2024

22.09.2023

Şükretmenin Psikolojimize Olumlu Etkisi

Şükür, kelime anlamı olarak “övmek, iyiliğe karşı dua etmek, kanaatkârlık, müteşekkir olmak, iyilik bilmek, güzelliğin takdiri ve minnettarlık” dahil olmak üzere bütünü temsil eden bir kavramdır.

Dilimize Arapçadan geçen “şükretmek” kelimesi ise Türkçe anlam olarak “Allaha duyulan minneti ifade etmek, iyiliğe karşı gösterilen memnuniyet, insanın halinden memnun olması” olarak sözlüklerde ifade edilmektedir. İngilizce’de şükür kelimesi ise “gratitude” olarak tanımlanmaktadır. İyilik anlamına gelen “aratia” ve sevinme manasına gelen “gratus” kelimelerinden türetilerek ” gratia” kelimesi oluşturulmuştur. Kelime anlamı içerisinde şükrün mutluluk ile bağlantısı tespit edilmiştir.

Şükür kelimesi birçok şekilde tanımlanmış olup en genel haliyle içinde yaşanılan anda her ne olursa olsun, o yaşantının olumlu yönlerini keşfederek teşekkür etmektir. Sağlık, mutluluk, yaşam ve başarı gibi insanın hayatında en önemli olarak görülen şeylerin önemini ve değerini fark etmektir. Şükretmeyi bilişsel süreçte anlayabilmek için iki önemli nokta vardır. Birincisi şükretmeyi bilmektir. İkincisi ise şükrü fark etmektir. Bu eylemin sonucunda olumlu bir sonuç verebileceğini ve şükür duygusuyla iyiliğin, güzelliğin alıcısı olduğunu fark etmek anlamına gelmektedir.

Şükür ile ilgili çalışmalar tasavvuf ve teoloji alanında sınırlı kalmıştır. Şükür kavramı pozitif psikolojiyle birlikte psikoloji çalışmalarında son dönemlerde yer almaya başlamıştır. Pozitif psikolojinin amacı hayatta yaşanılan tüm olayların olumlu ve olumsuz yönlerini görebilmek, olumsuz deneyimlerle mücadele ederek olumluya odaklanmayı hedeflemektir. İnsanların olumlu ve güçlü yönlerini esas alan ve insanın mutluluk arayışına katkı sağlayan pozitif psikoloji, sağlıklı bireylerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlar. ”İyi yaşam nedir?” , “Mutluluk kazanılır mı yoksa insanın içinde midir?” ve “İyi yaşamı iyi yapan şey nedir?” gibi sorulara pozitif psikoloji cevap bulabilmek için çalışır.

İnsanın yaşamındaki en önemli amaç, mutluluk arayışıdır. İnsanın mutluluğu da pozitif psikolojinin amacıdır. Şükretmek iyi olma, hayat memnuniyeti ve mutlulukla bağlantılıdır. Şükür ile ilgili yapılan çalışmalarda şükran hissi arttıkça, ruh halinin olumlu duygularla geliştiği görülmüştür. Özellikle yurtdışındaki yapılan araştırmalarda insanın fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü birlikte ele alan, olumlu duygu ve değerlere dikkat çekilmiştir.

Şükran duygusunu alışkanlık haline getirebilmenin psikolojimize olumlu etkileri vardır. Şükür deneyimleri kişinin hayatında uygulama sıklığına göre değişkenlik göstermektedir. Süreklilik gösteren şükür deneyimlerinin olumlu sosyal davranışları artırdığı görülmüştür. Şükran duygusu hayattan keyif ve zevk almayı sağlar. İnsanın kendisini iyi hissetmesine yardımcı olur. Olumlu duyguların güçlenmesini ve artmasını sağlar. Olumlu duygular arttıkça kişi yaşadığı anın farkına varır. Farkındalık geliştikçe kişi yaşadığı üzüntü, acı ve keder gibi durumlarla baş edebilmeyi öğrenir. Aynı zamanda şükran duygusu; affetmek, kendini teselli edebilmek ve kabullenmek gibi baş edebilme becerilerini artırır. Fiziksel ve ruhsal sağlığı olumlu yönde etkiler. Hayat kalitesini artırır. Stresi azaltır. Uyku kalitesini artırır.

Şükretmeyi Günlük Yaşamda Uygulayabilmek İçin Tavsiyeler:

*Her gün yaşadığınız üç olumlu durumu not ederek şükretmeyi alışkanlık haline getirebilirsiniz. Sizi mutlu eden, stresinizi azaltan gün içerisinde yaşadığınız olumlu konulara odaklanmaya çalışın ve yazın. Bir süre sonra hayatınızdaki olumlu gelişmelerin daha çok farkına vardığınızı görebilirsiniz.

*Günlük yaşantınızda sakinliğe ve dinginliğe ulaşabilmenin en güzel yolu meditasyon yapmaktır. Farkındalık meditasyonları yapabilirsiniz.

*Nefes egzersizi ve olumlama çalışmaları yapın. Nefesinize yoğunlaşarak an’da kalmaya odaklanabilirsiniz.

*Yaşamınızdaki olumsuz olayları şikayet etmek yerine çözüm odaklı düşünmeyi deneyebilirsiniz. Şikayet etmek sürekli aynı döngü içerisinde daire çizmektir. Çözüm üretmeyi denemek ise bakış açınızı değiştirerek size yeni kapılar aralayacaktır.

Psikolog Funda Buharalı

Ruhsal Esenlik

Psikolojik iyi oluş (well being) kavramı fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda sağlıklı yaşamın önemi, ruhsal esenlikle vurgulanmaktadır.

Ruhsal esenlik sağlanırsa, bireylerin kendi kendine yetebilecekleri, sorunlarıyla baş edebilme yetilerinin yüksek olabileceği ve sağlıklı yaşam tarzını benimseyip sürdürebileceklerinden bahsedilmektedir.

Ayrıca, psikolojik iyi oluş mutluluğun bir çeşidi olarak değerlendirilmektedir. Hayatta herkesin amacı iyi ve mutlu olmaktır. İyi bir yaşam ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkiye bakıldığında, her insanı geçmişten günümüze kadar “Yaşamın amacı nedir?, Yaşamın anlamı nedir ?” gibi sorulara yanıt aramakta ve farklı bakış açısıyla yorumlamaktadır.

Antik Yunan tarihinde, filozoflar mutluluğa dair birçok görüş ortaya sunmuştur. Örneğin; Sokrates, iyi oluşu mutlulukla birlikte değerlendirmektedir ve erdemli olmak, bilgili olmak ile eş değer bir tanımlama yaparken; Aristoteles ise mutluluğu insanın ulaşabileceği iyi oluş halinin üst seviyesi olarak açıklamıştır.

Yakın zamana kadar psikolojide özellikle olumsuz duygular ele alınırken, pozitif psikolojiyle birlikte iyi oluş konusu da önem kazanmaya başlamıştır.

Psikolojik iyi oluş kavramını kapsamlı bir şekilde tanımlayan psikolog Carol Ryff; kişinin geçmiş yaşamını ve kendini pozitif olarak değerlendirmesi (kendini kabul), birey olarak kendini geliştirmesi (bireysel gelişim), yaşam amacının olduğuna inanması (yaşam amacı), diğerleriyle olan iyi ilişkileri (diğerleriyle olumlu ilişkiler), yaşamını ve çevresini yönetmesi (çevresel hakimiyet) ve özgür iradeye sahip olması (özerklik) olarak tanımlamıştır.

Psikolojik İyi Oluş Düzeyi Yüksek Olan Kişilerin Özellikleri:

*Kendisiyle barışıktır.

*İnsan ilişkileri iyidir.

*Özsaygısı yüksektir.

*Gelişime ve öğrenmeye açıktır.

*Stresle baş edebilme becerisi gelişmiştir.

*Amaçları ve hedefleri vardır.

*Toplum yanlısı davranışlar gösterebilirler. (prosocial behavior).

*Zorluklar karşısında işbirliği içinde çözüm üretebilir.

*Sorumluluk sahibidir.

Psikolojik İyi oluşu Artırmaya Yönelik Tavsiyeler:

Yaşamınızda olumlu düşünceyi aktive etmeyi deneyin. Nasıl yaşamak istersiniz? Yaşamınızı kiminle geçirmek istersiniz? Neler sizi mutlu eder? gibi soruların yanıtlarını düşünerek bir liste hazırlayabilirsiniz. Seçtiğiniz olumlu düşünceleri gün içerisinde tekrarlayabilirsiniz.

