunu günün belli bir saatine planlayıp, sonra o saat geldiğinde ne yapsam acaba şimdi diye düşünmek de çok bir işe yaramıyor.

Zaman Kaybettiren Şeyleri Hayatından Çıkarmak

Diyelim biz hayatımızı güzelce düzenledik, ve düzenli olarak kendimize ayırabileceğimiz zamanımız var. Bu zamanla ne yapacağımızı da biliyoruz, kendimiz için güzel şeyler planlamışız. Müthiş. Sıra geldi birazcık da işleri kendimiz için kolaylaştırmaya. İnsan bazı konularda zayıf bir varlık. Mesela dikkat ve odaklanma konusunda. Hemen dikkati dağılıveriyor, kolaya kaçıyor. Mesela diyelim senin televizyona karşı zaafın var, bir kere açtın mı başından kalkamıyorsun. O zaman mesela eğer varsa odandaki televizyonu kaldır. O kadar rahat olmasın senin için televizyon izlemek. Ya da ne bileyim oyun bağımlısıysan ve artık bu kadar oyun oynamanın kendine zarar verdiğini düşünüyorsan, sil oyunları telefonundan. Veya PS oynuyorsan sat oyunları, çıkar elinden. Bir kere oyuna düştüğünde bunu yapmak zor tabi. Düşünüp önceden yapman lazım bunları, kendinde gücü bulduğunda. Bu tarz seni alıp götüren sonradan bütün zamanımı şuna harcadım diye pişman eden şeylere karşı biraz proaktif davranmalısın. Bunlara erişimini zorlaştırarak kendi işini biraz kolaylaştırmalısın.

İnsanlara ve Planlara Hayır Diyebilmek

Bir de tabi işin birazcık sosyal boyutu var. Arkadaşlarla, eşle dostla bir araya gelmek eğlenmek güzel tabi. Hatta bence bu da zaten başlı başına insanın kendine zaman ayırması, kendi için bir şeyler yapması demek. Ama bir de iki dakika yalnız kalınca eli ayağına dolaşan insanlar var. Biraz sakin. Her dakika her plana dahil olmak zorunda değilsiniz. Zaten etrafınızda yapılan her planın size göre olması pek mümkün değil. Her Cuma-Cumartesi akşamı dışarı çıkmanız gerekiyor diye bir kural da yok. Dövmüyorlar evde kalanı. Maalesef etrafınızda olup biten her plana evet derseniz kendinize zaman ayırmanız oldukça zor olur. Galiba FOMO diyorlardı biraz bu soruna, fear of missing out. Öyle hakikaten. İnsanlar bir plana davete katılmayınca hemen bir şu anda benim dışımda herkes ölümüne eğleniyor paranoyasına kapılıyor. Merak etmeyin, öyle olmuyor. Defalarca dışarı çıkıp suratınızda zoraki bir gülümsemeyle eğleniyor taklidi yapmak zorunda kaldığınız onca planı hatırlayın. Muhtemelen şu anda da öyle oluyor.

Kendine Ayırdığın Zamanı Önceliklendirmek

Son bir şey daha var değinmek istediğim o da kendine vakit ayırmak istiyorsan, özellikle kaliteli vakit istiyorsan, buna enerjin olması gerektiği. Çoğu insan bu kendine zaman ayırma meselesini sadece boş zaman olarak görüyor. Gün bitmiş, ölüyorsun yorgunluktan, yatakta kitap okumaya çalışıyorsun, e okuyamadan uyuyakalıyorsun tabi. Bu kendine vakit ayırma işini boş zaman olarak görmemek lazım. Gerekirse kendine ayıracağın zamanı diğer işlerine göre önceliklendirmek lazım. Buna enerji ayırman lazım. Öbür türlü zaten kendine zaman ayırıyorsun diye çile çektiğinle kalıyorsun. Mesela erken uyuyup, erken kalkıp çok daha zindeyken bir saat falan kendine kaliteli, bol enerjili vakit ayırabilirsin. Biraz yaratıcı olmak lazım muhtemelen ama önemli olan konu kendine ayırdığın zamanı hep en sona atmayıp biraz önceliklendirmek.

Alican Tanatmış

Huzursuzluk, diken üstünde hissetme, kolay yorulma, konsantrasyon güçlükleri, sinirlilik, kas gerginliği, uyku problemleri… Bu belirtilerin sizde de olduğunu düşünüyor musunuz? Öyleyse Yaygın Kaygı Bozukluğu sorununun (YKB) sizde var olup olmadığını anlamak için konuyu biraz daha detaylı ele alalım. Ancak öncelikle ‘endişe’ ve ‘kaygı’ kavramlarını anlamakla işe başlayalım.

Endişe ve Kaygı Nedir?

Türkçede birbiri yerine kullanılan bu iki kelimenin anlamları aslında farklıdır. Endişe bir düşünce, kaygı ise bir duygudur. Endişe, gelecekte olma ihtimali olan olumsuz durumlar ve sonuçları hakkındaki düşüncelerimizdir. Örneğin ‘Ya kovulursam, borçlarımı nasıl öderim?’ ya da ‘Ya tahlil sonuçlarım da kötü bir hastalık çıkarsa, hangi hastanede tedavi olmalıyım’ cümleleri endişe cümleleridir.

Kaygı ise doğuştan gelen, çoğu canlıda var olan, hayatta karşımıza çıkabilecek tehditlerle mücadele etmek ve hayatta kalmak için var olan bir duygudur. Kaygılandığımızda beynimiz vücudumuza ‘kaçma’ ya da ‘savaşma’ tepkileri vermesi için belirli sistemleri harekete geçirir. Örneğin, kalp atışlarınız ve nefes alış verişiniz hızlanır, kan basıncınız yükselir. Kaygı bazen gerçek bir tehditle karşı karşıya kaldığımızda ortaya çıkarken, bazen de ortada gerçek bir tehdit yokken de görülebilir. Kaygıyı bir alarm sistemine benzetirsek, hırsız içeri girdiğinde çalan alarm, bazen de içeriye bir kedi girdiğinde çalabilir. Yaygın Kaygı Bozukluğunu günde birçok kez yanlış alarm veren bozulmuş bir alarm sistemi gibi de düşünebilirsiniz.

Yaygın Kaygı Bozukluğu Nedir?

Günlük olaylar ile ilgili aşırı, kontrol edilemez endişeler duyma haline denir. Bu endişeler kısıtlı bir süre içinde değil, altı aydan uzun bir süre, neredeyse her gün endişeli olma halini yansıtır. Aynı zamanda Yaygın anksiyete bozukluğu tanısı almak için huzursuzluk, diken üstünde hissetme, kolay yorulma, konsantrasyon güçlükleri, sinirlilik, kas gerginliği, uyku problemleri gibi belirtilerin en az üç tanesinin altı aydan uzun bir süre var olması gerekir. Son olarak, endişe ve kaygı belirtileri kişinin yaşamında belirgin bir sıkıntı ve işlevsellikte düşüşe neden olmaktadır.

Diğer kaygı bozukluklarından farklı olarak YKB’da endişeler belirli bir konu ile ilgili değil, yaşama dair her konuyu içerecek kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Örneğin panik bozukluk hastaları panik atak geçirme ile ilgili endişelenirken, Yaygın kaygı bozukluğu hastaları iflas etme, terk edilme, sağlığı kaybetme, sevdiklerine zarar gelmesi, başarısızlık gibi birçok farklı tema ile ilgili endişeden yakınmaktadır. Sürekli olarak en kötü senaryoları zihinlerinde kurarlar ve bu senaryoların gerçekleşmesi durumunda nasıl başa çıkacağını hesaplamaya çalışırlar. YKB’da endişe ve kaygılar aşırı düzeydedir ve durdurulamazlar. Hastalar endişeleri yüzünden sürekli sırtında bir çuval taşır gibi hissederler. Aynı zamanda endişeler çoğunlukla başını yastığa koyduklarında ortaya çıkar. Endişeler, uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte güçlüklere ve bu sebeple yorgunluğa neden olur. Yaygın kaygı bozukluğu hastaları sıklıkla gerginlik, boyun ve sırt ağrıları, çene kasılmaları yaşarlar.

Yaygın Kaygı Bozukluğu – Yaygın Anksiyete Tedavisi

Artmış endişe düzeyini azaltmak ve daha kaliteli bir yaşam sürmek için psikoterapi desteği almak faydalı olacaktır. Kaygı problemi yaşayan insanlar çoğunlukla belirsizliğe tahammül etmekte zorlanırlar. Hayat ise belirsizliklerle doludur. Psikoterapide belirsizliğe tahammül etme becerisi geliştirilmeye çalışılır. Buna ek olarak endişe düzeyini azaltmak için bir dizi bilişsel strateji çalışması yapılır. Problem çözme becerileri geliştirilir. Kaçınma ve güvenlik davranışları yerine kaygı veren durumlarla yüzleştirme amaçlı davranış deneyleri yapılandırılır. Son olarak kaygının kökenindeki çocukluk çağı travmatik anıları, anı çalışmalarıyla ele alınır. Bu sayede bataklığın kurutulması sağlanır ve kaygı bozukluğunun nüks etmesi engellenir. Yaygın anksiyete tedavisi mümkün bir sağlık problemidir.

ADEL PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK

John Bowlby tarafından 1958 yılında öne sürülen Bağlanma Kuramı’nın temel varsayımlarına göre bağlanma, dünyaya geldiğiniz andan itibaren anne-babanız ve/veya bakıcılarınız arasında kurduğunuz bağ olarak anlaşılabilir.  Bu yetişkinler, sosyal ve duygusal gelişiminiz için çok önemli hale gelen bağlanma figürleri haline gelir. Elbette, yaşamınız boyunca, anne babanız dışındaki insanlara farklı türlerde bağlılıklar kuruyor ve geliştiriyorsunuz. Bununla birlikte, bu ilk bağlanma genellikle sonraki bağlanma biçimleriniz için zemin hazırlar.

Güvenli bağlanma olduğunda, bağın iyi olduğu kesinliği de mevcuttur. Başka bir deyişle, her iki taraf da birbirinden en iyisini bekler. Öte yandan, güvensiz bağlanma ile beklenti tam tersidir. Çocuk tarafından beklenen, bakıcısının onlardan vazgeçeceği veya onlara zarar vereceğidir. Bu tür güvensiz bağlanma üç farklı biçim alır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Bu süreç boyunca güvenli bir bağlanma veya tam tersine bir tür güvensiz bağlanma ortaya çıkabilir. Aslında, birçok insan sadece güvensiz bağlanma bağları yaratma yeteneğine sahiptir. Basitçe söylemek gerekirse, bu tür bir bağlanma, bağın korkuyla kirlendiği bağdır. Esas olarak, başkalarıyla ilişkilerde geri çekilme veya karışık duygular, bağımlılık ve reddedilme olarak ifade edilir.

Çoğu psikolog, güvensiz bağlanmanın erken çocuklukta başladığına inanır. Bu nedenle, insanların kendi çocukluklarında güvendikleri figürlerle veya insanlarla bu tür bir bağlanma örüntüsüne sahip olmalarının bir sonucu olma eğilimindedir. Bu ilk bağlantılar daha sonra kurulacak olanların temelidir.

” Hayat kendini bulmakla ilgili değil, kendini yaratmakla ilgilidir.”

-George Bernard Shaw-

Güvenli bağlanma olduğunda, bağın iyi olduğu kesinliği de mevcuttur. Başka bir deyişle, her iki taraf da birbirinden en iyisini bekler. Öte yandan, güvensiz bağlanma ile beklenti tam tersidir. Çocuk tarafından beklenen, bakıcısının onlardan vazgeçeceği veya onlara zarar vereceğidir. Bu tür güvensiz bağlanma üç farklı biçim alır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Dağınık Bağlanma

Düzensiz ve güvensiz bağlanma, çocukluklarında bir tür istismara maruz kalmış kişiler için son derece tipik olan bir bağ türüdür. Bu sizseniz, muhtemelen endişeli anlarda desteksiz ve yalnız kaldınız. Ayrıca, bakıcılarınız sizi korkutmak için fiziksel cezaya başvurdu. Aslında, muhtemelen bakıcılarınızın da kararsız bir tutum sergilemelerine maruz kaldınız. Sonuç olarak, görevi sizi korumak olanlardan ne bekleyeceğinizi asla bilemezdiniz. Bazen sevecenken bazen de, ortada hiçbir sebep yokken, aniden saldırgan veya ihmalkar hale geldiler.

Eğer böyle bir ebeveyniniz varsa, aynı kalıbı bir yetişkin olarak kendiniz de sık sık tekrarlarsınız. Düşünceleriniz ve duygularınızın yanı sıra eylemleriniz arasında tutarlılığı sürdürmek için yeterli sabitliğe sahip değilsiniz. Boyun eğmekten saldırganlığa, yakınlıktan uzaklığa şaşırtıcı bir kolaylıkla geçersiniz. Ayrıca, sorununuzun ne olduğunu anlamıyor gibisiniz. Başkalarıyla olan ilişkiniz son derece rahatsız edici hale gelirse, genellikle duygusal olarak tamamen bağlantınız kesilir ve bir robot gibi davranmaya başlarsınız. Bu, ıstırabınızla başa çıkmanın yanlış bir yoludur.

Güvensiz ikircikli bağlanma

Güvensiz ikircikli bağlanmanın temel özelliği, bir ilişkinin iniş çıkışlarını deneyimlediğiniz yoğunluktur. Tüm güvensiz bağlanma durumlarında olduğu gibi, bunun nedeni çelişkili ebeveynlere sahip olmaktır. Onlardan ne bekleyeceğinizi asla bilemezsiniz. Güvensiz ikircikli bağlanma tarzınız varsa, başkalarıyla olan bağlarınızı sürdürmek için gerçekten güçlü bir ihtiyaç duyarsınız. Ayrıca sevgiye çok ihtiyacınız vardır. Gerçekten de, başkalarıyla olan ilişkileriniz son derece yoğundur. Ancak, bağımlısınız ve onay arıyorsunuzdur. Ayrıca reddedilmeye karşı aşırı hassassınız.

Bir ilişkiye girdiğinizde, her zaman bir şeylerin yanlış olduğunu düşünme eğilimindesiniz. Aslında, problemlere çok fazla önem veriyorsunuz ve ilişkinizin olumlu yönlerine çok az önem veriyorsunuz. Aslına bakarsanız, tüm ilişkiler size ıstırap verir. Bu nedenle, genellikle kaçış/kaçınma davranışlarına girersiniz. Örneğin, bağımlılıklar, kendine zarar verme ve benzeri davranışlar.

Güvensiz kaçınan bağlanma

Güvensiz, kaçınan bir bağlanma stiliniz varsa, en belirgin özelliğiniz başkalarıyla yakın ilişkiler kurmakta güçlük çekmenizdir. Ayrıca, bunu yapamadığınız için derin bir duygusal acı hissedersiniz. Sıklıkla yanlış özerklik geliştirirsiniz. Bağımsızsınız ama aynı zamanda birinin size duygusal olarak yakınlaştığını hissettiğinizde derin bir endişe duyarsınız. Genellikle kendi duygularınızı tanımakta zorlanıyorsunuzdur. Örneğin, bazen bir şeyle ilgilendiğinizi söyleyeceksiniz ama gösteremiyorsunuzdur. Bunun tersi de olur. Bir şey veya biri size hiç çekici gelmezken, davranışınız tam tersini anlatır. Bunu bilerek yapmıyorsunuz. Duygularınızı tanımlamakta zorlanıyorsunuz.

Kural olarak, güvensiz kaçınmacı bağlanma, bakıcılarınızdan güçlü bir duygusal mesafe ile karakterize edilen bir yetiştirmeden kaynaklanır. Destek, ihtiyaç duyduğunuzda bile reddedilmiştir. Ebeveynleriniz, sorumluluk veya sizin için benzer bir şeyi teşvik ettiği için mesafelerini haklı çıkarmış olabilir. Ancak gerçek şu ki, böyle büyüdüyseniz, başkalarına güvenmiyorsunuz. Size destek veya yardım edebilecek kimse olduğunu düşünmüyorsunuz. Tüm güvensiz bağlanma biçimleri, özellikle duygusal yaşamda sınırlamalar anlamına gelir. Yine de, bu ilişkisel kalıbı tersine çevirme olasılığı var. Bunu, davranışınızı, nedenlerini ve sonuçlarını tanıyarak yapabilirsiniz. Bu şekilde sorunun üstesinden gelebilir ve çok daha dolu bir duygusal yaşam sürdürebilirsiniz.

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

İlişki Problemlerini Anlamak: Terk Edilme Şeması

İlişki insanın en temel ihtiyaçlarından biridir. Bağlanma, sevme-sevilme, güvenmek, saygı, sorumlulukların paylaşımı, eğlenme gibi temel duygusal ihtiyaçlarımızı giderebildiğimiz ilişkiler sağlıklı ilişkilerdir. Anne-baba ile çocuğun kurduğu ilişkide doyurulması beklenen bu ihtiyaçları yetişkin olduğumuzda romantik partnerimiz ile karşılarız. Bu anlamda romantik ilişkiler kişinin özünü onarıcı etkiye sahiptir ve yaşam kalitesini yükseltir. Ancak ilişkiler bazen ne yazık ki yıkıcı bir örüntüye sahip olabilir…

İlişkilerinizde hep benzer bir döngüde kendinizi bulduğunuz oldu mu hiç? Sorunlu bir davranış olduğunu bile bile yine aynı şeyi yaptığınız? Mesela romantik ilişkilere kendinizi tamamen kapattığınız, terk edilmekten korktuğunuz için ‘gitme’ diye yalvardığınız, hızlıca ayrılma kararı aldığınız, ayrılma kararınızın kesin olduğundan eminken yine kendinizi onun kollarında bulduğunuz, mutsuz olduğunuz konulardan bahsedemediğiniz, ilişki bitmesin diye fazlaca fedakarlık yaptığınız, ya da ayrılmanız gerektiğini bildiğiniz halde ayrılamadığınız?

Kimileri bunları aşkın büyüklüğünün göstergesi olarak tanımlıyor. Bilimsel çalışmalar ise bu yıkıcı davranışların ‘terk edilme şemasından’ kaynaklandığını ileri sürüyor.

Terk Edilme Şeması Nedir?

Bir kişinin yakınlık kuracağı kişiler tarafından terk edileceği ile ilgili aşırı korku duyması hali diyebiliriz. Zaman zaman tabii ki herkes bunu düşünebilir, ancak terk edilme şemasına sahip bir kişinin çoğu ilişkisi bu düşünce ekseninde seyreder. Bu şema da diğer şemalar gibi çocukluk ve ergenlik döneminde yaşanan olumsuz deneyimler ile gerçekleşir. Örneğin kendisine bakım veren, ya da sevilen bir yakının kaybı, zaman zaman ortadan kaybolması ya da tutarsız davranışları bu şemanın gelişmesine neden olabilir. Çocuklukta terk edileceği ile ilgili korku yaşamış kişiler yetişkinlik yaşamında da benzer duyguları romantik ilişkilerinde deneyimleyebilir.

Kaçabilirsin Ama Saklanamazsın…

Tehditle başa çıkmak için insanlar üç strateji kullanır: Kaçma, savaşma ve donakalma. Terk edilme tehdidi ile başa çıkmak için benzer stratejiler kullanırız: kaçınma, aşırı telafi ve teslim. Kaçınma, şemanın üreteceği kaygıdan uzak olmak için farkında olmadan yaptığımız eylemlerdir. Örneğin bir kişinin romantik ilişkilerden uzak durması bir kaçınma davranışıdır. Aşırı telafi ise şemanın üreteceği olumsuz duyguyu reddetmek halini içerir. Örneğin partneri kendisinden uzaklaştığında ona yapışma, onun için aşırı fedakarlık yapmak bir aşırı telafi davranışıdır. Teslim olma ise farkında olmadan şemanın komutunu uygulama halidir. Güvenilmez, kendisini terk edecek partnerler seçmek terk edilme şemasında teslim davranışı örneğidir.

Bu üç stratejinin temel problemi, şemanın kehanetini doğruluyor ve şemayı sürdürüyor olmasıdır.

“Onun için her şeyi yaptım, yine de beni terk etti” ifadesindeki anlam hatasını bulalım mı ne dersiniz?

Zihninizde bir ilişkinin temel motivasyonu o ilişkinin bitmemesi üzerine kurulduğunda, tüm enerjinizi bunun için harcarsınız. Karşınızdaki gitmesin diye duygularınızı olduğu gibi ifade edemez, doğal olmaktan çıkarsınız. Kendi ihtiyaçlarınızı yok sayar ve onun için fedakarlıklar yaparsınız. İlişkinin denge mekanizmaları bozulmaya başlar. Eğim hep öteki tarafa yönelmeye başlayınca, bu yük ona da ağır gelmeye başlar. İki kişi de ilişkide doğal hissedemediğinde ilişkinin doyumu azalır ve bitme noktasına gelir. Nihayetinde “terk edileceksin” kehaneti doğrulanmış olur. Burada sergilenen aşırı telafi davranışları ilişkiyi değil, şemayı güçlendirir. “Bak işte, terk edileceksin demiştim sana, bir dahaki sefer daha dikkatli olmalısın” der şema. Bu deneyim bir sonraki ilişkide terk edilmenin ilk sinyalini aldığında daha çok paniklemeye ve aynı işlevsiz döngünün devam etmesine neden olur.