Nefes egzersiziyle birlikte imajinasyon çalışması yaparak güzel anılarınızı hatırlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra olumlama çalışmaları yapabilirsiniz. Mutlu bir yaşam, olumlu duyguları (ilgi,neşe, mutluluk, huzur, şefkat vb.)hissetmektir. Olumlu düşünmek size iyi hissettirecektir.

Çevrenizdeki kişilere iyi davranmak endorfin ve oksitosin gibi iyi hissettiren hormonların salgılanmasına yardımcı olur. İyilik davranışlarında bulunabilmek için kendinize haftalık hedefler oluşturabilirsiniz. Örneğin; eşinize yardımcı olmak, yardıma ihtiyacı olan bir yakınınıza yardım etmek vb. gibi.

Mindfulness (an’a odaklanmak) olarak adlandırılan farkındalık çalışmaları yapabilirsiniz. Bu, zihin ve bedeni bir noktada buluşturabilmektir. Böylece psikolojik iyi oluşu sağlamaya yardımcı olduğu gibi benlik saygısının gelişimini de sağlar.

Şükran günlüğü tutabilirsiniz. Her gün şükran duyduğunuz şeyleri not alabilirsiniz. Olumlu duygularınızın pekişmesine yardımcı olacaktır.

Geçmişte yaşadığınız kırgınlıkları geride bırakarak birini affetmeniz yani anlıyor olmanız, o kişiyi gündeminizden çıkarmanıza ve öfke duygunuzdan kurtulmanıza yardımcı olur.

Bunların yanı sıra sağlıklı ilişkiler kurabilmek ve umudunuzu kaybetmemek de psikolojik iyi oluş halinizi yükseltecek durumlar arasındadır.

Özetle, psikolojik iyi oluşun amacı olumsuz duygularla baş edebilme becerisiyle birlikte hayata olumlu bakabilmek ve yaşamın anlamını, amacını oluşturmayı hedeflemektir. Öğrenilebilir ve değiştirilebilir bir kavramdır. Kişinin kendi çabasıyla ya da psikolojik destekle birlikte psikolojik iyi oluş hali geliştirilebilir.

Psikolog Funda Buharalı.

Spor Psikolojisi Nedir?

Sporculara, antrenörlere veya ailelere “Spor performansının yüzde kaçı psikolojiye dayanır?” diye sorduğumuzda çoğunlukla %70in üzerinde bir rakam verirler. Ancak fiziksel hazırlık için haftanın neredeyse her günü antrenman yapılırken, mental hazırlık için planlı bir sistemle antrenman yapan çok nadir sayıda sporcu ile karşılaşmaktayız.

​İlk olarak spor psikolojisinin ne olduğuyla ilgili kısa bir tanımla başlayalım. Spor psikolojisi, sporcuların ve antrenörlerin performanslarını arttırmaya yönelik çalışan ve bunları da sporcuların düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını bir sebep-sonuç ilkelerine bağlı kalarak tüm hatlarıyla ele alan ve zihinsel antrenman teknikleriyle, performans artırımı için çalışan bilim dalıdır. Sporcuların performansında psikolojik faktörlerin önemli bir yeri vardır.  Spor performansının doğasında olan teknik, taktik, fizik becerilerine ek olarak psikolojik becerileri de eklememizin katkısı büyük ölçüde olacaktır. Sporcuların gelişimlerinde takip edilen teknik süreç için bir antrenman bilim varsa; mental dayanıklılık tekniklerinin de bir bilimi vardır. Spor performansında psikolojik faktörlerin önemli bir yeri vardır.

Spor psikolojisi, mental dayanıklılık teknikleriyle bir sporcunun veya takımın ideal performansa ulaşmasına yardımcı olur. Spor psikolojisinde çalışılan mental dayanıklılık tekniklerinin içeriklerin arasında; motivasyon, stres-kaygı yönetimi, konsantrasyon, doğru hedef belirleme, özgüven gibi çeşitli konuları sıralayabiliriz.

SPOR PSİKOLOGLARI KİMLERLE ÇALIŞIR?

Spor psikolojisinde çalışılan kişiler sadece sporcular değildir. Sporcularla birlikte sporcu aileleri ve antrenörler de çalışan kişiler arasındadır. Ulaşılmak istenilen hedefi bir yap-boz gibi düşünürsek, her bir parça yap-bozdaki resmin tamamına ulaşmak için bir yardımcıdır. Bu parçalardan biri eksik olduğunda resim eksik kalır. Aynı şekilde sporcularla çalışırken de ideallerine, hedeflerine ulaşmaları için bir takım olarak, katkı sağlayabilecek her bir parçayla işbirliği içerisinde olmalıyız.  Bu süreçte, mental dayanıklılık teknikleri, spor psikolojisi alanında uzman kişiler tarafından uygulanmalıdır.

SPOR PSİKOLOGLARI NE YAPAR? SPORCUYA NASIL YARDIMCI OLUR?

Sporcular çeşitli durumlarla karşı karşıya gelmektedir. Örneğin, maç sırasında endişeli olabilirler veya odaklarını kaybedebilirler. Takım arkadaşlarıyla iletişim kurmak, öfkelerini kontrol etmek ve hatta kendilerini egzersiz yapmaya motive etmekte zorlanabilirler. Ya da bir maç sırasında önemli anlarda kendilerini huzursuz, sıkışmış hissedebilirler. Spor psikologları yaşanılan bu zorluklarla çalışmanın haricinde, genel olarak performans arttırmak için zihinde canlandırma, rahatlama ve kendi kendine olumlu konuşma teknikleri gibi uygulamalarla, sporcuların hedefledikleri potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olurlar.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE ETKİLERİ

Sporculara ve egzersiz yapan diğer insanlara nasıl yardımcı oluyorsunuz?” diye sorulduğunda: “Nasıl vücudu hazırlamak adına antrenörler ve eğitmenler varsa, biz de zihne antrenman yaptırıyoruz” diye açıklıyoruz. Daha iyi odaklanan, daha çok mücadele edebilen, pes etmeyen, zorluklar karşısında yılmayan, kendine güvenen ve sporu gerçekten seven birini düşünsenize…

BÖYLE BİRİNİ NE DURDURABİLİR Kİ?

Spor psikolojisi seansları tahmin edildiği gibi sadece sporcuların sorunlarını dinleyip onlara terapi yapmak ile geçmiyor. Terapinin ötesinde, seanslarda sporcular veya egzersiz ile uğraşan bireyler çeşitli teknik ve stratejiler öğrenerek hedeflerine daha kolay ulaşıyorlar. Aslında, bakacak olursanız kimsenin spor psikolojisine ihtiyacı yok diyenler bile, zihnine antrenman yaptırabileceği teknikleri öğrenmek istiyor. Bir başka deyişle farkında olmadan spor psikolojisini öğrenmek istiyor. Dolayısıyla, bu yeni bakış açısıyla zihnimizi de antrenman yapması gereken bir kas grubu olarak görmek, spor psikolojisinin ne kadar gerekli olduğunu ön plana çıkarıyor.

SPORCULARIN YOL ARKADAŞIYIZ

“Vücut bir Ferrari de olsa anahtar zihindir. O anahtarı sporcunun eline alması gerekiyor. Ve bunu bilimsel tekniklerle yapmak, bir süre sonra da kendi kendilerinin spor psikoloğu olmalarını sağlamak bizim aslında esas hedefimiz. Sporu ve sporcuyu tanımayan bazı uzmanlar rahatça zorlanan sporculara ‘sporu bırak’ gibi tavsiyelerde bulunurken, biz sporcuları yönlendirmekten veya tavsiye vermekten çok kendilerinin tüm çevresel ve içsel faktörlerini analiz etmelerine yardımcı oluyoruz. Başarılı, sağlıklı ve mutlu bir hayat adına doğru seçimleri yapmalarını amaçlıyoruz. Onlara yol gösteren kişi değil, yürüdüğü yol arkadaşı oluyoruz.

Spor Psikolojisi alanına olan talebin artması sonucu açtığımız Cihangir’deki ofisimiz Mentalift uzmanları olarak bizimle çalışan büyük bir ekip yönetiyoruz. Bireysel sporcularla, takımlarla, gruplarla hatta ebeveynlerle çalışırken çok alanlı hizmet vermek en büyük ilkemiz.  Performans artırımından, beyin dalgalarının ölçülmesine, antrenör- sporcu iletişiminden, aile terapisine kadar psikolojik açıdan sporcuyu etkileyebilecek bütün alanlardaki koşulları maksimize etmeyi amaçlıyoruz ki potansiyellerinin en üst seviyesinde performans sergileyebilen, sportmenlik değerlerine sahip ve en önemlisi “mutlu!” sporcular yetiştirilebilsin.

Yukarıdaki amaçlar doğrultusunda bireysel seans bazlı çalışmaların yanında ailelerin ve antrenörlerin de yer aldığı grup çalışmaları da yapıyoruz. Spor psikolojisinin 3 temel ayağını (antrenör, veli ve sporcunun kendisi) da ele alarak çalışıyoruz. Bu üç ayağın da en iyi şekilde çalışması gerekiyor ki en kısa zamanda en maksimum verimi alalım. Seanslarımız 45 dakika 1 saat arası sürüyor. Eskrimden judoya, yüzmeden futbola hatta dansa kadar performans odağı olan her alanda çalışmalar yapıyoruz.”

SAHA AĞZIYLA KONUŞUYORUZ

“Bir sporcu karşımıza geldiğinde çekinebiliyor. “Ben problemli miyim?” mantığıyla geldiği oluyor. Oturup, çocukluğuna ineceğiz ve biz ona terapi yapacağız zannediyorlar zaman zaman. Ama biz sporcuyla saha ağzıyla bile konuşuyoruz yeri geldiğinde. Çünkü iki sporculuğu yaşayan birey karşılıklı oturup antrenman ve performans üzerine konuşuyoruz. Erkek ve kız arkadaş sorunlarına kadar konuşuyoruz. Hepsinin üzerinde kontrolü nasıl sağlarız, bunun üzerine taktikler üretiyoruz. Profesyonel sporcular ağırlıklı olmak üzere genç sporcuların performans ve mental güçlerini artırım üzerine çalışırken spor kazanımları üzerine de çalışmalar yapıyoruz. Bunlar nedir; saygı, zaman yönetimi, hırs, motivasyon. Bunları hayatın diğer alanlarına yansıtmak adına çocuklarla bile çalışıyoruz.”

ERTESİ GÜN REKOR KIRDI

Dezavantajımıza olan her şey avantajımıza kullanılabilir!

“Bir sporcunun nasıl motive olduğu çok iyi bilinmelidir. Bize sinir ve öfke kötü bir duygu hâli gibi yansıtılmıştır. Fakat o öfke doğru yönetildiğinde performans artırımı için inanılmaz büyük bir kazançtır. Bunun gibi faktörlerin saptanıp, “müsabaka içinde nasıl kullanılabilir”in sporcuya anlatılması gerekir.

Çok ilginç ve mucizevi denecek kadar etkili aslında beyin. Unutamadıklarımızdan bir tanesi zihin antrenmanında başardığı bir dereceyi ertesi gün yüzerek rekor kıran bir yüzücü olmuştu. Bu bilinçaltı çalışmasında sporcunun yarışma süresini ölçtüğümüzde ertesi günkü sonuçla birebir aynı olması bir tesadüf değildir herhalde…

Beren Kayrak Çetiner

Association for Applied Sport Psychology Türkiye Temsilcisi Spor Psikoloğu. Nörobilim Temelli Performans ve Mental Dayanıklılık Çalışmaları.

Spor psikolojisi, esas olarak, zihnin fiziksel aktiviteyi ve atletik performansı nasıl etkilediğinin araştırılmasıdır. Amerikan Psikologlar Birliği’ne göre, “spor psikolojisi, spor, egzersiz ve diğer fiziksel aktivite türlerine katılım ve performansla ilişkili psikolojik faktörlerin bilimsel olarak incelenmesidir.”

İşte bir spor psikoloğunun sporcuya, sporcunun ebeveynine veya antrenöre nasıl yardımcı olabileceğine dair bazı alanlar:

1. Spor Psikolojisi, Sporcu Olarak Kendinizi Anlamanıza Yardımcı Olur.

Öğrenme, uygulama ve performans faktörleri için zihinsel stratejilere sahip olmanız gerekir. Spor psikolojisi size neye ihtiyacınız olduğunu farketmeniz için yöntem ve yaklaşımlar verir, böylece siz ve koçunuz özel müdahaleler yapabilir.

2. Spor Psikolojisi, Ailenizle Daha İyi Çalışmanıza Yardımcı Olur.

Ebeveynleriniz, en azından bir düzeyde, başarı ekibinizin bir parçası olmalıdır. Mutlaka size koçluk yapmaları gerektiği anlamına gelmez, ancak onlarla sağlam bir ilişki içinde olmak ve mükemmel iletişim becerilerine sahip olmak güzel olur, böylece kariyerinizde size yardımcı olabilirler.

3. Spor Psikolojisi, Koçlarınızla Daha İyi Çalışmanıza Yardımcı Olur.

Koçunuz belki de ekibinizdeki en önemli kişidir. Bu kişiyle harika bir iş ilişkisine ihtiyacınız var. Spor psikolojisi bu ilişkiyi yaratmanıza ve onu beslemenize yardımcı olabilir.

4. Spor Psikolojisi, Spor Kariyerinize Gitmenize Yardımcı Olur.

Bir spor kariyerinde birçok kör sokak, tuzak ve yanlış yol vardır. Spor psikolojisi başarı için bir vizyon oluşturmanıza, amaç ve hedeflerinize yardımcı olmanıza yardımcı olur, böylece bu ana planı uygulayabilirsiniz.

5. Spor Psikolojisi, Kararınızı Hazırlamanıza Yardımcı Olur.

Dersler, uygulamalar ve performanslar için zihinsel ve duygusal olarak nasıl hazırlanacağınızı bilmeniz çok önemlidir. Spor psikolojisi, normal işinizden, okulunuzdan veya sosyal dünyalarınızdan özel rekabet dünyasına geçiş yapmanıza yardımcı olan kişiselleştirilmiş bir zihinsel hazırlık süreci geliştirmenize yardımcı olur.

6. Spor Psikolojisi, konsantre olmanıza yardımcı olur.

Spor psikolojisi dikkatinizi nereye ve nasıl yerleştireceğiniz konusunda güçlü bir kontrol oluşturmanıza yardımcı olur; böylece doğru dikkatle istediğiniz alana odaklanabilirsiniz ve istenmeyen, dikkat dağıtıcı alanları engelleyebilirsiniz.

7. Spor Psikolojisi, Motivasyonu Arttırmanıza Ve Sürdürmenize Yardımcı Olur.

Sizi heyecanlandıracak hedefler belirlemenize ve motivasyonunuzu arttırmanıza yardımcı olur.

8. Spor Psikolojisi, Stres ve Baskıyla Baş Etmenize Yardımcı Olur.

Spor psikolojisinin size yardımcı olmasının ana yollarından biri, öğrenme ve performansta stresi azaltmaktır. Bazı stres, kaçınılmaz ve doğal olsa da, aşırısı performansınıza zarar verebilir. Spor psikolojisi stresi yönetmenize ve başarıya dönüştürmenize yardımcı olur.

9. Spor Psikolojisi, Başarıyı Yönetmenize Yardımcı Olur.

Çoğu sporcu daha başarılı hale geldikçe, daha fazla baskı ve dikkat dağıtıcı şeylerle yüz yüze gelir. Spor psikolojisi bunları çözmenize ve odaklanmanıza yardımcı olur. En iyi performansınızı sürdürmeye devam etmenize destek sağlar.

PSİKOLOG BURCU BAŞOĞLU KUNDAK

Günümüz dünyası, insana dair pek çok sorgulamayı da beraberinde getirmektedir. Hüzün, ölüm kaygısı, mutluluk ve korku üzerine ilk dönem filozofları dahi düşüncelerini ortaya koymuşlar ve sağlık-mutluluk ilişkisi açısından kendi çağlarının dinamiklerini dillendirmişlerdir.