Şema Döngüsünden Çıkmak

Terk edilme şemasının getirdiği inancın aksine bakmak lazım bir de. Belki ilişki bir gün biter, belki de sonsuza dek mutlu yaşanır, bunun cevabını kimse bilemez. Ancak yaşandığı süre içinde sürekli bir kaygı içinde olmak, daha olmadan o hazin son üzerine düşünmek ve onu yaşamanın ne faydası var? Yaşanan günlerin tadını çıkarmak varken bu eziyete ne gerek var diye sormalı insan.

Buna ek olarak ilişkinin en temel iki dinamiği iletişim ve sorumlulukların paylaşımıdır. Yani iki kişi olumlu olumsuz çoğu şeyi özgürce konuşabilmeli, ve o ilişki için birbirine yakın oranda çaba göstermelidir. İlişkiden beslenmek varken kendini feda etmek mutluluk getirir mi? Koşulsuz biçimde sevildiğini bilmek varken, olumsuz bir söz söylediğinizde terk edileceğinizi düşünerek bir ilişki yaşamak ne kadar sağlıklı? Zarar veren bir ilişkiyi bir türlü bitirememek ne kadar güvenli?

Sağlıklı ilişki sonsuza dek süren ilişki değildir. Sağlıklı ilişki içinde güven duygusunu barındıran, çiftlerin iletişim kurabildiği, birbirlerine yardımcı olabildiği, beraber vakit geçirmekten keyif aldığı, birbirlerinin ihtiyaçlarını önemsedikleri bir ilişkidir. Burada odaklanılması gereken konu ne zaman biteceği değil, nasıl yaşandığıdır. Terk edilme şemasının girdabından kurtulup özgür olmak, mutlu ilişkiler yaşamak mümkün. Bu ihtimal kendini keşfetme ve dönüştürme yolunda bir adım atmak ile başlıyor.

ADEL PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK

Terk Edilme Korkusu

‘’Ben kendi halimde mutluyum, nasılsa yine terk edileceğim için yeni bir ilişkiye başlamak istemiyorum, ilişkimde terk edilmemek için partnerimin bir dediğini iki etmiyorum…’’ Bu cümleler, sıklıkla karşılaştığımız ve terk edilme korkusunu anlatan cümlelerdir. Bir taraf ilişkide kalmak isterken, diğerinin yollarını ayırma kararı alması; terk olarak adlandırılır. İlişki sonrası terk edilen kişide çoğunlukla yas dönemi ortaya çıkar. Bu dönemde yalnız kalmak isteme, sosyal ortamlardan uzaklaşma, ağlama krizleri gibi durumların yaşanması normaldir. Ancak bir süre sonra kişi kendini toparlar ve normal hayatına kaldığı yerden devam eder. Bazı kişilerde ise terk, aklının bir köşesinde hep korku halinde kendini gösterir. Romantik veya arkadaşlık ilişkilerinde terk edilmemek için çaba harcar veya kendine göre savunma mekanizmaları geliştirir. Tüm bu sürecin altında kişinin terk edildiğinde hissedeceği duyguları daha önceden tecrübe etmiş olması ve bir daha aynı duyguları yaşamak istememesi yatar.

Terk Edilme Korkusunun Nedenleri

Terk edilme korkusunun sebepleri, bebeklik döneminden itibaren bugüne kadar kişinin yaşadıklarıyla ilgilidir. Kişinin dünyayı anlama noktasındaki bilişsel gelişim sürecinde yaşadığı terk tecrübeleri, gelecek yaşantısında da terk edilme korkusunu tetikleyebilir. Bebeklik döneminde anne memesine çok bağımlı bir bebeğin bir anda memeyle bağının kesilmesi, birey için önemli bir terk tecrübesi olabilir. Kendini bağımlı ve huzurlu hissettiği memeyle bir daha o bağı kuramaması dolayısıyla yaşadığı acı, onun için bir terktir. Bu yüzden de gelecekte kuracağı ilişkilerinde hatırlamasa bile terk düşüncesi, kişiye o günkü acıyı çağrıştırır ve terk edilmek onun için çok büyük anlamlar ifade edebilir. Çocukluk dönemlerinde bir yakını kaybetme, taşınma sonucu bağlı olduğu ev veya arkadaşlarından uzaklaşma, ilgisiz ebeveynler, bir partnerin terk etmesi sonucu yaşanan durumlar; terk edilme korkusunun sebeplerindendir.

Terk Edilme Korkusunun İşaretleri

Terk edilme korkusunun işaretleri, geçmiş yaşantılardaki deneyimler doğrultusunda semptomlar gösterir. Semptomlar sıklıkla aşağıdaki şekilde gelişir;

– Uzun süreli ilişkilerden kaçınmak

– İlişkilerde bağlılık yaşamamaya çalışmak

– Duygusal yakınlık kurmaktan çekinmek

– Yeni insanlarla tanışmayı istememek

– Kimseye güvenmemek

– İlişki içerisinde ayrılık lafını çokça dile getirmek

– Aşırı kıskanç olmak

– Partneri kaybetmemek adına onu mutlu etmeye odaklanmak

– Kendini değersiz hissetmek

– Sağlıksız bile olsa ilişkiye son vermeyi istememek

Eğer terk edilmek sizin için de büyük bir korku sebebiyse mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.

Psikolog KEMAL ERBAY EVCİ

Bir iletişimin sağlıklı bir şekilde yürüyebilmesi için her iki tarafın da birbirine karşı ilgili olması gerekir. Zaman zaman bu ilginin miktarında değişimler olsa da denge hâlinin korunması, iletişimin seyri için önemlidir. Bazı insanların yaşadıkları çeşitli durumlara verdikleri zihinsel reaksiyonun bir sonucu olarak ilgi açlığı ortaya çıkabilir. Kişi, ilgi bekleme konusunda abartılı bir tavır sergilediğini düşünüyorsa başka insanlardan beslenen bir boşluğa sahip olup olmadığına bakmalıdır. Başka kişilerden ilgi bekleme hâli, masum gibi gözükse de kontrol dışına çıktığında kişiye zarar verebilir. Peki, fazla ilgi istemenin temelinde ne vardır?

Fazla ilgi görme isteği, ilk etapta bir psikolojik problem olarak tanımlanmasa da hayatın akışını etkileyen noktaları hakkında çalışılması gereken bir durumdur. Aşırı ilgi isteme hâli, kişinin kontrol edemediği bir şekilde gerçekleşmeye başlarsa çeşitli psikolojik rahatsızlıklara evrilir. Bu da sosyal yaşantının sekteye uğramasına ve hayat kalitesinin düşmesine sebep olabilir. Abraham Maslow tarafından ortaya konulan İhtiyaçlar Piramidi’nde sevilmek, saygı ve ilgi görmek doğal bir ihtiyaç olarak kabul edilir. Bu durum aşırı bir hâle geldiğinde ise farklı anlamlar taşımaya başlar ve ardında başka durumları gizleyebilir. Gizlenen ana nedenin fark edilmesi ve çözüme kavuşturulması için psikolojik destek alınabilir.

İlgi Açlığı Neden Kaynaklanır?

Herkes alışkanlıklarının getirdiği doğrultuda takdir eder ve takdir görmek ister. Her insanın ilgi ve değer görmeye ihtiyacı vardır. İlgi açlığı, duygusal yemek yeme davranışıyla benzerdir; savunma mekanizmasının bazı boşlukları doldurması için oluşturduğu bir tepkidir. Tıpkı açlık hissinde olduğu gibi gereksinim duyulan miktardan az ilgi aldığınızda ilgi açlığı hissetmeye başlarsınız. Sürecin krize dönüştüğü ilk nokta burasıdır. İlgi açlığına egoizm, onaylanma ihtiyacı ya da geçmişteki bir yara da sebep olabilir. Kişi her koşulda her şeyi kendisine getiriyorsa ve daima kendisinin dinlenmesine gereksinim duyuyorsa egoist olma ihtimali yüksektir.

Bazı insanlar tek başına yaşamaya ve dünyanın merkezine kendilerini koymaya alışıktır. Bu sebeple sadece kendi yaşantılarını anlatma isteği duyarlar. Bu durum, iyi niyetli insanlarda da karşılaşılabilen bir hâldir. Oysa egoist insanlar, hayatlarının iyi gidişatını konuşarak ve başkalarına kanıtlayarak var olurlar. Çevrelerindeki insanların ne anlattığını dinlemek konusunda istekli değillerdir. Uzun süren ilişkileri yürütmekte güçlük çekerler. Kişi kriz anlarında onaylanma ihtiyacı duyabilir. Kendi içinde girdiği gerçekçi olmayan kompleksler, profesyonel yaşamda karşılaştığı zorluklar ve özel hayatında yaşadığı problemler sebebiyle kişi kendinden şüphe duymaya başlayabilir. Tüm bu durumlar kişide özgüven eksikliği ve kendinden emin olmama hâli yaratır. Kişi dikkat çekmek ve yaşadığı tüm endişelerin yersiz olduğunu bir başkasının ağzından duymak ister. Onaylanma ihtiyacı, ilgi açlığından kaynaklanıyor olabilir. Uzun ve zorlu süreçlerden geçerken güvensiz hissedilen anlarda kişi, yaşamının sağlamasını yapmak için etrafındaki insanlara başvurabilir.

Teknolojinin gelişmesi ve sosyal medya mecralarının insan hayatına kanalize olmasıyla birlikte kişi, ilgi isteğini bu mecralardan da karşılamaya başlayabilir. Sosyal medya mecralarında beğenildiğini görmek, kişide hayatının şahane gittiği algısını yaratabilir, ancak gerçeği yansıtmayan bu algı, kişide derin yaralara sebebiyet verebilir. İlgi açlığının temelinde yatan nedenleri keşfetmek ve sağlıklı iletişim kurmak için uzman psikologlardan destek alabilir, online terapi seçeneğiyle sürecinizi mekândan bağımsız yürütebilirsiniz.

İlgi Açlığı Nelere Sebep Olur? 

Kişi, bitmek bilmeyen bir ilgi arayışındaysa bu gereksinimin karşılanması için pek çok hata yapabilir. Örneğin, aile içerisinde yeteri kadar ilgi ve sevgi görmeyen çocuklar, sevilme ihtiyacını sosyal çevreden gidermeye çalışırlar. Çeşitli gruplara dâhil olabilir ve olumsuz alışkanlıklar edinebilirler. Zihin yapıları değişebilir ve hayatlarını başkalarının beğenilerine göre yönlendirmeye başlayabilirler.

Bu durum iletişim geriden masum göründüğünde de sağlıksız sonuçlar verebilir. Örneğin, aile içinde bulamadığı sevgiyi bir arkadaşında bulan kişi, arkadaşını paylaşmak istemez. Kıskançlık gibi yorucu duyguların esiri olabilir ya da arkadaşını takıntı yapabilir. Yanlış kararlar vermeye eğilimin olduğu ergenlik döneminde yaşanan ilgi açlığı, kişinin hayatını şekillendiren hatalara sebep olabilir. Tüm bu durumlara ek olarak, sevgi açlığı yaşayan insanlar tercih yapmazlar. Kendisine ilgi gösteren birine karşı daima açık ve isteklidirler. Kişi, ona ilgi gösteren kişinin kendisi için doğru bir seçim olup olmadığına bakmadığından yaşantısının ilerleyen süreçlerinde beklenmedik sürprizlerle karşılaşabilir.

Kişi sadece doyum yaşamaya odaklandığı için alabileceği zararın bilincinde olmaz. Tüm bu süreçler çoğunlukla hayal kırıklığı ve hüzün ile sonuçlanır. Gençlik döneminin getirdiği zorluklara ek olarak sevgi açlığı yaşayan biri, psikolojik destek alarak yaşadığı süreci kolaylaştırabilir.

İlgi Açlığı Nasıl Kontrol Altına Alınır?

İlgi açlığı ortaya çıktığı andan itibaren kişinin huzurunu ve sakinliğini elinden alır. Bu açlıkla başa çıkmak için ilk olarak kendi yaşantınızın lideri olmalısınız. Karşınızdaki insanlardan bir etkinlik düzenlemesini beklemek yerine bir etkinlik düzenleyerek inisiyatif alabilirsiniz. Böylece ilgi beklediğiniz kişiye bir teklifle gitmeniz, içinde bulunduğunuz süreci yönetmenize yardımcı olur.

Eğlenceli bir insan olmayı istemek ve eğlenmek birbirinden farklı iki durumdur. İlkinde zihinsel faaliyet ağır basarken ikincisinde fiziksel hareket çoğunluktadır. Gerçekleştirdiğiniz aktiviteden keyif aldığınızda bu gözle görülür bir hâle gelir. İnsanlar, hayattan keyif alan ve pozitif enerji yayan kişilere yakınlaşma eğilimi gösterirler. Bu sebeple iyiyi ve güzeli yaşamaya odaklanmalısınız. Böylece arzuladığınız ilgiye kendiliğinden erişebilirsiniz.

Aşırı ilgi beklemek, kişide çeşitli özgüven sorunlarına sebebiyet verebilir. Sorunun gerçek çözülme süreci, kişinin kendisini rahat hissettiği gibi yansıtabildiğinde gerçekleşir. Çevrenizdeki insanlar, sizin kendinizi gördüğünüz gibi sizi görür. Kendinize dair sağlıklı bir bakış açısı keşfettiğinizde problemler çözülmeye başlar. Sevgi açlığını kontrol altına almak için bir uzmandan yardım alabilir ve bakış açınızı çeşitlendirebilirsiniz.

İlgi Açlığı Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?

Sevgi açlığı, kontrolsüz bir şekilde çoğaldığında psikolojik problemlere dönüşerek hayatın her alanını etkilemeye başlar. Sevgi açlığı, kişiyi histrionik kişilik bozukluğuna sürükleyebilir. Yaşamlarında sürekli olarak dramatik tavırlar sergileyen ve bu yolla dikkat çekmek isteyen kişiler, histrionik kişilik bozukluğu yaşarlar. Bu kişilerde görülen temel belirtiler şunlardır:

• İlgi odağı kendileri olmadığında aşırı derecede rahatsız olurlar.
• Yüzeysel ve hızlı değişen duygular sergilerler.
• İlgi çekmek için fiziksel özelliklerini kullanabilirler.
• Ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimine sahiptirler. Bütün cümlelerini karşısındaki kişiyi etkilemek üzerine kurarlar.
• Duygularını aşırı derecede abartılı şekilde gösterirler.
• Yapmacık davranırlar.
• Gösteriş yapmaya yatkındırlar.
• Çevrelerindeki insanlardan kolayca etkilenirler. Telkine yatkın hâldedirler.
• Sürekli şatafat ve canlılık talep ederler.
• Çevrelerine istediklerini yapmak için ısrarlı davranışlar sergilerler. Bu tutum zorlamaya kadar gider.
• İlgiyi kendilerine çekmek için gereksiz isteklerde bulunabilirler.
• Konuşma içerisinde sürekli olarak sevilip sevilmediklerinin kontrolünü yaparlar. Terk edilip edilmeyeceklerini sorarlar. Konuşmalar çoğunlukla onay alarak yaşanır.
• Kıyafet, aksesuar ve makyaj malzemesi gibi ürünlere aşırı para harcayabilir, savurgan olabilirler.

Bu belirtilerden dört tanesini ve daha fazlasını kendinizde ya da çevrenizdeki birinde gözlemliyorsanız psikolojik yardım alabilirsiniz. Sevgi açlığının sizin hayatınızdaki karşılığını bulmak ve öncesinde yaptığınız hatalardan ders alarak hayatınıza devam etmek için online psikolog desteği alabilirsiniz.

MUTLU YAŞAM

İnsanoğlunu belkide en fazla zorlayan ve inciten duyguların başında gelir suçluluk duygusu..örneğin ağır depresyon olgunlarında yoğun suçluluk duygusu gözlenir suçluluk duygusu gözlenir diğer depresyon bulguları yanısıra..alıngandır,aşırı düşünceli ,karamsar ,umutsuz ve takıntılı özellikleri vardır..

Suçluluk duygusu aşırı katı ve yargılayıcı bir super egonun hakim olduğu kişilik yapılarında uygun psikolojik zeminde öne çıkar ve sıkıntı yaratır. Vicdani ve ahlaki açıdan kendine karşı aşırı yargılayıcı tutumlar sergileyen bu kişilik yapılarında şahıs kendine karşı aşırı acımasızdır.Bireyin kendini suçlaması hayatında başkalarına karşı yalnışlar yaptığını düşünmesi ve bu durumdan da kendini affedememesinden köken almaktadır…kişinin kendine karşı sert ve esneklikten uzak tutumu söz konusudur.Ve kendini affedemeyen başkası değil yine kendisidir..

Burada önemli olan, bireyin yalnış yaptığına dair inancıdır.Yalnışın bireyin kendisine veya başkalarına olumsuz etkilerinin olmuş yada olmamış olduğu gerçeği veya başkalarının kişiyi gerçekten suçlamaları esas konu değildir..onların kendisine cidden kırılmış , yada incinmiş olduğunu, onların hayatlarını mahvettiğini düşünür, zarar verdiğine inanır ve berbat hisseder..birde karşı taraf onu haklı yada haksız yere suçlarsa bu onu daha da ezer. Realite de yaşanmış bir olumsuzluk olmasada yada incir çekirdeğini doldurmayacak bir vukuat söz konusu olsa bile kişi için çok büyük bir üzüntü kaynağıdır ve ölesiye kendini suçlu hissetmektedir..ve muhattabı olan kişilerin kendisini asla affetmeyeceklerini düşünür ..suçludur ve cezasını çekmelidir.

Çünkü esasen kendini affedemeyen kişinin kendisidirve kendini kötü hisseder.. suçlanma eğilimini tetikleyici olayı takıntılı şekilde bırakamaz,olanı unutup yoluna devam edemez.. Bazen aslında olan bir şey de yoktur ve yaşamın geneli ,ilişkilerinin tümü ona kendini suçlu hissettirir. Herşeyi ve herkezi çocuklarını ,eşini ,ailesini ,işini mahvetmiştir,başarısız v ümitsizdir..ölmeyi bile isteyebilir.. kendini affettirme yolluna da gidemez..kişinin kendisinin cezayı hakettiğine olan inancı yoğundur Cezalandırmayı da bizzat kendi kendisine yapar. Kendisine karşı acımasız ve katı şekilde yaklaşır..her gün yoğun sıkıntılarla boğuşur, kendisiyle mücadele etmekden yorgun düşer.. .takıntılı düşünceler de duruma eşlik ederse durum daha da ağırlaşır.. Bu durum da suçluluk duygusunu kişiler daha sık yaşar.Ne zaman hata yapsa aynı döngü tekrar eder ,uzun süre hatasını unutamaz ve kendini suçlamaları yoğun olur ve de kendini çok kötü hisseder. Keza kişilerin depresyon geçirdiği durumlarda major depresyon gibi suisit fikirlerin yoğun olduğu tablolarda suçluluk duyguları çok daha ağır ve yoğundur . Şayet siz de kendinizi sık sık suçlu hisseden kişilik yapısına sahipseniz ve bundan canınız yanıyor yaşamınız zorlaşıyorsa ciddi olarak kendinizi ağır yargılayıcı eleştirel yapının nereden kaynaklandığını araştırmak için uzmanlardan yardım almalısınız.…kendinize baktığınız da zaman zaman kendinize öz güvenle ilgili sorunlar yaşadığınızı tüm kişisel geliştirme çalışmaları ,kültürel birikim ve iş başarılarınıza ve toplumda ki var olma çabalarınıza ve ilşkilerinizde tesis etmeye çabaladığınız duruşunuza rağmen kendine güvensizlik hissettiğinizi , ötekinin onayını almadan kendinizi iyi hissedemediğinizi ve kendi seçimlerinizi yapamadığınızı fark edebilirsiniz.. mükemmelliyetcilik ile ilgili derin kaygılar ve gereğini yapamadığınıza inandığınız da ve yeterince iyi olmadığınızı düşündüğünüzde kendinize karşı kızgınlık gelişebilir ve ardından da derin suçluluk duygusu gelebilir..