Hatta kültür ve medeniyetler, bu dinamiklerin taşıyıcısı olmuştur ve olmaya da devam etmektedir. Toplumların en önemli değerleri, insanların hayata bakışı, yaşama biçimi, eski deyimle tarz-ı telakkileri, hayata yükledikleri anlamla birebir ilişkilidir. Günümüz psikiyatrları bugünkü tabloya günümüzün trajik problemleri nedeniyle “afet masası” şeklinde yaklaşırken Japonya’da öğrenci intiharları, Kuzey İskandinav ülkelerindeki ötanazi (yaşamı sonlandırma) hakkı, Amerika’da okullarda öğrencilere yönelik akran katliamları hepimizin malumudur. Yaklaşık 2000 yıl önce yaşayan Seneca bu durumu şöyle ifade ediyor: “Hafif acılar konuşur ama derin acılar dilsizdir.” Her tarafından ümitsizlik, mutsuzluk ve bencillik kokan bu olaylar, insan-mutluluk-sağlık ilişkisi açısından insanlığın iyi bir yerde durmadığını, samimi ve gerçekçi bir yaklaşımla arayışların şekillenmesi gerektiğini ortaya koymakta… İhsan Fazlıoğlu’nun çok beğendiğim bir sözüyle konuya devam etmek gerekirse; “Sahici insanlar, sahici sorular sorarlar ve bu onlara sâdık ve müstakîm yollar açar.” Günümüz insanının belki de en büyük handikabı, ne istedikleri, neyi niçin yaptıkları ve hatta niçin yapamadıklarından başlayarak makul bir sorgulama içinde olamamaları gerçeğidir. Buna akademik dille “ontolojik felsefe” de diyebiliriz. Yani hayatın anlamı, nedenleri ve niçinleri üzerinde durmak, varlık amacımızı sorgulamak… Bunun sağlığa uyarlanmış şekilleri, “Niçin sağlık?” sorgulamasını da beraberinde getirmektedir. İnsan niçin sağlıklı olmalı ve bunu nasıl başarmalı?.. İnsanın biyo-psiko-sosyal bir varlık olduğu gerçeği insan sağlığına dair sorgulama alanlarımızı geniş bir yelpazede ele almak gerektiğini gösteriyor. WHO’nun (Dünya Sağlık Örgütü) insan sağlığına dair tanımı da bu yönde…

Maslow’un insana dair temel ihtiyaçlar piramidi beş temel unsura ihtiyacımız olduğunu söylüyor. Bunlardan bir tanesi yemek, içmek, cinsellik gibi insan bedenine ait ihtiyaçlar. Diğer dört başlık ise sevmek, sevilmek, saymak, sayılmak şeklinde özetleyebileceğimiz psikolojik doyum alanlarımız… 2018 verilerine göre 9 milyon kişinin yalnız yaşadığı İngiltere’de yalnızlık ve sosyal izolasyonla mücadele amacıyla kurulan ‘Yalnızlıktan Sorumlu Bakanlık’la hükümet, sivil toplum örgütleriyle çalışmalar yapmayı denemişti. 

Bu kişilerin kimisi yaşlı ve bakıma muhtaçtı kimisi ise depresyonla mücadele etmekteydi. TRT Haber’de “Yalnızlık öldürebiliyor” başlığıyla yayınlanan bu haberde konu ile ilgili raporda 18-34 yaşlarındaki genç engelli yetişkinlerin yüzde 85’i kendilerini yalnız hissederken 200 binden fazla 75 yaş üstü kişi bir aydan fazla süredir akraba ya da arkadaşlarıyla sohbet etmedikleri belirtiliyordu. Aynı habere göre de daha önce Birleşik Arap Emirlikleri’nde, Venezuela’da Mutluluk Bakanlığı kurulması şaşkınlık yaratmıştı. Hakeza günümüz insanının her türlü teknolojik gelişmeye, modern hayatın imkânlarından yararlanmasına rağmen yaşadığı büyük yalnızlık, son yıllarda duygu odaklı psikoterapilerin, en yeni psikoterapilerden birisi olarak psikiyatri mahfillerinde karşılık bulmasının gerekçesini de haklı çıkartır mahiyette. Nitekim yalnızlık ve ümitsizlik, geçmişe dayalı temelleri olduğu gibi geleceğe yönelik kaygıları da beraberinde getiriyor. Hatta bugün “karanlık empati” adı altında kavramsallaştırılan durumlar, adım adım nasıl kötülük yapılabileceğini, katillerin insan öldürmeyi nasıl bir bilinçle işlediklerini, insanın iyiliğe değil kötülüğe öykünen taraflarının nasıl ortaya çıktığını açıklamaya çalışan yaklaşımlar… Savaşlar ve toplu katliamlar, her geçen gün artan büyük göç konularına daha hiç girmedik…

Tüm bu örneklerden yola çıkarak günümüzde insanlığın hiç de mutlu olmadığını, mutlu olduğunu zannedenlerin ise haz ve hızdan, teknolojiden beslenen bir zevkçilik içinde hayatlarına devam ettiklerini söyleyebiliriz. Hiç şüphesiz, hep böyle acı olaylardan bahsetmek, bu yazının ümidi aşılamak mantığına oldukça ters. Fakat büyük fotoğrafı doğru okumadan ve problemleri bütün çıplaklığıyla ortaya koymadan da gerçeklerle yüzleşmek mümkün görünmüyor. 

Nitekim insan ruhu, eskiden üçüncü sayfa haberlerinde verilen dram ve trajedilerin ana haber bültenlerinde izlenmesinden yorgun düştü diyebilirim. İnsanlık bu anlamda mağdur ve mazlum durumda. Biyolojik sağlık açısından genlerimize kadar bozulmaya yol açan GDO’lu ürünler, obezite ve beslenme problemlerinin önümüze koyduğu kalp, diyabet, yüksek tansiyon vb. sağlık sorunları, endüstriyel atıkların oluşturduğu yüksek hava kirliliği ve sera etkisinin yol açtığı iklim değişiklikleri, ekosisteme yaptığımız bencil ve nankörce müdahaleler, bir bumerang gibi insana tüm olumsuz etkileriyle geri dönüyor.

Şahsen bugün, moral-sağlık ilişkisinden yola çıkarak kanser hastasını bile ayağa kaldıran bir ümide, bir sevincin arkasından yaşanan huzura, güzel bir rüyanın ardından gelen manevi bir tınıya çok ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum. Bir tebessüm, tatlı bir söz, sertlikten uzak bir diyalog ve yüreklere insanca bir dokunuşun bizlere çok iyi geleceğini düşünüyorum. Kadim kültürümüzde bunun örneklerinin pek çok kaynakta ve örnek yaşanmışlıklarla var olduğunu biliyorum. Bugün bize düşen şey, bu hazineyi güncel kodlarla ifade etmek, yaşayarak yaşanılır kılmak ve insanlarla bölüşmek olmalı diye düşünüyorum. İnsan sevgiyle mutlu olur, sevgiyle huzur bulur… Fransız yazar Madame De Scudery “İnsan sevmeye başladı mı yaşamaya da başlar.” der. Sevgi, kurumuş ağacı dahi yeşertecek sihirli bir dokunuştur. Barışın, huzurun, iyiliğin, güzelliğin, mutluluğun ortak adıdır…

Nitekim Amerikalı yazar Willa Cather “Büyük sevginin olduğu yerde her zaman mucizeler vardır.” diyerek sevginin aşamayacağı hiçbir engel olmadığını belirtir. İnsanlığın sayısal artışına rağmen, fert olarak yalnızlaştığı ve yalnızlığın artık kâbusa döndüğü bir zaman dilimindeyiz… Sevgi ise yalnızlığın da ilacı…

Bu dünyada yalnızlık duygusundan ve yalnızlık duygusunun verdiği kaygı ve korkulardan ancak sevgiyle kurtulmak mümkün. Günümüzün olumsuz şartları, insanların bu duygusunu çok hırpaladı, çok köreltti… Bu nedenle içinde olan sevgiye rağmen insan, sevgisiz kişi tepkisi veriyor… Belki de sevgisiz olduğuna inanıyor ki asıl tehlike burada. O nedenle bu zamanda sevgiyi hatırlatmak, insanlık adına çok büyük bir hizmet ve çok önemli bir ibadettir. Yeryüzünde yaşanan tüm bu keşmekeş, kaygılar ve ümitsizlik, bize bugünlerde özellikle şu soruları sorduruyor:

“Varlık bilinci olmadan sağlık olur mu?” “Ruhen aç, kör, sağır ve topal iken bedenen sağlam olduğunu düşünmek, insanı insan kılmaya yeter mi?” “İnsanlık öldü mü?” kabilinden sözler bizim için bir şey ifade ediyor mu? “Ölmeden önce ölünüz.” tavsiyesi bizler için ne ifade ediyor? Erdem ve hikmetten yana bir derdimiz var mı? İnsan olduğunu hatırlamak ne anlama geliyor?

Hiç şüphesiz sağlığı herhangi bir şeyle kıyaslayıp bir tercihte bulunacak değiliz -Allah (c.c.) hepimize sağlık ve afiyet ihsan etsin- üstelik insan ve hayata dair bilinmezler ve sırlı kader, bizleri nereye sürükler, nelerle imtihan olunuruz, bilemeyiz. Üstelik sağlık da imtihanın ta kendisi olabilir. Öyleyse sevgisiz ve ruhsuz bir dünyada yaralı ve kırık kanatlarımızı saracak bir merhamet eli aramak, insan olmayı önemsemek anlamında bizi daha sağlıklı kılacaktır… Aksi halde medeni ve hür dünya (!) bize birey olmayı öğretirken “yalnız bir birey” olmanın da önüne geçemeyiz vesselam.

Dr. Fatih Yunus Özel

İnsanın huzur arayışına dair kıymetli bir kitabınız çıktı. Orada ifade ettiğiniz şekliyle “huzursuzluğun anatomisinde” neler var?

Her şey kendi fabrika ayarlarımızdan uzaklaşmakla başladı belki de. Bu uzaklaşma ve yabancılaşma zamanla hem iç dengemizi hem içinde yaşadığımız dünyanın dengesini bozmaya başladı. Böylece kendimize yabancılaştık, yaşamla kurduğumuz temas bozulmaya başladı ve insanlarla kurduğumuz ilişki giderek zehirleniyor. Huzursuzluk tam da böyle bir zeminde kök salmaya başlıyor. Fabrika ayarımız fıtrata uygun yaşamak denilen süreci ifade ediyor. Fıtrata uygun yaşam da kendimizle, insanlarla ve içinde yaşadığımız kâinatla uyumlu bir yaşamı ifade eder. Gerçek huzur da ancak bununla mümkün hale geliyor: Her ne için varsak onun için ve ona göre yaşamak. Ancak çoğu insan bunu başaramıyor. Bu yüzden içsel huzursuzluk çağın yeni salgınlarından biri haline geliyor. Fıtrattan, doğadan, kendimizden uzaklaşmak bizi huzursuz ve mutsuz hale getiriyor. İnsanlar bununla baş etmek için de bulabildikleri her türlü anlamlı veya anlamsız sebeplere sarılıyorlar. Huzurumuz yok çünkü hayatımızın sürücü koltuğunda hep başka insanların kararları, fikirleri, yönlendirmeleri var. Hep insanlar ne derler, ne düşünürler, nasıl bakarlar diye adım atıyor, sürekli birilerini memnun etmek üzere hayatlarımızı şekillendiriyoruz. Bu bir noktaya kadar güzel bir hassasiyet ancak kendi hakkımıza girmeye ve kendimize zulmetmeye dönüştüğü noktada hem bize hem de sevdiğimiz insanlara zarar vermeye başlıyor böylesi bir tutum. Huzurumuz yok çünkü yaşam sermayemizi doğru kullanmayı bilmiyoruz; aklımızı, kalbimizi ve vicdanımızı her türlü gereksiz ve faydasız fazlalığın toplandığı bir çöp alanına dönüştürüyoruz. Güzel işlere, güzel uğraşlara, güzel hayallere vaktimiz ve enerjimiz kalmıyor.
Huzurumuz yok çünkü tek kanatlı kuşlar gibi yaşıyoruz. Ruhlarımız sürekli dünyalık kaygıların peşinden koşarken yorulup nefessiz kalıyor. Maddi dünyanın içine hapsolup manevi ve insani olan alana yabancılaşıyoruz. Huzurumuz yok çünkü çok fazla bitirilmemiş işimiz var. Ertelenmiş, yarıda bırakılmış, ifade edilmemiş, tamamlanmamış her iş keyfimizi kaçırmaya ve bizi rahatsız etmeye devam ediyor. Huzurumuz yok çünkü çok fazla beklentimiz var. Her şeyin yolunda gitmesini, herkesin bize iyi davranmasını, dünyanın durup bize yol vermesini, önümüze engellerin çıkmamasını bekliyoruz. Dünya böyle bir yer olmayınca sürekli hayal kırıklıkları yaşıyoruz. Huzurumuz yok çünkü hayatımızda tutunabileceğimiz güçlü bir anlam yok. Her şeyimizi yitirdiğimizde bizi ayakta tutacak şeyin ne olduğu sorusuna bir cevabımız yok. Huzurumuz yok çünkü hep daha fazlasını istiyoruz. Sahip olduğumuz şeylerle yetinmek, bunlar için şükretmek bizi eksik, yetersiz, değersiz hissettiriyor. Herkesin sahip olduğundan daha fazlasına sahip olmak zorunda hissediyoruz. Sürekli bir yarış halindeyiz.
Huzurumuz yok çünkü çok hızlıyız ve durup ince şeyleri, güzel şeyleri, anlamlı şeyleri düşünmeye vaktimiz yok.

“İnsanı ilişkiler bozar ve ilişkiler düzeltir” derler. Siz, huzuru elde etmek için ilişkiler bağlamında neleri tavsiye ediyorsunuz?

Ünlü bir psikolog olan William Glasser şöyle bir ifade kullanır; “Kırk yıldır yaptığım psikiyatri uygulamalarım sırasında mutsuz insanların hepsinin probleminin aynı olduğunu gördüm: İnsanlar iyi geçinmek istedikleri insanlarla iyi geçinememektedirler. Bu yüzden dünya hayal kırıklığına uğramış, öfkeli ve mutsuz insanlarla dolu. Bunlar, hiçbir mutlu insana yakın olmayı başaramayan insanlar. Başlıca iletişim tarzları: Şikâyet etme, suçlama ve eleştirme.” Bizi hasta eden de iyileştiren de en nihayetinde ilişkilerimizdir. İnsan insana hem şifa hem zehir olabilir. İnsan insana hem sığınak, hem hapishane olabilir. Huzurun yolu da hem şifa ve sığınak olmak, hem de bize şifa ve sığınak olacak ilişkiler geliştirmektir. Hayattaki sorunlarımızın önemli bir kısmı ilişkisel sorunlardır. Yaşadığımız sorunların çoğunun temelinde sevdiğimiz veya sevmediğimiz insanlarla kurduğumuz veya kuramadığımız ilişkiler yatar. Herkesi memnun etmeye çalışan, her söyleneni ciddiye alan, her yanlış anlayanı düzelten, her anlamak istemeyene cevap yetiştirenin anlamlı bir uğraş için enerjisi kalmaz. Çoğumuz yaşam enerjimizin önemli bir kısmını diğer insanların ne yaşadıklarına veya ne düşündüklerine ilişkin düşüncelerle heba ederiz. Başkalarının yaptıkları, yapamadıkları, başarıları, başarısızlıkları, düşündükleri, söyledikleri, planları, tutarsızlıkları, kötülükleri, malları ve yaşam tarzları… Başkalarının yaşadığı hayatı veya düşüncelerini her fırsatta kendi hayatımızın başköşesine oturtur, bütün enerjimizi oraya harcarız. Hep başkalarını konuşmak veya düşünmek de günün sonunda bizi kendi hayatımızın gerçeklerine yabancılaştırır ve kendi hayatımızla ilgili yeterince çaba gösterme imkânımız ortadan kalkar. Zihnimiz dağılır, iç dünyamızı bizimle ilgili olmayan anlamsız bir yığın soru işareti işgal eder. Daha dengeli ilişkiler için yapılması gereken çok şey var elbette ancak benim gördüğüm olmazsa olmaz gereklerden birisi ilişkilerde doğru sınırlar kurmaktır. İlişki çatışmaları ve buna bağlı huzursuzluklar çoğunlukla sınır ihlallerinden kaynaklanır. İçsel ve dışsal huzur için doğru sınırlara ihtiyacımız var. İlişkilerde huzuru yakalamak bazen tek başına kalmayı bilmektir. Her meselede insanlara mahkûm olmamaktır. Ara sıra bilinçli bir şekilde yalnızlığı tercih etmek ve kendimizi onarmaya zaman ayırmaktır. Uzun vadede hepimizin yalnız olduğunu kabullenmek, yaşamın bazı fırtınalarını kendi başımıza göğüslemeye hazır olmaktır. İlişkilerde huzur insanların öyle kolay değişmediğini, kolay ikna olmadığını, kolayca düzelmediğini, kolayca memnun olmadığını baştan kabullenmektir. Herkesin kendince farklı bir hikâyesinin olduğunu hatırlamaktır. Sevdiğimiz veya sevmediğimiz insanları ısrarla düzeltme, değiştirme, ikna etme çabasından vazgeçmektir.
İlişkilerde huzur bazen insanlara evet demek, bazen de doğrudan hayır demeyi öğrenmektir. Böylesi bir durum ilişkilerimize denge getirir. Her şeye evet demekle her şeye hayır demek, her sorunda istediğini koparan taraf olmakla her durumda kaybeden ve kendinden taviz veren taraf olmak arasında bir dengeye ihtiyacımız var. İlişkilerdeki bu esneklik ne bizi muhatabımızın karşısında eğip bükecek ve yerlere serecek bir noktada ne de hiç eğilmeden sadece karşımızdaki insanı eğmeye ve bükmeye uğraştığımız bir noktada olmalı. Karşılıklı adım atmaya, birbirimize iyi gelmeye, muhatabımızın baktığı yerden bakmaya ve birbirimizi anlamaya ihtiyacımız var. Bunların dışında sınırları korumak ve daha dengeli ilişkiler kurmak için tutarlı şekilde daha açık sözlü ve net olmaya, insanlara tahammül eşiğimizi biraz daha yükseltmeye, sınırlı sayıda derin ilişkiler kurmayı öğrenmeye ve kendi imkânlarımız ölçüsünde başka hayatlara dokunmaya da ihtiyacımız var