Neden ise olayları , özellikle olumsuz algıladığınız yaşantıları incinmişliklerinizi ,insanların size yklaşımlarını ve sözlerini aklınızdan atamamak , olanlarla ilgili kendini bir türlü affedememek , sürekli depresif olmaya meyil göstermek ve yine sürekli ve kolayca endişelenir kaygı dolu olma hali söz konusudur… Daima kontrollü olma ihtiyacı olayları ve insanları kontrol ederek kişinin kendi iç dünyasında control edemediği olumsuz duygu ve düşüncelerini bilinçsizce dışarıyı başkalarının yaşantılarını evini çocuklarını eşini özellikle control etmek yöntemiyle kişi ancak dengede kalabilme hali söz konusu olacaktır..
Bazen de gerçekten real olarak yaşamda kişi tarafından işlenmiş mühim bir hata vardır ve akıl ve vicdan sahibi her kimse olarak kişi kendi payına düşen bir özür varsa onu üstlenir sağlıklı bir dozda kendini suçlu hissedebilir ama telafi yollarına giderek onarma çabasına girer üzerine düşeni yaptıktan sonra karşı tarafın da iyi niyetini ve olurunu samimi olarak talep eder ve mümkünse bu uzlaşıyı da alarak olayla ve rahatsız edici bu duyguyla vedalaşarak bu hadiseyi hayatından çıkartır sağlıklı davranış biçimi budur.. ve kişi hayatına devam eder..

Bilinen odur ki bunun aksi ne yaşanan durumlar da aynen aşırı kendini suçlayıcı eleştirel yapı gibi patolojiktir ve kişilik bozukluklarında görülmektedir.. böyle bir durum da ki ileri anti sosyal kişilik bozukluklarında bu duruma rastlanmakta olup,bu tür kişilerin vicdanı duyguları hemen hiç gelişmemiş olup, ahlaki ve insanı normlar gereğince var olan ,acıma ,merhamet etme gibi özelliklerin bu kişilerin kişiliğinde hiç barındırmadığı görülür ve başklarının malını ,menfaatini hatda canını çok ciddi zararlara uğratsa dahi bu kişiler asla, suçluluk dahi duymayacağı bir gerçektir.. Nasıl ki bu yapı kabulü sarsıcı bir durum ise aşırı kendini suçlayıcı yapı da ,keskin sirkenin küpüne zarar olduğu gerçeği nde olduğu gibi aşırıya kaçan öz eleştirel ve acımasız yargılayıcı yapıda öz sevgi ,öz saygı ve öz benlik değerini sarsarak inciteceğinden kişiye zarar verecektir ve doğal değil patolojik psikolojik süreçlerin ve yanlış bir yapılanmanın sonucudur..kişinin yardım ve desteğe ihtiyacı vardır ve de psikolojik yapının incelenmesi ,patolojik kişilik gelişim süreçlerinin incelenmesi ve kişinin ciddi psikolojik destek alması nı icap ettiren bir süreç söz konusu olacaktır..

Uzm. Psk. Dnş. Dr. Derya Eskin

Hiçbir dönem, çocukluk kadar yoğun, muhteşem ve hassas değildir. O ilk tecrübeler, yalnızca hayatımızın büyük bölümünde iz bırakmakla kalmaz, hayata bakışımızı da şekillendirir. Bize rehberlik eden, bizimle ilgilenen bakıcı ve ebeveynlerimiz, güvenlik ve bağımsızlık kazanarak büyüyebilmemiz için gelişimimizin temel sütunlarını sağlarlar. Ama bir şeyler ters giderse, mesela şiddet ya da talihsiz durumlar ortaya çıkar ve çocukluğumuzun izlediği yolu yarıda keserse, bunun izi sonsuza dek kalacaktır. Bu bir gerçektir. Çocuklar olarak, henüz kendini savunmayı bilmeyen veya kötülüklerin ve trajedilerin varlığını anlayamayan insanlar olarak, bunu beraberindeki tüm güçlük ve ağırlıkla birlikte sindirmemiz gerekir.

Psikiyatrlar bu durumları ‘prematür stres’ şeklinde adlandırıyor. Bunlar, gelişim ve olgunlaşma sürecimizi büyük ölçüde değiştirecek fiziksel ya da duygusal travmaların yol açtığı olaylar. Aldığımız yaraların izi beynimizde kalacaktır. O yoğun stres ve acı, bizde büyük bir iz bırakır ve yetişkinlik dönemine ulaştığımızda bir tür depresyon geliştirme riskimizi yükseltir.

Çocukluk döneminde şefkat eksikliği: depresyonun en büyük nedenlerinden biri

Bazen çocukluk döneminde taciz ya da kötü muamele gibi talihsiz uç durumlarla karşılaşmak gerekmez. Aile kökü olmadan ya da çocuklarıyla bu mühim bağı nasıl güçlendireceklerini bilmeyen anne babalarla büyümüş çocuklar, çoğu zaman birçok eksik ve kusurla yetişkinlik dönemine ulaşırlar.

Sağlıklı, mutlu ve bütün bir çocukluk geçiren bir çocuk, sevildiğini bilerek büyür ve her adımda, her karar ve başarısızlıkta, ailesinin koşulsuz desteğini alacağını bilir. Öz güvenlerinin gelişimi, çocukların gördüğü şefkatle el ele yürür. Şefkat gören çocuk, kendine dair pozitif bir konsepte sahip olur çünkü şu ana kadar keşfettikleri bunlardır. Ama bunun yerine boşluk, alay ve azar keşfettiyse çocuk, sadece öz güven eksikliği değil güceniklik ve hatta kimseye güvenememe gibi olumsuz duygularla büyüyecektir.

Ona destek olması ve koşulsuz sevgi sunması gerekenler sırtını dönüp kötü bir tutumla davranmışsa, başka bir kişiyle sağlıklı bir ilişkiye ulaşmaları güçtür. Güven eksikliği yaşar ve korku duyarlar.

Zor bir çocukluk dönemini aşmak

Psikiyatrlar ‘biyolojik kırılganlıktan’ söz ederler. Yani geçmişteki bütün bu travmatik ya da negatif tecrübeler, yaşamımıza ve beynimize sinmiştir. Yüksek stres seviyeleri, en derin yapılarımızın çoğunu değiştirip şekillendirebilir ve bütün bunlar bizi daha kırılgan insanlar yapar. Yetişkinlikte depresyondan muzdarip olmaya daha meyilli kişiler yapar. Peki bu, çocukluk döneminde travma yaşamış herkesin depresyon yaşayacağı anlamına mı geliyor? Cevap, hayır. Her birimiz, travmatik geçmişimizle belli bir şekilde yüzleşeceğiz. Belki bazı kişiler için bu geçmiş olaylar, her gün mücadele ederek aşmaları gereken bir şoktur.

Hayatın onlara yeni bir fırsat ve tekrar mutlu olmaları için şans vermesi için benimsemek, kabul etmek ve yüzleşmek durumunda oldukları bir şeydir bu. Ama başkaları için bu biyolojik ve duygusal eğilimler yine de çok ağır bir yük. Mesele yalnızca gitmek bilmeyen bir hatırayla başa çıkmaktan ibaret değildir. Bu durum, dünya ile ilişki kurma şekillerini de etkileyebilir. Kendilerine ve çevrelerindeki her şeye olan güvenlerini yitirebilirler. Arkadaşlık ve ilişkilerini sürdürmekte zorlanabilirler. Şefkat istedikleri hâlde aldatılma ya da incitilme korkusu olmaksızın sevgi ve şefkati kabul edemezler.

Bunlar her gün mücadele edilmesi gereken belli bir tür anksiyete, hipersensivite ve duygusal kırılganlık gösteren profillerdir. Bu durumlarda mutluluk pahalıdır. Peki, bununla nası baş edebiliriz? Elbette emek, irade ve sosyal destekle.  Bütün bu gerçekleri görünce hatırlamamız gereken tek şey, çocukları korumaya devam etmenin önemidir. Asla bir çocuğu, minyatür bir yetişkin yerine koymayın.

Bir çocuk, pozitif duygulara açtır ve koşulsuz sevgi, sözler ve bağlantılara muhtaçtır. Bir çocuk, diğer yetişkinlerin ona neden kötü davrandığını anlayabilecek kapasitede bir yetişkin değildir. Kendilerini savunmaya da güçleri yetmez. Bu yıllarda yaşananlar ömrümüzün sonuna dek hayatımıza işler. Bunu asla unutmayın.

Küçüklere daima iyi bakın ve eğer zor bir çocukluk geçirdiyseniz, mutluluğun hiç kimse için ulaşılmaz olmadığını, bu zor durumları kabullenip aşmak ve yeni bir hayat yaratmak gerektiğini unutmayın.

İlişkiler güzel şeylerdir, ancak bazen karmaşık olabilir. Sağlıklı bir bağlantı kurmayı, bizi mutlu eden ve her şeyden önce öz güven ve karşılıklı güven temelinde büyüyen bir bağlantı kurmayı öğrenmek hiç de kolay değil.

İnsanların ilişkilerde yaptıkları bazı yaygın hatalar, bizi bu tür bir bağlantı kurmaktan alıkoyan şeylerin bir parçasıdır. Gündelik hayatın zorlukları ve karmaşasıyla başa çıkmak için sabır, anlayış ve birlikte çözüm bulma isteği gerekir. İşte bu nedenle, bu hatalardan hangilerini yaptığınızı öğrenmek ve ardından bir çözüm bulmak önemlidir. İlişkilerin zor zamanlardan geçmesi normaldir, ancak bunların üstesinden gelmek (sizin istediğinizi ve mümkün olduğunu varsayarak) büyümeye katkıda bulunur.

Aşağıda ilişkilerde yapılan bazı yaygın hataların neler olduğunu anlatacağız, böylece bu hataları tespit etmeyi öğrenebilirsiniz.

“Yüzleşmek, her zaman yüzleşmek, işte bir problemi aşmanın yolu budur. Yüzleşin!”

– Joseph Conrad

1. İnsanların ilişkide yaptıkları yaygın hatalar: Bireyselliğinizi gözden kaçırmak

Aşktaki büyük paradoks, ilişkide yer alan iki insanın iki olmalarına rağmen, bir olma eğiliminde olmalarıdır.

Bir ilişkide, bağı güçlendirmek ve çatışmayı önlemek için ortak bir kimlik bulma gerekliliği normaldir. Aslında bu olumlu bir şeydir çünkü ortak ilgi alanları, beğeniler ve görüşler, çiftin birbirine daha yakın olmasına yardımcı olur. Ancak bu hedefe giderken yanlış yol alırız. Kişilerden biri diğerini memnun etmek için kendi kimliğini feda eder. Bu ister sevdiğiniz kişiyi kaybetme korkusuyla isterse huzuru koruma arzusuyla yapılıyor olsun, sağlıklı bir şey değildir. Çünkü her iki kişi de kendisine sadık davranmamaktadır. En güçlü ilişki, her insanın kendilerine sadık kaldığı bir durumdur. Aksi halde elimize geçen tek şey, ciddi problemlere neden olabilen bir simbiyozdur.

2. Zayıflıkları gizleme

Dürüstlük temeli üzerine kurulu olmayan bir ilişki büyüyemez. Bazen partnerimizin bizi mükemmel görürse seveceğini düşünebiliriz. Bu doğru değil. Gerçek aşk, kendimizi olduğumuz gibi gösterdiğimizde yaşanır. Bizi başka nasıl tanıyacaklar? Başka bir kimlik altında saklanmak, uzun vadede sadece karmaşıklıklara ve hayal kırıklıklarına yol açacaktır. Ve gerçekten, bu tavrın gizlediği şey, derin bir öz-sevgi eksikliğidir. Başka biri gibi davranmaya çalışan bir kişi, sevilmeye değer olmadığını söylüyordur çünkü sevmenin tek yolunun, kendisi değil de bir başkası olmaktan geçtiğine inanıyordur.

3. Alışkanlıklara saplanmak

İlişkilerde yapılan hatalardan biri de, eskiden heyecanın olduğu yere rutinin yerleşmesine izin vermektir. Bu, çift hiç farkına varmadan, kolayca gerçekleşebilir. Her şey sıkıcı bir hâl alır, birisinin yapmak istediği şey, yapılması gereken şey haline gelir. Sadece alıştıkları için. Bir rutinden çıkmak için yapılacak en iyi şey, tam anlamıyla bireysel bir yaşam yaşamaktır. O zaman ilişkimize katkıda bulunabiliriz. İşte bu yüzden yeni şeyler yapmak için bir yol bulmak ve mümkün olduğunda rahat bölgenizden çıkmak önemlidir. Bu zor değil. Sadece biraz irade gerektirir.

4. Spiritüel olarak bağlantınızı koparmak

Maneviyat, hayata ve tüm bileşenlerine verilen önem duygusuyla ilgilidir. İlişki, aşık olmanın ilk aşamalarındayken, aşkın kendisi, her şeyi renklendiriyor gibi görünür. Bu, yalnızca duygusal değil, aynı zamanda ruhsal olan bir bağlantıdır ve sıradan olanı aşar. Planlar birlikte ortaya çıkar ve her birinin kendi başına derin bir anlamı vardır. Çift, böylelikle yalnızca karşılıklı çekim, arzu ve sevgi ile değil, aynı zamanda yaşamdaki bir veya birkaç hedefle de birleşir. Ancak bu zaman içinde kaybolur. Esasen bu, ilişkilerde yapılan yaygın hatalardan biridir ve hayal kırıklığı ile can sıkıntısına yol açar. Bununla savaşmak için paylaşılan üst düzey hedeflerinizi arada sırada yenilemekten daha iyi bir şey yoktur.

5. Diğer kişiyi değiştirmek istemek

Bu genellikle ilişkide daha sonra ortaya çıkan bir tavırdır. Esasen, diğer kişiden ziyade kendinizden memnun olmamakla ilgilidir. Hayatından memnun olan ve yaşadıklarından duygusal olarak sorumlu olan biri, başkalarını değiştirmeye çalışmaz. Esasen, böyle bir kişi, mutlu olmak için başkasına dayanmaz. Bir ilişki bağımlılık ve kişisel güvensizliklerle doluysa başka bir şey daha yaşanır. İlişki bir günah keçisi haline gelebilir. Problemler ve çözümler bu mercek üzerinden görülür. Bu durum, partnerimizin değişmesi durumunda kendi yaşamımızın iyileşeceği fikrini besler. Ancak böyle olmayacaktır çünkü her kişi kendi mutluluğundan ve kendi kararlarından sorumludur.

6. Kontrolcü davranışların geliştirilmesi

Herhangi bir romantik ilişkide, kişiler birbirlerini öyle ya da böyle “sahiplenme” eğiliminde olsa da, bazen bunun çok kesin sınırlar içerdiğini görmezden gelebiliriz. Ayrıcalıklı olmak, çoğu ilişkide örtülü ve açık bir anlaşma olsa da, bu birinin diğerinin davranışını kontrol etme hakkı olduğu anlamına gelmez.

İnsanların ilişkilerde yaptıkları  hatalardan biri de  sağlıklı ayrıcalık ile bencil sahiplik arasındaki çizgiyi aşar. İşte bu noktada kontrolcü davranışlar ortaya çıkar. Bir kişi, partnerinin onun istediği gibi davranmasını ister. Aksi hâlde, kendilerini tehdit altında hissederler veya kavgaya başlarlar. Bu durumda, hata yapan çift değil, ilişkideki iki kişiden biridir. Güvensizliklerimizle başa çıkmak, başkalarına bunları aktarmamak veya yansıtmamak, her birimizin kendi görevidir.

7. Önemli sırları gizlemek

İlişkinin her bir üyesinin, aralarında ne kadar güven ve yakınlık olursa olsun, kendilerine sakladıkları şeyler vardır. Bu sağlıklı bir şeydir. Bireyselliğin korunmuş olduğu anlamına gelir. Bununla birlikte, her ikisini de ilgilendiren ve dolayısıyla gizlenmemesi gereken konular vardır. Bu tür konuların gizlenmesi durumunda, muhtemelen daha ciddi bir sorun vardır, çünkü bu bir manipülasyon ve güven ihlali girişimidir. Ayrıca ciddi bir iletişim probleminin belirtisidir.

Her birimizin problemleri olduğu gibi tüm ilişkilerin de problemleri olduğunu unutmamalıyız. Ardı ardına bazı güçlüklerle uğraşmak zorunda kalmak normaldir. Gerçek şu ki bu engeller her zaman bir şeyin yanlış olduğunu göstermez. Çoğu durumda, düzeltebileceğimiz küçük sorunlar vardır. Önemli olan. İnsanların ilişkilerde sıkça karşılaştıkları hatalar var ve bu çok doğal. Fakat her iki kişi de bu hataları tanımlamayı ve nasıl çözeceklerini düşünmeye yeterince istekli olmalıdır.

.Psikolog Gema Sánchez Cuevas.

İLİŞKİDE ŞİDDETLE İLGİLİ DOĞRU BİLDİĞİMİZ YANLIŞLAR

Her gün yeni bir evlilik ya da ilişki içi şiddet vakasına medya aracılığıyla şahit oluyoruz. Çoğunlukla da bir eşin diğer eşe yani erkeğin kadına uyguladığı şiddeti duyuyoruz. Peki acaba şiddetle ilgili bildiğimiz bazı bilgiler ne kadar gerçek? Araştırmalara göre şiddetle ilgili doğru bilinen yanlışlar neler?

ERKEK DE KADIN DA ŞİDDET UYGULAR

Erkekler ve kadınların ilişkide uyguladığı şiddet miktarını ölçmek için bir araştırma yürüten sosyologlar Straus ve Gelles’in yaptığı araştırmaya göre erkeğin ve kadının şiddetli davranışlarda bulunma sıklığı aynıydı. Ancak New York üniversitesinden Dr. Vivian ve arkadaşlarının yaptığı bir başka önemli çalışmada erkek şiddeti kadın şiddetine göre çok daha fazla zarar vericiydi. Eşleri tarafından şiddete uğrayan kadınlar yaralanıyor ve dövüldükten sonra tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyuyordu. İlişkideki şiddet erkeklerin değil ama daha çok kadınların ölümü ile sonuçlanabiliyordu.

Erkeklerin kadınlardan fiziksel olarak daha güçlü olduğu ve erkeklerin şiddetinin yıkıcı sonuçları göz önüne alındığında kadınların erkeklere şiddet uygulamasının ne kadar zor olduğunu anlayabiliriz. Hatta sanırım hepimiz “kadınlar da erkeklere şiddet uygular” savının hayal edemeyecek kadar yanlış olduğunu biliyoruz. Ayrıca kadınlar tarafından uygulanan şiddetin genellikle kadının kendini savunmak ve korumak amacı ile karşılık vermek olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla sayıca sıklığı eşit gibi görünse de bütün heteroseksüel ilişkilerde şiddet varsa bu çoğunlukla erkeğin kadına uyguladığı bir davranıştır diyebiliriz.

İLİŞKİDEKİ ŞİDDET MADDE VE ALKOL KULLANIMINDAN KAYNAKLANIR

Alkol ve madde kullanımı olduğunda ilişkide daha fazla şiddet olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu çalışmaların hiç biri alkol ya da maddenin şiddetin nedeni olduğunu kanıtlayamamıştır. Şiddet uygulayanların alkol ve madde kullanımına eğilimi olduğu da söylenebilir. Pek çok kadın eşinin alkol ve madde bağımlılığı tedavi edilirse şiddetin ortadan kalkacağını hayal eder. Belki bu eşlerin bazılarında tedaviden sonra şiddetin son bulması gerçekleşebilir. Ama bunu genelleyemeyiz. Madde, alkol ve şiddet arasındaki ilişki oldukça karmaşıktır. Öncelikle şiddet uygulayan kişilerin bazıları madde veya alkol kullanırken bazıları kullanmaz. Şiddet gösterenlerin alkol ya da madde kullananları her zaman bu etki altında şiddet göstermez. Burada yoğun alkol ya da madde kullanımı nedeniyle zihin durumunda bir transformasyon ve saldırgana dönüşme halinden söz edeceksek de bu bir azınlık için geçerli olabilir. Alkol ve madde kullanımı şiddeti makul göstermek için bir bahane de olabilir.

ŞİDDET UYGULAYAN EŞ ÖFKESİNİ KONTROL EDEMEZ

Hepimiz yaptığımız davranışların bugün ya da geçmişte çevremizden kaynaklanan olayların neden olduğu gönüllü davranışlar olduğunu düşünürüz. Gönüllü bir davranış bir seçim sonucu olur. Farklı seçenekler olabilir birini seçer ve öyle davranırız. Bazı şiddet vakalarında örneğin geçici lob epilepsisi rahatsızlığının şiddetli davranışı tetiklediği görülmüştür. Ya da bazı vakalarda şiddetin başlangıcında bir dürtü kontrol sorunu ve kontrol edilememe olabilir. Ancak vakaların büyük çoğunluğunda şiddet gönüllü olarak seçilen bir davranıştır. Psikolog Dutton saldırı anında saldırganın “disasosiye olduğunu” yani saldırı sırasında bilinç düzeyini değiştirdiğini ve çoğunlukla saldırı anını hatırlamadığı belirtmiştir. Bu da yine çok az bir kitleye aittir. İlişki içi şiddet vakalarının çoğunluğunda erkek şiddet anlarını hatırlamakta ancak ya önemini küçümsemekte ya da sorumluluğunu almaktan kaçınmaktadırlar. Çoğunluğu şiddeti gösterdiğini inkar etmekte ve yalan söylemektedir. Sonuç olarak şiddet vakalarının çoğunda bunun seçilen bir davranış olduğunu ve kontrol sorunu olmadığını söyleyebiliriz

ŞİDDET KENDİLİĞİNDEN BİTER

Şiddet nadiren kendiliğinden biter. Gottman’ın yaptığı çalışmada erkeklerin şiddet gösterme sıklığının zamanla düştüğü ancak hiçbir zaman sonlanmadığı görülmüştür. Seyrek olarak bittiği durumlarda ise duygusal istismar özellikle tehdit etme, korkutma ve kontrol altına alma asla bitmez. Bu konu önemlidir. Çünkü pek çok araştırmacı yalnızca fiziksel şiddeti dikkate alır. Ancak bir kere bile fiziksel şiddet yaşandı ise arkasından gelecek her türlü duygusal şiddet söylemi (tehdit, hakaret, korkutma) fiziksel şiddetle aynı etkiyi sağlar. Eşini korkutarak ve sindirerek kontrol altına alır ve onun boyun eğmesini sağlar. Duygusal şiddet bize fiziksel şiddet orada olmamasına rağmen oradaymışçasına bir etki yarattığını gösterir. Çeşitli vakalarda suç işleme riskine girmeden yani karısına fiziksel zarar vermeden ama duygusal şiddet ile aynı etki sağlandığı görülür. Fiziksel şiddet kadar yaralayıcı ama onun kadar suç değildir?