İnsan çok yönlü bir varlık hiç şüphesiz. Bu yüzden huzursuzluğun çok çeşitli nedenlerinden ve içsel huzurun çok çeşitli yollarından söz etmek mümkün. Kitapta ele aldığınız başlıklardan birisi “içsel huzurun öteki yolları” konusu. Nedir bu öteki yollar? Bunları nasıl tarif ediyorsunuz?

İçsel huzurun olmazsa olmaz bazı gereklerinden söz etmek mümkün. Bunlar hayatı daha yavaş bir tonda yaşamak, kendi içimize doğru derinleşmek, sakin kalmanın gücünü keşfetmek, zihnimizi gereksiz yüklerden arındırmak, duygu, düşünce ve davranışlarımızda daha ölçülü olmak, sağlıklı ilişkiler kurmak, dertleri misafir etmeyi öğrenmek, daha erdemli bir yaşama talip olmak, daha sade bir yaşam sürdürmek, çok boyutlu yaşamak, kalbimizi yumuşatmak gibi farklı yollardır. Kitapta bu yöntemlerin hepsini ayrıntılı şekilde ele almaya çalıştım. Bunların yanında çoğu zaman gözden kaçan, önemsiz gibi görünen veya en azından hak ettiği değeri görmeyen bazı öteki yollar da mevcut.
Öteki yollardan birisi güne erkenden başlamayı öğrenmektir. Yukarıda ifade ettiğim gibi huzursuzluk çoğu zaman ertelemekten, bitirilmemiş işlerden, plansızlıktan, üst üste yığılan işlerden ve bütün bunlara bağlı olarak ortaya çıkan suçluluk, pişmanlık, üzüntü hislerinden kaynaklanır. Bunu önlemenin yollarından birisi güne erken başlamayı alışkanlık haline getirmektir. Güne erken başlamak dikkat ve irade gücümüzün en yüksek düzeyde olduğu sabah saatlerinin veriminden yararlanmayı sağlar. Erken başlayan bir gün önceki akşamdan erken uyumayı, zamanı daha etkili kullanmayı, uykuya ayıracağımız vakti kararında tutmayı, yapılacaklar listesini daha erken tamamlamayı ve zamanı daha iyi kullanarak yapacağımız işe daha fazla odaklanmamızı sağlar. Böylece hem daha fazla yol almış oluruz hem de ilerlediğimiz yolda adımlarımızı daha emin bir şekilde atarız. Telaş içinde koşturmamıza ve kaygıyla hareket etmemize gerek kalmaz. İşleri daha ölçülü bir tonda yapmak da bize daha az hata yaptırır. Bütün bunlar içsel huzur olarak hayatımıza yansır.
Huzurun öteki yollarından birisi yola çıkmayı öğrenmektir. Kimi zaman yaşadığımız yer üzerimize gelmeye, bizi rahatsız etmeye başlar. Her şeye karşı daha tahammülsüz hale geliriz. Eskiden hiç dikkatimizi çekmeyen şeyleri fark etmeye ve olur olmaz şeylerden rahatsız olmaya başlarız. Yorgunluk, bitkinlik, tükenmişlik, isteksizlik, can sıkıntısı hayatımıza yayılmaya başlar. Bu durumlarda bize iyi gelecek şeylerden biri tez elden yola koyulmak ve kısa süreliğine de olsa mekân değiştirmektir. Seyahate çıkmak bazen boğulmakta olan ruhumuza nefes aldırır ve bazı kaygılarımıza şifa olur. Daha önce hiç görmediğimiz bir yerde ve tanımadığımız insanların arasında yürümek bize kısa süreliğine de olsa birçok şeyi unutturur. Yürüdükçe, farklı deneyimler yaşadıkça, bizi bunaltan önceki halden uzak kaldıkça rahatlamaya ve daha iyi hissetmeye başlarız. İç dünyamızın yavaş yavaş iyileşmeye başladığını ve yenilendiğini hissederiz.
Huzurun öteki yollarından birisi de helal kazancın peşinde olmaktır. Psikoloji kitaplarında yazmıyor ancak helal yoldan kazanmanın ve helal yoldan harcamanın iç huzuruna önemli bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Helal kazancın peşinde olan insan işini hakkıyla yapar, başkasının mutsuzluğu ve trajedisi üzerine bir geçim kaynağı inşa etmez, başkasının hakkına girmez ve yaptığı her işi sorumluluk bilinciyle yapar. Bu yüzden içini kemiren yanlış işlere girmez, vicdanını suçlu hissettirecek şeylere kapı aralamaz, huzurunu kaçıracak kararsızlıklar yaşamaz. Böylesi bir hassasiyet aile ortamına ve yaşamın diğer bütün alanlarına bir şekilde yansır. Bu durum kimi zaman dışsal zorlanmalara neden olsa da kişinin iç dünyası doğru işi yapmış olmanın verdiği gönül huzuruyla kaplanmıştır.
Huzurun diğer bir yolu insanlara nezaketli davranmaktır. Nezakete, ihtimama, saygıya hasret bir dünyada yaşıyoruz. Kimsenin incelikler üzerine düşünmeye vakti ve enerjisi yok gibi görünüyor. Böyle bir dünyada hem bizi hem de muhataplarımızı iyileştiren güçlerden birisi de nezakettir. Herkesin güzel bir davranışa, incelikli bir düşünceye, şefkatli bir dokunuşa susuz kaldığı bu koşullarda nezaket çöldeki vaha gibi hissettiriyor. Güzel bir söz, bir iltifat, ince bir düşünce, bir tebessüm, şefkatli bir yaklaşım, düşünceli bir tepki, nazik bir yardım teklifi, küçük bir anlayış, hoşgörülü bir tutum, dostça bir el uzatma gibi haller muhatabımızı çok iyi hissettirir. Bu iyi oluş hali bizim iç dünyamıza da doğrudan yansır. Başkalarının mutluluğuna küçük de olsa vesile olmak bizi de mutlu eder. Bu yüzden nezaketli davranmayı ihmal etmemek gerek.
Huzur için önemli olduğunu düşündüğüm öteki yollardan birisi aile ile iletişimi sürdürmek ve anne-babanın rızasını kazanmaktır. Hiçbirimiz ailelerimizi tercih ederek dünyaya gelmedik, bu karar bize sorulmadı. Ancak günün sonunda bir aileye, bir eve doğduk. Her birimizin doğduğu evde farklı bir hikâyesi vardır. Kimimiz için zorluklar ve imtihanlar daha baskın, kimimiz için de güzel hatıralar ve olumlu yaşantılar. Uç noktalarda kötü şeylerin yaşandığı aile ortamları da içinde yaşadığımız dünyanın bir gerçeği. İnsanlık olarak bununla baş etmenin yollarını arıyor ve travmatik yaşantıları tedavi etmenin yöntemlerini geliştiriyoruz uzun yıllardır. Aile eğitimleri ile daha bilinçli ebeveynler ve daha sağlıklı bir çocuk eğitiminin arayışı içindeyiz. Bununla birlikte ailemiz bizim son sığınağımızdır. İyi günlerimizin de kötü günlerimizin de en yakın ortağı ailemizdir. Hem biyolojik hem sosyal hem de manevi boyutun sağladığı güçlü bir bağdır bu. Uç durumlar dışında kolay kolay parçalanmaz. Bu bağı sürdürmek bize iyi gelir ve bu alanı ihmal etmek bizi kötü hissettirir. Bununla bağlantılı diğer bir boyut da anne-babalarımızla kurduğumuz ilişkidir. Anne-babalık konusu üzerine kitaplar yazıldı, filmler çekildi, masallar anlatıldı, analizler yapıldı. Bundan sonra da yapılmaya devam edilecek. Ebeveyn olmanın da ayna tutulması gereken boyutları; anne babaların da eleştirilecek çok eksikleri var. Ancak günün sonunda koşullar ne olursa olsun anne-babamıza karşı güçlü bir vefa ve sadakat borcumuz var. İnsan olarak onlara karşı hissetmemiz gereken bir sorumluluk var. Çünkü hiçbirimiz bugün olduğumuz halimize bir günde ve sadece kendi çabalarımızla gelmedik. Araştırma sonuçlarıyla ortaya konulmuş değil belki ama yaşamda anne-babasını mutlu edebilen insanların yaşam akışları daha iyi ve daha istikrarlı ilerliyor. Anne-babasına saygıda kusur etmeyen, onlara değer veren ve bunun gereği olarak onlara karşı sorumluluklarını yerine getiren insanların daha huzurlu olduğunu gözlemledim hep. Özellikle anne-baba yaş aldıkça ve yaşam güçlükleri çoğalmaya başladıkça onlara karşı fedakârlıklarını çoğaltarak sürdüren insanların eylemleri güçlü bir erdem örneğidir. Yaşlı anne-babaya karşı “of ” bile demeyen ve onlar için elinden gelenin en iyisini yapan insanlar derin bir saygıyı hak eden kahramanlardır. Dışsal zorlukları olsa da bazen, böylesi bir erdem güçlü bir iç huzuruna kaynaklık eder her zaman. Bu yüzden huzurlu bir yaşama giden öteki yollardan birisi aile ile bağları güçlü tutmak, onlarla iletişimi sürdürmek ve eksiklerine, hatalarına, kusurlarına rağmen anne-babaya hak ettikleri saygıyı ve sevgiyi göstererek yaşamaktır.

İnsanın huzur arayışında, bütün bu konuşmaların yanında “son söz niyetine” neler söylemek istersiniz?

Huzur en nihayetinde haddimizi bilmekle, yani sınırlarımızın ve sınırlılığımızın farkında olmakla mümkün. Her şeyi kontrol etme çabasından vazgeçmekle. Dünyanın en güzel haliyle bile eksik bir yer olduğunu hatırlamakla. Ve günün sonunda insan olarak kusurlu ve yetersiz bir varlık olduğumuzu kabullenmekle. Bu kabulleniş hem kendimizle hem de diğer insanlarla kurduğumuz ilişkiyi daha yapıcı ve daha sağlıklı hale getirir. Sınırlarımızı kabullenmemek öfkeyi ve hayal kırıklığını çoğaltır sadece.
Sınırlılığımızın farkında olmak bizi rüzgârın önündeki yaprak haline getirmiyor ve olan biten her şeye pasif şekilde boyun eğmemiz gerektiği anlamını taşımıyor elbette. Sadece değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz şeylerin ayrımını doğru yapmakla ilgili bir ayrıma işaret ediyor. Bütün olumsuzluklara, bütün zorluklara, bütün acı ve imtihanlara rağmen her zaman iyi şeyler yapabiliriz.

Değiştiremediğimiz kötülüklerin içinde bile iyilik yapma potansiyelini içimizde taşımaya devam ederiz. Gücümüzün yetmediği yanlışlara karşı kendi kişisel mücadelemizi elimizle, dilimizle veya kalbimizle sürdürebiliriz. Bu tutum pasiflik, sorumluluktan kaçış ya da duyarsızlık anlamına gelmez. Tam aksine daha gerçek ve daha samimi bir sorumluluk hissine işaret eder. Gerçekten etki edebileceğimiz, değiştirebileceğimiz, kontrol edebileceğimiz, engelleyebileceğimiz şeyler düşündüğümüzden daha sınırlı ve çoğu da sadece kendi sorumluluk ve etki alanımızla ilgili durumlar. Günün sonunda sadece kendimizi değiştirme ve kendimizi kontrol etme seçeneğimiz var. Bunu başarmak da kolay değil. Eğer diğer insanların ve yaşam alanımızdaki çeşitli sorunların değişimine bir etkimiz olacaksa bunun yolu da öncelikle kendimizden başlamaktan geçer. Değiştirebileceği şeyler için endişe duymalı, kendini yormalı, cesaretini korumalı ve çabasını sürdürmeli insan. Kontrolünün dışındaki şeyler için ise zihnini, gönlünü ve bedenini anlamsızca yormamalı. Bu iki durumu aklıyla, gönül gözüyle ve vicdan terazisiyle ayırt etmeyi öğrenmeli. İçsel huzur ancak bu yolla çoğalabilecektir.

Doç. Dr. Ferhat Kardaş

Mutluluğu yapacağınız seyahatlerde, yaşadığınız ilişkilerde, işinizde ya da kazandığınız parada aramayın. Hayata ve yaşadıklarınıza bakış açınızı değiştirmek mutlu olmak için atacağınız en büyük adım. Çoğu kişi başka insanları dinlemekten kendi seslerini duyamaz. Kendinize iç sesinizi duymak için alan yaratın ve izin verin. Hatalarınızı, olduğunuz ve olamadığınız her şeyi kabul edin, sadece insan olduğunuzu unutmayın. “Evet” ve “hayır” derken iki kez düşünün. Kararlarınızı almadan önce derin bir nefes alıp seçiminizi dikkatlice yapın. Doğru zamanda doğru seçimler yapmak hayatınızda çok fazla şey değiştirecek. Eğer sizi ayakta tutkularınız varsa her geçen gün onları adım adım büyütün, geliştirin ve hayatınıza daha çok dahil edin.

Ne olursa olsun her zaman “neden” diye sorun. Bu şekilde karşılaştığınız ve içinden çıkamadığınız her şey bir sonuca ulaşacak. Zamanın neler getireceğini bilmeniz mümkün değil. Dolayısıyla elinizdeki en iyi koz şimdiki zamanı ne kadar verimli geçirdiğiniz. Zaman zaman devam edebilmek için önümüze bir işaret çıkmasınız bekleriz, fakat o işaret hiçbir zaman belirmez. Çünkü gideceğiniz yolda neler olduğunu yerinizde durarak değil ancak ilerleyerek görebilirsiniz. Atacağınız adımların sonuçlarından korkmak yerinizde saymanıza neden olur. Sanılanın aksine belirsizlik bizi yaşamın mucizelerine götürür.

Öğrenmekten hiçbir zaman korkmayın. Kimse hayata zirveden başlamıyor. Daha iyisini yapmak için her zaman daha çok öğrenin. Zor ve yoğun günlerde kendinize hatırlatın: Öğrenirken ve üretirken harcadığınız efor ve hissettiğiniz yorgunluk, hiçbir şey yapmamanın hissettireceği ağırlıktan iyidir. Sizi geri tuttuğunu düşündüğünüz her şey aslında size yeni tecrübeler edinme fırsatı sağlarken, zorluklarla mücadele etmek için kendi yollarınızı geliştirmenizi ve yeni stratejiler belirlemenizi sağlıyor.
Gerçek şu ki; aydınlığın ne kadar güzel bir şey olduğunu anlamanız için karanlığı tatmış olmanız gerekiyor.