KADINLAR ERKEKLERİ PROVOKE EDER VE ŞİDDETLE SONUÇLANIR

Bu yanlış bilgi şiddet uygulayanların çoğu tarafından, toplumun pek çok kesiminde hatta bazı uzmanlar tarafından kabul gören bir bilgidir. Bu araştırmalarla belli açılardan ters düşer. Örneğin, erkek genellikle kadının ne söylediğinden ya da ne yaptığından bağımsız olarak şiddet uygulamaktadır. Patronuyla iş yerinde bir sıkıntı yaşayan adam da gelip eve eşine şiddet uygulayabilmektedir. Bazı vakalarda erkeklerin eşi böyle dediği için şiddet gösterdiğini söylediğini görürüz. Hatta böyle ilişkilerde kendilerini suçlayan ve sorumluluk almaya çalışan kadınlar da yaygındır. “Dayak yedim ama bende onu bayağı zorladım, daha iyi konuşmalıydım” gibi. Ne kadar dikkat ederlerse etsinler hiçbir zaman bu daha iyi konuşma becerisine ulaşamazlar. Çünkü şiddet kadının ne söylediğinden bağımsız bir şekilde oradadır. Provokasyon kelimesi ile ima edilen kadının kendi eliyle yaptığının sonucuna katlanmasıdır. Kadınlar kötü bir şey söylediğinde ve erkekler bundan tetiklendiğinde kendilerini istedikleri gibi savunabilirler; eşlerine durmalarını söyleyebilirler, ortamı terk edebilirler, bağırabilirler ama bunların hiç birini değil de şiddeti seçiyorlarsa bu kadından kaynaklı değil şiddeti gösteren erkeğin sorumluluğundadır.

ŞİDDETE UĞRAYAN KADINLAR O İLİŞKİDE KALDIKLARI İÇİN ÇILGIN OLMALILAR

Bu yanlış belki de doğru çünkü istatistikler normal ilişkilerin ilk 5 senede %50 sinin boşanma ile sonuçlandığını gösterirken, şiddet içeren evliliklerin yalnızca %38’i boşanma ile sonuçlanıyor. Bu kadınlar neden ayrılamıyorlar? Sebep sadece ekonomik mi yoksa şiddet görmekten hoşlanıyorlar mı? Hayır. İstismar olan bir evlilikten ya da ilişkiden kurtulmak sandığınız kadar kolay değildir. En büyük korkusu terk edilmek olan ve şiddet gösteren erkeklerden ayrılmak risklidir. Bu ilişkilerde ayrılmakla ayrılmış sayılmayabilirsiniz. Bir diğer neden çocukları varsa ve ekonomik olarak eşlerine bağlı iseler, kadınların pek çoğu ayrılmayı göze alamayabilir. Diğer bir neden uzun bir süre fiziksel ve duygusal olarak kontrol altına alınmış ve sindirilmiş bir kadın yanlış bir inançla eşine ihtiyaç duyduğunu ve ondan kopamayacağını düşünebilir. Bir diğer nedeni pek çok istismar, şiddet, savaş mağduru gibi şiddet gören kadında travma sonrası stres bozukluğu yaşıyor olabilir. Belirtileri, depresyon, kaygı, kabus görmek, dünyaya karşı duyarsız olmak vb. gibi olan bu rahatsızlık ile ilişkiden çıkıvermek kolay değildir. Bir diğer neden ise kadınların eşlerini sevmeleri ve eşlerinin günün birinde düzelecekleri hayali ile yaşamalarıdır.

SONUÇ OLARAK KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN SEBEBİ NEDİR?

Herkes bu sorunun yanıtını arıyor. Şüphesiz tek bir cevabı yok. Belki de cevabını hiçbir zaman bulamayacağız. Belki tarih, politik ve sosyoekonomik dinamikler kadına yönelik şiddeti bu kadar yaygın kıldı. Yoksulluk, ataerkillik, kadın-erkek ilişkisi ne dersek diyelim yine de bütün erkekler şiddet göstermiyor ve şiddet olan ilişkilerde şiddet gösteren erkeğin ve bu durumun her şeyden bağımsız özellikleri var.

PSİKOLOJİ İSTANBUL

Psk. Dr. Özge Altan Aytun.

Referanslar
Gottman. J. M. Jacobsen. N. When Men Batter Women. New Insights into Ending Abusive Relationship.(1998). SIMON&SCHUSTER.

Gottman çift laboratuvarında ilişkisinde şiddet olan çiftlerle yapılan çalışmalar iki farklı ilişki içi şiddet türü olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bunlardan biri Karakterolojik Şiddettir. Bu şiddet türünde erkek kadından üstündür. Erkek şiddeti kadını kontrol etmek ve korkutmak amacı ile kullanır. Kadın için çok tehlikeli bir durumdur. Bir durumdan bağımsız ve nedeni olmaksızın kısaca “gözünün üzerinde kaşı olduğu” için ortaya çıkabilir. Bu şiddet türünde genellikle erkek kadını duygusal olarak istismar eder ve var olan şiddetten partnerini sorumlu tutar. Ciddi yaralanmalarla hatta ölümle son bulabilir. Burada şiddeti uygulayan fail, uygulanansa kurban durumundadır. Bu çiftlerle asla çift terapisi yapılmaz. Çünkü bu ilişkide çözülebilecek herhangi bir problem yoktur. Kronik şiddet vardır. İlişkinin değişebileceğini erkeğin değişeceğini düşünmek sadece hayaldir.

Diğer şiddet türü ise Durumsal Şiddettir. Evliliklerin % 30 unda evlilikleri boyunca 1-2 defa görülen şiddet türüdür. Karakterolojik şiddetten oldukça faklıdır. Burada bir konuda anlaşamayan ve tartışan çift çatışmanın belli bir noktasında şiddet içeren bir harekette bulunabilir. Kolunu sıkmak, elindekini fırlatmak gibi… Bu davranışlar asla ciddi bir yaralanma içermez. Burada dikkat edeceğimiz şey eşlerin birinin diğerinden üstün olmadığı ve eşlerin korku ve kontrol altında hissetmemesidir. Asla karşıdaki eşi korkutmak ve onu kontrol altına alma amacı ile yapılmaz. Genellikle iletişim ve çatışma becerilerinin eksikliğinden kaynaklanır. Tekrar etmez. Ve ciddi yaralanma ile sonuçlanmaz. Bu durumda çift terapisi yapılabilir. Çiftler çift terapisinde iletişim ve tartışma becerilerini öğrenerek tartışmanın yükselmesini engelleyebilirler.

BÜTÜN ŞİDDET UYGULAYANLAR AYNIDIR!?

Uzmanlar yaptıkları açıklamalarda bütün şiddet gösteren erkekleri hepsi aynıymış gibi tanımlasa da John Gottman’ın yaptığı çalışma bize şiddet gösteren erkeklerin farklı özellikleri olduğunu gösteriyor. Gottman karakterolojik şiddet kapsamında iki farklı şiddet uygulayan grup ortaya çıkarıyor. Bu iki farklı grubun da kendine özgü özellikleri olduğunu saptıyor ve bu özelliklerden dolayı onlara ‘Kobralar’ ve ‘Pitbullar’ adını veriyor.

KOBRALAR

İlişkide şiddet gösteren erkekler arasında en tehlikeli, korkutucu ve kriminal sonuçlar yaratabilecek olan gruptur. Kobra diye adlandırılmasının sebebi bu kişilerin eşlerine şiddet göstermeden hemen önce saldırganlaşmalarına, küfür ve hakaret etmelerine rağmen kalp atışlarının son derece yavaşlaması ve çok sakin olmalarıdır. Bu kişiler tıpkı bir kobranın az sonra saldıracağı kurbanına odaklandığı gibi dikkatini odaklamış ve sakin bir hale geçerler. Yalnız eşlerine şiddet göstermekle kalmaz hayatlarındaki başka kişilere de oldukça şiddetlidirler. Şiddetten zevk aldıklarını ve dürtüsel bir kontrolleri olmadığını söyleyebiliriz. İstedikleri bir zaman istedikleri bir şeyi yapmalarına engel teşkil ederse eşlerini döver ve duygusal olarak istismar ederler. Dövdükten sonra özür dileyebilirler ancak bir özür hissetmezler. Kobraların bir kısmı “psikopat” olarak tanımlanabilir. Pişmanlık ve üzüntü hissetmek veya başkalarının duygusunu anlamak gibi bir kapasiteleri yoktur. Onlara bir şey olmadıkça korku duygusunu da hissetmezler. Eşleri ile yakınlıkları oldukça azdır. Terkedilme korkusu yaşamaz ve asla kontrol edilemezler. Çocukluklarına bakıldığında anti sosyal davranışlar, madde ve alkol kötüye kullanımı, fiziksel ve duygusal istismara uğrama oranı yaygındır. Kobraların eşleri genellikle korku ve depresyon duygusunu yoğun olarak yaşarlar. Onların bu ilişkiden ayrılamama sebeplerini ekonomik yetersizlik olarak açıklamak yetersiz kalacaktır. Hatta çoğu kobra ekonomik olarak eşine bağlıdır. Eşlerinin değişeceğini düşünmeleri ve kobranın ilişkiden bağımsız halleri kadınları bu ilişkiye bağlı tutabilir. Ancak asla değişmezler.

PİTBULLAR

Şiddet göstermeden önce sözel olarak agresifleşmeye başladıkça kalp atışları artan gruptur. Yavaş yavaş baskı kurmaya ve korkutucu olmaya başlarlar. Bu erkekler bize kurbanına saldırmadan önce giderek agresifliği artan pitbulları anımsatır. Pitbulların eşleri kobraların eşleri kadar gözü korkmuş değillerdir. Onlar da eşleri ile tartışmaya girerler. Kobraların tam tersine pitbullar eşlerine bağımlıdırlar. En büyük korkuları terk edilmektir. Kıskançlık paranoyaları ileri boyuttadır eşlerinin onları aldatacağını düşünür ipuçları bulmaya çalışırlar. Kobralardan daha az şiddetli gibi görünse de pitbullarda eşlerinin hayatına kast etme ve öldürme gibi eylemleri gerçekleştirebilirler. Çocukluklarına bakıldığında anti sosyal özellikler görülür ve mutlaka babanın anneye şiddetine tanık olmuşlardır. Kadınların bu ilişkide kalma sebepleri genellikle onlardan kurtulamamaktır. En büyük korkuları terk edilmek olan kobraların ayrılık durumlarında eşlerini yaralama ve öldürme girişimlerinde bulundukları görülür.

Psk. Dr. Özge Altan Aytun

Referanslar
Gottman. J. M. Jacobsen. N. When Men Batter Women. New Insights into Ending Abusive Relationship.(1998). SIMON&SCHUSTER.

Kadın ve erkek her ne kadar eşit olsa da duygusal ihtiyaç bakımından farklıdırlar. Erkeğin duygusal ihtiyacı güçlü olmak ve güçlü olduğunu hissetmektir. Tarih boyunca erkek güçlü olarak algılanmış ve gücü temsil etmiştir. Bu kadından daha güçlü olduğu için değil, güçle motive olabildiği içindir. Bir biyolojik olgu olan “erkek cinselliği” sosyolojik bir terim olan “iktidarla” özdeşleştirilmiştir. O yüzden erkeğin cinsel yetersizliği “iktidarsızlık” olarak adlandırılır. Bir erkekte güçlülük duygusunu evlenene kadar annesi, evlendikten sonra da eşi belirler. Bu duygusu yeterince beslenememiş erkek kompleksli, güçsüz ve mutsuz bir erkek olur.

Sürekli müdahale eden, ikaz eden, eleştiren, hor gören, küçük gören ya da aşırı korumacı ve kollayıcı davranan annelerin erkek çocukları kendilerini duygusal açıdan yeterince “erkek” hissedemezler. Böyle annelerin çocukları, çatışmaları çözülmezse ömür boyu küçük düşme, rezil, başarısız ve iktidarsız olma kaygısını yaşarlar. Bu erkekler evlendikten sonra bir türlü kendileri gibi olamazlar. Anne güdümünde davranmaya meylederler. Eşlerinin karşısında tutarlı, sorumlu ve kararlı davranamazlar. Evliliklerini yönetmede sorun yaşarlar. Pasif ve çekinik kalırlar. Evlendikten sonra annenin rolü birazcık eşe geçer. Ama bu rol annelik rolü değildir. Erkeğin duygusal ihtiyacını karşılama rolüdür. Eşine müşfik, sevecen, destekleyici ve motive edici davranan, yaptıklarını onaylayan ve ona ihtiyaç duyduğunu hissettiren kadınların eşleri çok mutludurlar. Kendilerini güçlü ve işe yarar hissederler. Sorumluluk almaktan kaçınmazlar. Paylaşan ve değer veren bir erkek olurlar.

Ancak eşlerini sürekli eleştiren, babalarıyla veya başkalarının eşleriyle kıyaslayan, yaptıkları hiçbir işi beğenmeyen, beklentiyi yüksek tutan, aşırı serzenen kadınlar, mutsuz ve doyumsuz bir erkek yaratırlar. Bir erkek akşam evde elinde kumanda “zapping” yapıyor ve bir kelime bile konuşmuyorsa, sorumluluklara karşı duyarsız kalıyorsa, eve geç geliyor ve işinden başka bir şey düşünmüyorsa kadının kendisini gözden geçirmesi gerekir. Bu durum sadece eşin ihmaliyle açıklanamaz. Olumsuz tutum erkeği küstürür, kötü, eksik ve yetersiz hissettirir, kaçmasına ve kapanmasına sebep olur.

Aldatmanın da Altında Olumsuz Tutum Yatabiliyor

Aldatmak hangi sebeple olursa olsun hoş görülecek bir durum değildir. Ahlak dışı bir davranıştır. Ancak aldatmaların bir kısmında kadının davranışı da etken olabiliyor. Aldatan birçok erkek eşlerini sevmediği için aldatmıyor. Kendilerini yetersiz hissettiklerinden bu eylemi gerçekleştiriyorlar. Yetersizlik duygusu erkeği başka kadınlarla erkekliğini ispat ederek güçlü hissetme arayışına sürükler.

Kadınlara Öneriler

• Beklentilerinizi eşinizin sorumluluk profiline göre ayarlayınız. Bu hem sizi hem de eşinizi rahatlatacaktır.
• Hep eleştirmek, hep serzenmek sıkıntı doğurur.
• Eşinize ihtiyaç duyduğunuzu, sevdiğinizi, gerek cinsellik gerekse kişilik olarak güçlü gördüğünüzü söyleyin
• Hep yapmadıklarıyla karşısına çıkmayın. Yaptıklarını da söyleyin
• Onun isteklerine uymayı ihmal etmeyin. Mesela her zaman olmasa da bazen maç izlemesine eşlik edin.
• İyi bir baba, iyi bir eş olduğu vurgusunu yapın.
• Hep sorunları paylaşmayın. Bu sizi “sadece sorunları paylaşan iki kişi” şekline dönüştürür. İlişkinin tadı tuzu kalmaz.
• Kimseyle kıyaslamayın.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST

Hepimiz bir şekilde sosyal medya platformlarında “kişiyi engelle ya da sil” seçeneğine tıklamışızdır. Kimi zaman bu eylem faydalı ve hatta gereklidir. Ancak bu tür bir davranış biçiminin, bir aşk ilişkisini ya da bir arkadaşlığı bitirmek için soğuk strateji olarak kullanıldığında faydalı olduğunu söylememiz pek de mümkün değildir. Öyle ki herhangi bir açıklama yapmadan, sadece tek bir dokunuşun kişinin sizin için yok olması, araya mesafe koymanız ve onu sessizleştirmeniz anlamına geldiği bir gerçektir.

Beğensek de beğenmesek de sosyal medya platformları aslında gerçek hayatımızın birer yansıması niteliği taşımaktadır. Bunun da ötesinde yapılan her like, yazılan her sözcük ya da yüklenen her fotoğrafla kişiliğimize ilişkin bir fırça darbesi daha vurmuş oluruz. Aslında bu sanal algoritmalar, ruhumuz ve davranışlarımızın birer yansıması durumundadır. Bu tür programları geliştirenler bunu bilirler ve biz de esasında bizler de bunun farkındayız. Bu nedenle, bu tür senaryolarda olup biten hiçbir şey aslında bir tesadüf sonucu ortaya çıkmamaktadır.

İnsanları sosyal medyada saf dışı bırakmak gittikçe büyüyen bir trend haline gelmektedir. Ancak bu sanal strateji ile aynı zamanda birçokları çok ciddi ve yakın ilişkilerini de sonlandırma yolunu seçmektedir.

O yüzden, bir kişiyle arkadaşlığı bitirmek ya da sosyal medya platformlarından bir kişiyi engellemek ya da silmek anlamına gelen “arkadaşlıktan çıkarma” olgusu, psikologlar ve bilgisayar dünyasının bu boyutunu yaratanlar tarafından gittikçe artan bir ivmeyle ve derinlemesine araştırılan konular arasına girmiştir. Peki bunun sebebi nedir? 2009 yılında Facebook tarafından takipten çıkarma (unfollow) seçeneği sunulduktan sonra bu seçeneğin kullanımını sürekli olarak artmıştır. Bu tür platformlarda aslında hayatımızı çevreleyen aynı sosyal olgu taklit edilmemektedir. Buna ek olarak bu programlar birbirimizle olan ilişkilerimizi de değiştiren bir özelliğe bürünmüşlerdir.

İnsanları Engellemek Ya Da Silmek Kimi Zaman Faydalı Bir Davranıştır

Son yıllarda Facebook ya da Twitter kullanıcılarının davranışlarında çeşitli değişimler gözlenmektedir. Bir bakıma bu kullanıcıların olgunlaştıklarını söylemememiz de mümkündür. Günümüzde artık fazla sayıda arkadaşa sahip olmak çok değer verilen bir durum değildir. Kısa bir süre öncesine kadar popüler olan sosyal medya platformlarında yüzlerce arkadaşa sahip olma yaklaşımı artık sona gelmektedir. Bu durum özellikle 30 yaş ve üzeri kişilerde daha belirgin bir biçimde gözlenmektedir. Bu kişiler sosyal medya platformlarını daha ciddi ve profesyonel olarak kullanmayı tercih etmektedirler.

Bu yüzden, insanları bu platformlarda engellemek ya da silmenin sadece yeterli olduğunu söylemek eksik bir kanı anlamına gelecektir. Bu aynı zamanda birçok durumda gerekli bir davranış biçimi haline de dönüşmektedir. Bu hareketle klasik anlamdaki spam mesaj gönderen kişileri önlemiş olursunuz. Bu kategorideki kişilerin temel olarak diğer insanları rahatsız edenler olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca onlara kendilerini rahat hissedebilecekleri kadar yakın olmayan ya da herhangi bir biçimde sevmedikleri kişiler de bu kategoride değerlendirilir. Yani bu şekilde sapla samanı birbirinden ayırmaya çalışırız. Buna ek olarak, bu hareketimizle Dunbar sayısı teorisi olarak bilinen teoriyi de onaylamış oluruz.

Bu teori, antropolog Robin Dunbar tarafından 90’lı yıllarda geliştirilerek ortaya atılmıştır. Dunbar’a göre insanlar, ciddi ya da daha belki de az önemli olan 150’den fazla sayıda kişi ile ilişkiye sahip olamazlar. Bu sayıya, gerçek hayatta tanımadığımız ancak sosyal medya aracılığı ile düzenli olarak etkileşim içerisinde bulunduğumuz kişiler de dahil bulunmaktadır. Bu nedenden dolayı, artık günümüzde sanal dünyalar ile kendi hayatlarımızı bir uyum içerisine sokabilmek için bu tür filtrelerle daha sık karşılaşmaktayız. Bu konuda ileriye doğru bir adım atmış durumdayız. Birçok kişi de böylelikle gerçek hayat ile sosyal medya platformları arasında benzer bir denge bulma arayışı içerisine çoktan girmiş durumdadır.

Kişiyi Engellemek Ya Da Silmek: Bir Dokunuşla Ciddi Arkadaşlıkları Sonlandırmak

Biraz önce belirttiğimiz gibi genel olarak artık siber alanlarda temas içinde olduğumuz insanlarla gerçek hayat arasında benzer bir denge bulmak için bu insanların sayısını azaltma arayışı içinde bulunuyoruz. İlk başta oldukça olumlu görünen bu arayış aslında o kadar da iyi bir şey olmayabilir. Bunun nedeni de şundan kaynaklanmaktadır: Sık sık sanal dünyada yaptığımız eylemleri aynı şekilde gerçek dünya ile birleştirme eğilimine sahip olmaktayız.

Bu yüzden, bir iş arkadaşı ile yaşadığı anlaşmazlık sonrası bu kişiyi sosyal medyada engellemeyi ya da tamamen silmeyi tercih eden insanlara rastlamak artık hiç de zor değildir. Kimileri de buna benzeyen hareketleri arkadaşlarına yönelik olarak yapmaktadır. Dahası bu dinamik gittikçe daha etkin ve hayatı etkileyen seviyelerde gerçekleşmektedir. Bu bağlamda diğer bir olgu da ghosting olarak bilinen kavramdır. Bu eylemin, bir kişinin karşısındaki insanı ya da partnerini herhangi bir açıklama ve hatta bir kelime bile olmaksızın terk etmesi anlamına geldiğini hatırlayalım. Bu sessiz sürecin neredeyse hemen sonrasında o kişi, (eski) arkadaşı ya da partnerinin sosyal medya ağlarında artık görünmediğinin farkına varır.

Bazı insanlar, bu sanal dünyalardan silinen kişilerin sanki bir sihir yapılmışcasına her gün ortadan öylece kaybolduklarını düşünmektedir. Bu insanlar, belki de karşı taraftaki kişinin bu durumdan hemen kurtulacağını ya da bu hareketi anlayabileceğini öngörmektedirler. Ancak ghosting gibi eylemlerin insanların acı çekmelerine neden olduğu bir gerçektir. Bu durumdaki mağdurlar, hayatlarında duygusal bir boşluğa düşmektedir. Ayrıca bu boşlukta mücadele etmeleri için gerekli güce ulaşmaları da son derece zor olmaktadır.

Bu davranışlar ne kadar çaresizce ve çocukça gibi görünse de, şimdi bu konu üzerinde dikkatlice düşünmemizi gerektiren önemli bir detay bulunmaktadır. Bu bağlamda, hiçbirimiz teknolojiyi suçlamamalıyız. Günlük olarak kullandığımız sosyal medya platformlarının ne yaratıcılarını ne de geliştiricilerini suçlamak doğru bir davranış şekli olmayacaktır. Bu tür ortamlarda yaşanan sanal senaryoların, insanoğlu ile özdeşleşmiş olan iletişim zorluklarının birer yansıması olduğu bir kez daha kanıtlanmaktadır.

İnsanları bir dokunuşla engellemek ya da silmek hayatlarımızı daha kolay hale getirmektedir. Hızlıdır ve bunu yapanlar için oldukça güvenlidir. Ayrıca tüm bunlardan belki de daha önemlisi, karşıdaki kişiye “Seni artık sevmiyorum”, “Umurumda bile değil” ya da “Seni şu sebeplerden ötürü artık hayatımda istemiyorum” demek için yüz yüze gelmek zorunda kalmazsınız. Aslında insanoğlu ve iletişim kurmak için sahip olduğu kabiliyetler arasında öteden beri birçok çatlaklar ve sorunlar bulunmuştur. Şimdi ise gelişen teknoloji ile birlikte bu ikili arasında çok daha büyük boşluklar yaratıyoruz.

O zaman problemlerimizle kişisel olarak başa çıkmayı öğrenmenin vakti gelmiş demektir. Çünkü akıllı telefonlarımızda bulunan silme seçeneği hayatımızdaki sorunların büyük kısmını çözmek için yeterli olmayacaktır.

PSİKOLOG VALERİA SABATER

Narsistler için ilişkileri zorlaştıran temel neden birine duygusal olarak yakın olmanın gücü ver kontrolü elden bırakmak olmasıdır.

Narsistler düşünüldüğünde, genellikle kocaman, şişmiş bir ego; patronluk taslayan kaba ve küstah birini düşünürüz. Narsistik kişilik bozukluğu tanısı koymak için ise kişinin mükemmellik fantezisi içinde olması, empati yoksunu olması ve belirtilen beş özelliği taşıması gerekir: Mükemmel ölçüde kendine önem verme ve başarılarını abartma, Sonsuz gücü, başarıyı, güzelliği sürekli olarak hayal eder, Kendisinin eşsiz ve özel olduğuna inanır ve yalnızca kendisi gibi özel ve yüksek kişiler ya da kurumlar tarafından anlaşılabileceğini düşünür, Aşırı hayranlık bekler, İstekleriyle ilgili özel bir ilgi ve davranış bekler, Kişisel çıkarları için başkalarını kullanır, Başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını anlamaktan yoksundur, Başkalarını kıskanır ve diğer insanların da onu kıskandığını düşünür, Diğer insanlara karşı davranışı ve tutumu kaba ve küstahtır. Buna ek olarak bilinen bir tür olan “İçe dönük narsizm” ise zıt bir şekilde yetersiz özgüven, içsel bir boşluk hissi ve depresif bir ruh haliyle ayrılırlar. Çekingen görünebilirler, gergin ya da mütevazı bir görünümleri vardır ancak diğer tür aşırı özgüvenli narsistlerden daha tehlikeli olabilirler. Anti sosyal bir davranış sergilerler. Tehdit altında hissettiklerinde veya istediklerini alamadıklarında zalim ve kindar olabilirler.

Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler kendisinin özel olduğunu düşünürler. Üstün biri olarak hisseder ve bir takım ayrıcalıklarının olması gerektiğine inanırlar. Başkalarının kurallarını önemsemez, diğer insanların kendi ihtiyaçlarını karşılamasını beklerler. Kendisine saygı göstermeyenlerin cezalandırılması gerektiğine inanırlar. Özellikle eleştiriye açık olmayışları, kendilerini çok yetenekli ve kusursuz görmelerinden kaynaklıdır. Bu nedenden dolayı narsist kişilik bozukluğu olan insanların muhakkak bir uzmandan yardım alması gerekmektedir. Çünkü bu davranışlar neticesinde kişi istediğini elde edemeyince krize giriyor. Sonrasında depresyon olarak kendini gösteriyor. Bunun sebebini araştırmacılar, narsist kişilik bozukluğu olan kişilerin düşük öz saygıları olduklarına bağlamaktadırlar. Her ne kadar yüksek kibre ve muhteşem olduklarına inansalar da maskenin altında çok kırılgan bir yapıları olduğu varsayılmaktadır. Tüm bunların neticesinde narsist kişilik bozukluğu tedavisi gereklidir. Narsistlerle empati yapmak zordur ancak bilmeliyiz ki böyle olmak onların seçimi değil. Doğal gelişim süreçlerinde özellikle yeterli destek ve onay sağlamayan anneden kaynaklı yetersiz ebeveynlik durumu buna zemin sağlar. Bazı inanışlara göre aşırı ilgili ve müdahaleci bir anne sebep olabilirken, bazı inanışlar da büyürken yaşanan sert müdahaleler ve ağır eleştiriler sebep olmaktadır. Bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olsa da ikizler üzerinde yapılan bir araştırma narsistik bozuklukta genetik özelliklerin payı olduğunu da doğrulamıştır

Psikoanalist Heinz Kohut, narsistik bozukluğa sahip hastalarında şiddetli yabancılaşma, boşluk hissi, güçsüzlük, mana eksikliği gözlemledi. Narsistik altyapının dışında, kendilerinde tutarlılığı sağlayacak yapıların eksikliğini; sağlam bir birey kimliği için gerekli pozitif kişilik algısının eksikliğini gözlemlemiştir. Narsistler kendileri ve diğer insanlar arasındaki sınırların farkında değildirler ve hissettikleri egoist üstünlük duygusu arasında gider gelirler. Bu bölünmüş kişilikler üstün davranma, kendini büyük görme ve kendimi küçük görme gibi duygulardan oluşur. Kendini küçük görme duygusu ön planda iken, kişi diğer insanları idealize eder. Kendini büyük görme duygusu ön plandayken ise kişi diğer insanları küçük görür ve bunu yansıtır. Bu iki durum da utanç ve depresyonla ilişkilidir.

Bu duygular arasında her ne kadar dalgalanmalar yaşansa da her iki türdeki narsist de tutarlı bir tavır sergileyerek hastalığın patolojik olduğunu kanıtlamaktadır. Ukalalık ve aşağılama, kıskançlık, reddetme ve geri çekilme, asabiyet ve öfke, kendine acıma, kaçınma gibi davranışlar temel örneklerdir.

Bir narsistle ilişki kurmak

Evde, dışarıda gösterdiklerinden çok farklı bir hale bürünebilirler. Daha yenice güzel vakit geçirdikleri birini kötüleyebilirler. Romantik bir ilişkinin başlamasından sonra, ne kadar özel olduklarının kabul edilmesini beklerler ve kendi ortamlarını koruyabilmek, küçük düşmeye ve utanca olan hassasiyetlerini korumak amacıyla taleplerde ve eleştirilerde bulunurlar. İlişki genelde onların etrafında döner ve genellikle partnerlerini kendilerinin bir uzantısı olarak görürler.

Narsistlerin çoğu mükemmeliyetçidir. Diğer insanların ün yaptığı eylemler asla doğru olamaz ya da takdir edilemez. Partnerleri ihtiyaç halinde gereken ilgiyi, sevgiyi, parayı ve hizmeti sağlamakla yükümlüdür. Partnerlerinin de ilgi isteyebileceği, hasta veya acı içinde olabileceği onlara mantıklı gelmez. Narsistler hayır cevabından hoşlanmazlar ve insanların ihtiyaçlarını onlar ifade etmese bile anlamalarını beklerler. Reddedilirlerse, partnerlerini kötü ve suçlu hissettirmek için cezalandırırlar.

Narsist birini memnun etmeye çalışmak neredeyse imkansızdır. Çabalarınızda mutlaka bir eksiklik bulurlar ya da yarım ağızla takdir ederler. Kısa bir süreliğine memnun olsalar bile bir süre sonra fazlasını isterken bulursunuz. Böyle bir ilişkideki diğer taraf genelde sürekli şüphe içindedir. Bitmek bilmeyen ve ani gelişen ataklardan, sinir krizlerinden, suçlamalardan dolayı bitkindirler. Onayını kazanmak ve ilişkiyi yürütebilmek adına içinde bulunduğu boşa çabayla birlikte, kendi ihtiyaçlarını tamamen feda etmiş ve hatta partnerini mutsuz etme korkusuyla çoktan unutmuştur.

Partnerleri narsistin soğuk dünyasında yaşamaya çalışırken duygusal boşluğa da alışırlar. Sonumda, kendilerinden şüphe ederek kendi değerlerini ve özgüvenlerini kaybederler. Hayal kırıklıklarıyla ilgili iletişim kurmaya çalışmak da genellikle çarpıtılır ve daha fazla suçlama ve reddetmeyle karşılanır.

Narsistler için ilişkileri zorlaştıran temel neden birine duygusal olarak yakın olmanın gücü ver kontrolü elden bırakmak olmasıdır. Birine bağlı olma fikri mide bulandırıcıdır. Bu durum yalnızca seçenekleri daraltıp onları zayıflaştırmakla kalmaz aynı zamanda onları reddedilme ve utanç duygusuna da açık hale getirir. Şunu bilmekte fayda vardır ki ilişkinin finalinde iki taraf da sevgiyi tüketecek ve yoluna devam edecektir.

Kaynak: psychologytoday.com

Biz insanları diğer insanların duygularını anlamak istemeye iten şey nedir? 

İnsanlar diğer bireyleri anlama çabasına girişen yegane canlılardır. Diğerlerini anlamak için bir sosyalleşme sürecine girilir. Bunun sonucunda da farklı koşullarda, karşılıklı yarar aracılığıyla hayatta kalma ihtimalimiz artar. Sosyal varlıklar olarak diğer insanları anlamaya çalışmak durumları farklı açılardan anlama ve görebilmeyi beraberinde getirir. Bu bağlamda, empati yapma gücü gelişir ve bir değerler sistemi meydana gelir. Diğerlerini anlamak olağandışı bir beceri olmakla birlikte başarılması pek de kolay bir hedef değildir. Diğerlerini anlama durumunu etkileyen birkaç etmen bulunmaktadır. Ruh hali, duygular, yorgunluk, hastalık gibi etmenleri bunlar arasında sayabiliriz. Tüm bunlar bir kişinin iyilik yapma ya da yardımcı olma arzusunu etkileyen şeylerdir. Bu da demek oluyor ki eğer birinin keyfi yerindeyse diğerlerine iyilikte bulunma ya da empati kurup onları anlama isteği daha fazladır. Öte yandan, kişi rahatsız hissediyorsa da diğerlerini anlayacak hali pek olmaz.

Bazen birinin duygu durumu ifadelerinden, görünüşünden ve üslubundan anlaşılır. Fakat diğer durumlarda sözlü olmayan ipuçlarını yakalamak zor olabilir. Böyle anlarda erişilebilir tek çözüm o kişiye ne sorunu olduğunu sormaktır. Genelde insanlar duygularını saklama ya da duygularıyla ilgili yalan söyleme eğiliminde oldukları için ikinci taktik kimi zaman işe yaramayabilir.

Diğerlerini Anlamak Hususunda Empatinin Rolü

Empati diğer insanları anlama yolunda oldukça önemli bir araçtır. Bakış açılarını, nasıl hissettiklerini kavrayabilmek adına diğer insanların deneyimlerine kulak kabartmak onları anlamanın yolunu açar. Diğerlerini anlamak onların duygularını deneyimlemeyi ve bunları kendi duygularınızla karşılaştırmanızı gerektirir. Yaşadığınız belli deneyimleri hatırlamanız ve sizin bakış açınızla karşınızdakinin farklılıklarını tespit etmeniz faydalı olacaktır. Bu bağlamda aktif dinlemek son derece önemlidir. Hemen tepki vermemeli ve bu sayede kişisel farklılıklarınızı dile getirebilmelisiniz.

Diğerlerini Anlamak Neden Bu Kadar Önemlidir?

İnsanların hayatta kalmalarını ve evrilmelerini sağlayan şeyin grup halinde sürdükleri yaşam içinde geliştirdikleri sosyal becerileri olduğunu biliyoruz. Diğerlerinden çeşitli şeyler öğrenme ve beceriler edinme yoluyla, sosyalleşme olgusu hayatta kalmayı kolaylaştırdı. Temel becerilerin geliştirilmesinde diğerlerini anlamak çok önemli bir işlevin karşılanmasına yardımcı oldu.  Etkileşimin, hayatımızı ve diğerlerinin hayatını korumak için uygulanacak şeylerin ne zaman gerekli olduğunu kavramış olduk. Dahası gruptaki diğer bireyler sizi ihmal ettiği ya da yanlış anladığında bunun ciddi duygusal ve psikolojik sonuçları olacağını da öğrendik.

Diğerlerini Anlamaya Çalışırken Yapılan Hatalar

Diğerlerine sergiledikleri davranışlar ne olursa olsun, insanların eğilimleri ya da niyetleri farklı farklı olabilir. Bu davranışlar belirli durumlar altında uygun görülebilecek kafa yapılarını ya da duyguları gösterir. Örneğin; havaalanındaysanız ve kapınız bir saat uzaklıktaysa kalabalığın arasında koşmanız gerekir. Bu sizin sabırsız ve diğer insanlara karşı saygısız olduğunuzu mu gösterir? Bazı temel etmenler göz önünde bulundurulabilir tabii ama diğer önemli şeyler de kimi zaman göz ardı edilebilir. Bundan ötürü, diğerlerini anlamak her zaman kolay olmayabilir.

Diğer yandan, diğerlerinin belli durumlara karşı düşünceleri kişinin o durumu yaşayanları anlaması ve ruh hallerini çözümleyebilmesi adına da yardımcı olacaktır. Diğer bir deyişle, diğerlerinin tepkileri bir bireyin anlaşılması hususunda yardımcı bir etmen olarak karşımıza çıkabilir. Bundan ötürü, diğerlerini anlamak insanların ve toplumların hayatta kalması için ciddi bir görevdir. Fakat kişi henüz kendi duygularını tanıyamıyorsa ve onu etkileyen durumların farkında değilse, kendini başkalarının yerine koyması da zorlaşır.

Ayrıca belirli düşünceler ve senaryolar kendinizi başkasının yerine koymaya çalışırken ki tarafsızlığınızı etkileyebilir. Bu noktada empatinin karanlık yüzünü görmüş oluruz. İnsanlar belli toplum ve gruplara bölündükçe yargı kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkacaktır.

Herkes farklı ihtiyaçlara sahiptir, Maslow piramidinde doğru bir şekilde açıklandığı gibi. Bazı ihtiyaçlarımız temel ihtiyaçlardır, yemek yemek ve korunma gibi; bazıları ise ilişkilerle ilgilidir, sevgi ve kabul görme gibi. Duygularımız hayatta kalmamıza yardımcı olduğu için ihtiyaçlarımızı karşılamamızı, iyiyle kötü arasındaki farkı anlamamızı sağlar. Duygularımız başkalarıyla ilişki ve iletişim kurmamıza da yardımcı olur. Onlar ayrıca tatilde bile yanımıza aldığımız ayrılmaz arkadaşlarımızdır. Her ne kadar duygularımızdan dolayı bazen kızgın olsak da, iç varoluşumuzu daha iyi bir şekilde elde etmeyi öğreniriz.

Varoluşumuzu ve başkalarıyla iletişim kurmamızı duygularımıza borçluyuz

Duygularımız hayatta kalmamız için gereklidir. Onların ana fonksiyonlarından biri bizi psikolojik olarak eyleme geçmeye hazırlamasıdır. Pek çok hayvan etkileyici birçok duygusal davranış gösterir, bu bizim gerektiğinde hemen harekete geçmemizi sağlar. Bu belki de duygularımızı karşılamamızı, onlarla yüzleşmemizi sağlayan ilk adımdır. Örneğin bir yılan görünce korkarsanız, zehirli olsa da, olmasa da vücudunuz reaksiyon verecektir. Bu durumda kalbinizin ritmi kaslarınıza daha çok kan göndermek için yükselir, böylece olası bir tehlikeden kaçabilirsiniz. Bu şekilde herhangi bir durumdan kaçmak isterseniz, düşünerek zaman kaybetmek yerine harekete geçersiniz.

Duygularınız, içeriden ve dışarıdan gelen uyarıları nasıl algıladığınızı ve yorumladığınızı başkalarına anlatır. Biz genellikle bu şekilde sözsüz iletişim kurarız. Böyle bir iletişim sözlü iletişimden daha hızlı, daha doğal ve daha sezgiseldir. Bu demektir ki; sizin niyetiniz olmasa da, duygularınız başkalarını etkiler. Duygularımız bize rehberlik eder, çünkü karşılaştığımız her durum hakkında bize değerli bilgiler verir. Bir durumu ondan hoşlansanız da hoşlanmasanız da anlamanıza yardımcı olur. Bu şekilde ne hissettiğinize bağlı olarak aynı tecrübeyi ya tekrar yaşarsınız ya da ondan kaçınırsınız. Onlar bizi yönlendirmeye yardım eden bir iç pusula gibidirler ve neyin gerçekten önemli olduğunu bize bildirirler.

Duygularımız ihtiyaçlarımızı karşılamamızı sağlar

Hiçbir duygu hem pozitif, hem de negatif değildir. Bazıları harika hissettirir (mutluluk gibi) ve diğerleri ise harika hissettirmez (üzüntü veya öfke gibi). Her bir duygunun bir amacı vardır. Hepsi geçerli ve gereklidir. Onlar sizin yol arkadaşınızdır. Gittiğiniz her yere sizinle beraber giderler ve neye ihtiyacınız olduğunuzu söylerler. Şimdi bazı örneklere bakalım:

• Öfke: Haksız durumlar karşısında, belki de haklarımız dikkate alınmadığında kendimizi öfkeli hissederiz. Bunun önüne geçmek için sınırlarımızı koymamız ve kendimizi korumamız gerekir.
• Üzüntü: Bir yakınımızı, bir eşyamızı, işimizi vb. kaybettiğimizde üzgün hissederiz.
• Endişe: Tehlikeli bir durumla karşılaştığımız zaman endişeli hissederiz. Kendimizi korunmuş ve güvende hissetmemiz gerekir.
• Sevinç: İyi tecrübeler, bir şeyi kazanmak ya da okuldaki çalışmalarda başarılı olmak gibi yaşadığımız pek çok şey bizi sevinçli hissettirir. Bu duygumuzu genellikle diğer insanlarla paylaşmak isteriz.

Öfkeli hissetmeseydiniz kendinizi koruyabilir miydiniz? Hiç üzgün olmasaydınız, kayıplarınız ile nasıl yüzleşeceğinizi bilir miydiniz? Endişe duygusu olmasaydı, bir tehlikeyle karşılaştığınızı nasıl anlardınız? Sevinç duygusu olmasaydı sizi neyin mutlu ettiğini nereden bilirdiniz? Duygularınızın olmasının bir sebebi var. Onların size kılavuzluk etmesine izin verin.

“Bir insanı değiştirmek için gerekli olan şey, onun kendi farkındalığını değiştirmektir.”- Abraham Maslow

Duygularımızı düzenlemek için 4 strateji

Size rehberlik etmeleri iyi de olsa, bunu doğru şekilde yaptıklarından emin olun. Etkileriyle kendinizi kaybetmeyin ve düşüncelerinize de aynı zamanda önem verin. Zihninizi toparlamadan duygularınızın sizi boğmasına izin vermeyin. Bu yüzden bunları doğru bir şekilde yönetmeyi öğrenmek önemlidir. Aşağıdaki dört strateji bunları düzenlemenize yardımcı olacaktır:

Tanımlayın

Hissettiğiniz duygudan haberdar olmanız kesinlikle onunla baş etmenize yardımcı olur. Bunu nasıl ayırt edeceğinizi bilmek, örneğin, üzgün veya kızgınsanız ve bu duygunun öne çıkmasına sebep olan soyut durum veya düşünce, sizin o duruma uygun davranmanızı sağlayacaktır. Buna ilaveten, kendi duygularınızdan haberdar olmak, sizi daha empatik yaparak, başka duyguların yanında onları da tanımanıza yardımcı olur.

Tolere edin

Üzüntü ve öfke gibi negatif duyguların var olduğu gerçeğini dikkate almamıza rağmen, onları duygusal repertuvarımızdan uzak tutmak yerine onları tolere etmek daha önemlidir. Duygular gelir ve gider, bu bir süreçtir. Şu anda üzgünseniz, bu sonsuza dek üzgün bir kişi olacağınız anlamına gelmez. Duygularınızı bloke etmeye veya üzerinde baskı kurmaya çalışmayın; onları dinleyin, hissedin ve onlarla başa çıkmaya çalışın.

Kendinizi düzenleyin 

Hepimiz kendimizi düzenleme konusunda yeterliyiz. Bir duygunun zamanla gitmesine izin vermeyin, onu kaybetmemek için bir şeyler yapın! Mümkün olduğu kadar negatif düşüncelerden uzak durmaya çalışın ve her şeyin pozitif yönüne odaklanın. Duygularınız üzerindeki yoğunluğu azaltmak için ilginizi dağıtın veya sevdiğiniz herhangi bir işi yapın. Kendiniz üzerinde çalışın ve uyarıları kontrol etmeyi öğrenin. Bu şekilde kendi huzurunuzu arttırırken, kendinize dikkat etmeyi öğrenirsiniz.

Kendinizi ifade edin ve iletişime geçin

Kendi kaynaklarınıza sahip olmanızın yanı sıra, duygularınızı etrafınızdakilere de ifade etmelisiniz. Duygular paylaşılmalıdır. Başkalarına güvenin ve nasıl hissettiğinizi, neye ihtiyacınız olduğunu bilmelerine izin verin. Özetleyecek olursak, duygularımız ihtiyaçlarımızı karşılamamıza yardım eder ve nasıl hareket edeceğimiz konusunda bize rehberlik eder. Hayatta kalabildiğimiz ve başkalarıyla iletişim kurduğumuz için onlar inanılmaz bir şekilde değerlidir.  İlk önce duygularımızı hissederiz ve sonra yapacağımız davranışlardan sorumlu olarak nasıl davranacağımıza karar veririz. Haydi duygu ve düşüncelerimizle uyumlu olalım, böylelikle onları kesin bir şekilde ifade edebiliriz!

“Duygularınızı kontrol edin yoksa onlar sizi kontrol ederler.”

– Çin Atasözü

Psikolog Maria Fabregat Giribet

Geçmeyen mutsuzluk sorunu günümüzün en popüler psikolojik sorunu olarak başı çekiyor. Hem gündelik hayatta insanlardan duyduklarımız hem kendi hissiyatlarımız hem de araştırma verileri kronik mutsuzluk sorununun yaygınlığını ortaya koyuyor. “Ne yaparsam yapayım mutlu olamıyorum“, “yaptığım hiçbir şeyden zevk alamıyorum”, “kendimi sürekli mutsuz ettiğimi hissediyorum”, “her şeyi kafama takıyorum” gibi nice şikâyet cümlesi eminim hepinize ya kendinizden ya da çevrenizden ötürü tanıdık gelmiştir. Psikiyatri dünyası bu duygusal çökkünlük durumunu “depresyonun bir belirtisi” olarak tanımlıyor. Dünyada yapılan araştırmalara bakacak olursak yoğun mutsuzluk ve zevk kaybı içeren depresyon hastalığının sadece ülkemizde değil tüm dünyada arttığını görebiliriz. Dünya Sağlık Örgütünün raporuna göre 2015 yılında dünya çapında depresyon vakalarının sayısı 322 milyon kişiye yükseldi. Rapordaki verilere göre, Türkiye’de depresyon şikayeti olanların sayısı 3 milyon 260 bine ulaştı.

Günden güne teşhis oranı artan bu hastalığın en önemli yapıtaşı olan mutsuzluk sorunsalına çare olabilmesi adına ülkemizde pek çok yayına rastlayabilirsiniz. Mutsuzluktan kurtulmanın “kısa” ve “kestirme” yollarını aktaran pek çok kişisel gelişim kitabı raflarda boy gösteriyor ve hızla tükeniyor. Her gün mutsuzluk sorununu aşmaya dair onlarca seminerler ve eğitimler düzenleniyor, Tvlerde ve radyolarda bunun yolları anlatılıyor. Ruh sağlığı profesyonellerinden yardım almak geçmişe nazaran artık çok daha kolay fakat tüm bunlara rağmen gelin görün ki mutsuzluk sorunu da aynı hızla yayılıyor. Özetle tabloda bir terslik var.

Her şeyden önce şu mutluluk merakını bir sorgulamakta fayda var.

Zira herkesin diline pelesenk olmuş bir merak bu. Yaşamının asıl amacını mutluluk duygusunun iplerine bağlamış insanlar için bu duygunun değeri oldukça yüksektir. Ama ve lakin bir dakika sonrası bile belirsiz olan yaşamda bir duyguyu yegâne amaç olarak yaşamak esasen gerçekçilikten çok uzak. Duyguları hayatın amacı olarak temel almak insanı duygularının esiri haline getirir. Oysa duygular çok hızlı değişebilir ve süreğenliği yoktur. Hayatın anlamını böylesine bir kaygan zemine oturtmak takdir edersiniz ki bizi haliyle tatminsiz kılacaktır. Bu noktada hayata yüklediğimiz anlamı ve amacı revize etmemiz gerekiyor. “Hayatın anlamı nedir?” gibi derinliği kocaman bir soruya cevap vermek ilk adım olmalı. Ardından, “bugüne kadar bu anlam dairesinde mi yaşadım?” ve “bu anlam dairesinde mutlu hissedip hissetmemek ne kadar önem arz ediyor?” soruları sıraya geçmeli.

İşte bu sorulara cevap verdiğinizde başka bir pencere daha açılacak;

sizin potansiyelinize ve içinde bulunmayı tercih ettiğiniz anlam dairesine en uygun amacı belirlemeniz gerekecek. İşte bu amacı gelip geçici duygularımız değil, yaşamımızın verimliliği yönlendirmeli. Yani, bu amacı oluştururken asıl derdim olumlu duygular yaşamaktan öte yaşamımı verimli ve işlevsel kılmak olmalı. Söz gelimi, tüm gününü ihtiyaç sahiplerine yardımcı olmakla geçiren biri pek tabii çok mutlu hissedemez. Zira zor durumda ve ıstırap içinde olan insanları görmek kimseye zevk vermez. Fakat o günü verimli yaşamış olmak kişinin yaşamını anlamlı kılacak ve o, ertesi gün aynı işe, başkalarının acısıyla acı çekmek pahasına, koşarak gidecektir. Bu örneği diğer pek çok meslek ve uğraş için dile getirebiliriz. Uzun lafın kısası, ne hissettiğim değil, ne yaptığım ve yaptığımın benim için ne anlam ifade ettiği, aynı zamanda ortaya koyduğum eylemlerle toplumsal faydayı ne kadar gözettiğim önemli olmalı.

Mutluluk kelimesinin pek çoklarımız için görmek istemediğimiz boşlukların maskesi haline gelmesi bir başka sorunlu nokta. Mutlu olsam hayatımda ne değişirdi? Neyi daha iyi yapardım? Neyi daha az yapar ve nelerden uzaklaşırdım? Mutluluk duygusu somut şekilde hayatıma ne katardı? Kurtulmak istediğim bu mutsuzluk benden gitse, hangi eylemleri hayata geçirirdim? İşte bunun gibi daha nice eylem odaklı soruyu kendimize sormalıyız. Aslında anlamsız ve boş yaşadığımız yaşamımızı görmek yerine bir duyguyu hissedememeyi esas sorunmuş gibi tanımlamak hayatımızın sorumluluğundan kaçmamız anlamına geliyor. Oysa sorumluluk almalı ve yaşamımızı değerli kılacak işlerin peşinde olmalıyız. Okumalı, öğrenmeli, öğretmeli ve üretmeliyiz.

Mutluluk zaten bunları yaparsak tıpış tıpış peşimizden gelecektir;

Gelmese de önemli olmayacaktır, zira tüm bunları yapmanın bize getirdiği olgunluk kâfi gelecektir. Muhtemelen duygularımızı takip edecek vaktimiz de olmayacaktır.
Özetleyecek olursak, mutluluğu hayatımızın ideal amacı olmaktan çıkarıp yaşamımızı sorumluluklarımızla anlamlı kılmalıyız. Bu sorumluluklar esnasında huzur, mutluluk, sevinç gibi olumlu duygulara ek olarak yaşayacağımız olumsuz duygulara da açık olmalı ve bu duyguların tekâmül sürecimizin olmazsa olmazı olduğunu kabullenmeliyiz.

Diyanet Aile Dergisi /  Uzm. Psk. Esra Oras

Ani sinirlenme, insanları ani bir şekilde etkileyen, sebepsiz yere oluşan bir durumdur. Kan beynime sıçradı gibi sözlerle ifade edilen sinirlenme halinde vücutta fazla miktarda adrenalin salgılanır. Bu kişinin stres halini anlatır. Vücutta çok kısa bir sürede nabız artar, vücut ısısında artış, kan dolaşımında hızlanma, gözde pupillarda genişleme, kan şekerinde artış gibi etkiler oluşur. Adrenalin artışı vücudu tehlikelere karşı hazır duruma getirir. Sinirlenme halinde yani vücuttaki stres arttığında vücutta kısa ve uzun süren değişimler olur. Bu nedenle ani sinirlenen kişilerde kalp hastalıkları, ülser, gastrit gibi sindirim sorunları, hipertansiyon rahatsızlığı riski artmaktadır. Kişiler bu tepkiyi vererek kendilerine zarar vermektedir

Ani sinirlenmenin etkileri nelerdir?

Sinirli bir ruh hali ilk olarak kişinin sağlığına zarar vermektedir. Bunun yanında sağlıklı karar verme mekanizmasının bozulmasını sağlar. Kişiler sinirlendiklerinde tamamen duygularıyla hareket etmeye başlar. Bu kişilere zarar veren bir davranış şeklidir. Çünkü mantıklı, makul ve sonuçları iyi olacak kararlar genellikle sakin olunan ruh halinde alınmaktadır. Sinirli olunduğunda kişinin muhakeme sistemi tam olarak çalışmadığından, hata yapma olasılığı artış göstermektedir. İnsanlar geçmişteki kararlarını sorguladığında, yanlış olanların aceleyle ve hissi bir şekilde verilen kararlar olduğunu rahatlıkla görebilir. Sinirli olan kişilerde doğru karar verme yerine hissiyat devreye girdiğinden, karşıda olanlara karşı duygularla tepki verme durumu yaşanmaktadır. Verilen tepki kişiye sözlü ya da fiili olarak zarar verici şekilde gerçekleşir. Kişide muhakeme zayıf olduğunda, alınan kararların çoğu isabetsiz olur. Bu durum hem kişiye, hem de çevresine zarar verici şekilde gelişir.

Ani sinirlenme huzursuzluk kaynağıdır

Kişiler iş yaşamında, aile yaşamında ya da başka bir ortamda ani sinirlenme belirtileri gösteriyorsa, ortamda bulunan herkesin olumsuz etkilenmesi söz konusudur. Bu kişilerin her an sinirlenerek bağıracağı, söyleneceği ve gerginlik yaratacağı düşünüldüğünden, oradakiler huzurlu olamaz. Kişinin negatif enerjisi başkalarını da etkileyerek, insanların stresini arttırmaya yarar. Bu ortamdakiler huzurlarını kaybettiklerinde, mutluluklarını da kaybeder. Aile ortamında bile, yaşanan huzursuzlukların temeli ani sinirlenen kişilerin gereksiz tepkilerinden kaynaklanır.

Ani sinirlenme sebepleri nelerdir?

Kişilerin yapısı ani sinirlenmenin en önemli sebepleri arasındadır. Fevri olan kişilerde ani sinirlenme durumuna daha fazla rastlanır. Bu yapıdaki kişiler stres hormonuna daha çabuk yanıt verir. Bunların reseptörleri daha hassas olur. Tiroit hormonu yüksek olan kişilerde ani sinirlenme etkisi daha fazla olur. Yoğun sorumluluk alanlarda, aşırı yük altında olan kişilerde stres hormonu daha fazla salgılanır. Bu kontrol mekanizmalarını bozucu etki yapar. Ayrıca mükemmeliyetçi, rekabetçi, titiz ve ayrıntılara önem veren kişilerde sinirlilik daha yaygın görülür. Egoist olan kişilerde engelleme durumunda bu tepkiyi daha rahat verirler. Çocuklarda görülen ani sinirlenme durumunda ise bu sebeplerin dışında kötü rol modelleri de etkili olmaktadır.

Ani sinirlenme durumunun psikiyatrik nedenler arasında depresyonda olan kişilerde strese karşı gelişen aşırı duyarlılık ya da tepkisizlik yer alır. Aşırı gergin ve tepki durumunda kişide kronik depresyon durumu düşünülmelidir. Bunun yanında duygu durum bozukluklarında, manik kaymalarda da ani sinirlenme etkisi görülebilir. Alkol ve uyuşturucu bağımlılarında bunu kullanırken ya da bunlardan yoksun kaldıkları dönemlerde sinirlilik oluşabilir. Kişilik bozukluklarında ise sinirlilik haliyle birlikte zarar verme etkisi hakimdir. Bu kişinin kendisine ya da karşısındaki kişiye zarar verme şeklinde yaşanır.

Sinirlilik nasıl azaltılabilir?

Nefsin terbiye edilmesi sinirliliği azaltan en önemli etkendir. İnsanların ben merkezli bakış açıları, kendilerine yönelik eleştirilere aşırı reaksiyon vermelerine neden olur. Kendisine haksızlık yapıldığını düşünen, etrafından saygı görmediğini, sözünün dinlenmediğini düşünen kişiler en küçük sorunda bile sinirlenerek, saldırgan bir tutum içine girerler. Bu kişilerin egoist bir yapıya sahip olduğu görülür. Bu yüzden kişilerin tepkileri konusunda farkındalık yaratması çözüme yardımcı olur. Sorumlulukları strese sebep olmadan yerine getirmeye çalışmak gerekir. Kişiler elinde olmadan aşırı tepkiler veriyorsa, bunu tüm gayretine rağmen düzeltemiyorsa psikiyatrik tedavi alınması gerekir. Bunun ilaçlarla dengelenerek tedavi edilmesi gerekir.

Arkadaşlık: Hiç bir canlı tek başına yaşayamaz. Sosyal bir varlık olan insanlar birlikte yaşamak zorundadır. İnsana bahşedilen akıl ve konuşma yetisi kişiyi bir başka bireyle iletişime zorlar. Yaşamı boyunca insan, yalnız başına kalmayı istemez. Mutlaka çevresindeki insanlarla iletişim kurmak ister. “İstisnalar kaideyi bozmaz” tespitini hatırlatarak sosyal sorunları olan bireyler dışındakiler çevresiyle paylaşımda bulunmak arzusundadır. Birey, ailesi dışında bulunduğu ortamları birlikte paylaştığı diğer bireylerle iletişime geçerek duygu ve düşüncelerini paylaşmak ister. Birey, ailesi dışında akranları ile birlikte zaman geçirmek, beraber çalışmak, beraber eğlenmek, beraber mutlu olmak, beraber üzüntüleri paylaşmak kısacası her şeyini paylaşmak ister. Bireyin çevresindeki akranı olan ve paylaşımlar yaşadığı diğer bireyleri arkadaş olarak adlandırıyoruz. Birey için arkadaş aile fertlerinden sonra gelen insandır.

Birey, yaşamı boyunca ailesi ile bile paylaşmadığı bir çok sorunlarını, beklentilerini, yaşamla ilintili bir çok meseleyi arkadaşıyla paylaşır. Bazen arkadaş, kardeşten önde gelir. Bu kadar önem verdiğimiz bireyler arasındaki arkadaşlık ya da eskilerin dediği dostluk bağı ne kadar samimi, ne kadar saygılı olursa o kadar uzun olur.

Bireyler arasında güven ve samimiyet varsa arkadaşlık var demektir. Arkadaşının güvenini sarsacak fiillerde bulunmak, saygısızca davranmak aralarındaki arkadaşlığın sonunu getirir. Güvenin ve samimiyetin ortadan kalktığı ortamda bireyler arasında ilişki devam ediyorsa o artık arkadaşlık değil menfaat ilişkisidir. Güven, sadece arkadaşlık ilişkilerinde değil tüm insanlar arasında da önemlidir. Güven, insanlar arasındaki bir birleriyle ilgili paylaşımların üçüncü şahıslara aktarılmamasıyla ifade edilebilir. Güvenin olmadığı ilişkiler arkadaşlık olarak görülmezler.

“Dost kötü günde belli olur” atasözü arkadaşının kötü gün diye tabir edilen günlerinde, onun kederini paylaşmak, ona destek olmak, onun varsa ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak arkadaşlık gereğidir. İnsanların her daim mutlu ve huzurlu olması beklenemez. Yaşamın her anında bir çok kez elem verici hadiseler yaşanır. İşte o günlerde birey yanında kendisine maddi ve manevi destek olacak birilerini arar. Aradığı ailesinden sonra arkadaşlarıdır.

“Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim” atasözü arkadaşlar arasındaki ilişkiyi bize anlatmaktadır. Aile bireylerini seçemeyiz; ama arkadaşımızı seçebiliriz. Arkadaş seçimi manavdan meyve seçer gibi görünüşleriyle değil paylaşımlar sonucu ortaya çıkar. Birey kendisine, saygı duyan, güvenilir, iyi ve kötü günde kendisine destek olan kişiyi arkadaş olarak seçerse isabetli olur. Her merhaba dediğimiz birey gerçek arkadaş değildir.

Cesaret, bir konuda muhtemel riskleri göze, alabilmektir. Bir insanın herhangi bir konuda girişimcilik göstermesi, ce­saretin belirtilerindendir. Bir ilke ve değer olması bakımından takdire layık bulunan cesaretin, yerinde ve zamanında kullanılması, fonksiyonu açısından önemlidir. Aklın önüne geçen cesaret, tehlikeli­dir. Ancak rasyonel kuralları da bünyesinde barındıran bir yüreklilik, insanı başarıya götürür. Bu değerin, muhakkak yönetilmesi ve mantık unsurlarının eşliğinde dengelenmesi gerekir. Bir insanın atılımcı, cüretkâr ve korkusuz olması, bunları bir program şeklinde beynine yazmasıyla gerçekleşir. Cesaret, zihnimizdeki temel mozaik değerlerden birisi sa­yılabileceği gibi, bu değerin ufkumuzu yeni fikirlere açmakta da büyük katkısı vardır.

Cesaretin zıddı, korkaklıktır. Korkaklık, insanın kendi menfaatini bile koruyamaması, hakkı olanı savunamaması demektir. İlkeli bir insan, kendi doğrularını ve şahsını gerektiği yerde müdafaa edebilen ve icap ederse ilkelerini çiğneyenler karşısında durmayı başarabilen kimsedir. Cesaret, insanın başarısında etkili duygulardan birisi ol­makla beraber, asla gereksiz bir güç gösterisi değildir. Korku­suz ve kıvamında bir cüretkârlık sergileyen insanın yapması gereken şey; ifrat ve tefritten uzak olmak, bu değeri dengeli şekilde yaşamaktır. Cesaretin gereğinden fazla olması, insanı boş yere risk alma­ya sürükler. Hiperâktif kişiler bu duruma örnektir. Şayet insan ciddi atılım yaptığı bir konuda risk yönetimini başaramazsa, zarar edebilir. Ayrıca, fazla cesur kişilerin hayatlarında diğer insanlara nispeten daha belirgin iniş çıkışlar vardır. Bunlar, beyinlerinde yeniliği arama geninin aktif çalıştığı insanlardır.

Cesaret duygusu dengeli kullanılmadığı takdirde, insana en az korkaklık kadar zarar verir. Fakat atılganlığı bir kişilik özelliği olarak içinde taşıyan insan, bu değerin yardımıyla karşılaştığı tehlikeleri def eder, kendi lehine olan durumları oluşturur ve hayatını doğru şekilde yönetir. Cesaretin başarı getirmesi ve bu başarının istikrarlı şekilde devam etmesi için aklın rehberliğine ihtiyaç vardır.

Dünya üzerindeki bazı kültürler cesareti teşvik eder ve ödüllendirirler. Özellikle erkek çocuklarına cesaret, bir değer olarak aşılanır. Cesur erkek çocuk, alkışlanır ve toplumsal övgü alır. Gös­terdiği atılganlıktan dolayı methedilir ve bu da onu cesur olması yönünde daha fazla motive eder. Ancak kız çocukla­rının cesareti fazla yüceltilmez. Onun annelik yapabilmesi için korkuya duyarlı olması gerektiğinin altı çizilir. Aslında bu tavır, kız çocuklarındaki biyolojik eğilimin, bazı kültürler tarafından farkında olmaksızın beslenmesiyle oluşur. Ancak Batı kültürü ve sosyal düzene sahip olan kimi kültürler; femi­nist eğilimlerin de etkisiyle kadını cesaret göstermeye teşvik etmiş, gözüpek olanlara sosyal onay vermiştir. Bunu da en çok, kadını erkeksileştiren tehlikeli meslek alanlarına iterek  gerçekleştirmiş, onu yaratılışına uygun olmayan gereksiz bir noktaya yönlendirmiştir. İlginç olan şudur ki yüz metre koşusunda bile koşunun şartları kadın erkek farkı göz önünde bulundurularak belirlenirken, sosyal hayatta cinsiyetlerin özelliklerinden kaynaklanan durumlar görmezden gelinmektedir Nasıl ki koşuda cinslerin bünyesindeki farklılıklar dikkate alınmadığında bu, kadınların aleyhine olacaksa, hayatta da yüklerin psikolojik bünyelere göre dağıtılmaması yine kadın­ların aleyhinedir.

Şefkatin ağırlık kazandığı alanlarda kadınlar erkekleri, cesaretin baskın olduğu sahalarda ise erkekler kadınları geride bırakırlar. Kadınları cesaretin egemen olduğu kulvara yönelt­mek, kişisel özellikleri sebebiyle onları birkaç adım geriden başlatmak ve bir anlamda başarısızlığa mahkûm etmek olur. Değerler Psikolojisi ve İnsan – Nevzat Tarhan kitabından alıntı.

Oneitis sendromu, en kısa tanımı ile: Bir erkeğin, birlikte olduğu veya olmadığı ( sesini bile duymamış olabilir ) bir kadını bilinçaltı düzeyde büyütmesi, onsuz yaşamayacağını düşünmesi sonucunda oluşan, ruhsal bir hastalıktır. Oneitis kelime anlam olarak da oneitisin bir hastalık olduğunu açıklar. Nitekim, oneitis kavramı, ingilizce’de bir anlamına gelen ‘one’ kelimesine iltihaplı hastalık anlamı katan -itis ekinin eklenmesiyle oluşturulmuş bir kelimedir. Yaşam içerisinde nasıl ki psikolojik hastalıklar, bazı olumsuz duyguların ve düşüncelerin sonucunda oluşuyorsa, oneitis hastalığı da yanlış ve olumsuz düşüncelere inanılması sonucunda oluşur. Ancak oneitisin oluşumunda etkili olan bir başka önemli faktör daha vardır: O da muhtaçlıktır! Bu yüzden bu hastalığa, yıkıklık sendromu da denilebilir.

Günümüz dünyasında, Oneitis virüsüne yakalanmış birçok insan vardır. Çünkü, gerek sosyal medya olsun, gerek geleneksel medya olsun, erkeğin zihnine daima ilişkiler konusunda yanlış öğretiler vermektedir. Verilen bu yanlış öğretilere inanan erkekler de o yönde yanlış davranışlar sergilemektedir. Sizlere şu gerçeği açıkça belirmek isterim ki hayatınızı inanmış olduğunuz düşünceler yönetir. Mesala siz, bir kadına çiçek almanız sonucunda o kadının size aşık alacağını inanmışsanız, bir kadınla ilişki başlatmak için, daima hoşlandığınız kadına çiçek alırsınız. Davranışınız o yönde olur.

Buradan anlayacağınız üzere, aslında davranışlarımızı bilinçaltı inançlarımız oluşturmaktadır Bu yüzden zihnimize alacağımız, kabul edeceğimiz “öğretilere, düşüncelere” çok ama çok dikkat etmeliyiz. Nitekim hayat içerisinde doğru düşünceler olduğu gibi, yanlış düşüncelerde vardır. Yanlış olan düşünceler bize zarar vermekten başka hiçbir işe yaramaz. İşte oneitis sendromuna yakalanmış erkeklerin en büyük sorunlarından bir taneside; Yanlış düşüncelere inanmış olmalarıdır. Bir diğer sorunlarıda, muhtaçlıktır. Yanlış inançlar ve muhtaçlık  “Oneitis kişilik bozukluğuna” yakalanmış bir erkeğin anotomisini oluşturur.

Oneitis’e Yakalanmış Erkeğin Anotomisi

Oneitis sendromu hastalığına yakalanmış bir erkeğin, anatomisini incelerseniz, 3 temel sorunla karşı karşıya kalırsınız;

• Muhtaçlık: Hayatınız içerisinde, elinizde hangi varlık az ise, o varlığa muhtaçlık duyarsınız. Muhtaçlık duyduğunuz bir varlığı ise haddinden fazla değer biçer, onu kafanızda fazla büyütürsünüz; para sıkıntısı çeken bir insanın, sürekli olaraktan “Nasıl para kazanabilirim?” şeklinde düşünmesi gibi. Herhangi bir varlığa muhtaç olmanın bir diğer kötü yanı ise o varlığı  kaybetmekten çok fazla korkarsınız. Nitekim, o varlık elinizde yoktur. Kaybederseniz hiç olmayacaktır.

Hayat içerisinde, kızlarla ilişkisi kötü olan, daha doğrusu olmayan bir erkeğin, sizinde tahmin edebileceğiniz üzere, kızlara karşı muhtaçlık hissetmesi büyük bir ihtimaldir. Kızlara karşı yokluk zihniyetinde olan bir erkek, kendisine ilgi gösteren bir kadını, bilinçaltı zihninde büyütür. Çünkü, bu erkeğin karşı cins ile olan ilişkisi kötüdür. Ve muhtaçlığından ötürü, direkt olaraktan onunla ilgilenmeye başlar; Sesini duymasa dahi.  En nihayetinde ise sesini dahi duymadığı bir kadına karşı çok yoğun duygular besler. İşte, kişi artık yavaş yavaş oneitis hastalığına yakalanmaya başlamış ve bir kere bile konuşmadığı bir kadın üzerine, evlilik hayelleri kurmaya başlamıştır. Bu vakitten sonra, oneitis virüsü tüm vücuduna yayılmaya başlar. 

Muhtaçlık sorunundan ötürü, oneitis oluşumunun bir başka versiyonu ise ilişki sonrası yaşanılan oneitistir. Bu versiyonda erkek,  yokluk zihniyetine rağmen, bir kızla ilişki kurmayı başarmıştır. Ancak, hala muhtaç zihin yapısında olduğu için kıza bunu yansıtmış ve kızı elinden kaçırmıştır. Sonrasında ise başka kızlar ile ilişki başlatmaya cesareti olmadığı için sürekli olaraktan, kendisini terk eden kıza yönelmiştir. Ve kızın üzerine gittikçe, kendisini daha da fazla oneitis’e kaptırmıştır.

• Medya tarafından beyni yıkanmış bir zihin:

Oneitis sendromuna yakalanmış bir erkeğin ikinci en büyük sorunu ise  medya tarafından beyninin yıkanmış olmasıdır. 

Medyada sunulan dizilerin, filmlerin hiçbiri bizlere  gerçekleri anlatmaz. Bizlere sadece, para edicek şeyleri satarlar. Bir erkekle bir kadının, imkansız aşk yaşaması daima para ederken, mutlu mesut, sorunsuz bir şekilde  yaşamaları hiçbir zaman para etmez. Bir erkeğin, bir kadına ağlayarak sevdiğini söylemesi ve kadının buna dayanamayıp ona aşık olması size çok hoş gelebilir ancak gerçek hayatta böyle bir davranış sergilerseniz, kadın sizin yüzünüze tiksinerek bakacaktır. Bir başka örnek vermem gerekirse mesala, medya tarafından hoşlandığınız kadına iyilik yapmanız sonucunda size aşık olacağı öğretisi verilir. Ancak gerçek hayatta bir kadının size arzu duyması yapıcağınız iyilikle değil,  göstereceğiniz güç ile gerçekleşir. Kısacası şunu bilin: Medyanın diziler aracılığı ile verdiği öğretiler, yanlış ve aptalcadır. Ancak sizlere doğruymuş gibi gösterirler. Ve çoğu zamanda insanlar bu ” Mış’a” inanır. Neticede ise zihnini yanlış öğretiler ile doldurmuş olur. Tabii davranışları da bu yanlış öğretiler doğrultusunda şekillenecektir. 

Günümüz dizi, filmlerini açın ve inceleyin; “Hercai, Sen Anlat Karadeniz, Yasak Elma” gibi. Verdikleri öğretileri iyi inceleyin; Fark edeceksiniz ki birçok dizi, en çok para eden,  durumu satmaktadır; Özel kadın miti‘ni. Tabii bu özel kadın miti safsatasınada birçok erkek inanmaktadır. İnanan erkekler ise, oneitise yakalanmaktadır. 

Oneitise yakalanmış erkeğimizin bu sorunu, yokluk zihniyetinden ötürü oluşur. Ve bu sorundan ötürü erkek, hayatına girmiş veya girme potansiyeli olan bir kızı fark etmesede bilinçaltı düzeyde çok fazla abartır. Kendi zihninde “Çok güzel kız, bittim valla, ben bu kızla çıkmalıyım” gibi düşünceler döner. Halbuki,  beyni bulanmış erkeğimizin fark edemediği nokta o kadın veya kız diğer hem cinsleri gibi ortalamadır. Hem karekter yönünden hem de fiziki yönünden. Bu durum erkekler içinde geçerlidir. Belki bir kız çok güzel olabilir ama diğer konularda çok vasattır. Aynı şekilde bir erkek, gücün göstergesi harika bir özgüven vardır; ama sohbet kabiliyeti sıfırdır. Yani hayat içerisinde insanlar olarak, genelde vasatız. Bir tane iyi özelliğimiz var ise 5 tane de kötü özelliğimiz var. Aslında  sadece bu sebep bile, çevremizdeki insanları büyütmemiz için yeterlidir. Ancak oneitise yakalanmış kişiye, bu durumu anlatamayız. Çünkü onun için, o kadın bir melektir (!)

Oneitisten kurtulmak  veya oneitise yakalanmamak için yukarıda saymış olduğum, sorunları ortadan kaldırmanız gerekir. Eğer bu sorunları ortadan kaldırırsanız, oneitise yakalanma ihitmaliniz de olmaz. Oneitis hastalığından kurtulmak veya yakalanmamak için, yapmanız gereken ilk işlem; TV dizilerini izlemeyi bırakmak olmalıdır. Nitekim yukarıda söylediğim üzere, TV dizileri ilişkiler konusunda yalan ve saçma öğretiler verir. Dizilerin verdiği öğretiler ile gerçek hayatta kadın – erkek ilişkilerinin işleyiş şekli hiç ama hiç aynı değildir.

Dizilerde erkeklere verilen öğreti ya sinirli olmaları yönünde ya da ağlayan bir sümüklü böcek olmalırı yönündedir. Halbuki bir erkeğin en güçlü silahı her olay karşısında, sakin kalmasıdır. Ancak hiçbir dizi bu öğretiyi vermez. Burada, dizilerin verdiği yanlış öğretiler üzerine yüzlerce örnek verebilirim ama bu önemli değil. Önemli olan sizin,  size hiçbir şey katmayan,  o aptal kutusundan kurtulmanızdır. 

Oneitis çözümü için atmanız gereken ikinci adım; bolluk zihniyetine sahip olmanızdır. Bolluk zihniyeti, bir kadını takıntı yapmanızdaki en büyük panzehiriniz olacaktır. Ancak bolluk zihniyetine ulaşmak, televizyon izlemeyi bırakmak kadar kolay değildir. Nitekim bolluk zihniyetine ulaşmak için öyle bir konumda olmanız gerekir ki “Ben istediğim an yeni bir kızla ilişki başlatabilirim” modunda olmalısınız. Bu modda olabilmeniz içinse elinizde bazı maddi veya manevi varlıkların olması gerekir.  Özgüven gibi, para gibi, fit bir vücut gibi. Bu varlıklara ulaşabilmeniz içinse, mücadele etmeniz gerekir. Çalışmanız gerekir. 

Korkularla yüzleşmek, korkular yüzleşme kararı almak bir insanın hayatı içerisinde kendisine yapacağı en büyük iyiliklerden bir tanesidir. Çünkü korkular hayatımıza ket vuran, yaşamamızı engelleyen en önemli unsurlardan bir tanesidir. İşte bu yüzden, hayatımızdan korkuları uzaklaştırmak için korkularla yüzleşme kararı almak bize oldukça fayda sağlayacak olan bir karardır. Ancak korkularla nasıl yüzleşilir? Korku nasıl yenilir? Korku duygusu, hayatımız üzerinde söz sahibi olan, en güçlü duygudur. Nitekim yaşamımız içerisinde, sergileyeceğimiz davranışları genellikle korku duygusuna göre şekillendiririz. Korktuğumuz bir varlık, nesne veya bir durumla karşılaşınca, oradan uzaklaşırız. Yani davranışlarımızı değiştiririz.

Korku duygusundan ötürü, sergilediğimiz davranış, büyük oranda, kaçınma davranışıdır. Ancak insanlar genellikle korktukları olaydan, varlıktan veya nesneden kaçındıklarının farkında değillerdir. Çünkü kaçınma davranışları o kadar çok tekrarlanır ki kişi artık bu davranışının normal olduğunu düşünmeye başlar. Ta ki bazı gerçekleri fark edinceye kadar. Mesela kişinin sosyal korkularından ötürü sosyalleşemediğini veya hayallerinin önünde duran en büyük engelin korkular olduğunu anlaması gibi. 

Hayalleri önünde duran en büyük engelin, korkuları olduğunu anlayan bir insan, korku duygusunun varlığına stem edebilir.  Ancak bu yanlış bir davranıştır. Çünkü korku duygusu, insanlığın bugüne gelmesini sağlamış en büyük etkenlerden birisidir. Eğer atalarımızda korku duygusu olmasaydı, dış dünyadaki tehlikelere karşı, gereğinden fazla cesur davranır, ufak bir merak yüzünden bile hayatlarını tehlikeye atarlardı. Ve yüksek ihtimalle de insanlık bugüne gelemeden yok olurdu.  Bu yüzden, korku duygusu iyi ki vardır diyebiliriz.

Korkuya dair insanların yaşadığı asıl sorun: Korkuyu fazla dozda yaşamalarıdır. Fazla dozda yaşanılan korku, fobi, anksiyete  vb durumlar insana daima zarar verir. İnsanın fazla dozda yaşadığı bu olumsuz duygulardan kurtulma çabası gayet doğaldır. Ancak her işin bir tekniği, ilmi olduğu gibi korkularla yüzleşmenin de bir tekniği vardır. Bunları bilmeden, korkularla yüzleşmek sizlere faydadan ziyade zarar verebilir.

• Sürekli olaraktan korku duyulan, durumla yüzleşmeyi ertelemek ve bir gün korkulan  durumla yüzleşecek cesaretin birden kendisinin geleceğini sanmak: 

Korkuyla yüzleşmek adına sahip olunan en yanlış düşüncelerden bir tanesi de budur; “Cesaretin birden geleceğini sanmak!” Sizlere çok açık ve net bir şekilde söyleyebilirim ki korktuğunuz durumla yüzleşmeden, kendinizi asla o konuda cesaretli hissedemeyeceksiniz.

Eğer korktuğunuz durumlar, eylemler karşısında kendinizi cesur hissetmek istiyorsanız, korkunuza rağmen harekete geçin, korkunuzun dinmesini beklemeyin. Korkularla yüzleşmek eyleminde yanlış olan strateji; Önce korku duygum geçsin, sonra yapmak istediğim eylemi yaparımdır. İnsanlar bu strateji yüzünden hiçbir zaman, korku duygularını yok edemezler.

Mesela, utangaçlığını yenmeye çalışan bir insanın yapacağı ilk eylem, utangaçlığı yenmek  yönünde araştırmalar yapmak olur. Ve öğrendikleri bilgiler ile utangaçlığı yenmeye çalışırlar. Ancak bu eylemleri sonuç vermez. Çünkü, siz  fitness kitabı okuyarak kaslarınızı geliştiremezsiniz! Kaslarınıza belirli stres uygularsanız, kaslarınızı geliştirirsiniz. Aynı durum mental gelişimimiz içinde geçerlidir.

Korkuları hayal gücü ile yenmeye çalışmak: Örnek vermem gerekirse  “Elinizi kalbinize götürün oradan pembe pembe ışıklar çıkarın, korkunuzu sevgiye dönüştürün” tarzında duyduğunuz tavsiyeler, teoride harikadır; ama gerçekte hiçbir işe yaramaz.  Sebebi yukarıda açıkladığım üzere konfor alanı içerisinde,  korku duygunuzu sevgiye dönüştürürsünüz ancak, konfor alanı dışına çıktığınızda korkunuzda bir anda ortaya çıkar. Yani,  korkuyu sevgiye dönüştürme çabalarınız boşa gitmiş olur. Fiziksel veya mental anlamda gelişim istiyorsanız,  olumsuz hissetmenize rağmen, konfor alanı dışına  çıkmanız gerekir.

Kendinizi zorlamak: Bu söylediğim tuhaf gelebilir ancak bilinçaltı zihin asla ve asla zorlamadan hoşlanmaz. Eğer korkularınızla yüzleşmek için kendinizi zorlarsanız (ki zorlayacaksınız ama başka bir bakış açısı ile ) başarılı olamazsınız. Bu yüzden korkularla yüzleşme eylemine olan  bakış açınızı değiştirin. Yani, korkularla yüzleşme eylemine bakış açınız “Bir zorluk değil de eğlenme yönünde olsun” Bu bakış açısına sahip olunca korkular ile yüzleşirken yine de zorlanacaksınız, ama bu zorlanmadan zevk alacaksınız. Nitekim, sosyal korkular yazımızda, bahsettiğim gibi korkularınız ile gönüllü yüzleşmeniz sonucunda beyninizde mutluluk hormonu salgılanır. Ancak zorunlu olarak yüzleşmeniz durumunda stres hormonu salgılanır.

• Korkuyla yüzleşmek için, plan tablosu oluşturmamak: Korkuyla yüzleşme eylemine geçeceğiniz zaman, muhakkak ki bir plan tablosu oluşturun. Bu plan tablosunda, adım adım, az korku duyduğunuz eylemden çok korku duyduğunuz eyleme doğru bir eylem planı hazırlayın. Plan tablosunu çok açık ve net bir şekilde oluşturun. Yani hangi harekete geçince hangi eylemleri gerçekleştireceğinizi açıkça belirtin. 
• Korku duygusunu sadece  kendinizin yaşadığını sanmak: Şöyle bir gerçek var ki dünya üzerinde şuanda yaşadığınız sorunları geçmişte milyonlarca insan yaşadı, şuanda da milyonlarca insan yaşıyor ve gelecekte de milyonlarca insan yaşayacak! Yaşadığınız herhangi bir sorun sadece size özgü değil! Bu her konuda böyle. Hayatınız içerisinde, var olan sorunlarınıza bu şekilde bir bakış açısına sahip olursanız, kurban psikolojisinden kurtulursunuz. Ve sorunlarınızın neden var olduğu üzerine şikayet etmek yerine, daha yapıcı adımlar  atar, sorunlarınızdan kurtulursunuz.

Korkularla Yüzleşme Anında Vücutta Ne Olur? 

Korkularımız ile yüzleşme anında, vücudunuzda ani değişiklikler oluşmaya başlar; kan basıncınız artar, göz bebekleriniz büyür, kalp atışınız hızlanır ve bu durumların tetiklediği, başka fizyolojik tepkiler verirsiniz. Ancak işin özünde bunların hiçbiri sizi ilgilendirmiyor. Çünkü 2 veya 3 dakika içinde vücudumuz normal durumuna geri dönecek.  Yani yaşadığınız o korku anı sonsuza kadar sürmeyecek yaşayacaksınız ve bitecek.  

Peki ardından ne olacak? Olacağı şu: Korku duygunuz dağılacak ve bilinçaltı bunu kodlayacak, artık siz eskiden korktuğunuz durumdan korkmamaya başlayacaksınız. Çünkü siz o anı yaşadınız ve neticesinde hiçbir şey olmadı.  İşte bu durumda bilinçaltı zihninizi bilinmemezlikten ve abartılmış düşünce kalıplarından kurtarmış oldunuz. Bu durumların sonucunda ise korkunuzdan kurtulmuş oldunuz. 

Korkularla Yüzleşme Anında Yaşanılan Bazı Gerçekler!

Korktuğunuz olaylar, varlıklar,  ile yüzleşirken gerçekten kendinizi biraz kötü hissedeceksiniz.  Ancak bu durum 2 veya 3 dakikadan uzun sürmez. Sizin korkularınız ile yüzleşirken yapmanız gereken en önemli eylem: Korku duygunuzun nereden geldiğini anlamaya çalışmanız ve korkunuz ile yüzleştiğiniz o kısacık 2 – 3 dakikalık zaman diliminde bu korku duygunuzu, o andaki çaresizliğinizi yönetebileceğinizin farkına varmaktır. Korkular ile yüzleşme durumu bu şekilde gerçekleşir: Hissedilen acıdan kaçmaya çalışmadan, o an içerisinde kalarak!

Kapalı alanlardan korkan birisini zorla kapalı bir alana kapatıp ondan bu korkusunun geçmesini beklememiz çok saçma olur. İlk olarak o kişi bu abartılmış korku duygusunun nereden geldiğini anlamaya çalışacak, ardından kademeli bir şekilde bu korku durumu ile yüzleştirilecek ve o korku anındaki çaresizliğini nasıl yönetebildiğini kendisi farkına varacaktır.

Kısacası korkularınız ile yüzleştiğinizde içinizde olanları; düşünceyi, duyguyu, çarpıntıyı fark ettikten sonra korkudan ölüp ölmediğinizi, çıldırıp çıldırmadığınızı fark etmek ve bir taraftan da kendinizi kontrol etmeyi öğrenmek, işte asıl korkular ile yüzleşme budur.

Bu makalede sizlere sadece tavsiyeler verilmiştir. Sorunlarınız üzerine daha detaylı analiz ve çözüm için, Psikolog’a gidin.

Hayatımızın büyük çoğunluğunu sosyal ilişkilerimiz ile geçer. Öyle ki gün içerisinde yakınlık derecesine bakılmaksızın, birçok insan ile iletişime geçeriz. Çalıştığımız yerde, otobüste, dışarıda, kafelerde kısacası her yerde tanıdığımız veya tanımadığımız insanlar ile iletişim halinde oluruz. Eğer, hayatımızın büyük çoğunluğunu kapsayan sosyal ilişkilerimizde, kendimizi ifade etmekte zorlanıyorsak, duygularımızı bastırarak yaşıyorsak, insanların gözüne bakmaktan dahi çekiniyorsak, bu hayat bizler için çekilmez bir hal alır. Çünkü hayatımızın büyük bir çoğunluğunu kapsayan olay karşısında güçsüz bir durumdayızdır. Bu yüzden hayat içerisinde sosyal ilişkilerimizi şekillendiren düşünce kalıplarını ve duygularımızı kontrol etmeliyiz. Sosyal hayatımızı oluşturan, sosyal ilişkilerimizde, davranışlarımızı şekillendiren öyle bir düşünce var ki, bu düşünce, istisnasız olarak, fark edemesek de her yerde karşımıza çıkar. Bu düşünce kalıbı “İnsanlar ne der?” düşüncesidir. 

İnsanlar ne der düşüncesi hayatımızın her alanında kendisini göstermektedir. Ancak bizler bu düşünce kalıbını bilinçli zihnimiz ile fark edemeyiz. Nitekim bu düşünce kalıbı, gün içinde, sosyal ilişkilerimizde “insanlar ne der?” acaba diye sürekli olaraktan  aklımıza gelmez.

Bu düşünce kalıbı daha çok “duygu”  olarak içimizde belirir. Hani şu çok meşhur rezil olma korkusu var ya, onun bir tezahürü olarak karşımıza çıkar.

• Mesela otobüse binersiniz, yol parasını verirsiniz ve almanız gereken para üstünü şoför  vermezse, “İstesem mi? istemesem mi?” acaba  diye düşünürken hissettiğiniz o duygu var ya hani parayı geri istemenizi engelleyen, işte o duygu “İnsanlar ne düşünür?” düşüncesinin hissettirdiği duygudur.

Bu duyguyu çok şiddetli bir şekilde yaşamamız sizin de tahmin edebileceğiniz gibi, hayatımızı felç eder ki zaten bunu hepimiz biliyoruz. Ancak burada asıl önemli olan nokta bu duygunun hayatımızı ne kadar çok etkilediği üzerine konuşmak değildir asıl önemli olan nokta bu duyguya, düşünce kalıbına nasıl çok fazla kulak asmayabileceğimizi öğrenmektir.

Nitekim eğer bunu başarabilirsek, sosyal ilişkilerimizde rahat bir şekilde davranmamızı en çok engelleyen, bir duygudan kurtulmuş olacağız. Bunun sonucunda da sosyal ilişkilerimizde çok daha rahat, özgür davranışlar sergileyebileceğiz. 

İnsanlar ne der? Düşüncesinden Kurtulmak 

İnsanlar ne der? elalem ne der? düşüncesinden kurtulmanın en temel yolu; davranışlarımızı değiştirmektir. Yani insanlar ne der? rezil olur muyum? diye korkup yapmadığınız, davranışların tamamını yapmaktır.

• Siz bunu bilinçli zihniniz ile bilerek yaptıkça, zihninize gelen bildirimleri (yapma rezil olursun gibi) umursamamaya başlarsanız ve bir müddet sonra bu bildirimlerin etkisi hissetmeyeceğiniz kadar az olur. 

Ancak tam tersi durumda, eğer zihninize gelen “insanlar ne der?” düşüncesini umursarsanız ve bu doğrultuda harekete geçmezseniz emin olabilirsiniz ki bir daha ki sefere bu bildirim daha şiddetli gelecektir. Yani aslında bu bildirimi umursadıkça, kulak astıkça daha da büyüyecektir.

Mesela bu zamana kadar insanlar ne der düşüncesinin oluşturduğu korku yüzünden sınıfta bir kere bile parmağını kaldırmamış bir öğrenci için parmak kaldırmak ve hocaya bir soru sormak gerçek anlamda onu zorlayan bir eylem olacaktır. Ancak eğer bu kişi, tüm korkusuna ve aklına gelen “yanlış söylersem, kekelersem insanlar ne der?” düşüncesine rağmen sınıfta parmağını kaldırır ve hocasına anlamadığı bir yerde soru sorarsa veya hocanın sorduğu bir soruya cevap verirse ve bu davranışını sürekli olarak tekrar ederse artık hissettiği korku duygusunu ve zihnine gelen bildirimi önceki kadar şiddetli yaşamaz.

Ayrıca bu yüzleşme sayesinde kişide “ben korkuma rağmen harekete geçebilirim” bilinci oluşur ve bu da özgüveni doğurur

Bir şeye şiddet uygulamak en basit tanımı ile uygulayanın acizliğinin göstergesidir. Şiddetin çok fazla çeşidi ve uygulama nesnesi vardır. Uygulayanın da çok ama çok çeşitli nedenleri. Neden şiddet uygulanır bunu anlamak çok önemlidir, çünkü nedenini anlarsak şiddet uygulayana yardım edebiliriz.

Çok önemli bir soru ise şiddet uygulanan kadın neden buna izin verir. Şiddet uygulayan izin mi istiyor ki… Evet açık bir izin olmasa da kadın bazen farkında olmadan kendisine şiddet uygulanmasına izin verir. Aynı olayın tekrar tekrar yaşanmasına tepkisiz kalmak, ses çıkartmamak bir çeşit izin vermek değil midir? Peki ama neden? Kadın yalnız olduğunu düşünürse, hak ettiğini düşünürse, sevilmediğini düşünürse, sağlıklı sevginin nasıl olduğunu bilmezse/öğrenmezse, değer görmediğini/değersiz olduğunu düşünürse, kendi gücünü fark etmezse, zayıf olduğunu düşünürse, suçlu olduğunu düşünürse ve sanırım en önemlisi de bu şiddeti hak ettiğini düşünürse şiddete daha kolay izin vermektedir.

Şiddet karşısında ses çıkarmayan daha doğrusu çıkaramayan kadınlar çoğu zaman eğitimsiz, üstelik bu kadınlar çalışmayan kadınlar da değil.

Üniversite mezunu, saygın bir mesleği olan ve mesleğinde de çok başarılı olan bir danışan evliliğinin ilk haftasından itibaren eşi tarafından sürekli aşağılanmaya, yaptığı işi değersizleştirmeye, erkek meslektaşları ya da işi gereği iletişimde olduğu tüm erkekler ile birlikte olduğunun ima edilmesini duymaya başlamıştı. Kendisi istemediğini çok açık bir şekilde söylediği halde eşinin tecavüzüne uğramaktaydı. Görüşmeye geldiğinde evliliğinin dördüncü ayıydı. Görüşmeye gelme nedeni ise yaşadığı baş ağrılarıydı. Görüşme sırasında çok yoğun bir utanç ve suçluluk hissi vardı. Terapi sırasında anlattığı hiçbir şeyden dolayı kendisini ayıplamayacağımı ve yargılamayacağımı ifade ettikten sonra yaşadıklarını anlattı. Anlattıkları ile hissettiği utanç ve suçluluğu bağdaştırmak çok zordu. Şiddet gördüğü ve bunun tekrarlanmasına izin verdiği için değil yaşadıklarından dolayı utanmaktaydı. Kendisini koruyabileceğinin ve hayır diyebileceğinin farkında değildi. Görüşme sırasında yüzüme bakmak kendisi için çok zordu. Anlattıklarından sonra bana bakıp ‘’ doktor hanım nasıl yani gerçekten beni ayıplamıyorsunuz’’ dedi. Bunu fark etmek kendisini çok rahatlatmıştı. Danışanın bu terapi sürecinde en önemli kazancı kendisine ait olmayan utanç ve suçluluk duygusundan kurtulmak olacak.

Kız çocukları ebeveynleri tarafından sevgi ile değer görerek büyütüldüklerinde, annesine saygı duyan bir baba gördüklerinde, kendi gücünün farkında olan bir anne tarafından yetiştirildiklerinde diğer birçok etken olsa da şiddete daha kolay dur diyebileceklerdir.

Uzman Doktor Firdevs Sevde Şen

Şiddet kavramı Dünya Sağlık Örgütü’nün yapmış olduğu tanımlama doğrultusunda “sahip olunan gücün veya yetkinin başka bir insana, bir gruba ya da bir topluluğa karşı uygulanması ve bunun sonucunda şiddete maruz kalan tarafta yaralanmaya, psikolojik zarara veya ölüme yol açması ya da bunlara yol açma olasılığının bulunması” şeklinde açıklanabilir. Bu doğrultuda fiziksel, psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddet olmak üzere 4 farklı şiddet türünün varlığından bahsedilir.

Şiddetin nedenleri nelerdir? 

Şiddet genellikle kişiyi etkileyen psikobiyolojik faktörler ile dış çevre arasındaki etkileşim sonucunda ortaya çıkar. 

1. Biyolojik Faktörler: Yapılan araştırmalar şiddet eğiliminin ve bu doğrultuda meydana gelen saldırgan davranışların genel olarak limbik sistem, frontal lob ve temporal lob ile ilişkili olduğunu gösterir. 

• Nörotransmitterler: Serotonin metabolizması şiddet davranışının ortaya çıkışında oldukça etkili faktörlerden biridir. Bunun dışında beyin omurilik sıvısında bulunan 5-hidroksiindolasetikasit adlı maddenin azalması, norepinefrin ve L-dopa düzeylerinin ise artması durumunda şiddet eğiliminin ve saldırgan davranışların arttığı görülür. 
• Limbik Sistem: Beynin bu bölgesindeki yapılardan kaynaklanan kriz ve nöbetlerin saldırganlık ile ilişkili olduğu söylenebilir. 
• Endokrin Bozukluklar: Premenstrual sendrom sırasında meydana gelen hormonal değişiklikler kadınlarda saldırgan davranışlara yol açabilir. Bunun yanı sıra alkol kullanımı sonucu baskılanan bazı beyin fonksiyonları dürtü kontrolünün engellenmesine ve muhakeme yeteneğinin azalmasına yol açar. Bu doğrultuda alkol ve benzeri keyif verici maddelerin şiddet eğilimini büyük ölçüde artırdığı söylenebilir. 

2. Psikososyal Faktörler: 

• Gelişimsel Faktörler: Gelişim döneminde şiddete tanık olan veya maruz kalan çocukların yetişkinlik döneminde şiddet uygulayan bireyler olma olasılığı çok daha yüksektir. 
• Çevresel Faktörler: Yapılan araştırmalar doğrultusunda kalabalık yaşam ortamlarının şiddet eğilimini artırdığı, hava durumunun (örneğin rahatsızlık yaratacak düzeyde artan ortam sıcaklığının) şiddet üzerinde etkili olduğu söylenebilir. 

3. Sosyoekonomik Faktörler:

• Bu alanda yapılmış olan niteliksel çalışmaların sonuçlarında ırk ve ekonomik eşitsizlik gibi faktörlerden bağımsız olarak ağır yoksulluk durumunun ve evlilik hayatında yaşanan sorunların şiddet ile ilişkili olduğu ortaya konmuştur. 
• Aile yapısında bozulmaya neden olan sosyoekonomik faktörler de bu ailelerde yetişen çocukların saldırgan davranışlarında artışa neden olur. 

4. Psikiyatrik Faktörler: 

• Psikotik bozukluk olarak tanımlanan hastalıklardan manik tipteki bipolar bozukluk, şizofreni ve paranoid bozukluklar saldırgan davranışlarda artışa neden olabilir. Bu psikiyatrik rahatsızlığa sahip olan kişilerde hem çevreye hem kendilerine yönelik şiddet uygulama eğilimi gözlenir. 
• Psikotik olmayan bozukluklardan ise travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerde; borderline, paranoid ve antisosyal kişilik bozukluklarında şiddet eğiliminde artış meydana gelir ve bu kişilerde saldırgan içerikli davranışlarla son derece sık karşılaşılır. 

5. Diğer Faktörler: 

Uyuşturucu madde kullanımında ve sonrasında, merkezi sinir sistemini etkileyen bazı patolojik durumlarda ve yetişkinlik döneminde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) varlığında saldırgan davranışların ve şiddet eğiliminin arttığı söylenebilir.

Saldırgan davranışlar hangi durumlarda ortaya çıkar? 

Şiddet eğilimindeki artışla birlikte ortaya çıkan saldırgan davranışlar;

• Genellikle evli kadın ve erkekler arasında görülür ve bu durum aile içi şiddetin yaygınlaşmasında büyük rol oynar. 
• Bireyin hayatında yakın zamanda meydana gelen büyük değişikler strese ve iç gerilime neden olabilir. Bu doğrultuda gelişen içsel baskı hissi, öfke ve dürtüsellik gibi durumlar şiddet içeren davranışların ortaya çıkma riskini artırır. 
• 16-25 yaş arası erkek bireylerin fazlaca bulunduğu ortamlarda saldırgan davranışların ve şiddet olaylarının gelişme riski daha yüksektir. 
• Bireyin ruhsal gerilimini artıran olay ve kişiler, tehdit veya baskı altında olma durumu, can güvenliğinin tehlikede olması gibi koşullar da şiddet eğilimini artıran önemli noktalar arasında yer alır.

MEDICALPARK

Psikiyatri Uzman Dr. Zekeriya Bahçe

Aile, arkadaş ve yakın çevre desteği hem şiddete maruz kalan hem de şiddeti uygulayan kişi açısından koruyucu bir ortam oluşturmaktadır. Ancak şiddeti uygulayan kişinin kadına yönelik bu tarz davranışları benimseyen bir sosyal çevreye mensup olması elbette ki bir risk faktörüdür.

Özellikle, kadın ve erkek arasındaki eşitsizliğin yaygın olduğu, erkeğin kadından üstün görüldüğü, kadın ve erkek rollerinin katı çizgilerle birbirinden ayrıldığı toplumlar koruyucu olmaktan ziyade şiddeti, cesaretlendirici bir ortam hazırlar. Bu bağlamda erkeğin kadından üstün bir varlık olarak görülmesinin ve erkeğin eşini dövüyor olmasının geleneksel normlar tarafından normalize edilmesinin ve bu normların kadınlar tarafından da benimsenmesinin şiddeti teşvik eden önemli risk faktörleri olduğu açıktır. Özetle, kadına yönelik şiddeti ortaya çıkaran etkenlerin yalnızca aile kaynaklı olmadığını, erkek kadın ayrımcılığını meşru kılan toplumsal, ekonomik, politik, hukuksal ve eğitimsel yapıların da etkili olduğunu söylemek mümkündür.

Birçok çalışma erkeklerin çocukluk yıllarından itibaren cinsiyetler arası rollere göre değişiklik gösteren sosyalleşme süreçlerinde, kadınlara karşı erkekliklerini kanıtlamalarına yönelik bazı rolleri içselleştirdiklerini ve bu amaca yönelik davrandıklarını belirtmektedir. Türkiye’de şiddeti meşrulaştıran bir diğer toplumsal kavram ise ne yazık ki namus kavramıdır. Toplumun kabul gördüğü ahlaki kurallar ve acımasız törelere dayandırılarak uygulanan şiddet sonucu birçok kadın ne yazık ki namus cinayetine kurban gitmektedir.

Şiddete Maruz Kalan Kadın Ne Yaşar?

Şiddetin kadın üzerindeki elbette ki en vahim ve en geri döndürülemeyecek sonucu maalesef ölümdür. Son yıllarda yaşanan kadın cinayetleri de bize bu tablonun ne kadar vahim olduğunu göstermektedir. Ölümle sonuçlanmasa da birçok kadının çeşitli fiziksel hasarlar görmesi, kronik rahatsızlıklar, fiziksel sağlık sorunları geliştirmesi sıklıkla karşılaşılan durumlardır. Örneğin fiziksel şiddet kırıklara, beyin zedelenmelerine, yaralanmalara sebep olurken, şiddete maruz kalan kadınlar arasında yaşanan strese bağlı olarak yoğun baş ve sırt ağrıları ile mide ve bağırsak sorunları görülmektedir.

Psikolojik açıdan bakıldığında ise kadında oluşan hasarı anlatmaya kelimeler dahi yetersiz kalabilir. Şiddetin kadın üzerindeki psikolojik etkileri şiddetin tipi, süresi, ciddiyeti, şiddetin gerçekleştiği sıradaki yaşam döngüsü, kişinin sahip olduğu başa çıkma mekanizmaları ve sosyal desteğine göre değişiklik gösterir. Özellikle uzun süreli şiddet durumlarında güven duygusunda sarsılmalar, çaresizlik, umutsuzluk hisleri, kendini suçlama ve özsaygıda düşüş sıklıkla gözlemlenir. Klinik anlamda ise şiddete maruz kalan kadınların depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu ve psikosomatik hastalıklar gibi birçok ruhsal problemle karşılaşma olasılıklarının şiddet öyküsü bulunmayan kadınlara oranla anlamlı derecede fazla olduğu ortaya konmaktadır. İntihar riski ve alkol/madde kötüye kullanımı da ağırlıklı yaşanan ruhsal sorunlar arasında sayılabilir. Daha da önemlisi bu sonuçların sadece fiziksel şiddete değil aynı zamanda psikolojik ve cinsel şiddete maruz kalma durumlarında da geçerli olmasıdır. Tüm bu bulgular, şiddetin psikolojik olarak neredeyse kalıcı hasarlar bıraktığını göstermektedir.

Kadına yönelik şiddeti önleyebilmek öncelikle onun toplumsal bir olgu olduğunu kabul etmeyi gerektirmektedir. Kadına karşı şiddet bir insan hakları ihlali ve bir suç, bu konuda bir şey yapmamak ise daha da büyük bir suçtur. Kadınların herkes gibi normal ve sağlıklı yaşam hakkına sahip olabilmesi için birey, toplum ve devlet olarak bu eylemi bir suç olarak görmeli, bu suça teşebbüs edenlerin cezalandırılması ve kadınların güvenlik içinde yaşamaları amacıyla her türlü desteğin verilmesi için çalışılmalıdır.

Psikolog Merve Büyükkucak