Geçmişte yaşadığınız tüm zorluklar, ilerleyen zamanlarda sizin en büyük motivasyonunuz olacak. Endişeye kapıldığınız zamanlarda hata yapma olasılığınız daha çok artıyor. Onların sadece zihninizin birer ürünü olduğunu unutmayın. Problem karşınıza çıkan zorluklar değil, asıl problem onlar hakkında gerektiğinden fazla kafa yormanız. Küçük ayrıntılara takılmak, enerjinizi yanlış yönde harcamanıza neden olur. Çoğu insan hayattan fazla şey beklerken kendini koca bir boşluğun içinde bulur. Hayatı olduğu gibi kabul edin, ancak o zaman getirdiği her güzelliğin farkına varacaksınız.

Hayattaki en güzel anlardan biri; değiştirilemeyecek olan şeyleri değiştirmeye çalışmaktan vazgeçtiğiniz anlardır.
Bir durumu değiştiremediğinizi anlayınca kendinizi değiştirirsiniz, ve bu hayattaki en büyük başarılarınızdan biri olur.

Sizin kontrolünüz dışında olan hiçbir şey için kendinize yüklenmeyin. Elinizden geleni yapın ve bekleyin, olması gerekenler zaten olur. Hayatın getirdiği ve getireceği şeyleri kontrol edemeseniz de, olanlara nasıl tepki vereceğiniz sizin elinizde. Kızgın ve öfkeli olmak yerine, yaşadıklarınızdan ders almaya odaklanın. Kıskanmak yerine takdir edin, endişe etmek yerine harekete geçin ve şüphe duymak yerine inançlı olun.

Kendi gelişiminizi başkalarınınkiyle kıyaslamayın. Hepimiz kendi yolumuza ve kendi zaman dilimimize sahibiz. Bir sonraki adım yerine şu an üzerinde bulunduğunuz basamağa odaklanın.
Sabır duymak, kendinize olan güveninizi, kabullenişinizi ve iç huzurunuzu göstermenizin en güzel yolu ve güçlü olduğunuzun kanıtı. Daha sabırlı olmak için kendinizi deneyin ve gözlemleyin.
Hepimiz hemen bir şeylerin sonuçlanmasını bekleriz. Ama daha sağlam sonuçlar almak için sabırlı olmalı ve efor sarf etmeliyiz. Hedefe odaklanmak yerine, günlük rutinlerinizi geliştirin.
Neler olduğunu anlamasanız bile endişe duymak yerine sürece ve zamana güvenin. Bazen hiç istemediğiniz bir şeyin gerçekleşmesi beklediğinizden güzel sonuçlar doğurabilir.

Hayat size istediğiniz koşulları değil, “ihtiyacınız” olanları verir. Gözlerinizi açın, sevgiyi ve gücü beklemediğiniz yerlerde bulabilirsiniz. Uzun vadede başarılı olmak daha zeki ve daha güçlü olmakla değil, değişimin altından başarıyla kalkmakla ilgilidir. Hepimizin yenilgileri vardır. Bilmemiz gereken yenilgilerimizin bizi tanımlamadığı. İtiraf edin, özür dileyin, öğrenin ve devam edin. Hiçbir şey kalıcı değildir. Bunu anladığınızda hayatta yapmak istediğiniz her şeyi yapma gücü bulacaksınız, çünkü geride bıraktığınız hiçbir şey sizi dibe çekemeyecek. Bazı şeylerin hiçbir zaman eskisi gibi olamayacağını kabul etmeniz gerek. Bu sayede her bitiş sizin için yepyeni bir başlangıç olacak.

Bir başkasının negatif enerjisinden etkilenmek ya da pozitif ve özgür olmak sizin elinizde.
Pozitif düşünce her zaman en iyi olanı beklemek değil, olanı kabul edip daha iyisini yapmak için inanca sahip olmaktır. Bir insanın her zaman gülümsüyor olması, mükemmel bir yaşama olduğu anlamına gelmez. Gülümsemeleri onların gücünü ve umudunu simgeler, insanlar size gülümsediğinde onlara karşılık verin. İnsanlar mutlu oldukları zaman daha kibar davranırlar. Dolayısıyla bir insan size kaba davrandığında bunu kişisel algılamayın ve kendi yolunuza bakmaya devam edin.

Olgunluk, huzurunuzu tehdit eden, değerlerinizi ve kişiliğinizi hiçe sayan şeylerden incelikle uzaklaşmak demektir. Sizi mutsuz eden şeylere kızmak yerine, yönünüzü değiştirin. İnsanlar size kaba davrandığında, gülümseyin ve tepki vermeyin. Huzurunuzu koruduğunuzda ve sakin kaldığınızda onların gücünü hiçbir şey yapmadan ellerinden alacaksınız. Huzurunuzu ne kadar uzun süre korursanız o kadar güçlenirsiniz. İç huzurunuz sizi gerçek ve anlamlı değerlerle buluşturacak. Bazen görünmez olmanız gerek. Attığınız her adımı ve gelişiminizi sosyal medya hesaplarında paylaşmanıza gerek yok. Sessizce gelişin, büyüyün ve aksiyonlarınızın sizin adınıza konuşmalarına izin verin.

Odağınızı sizi aşağıya çeken şeylerden alın. Sizin için gerçekten önemli olan şeylere odaklanın. İlginin olduğu yerde enerji, enerjinin olduğu yerdeyse başarı. İnandığınız değerler ve sevdiğiniz insanlar için hiçbir zaman mücadele etmekten vazgeçmeyin. Onlar, içinizdeki gücün en büyük kaynağı. Aynı fikirde olmadığınız insanlara saygı gösterin. Karşı çıktığınız fikirlerle günün birinde karşılaşma ihtimaliniz olduğunu unutmayın. Kaba insanlara karşı kibar davrandığınız için asla pişman olmayın. Sizin davranışlarınız sizi ilgilendirir bunu unutmayın.

Etrafınızdaki insanlara değerli olduklarını hatırlatın. Sevdiğiniz insanlara her fırsatta onları sevdiğinizi söyleyin.
Her ne olursa olsun her zaman yaşadığınız için ne kadar şanslı olduğunuzun farkında olun.
Her zaman hareket halinde olmak zorunda değilsiniz. Bazen kendinize yavaşlamak için izin vermeli ve sadece var olmanın ve nefes almanın ne kadar güzel bir şey olduğunu fark etmelisiniz.
Acele etmeyi bırakın. Olduğunuz yerde kalın ve nefes alın. Zaten olmanız gereken yerdesiniz.

Hayatınızı planlarla doldurmayın. Kendinize ve yaşamınıza alan ayırın. Bazen plansız şeyler en büyük mutluluklara sebep olabilir. Büyük resmi görmek her zaman iyi değildir. Hayatın getirdiği küçük mucizelerin farkına varın. Hayatınızı daha iyi bir hale getirecek fırsatlar her yerde! Önemli olan onları görebilmeniz. Kendinize yaşamın hızlı akışında fırsatları görebilmeyi ve farkında olabilmeyi öğretin. Bir an için durun ve olduğunuz kişiyi tebrik edin. Bugünlere gelebilmek için uzun yollar kat ettiniz. Rahatlayın! Olduğunuz gibi harikasınız. Nefes alın, nefes verin… Geçmişi geride bırakın ve şimdiki zamanın tadını çıkarın!

Düşünceniz Değişince Hayatınız da Değişir

Her yeni bir düşünce, beynimizde çakan küçük bir yıldırım gibidir. Hiç kimse, elle tutulur, gözle görünür bir biçimde bir düşünce yapısına sahip olmasa da, düşüncelerin gücü sonsuzdur: düşünceler, dünyayı algılayış şeklimize bir biçim verir ve yaşadığımız gerçekliği değiştirmek adına duygularımızı dönüştürmemizi sağlar.

Bugünlerde, zihnimizin gücünü artırmaya ya da biraz ezoterik ve meta fizik bir düşünce yapısını takip ederek, bizi “daha zeki” bir insan haline getirmeye çalışan kitap sayısında oldukça fazla bir artış var. Belki de bu kitap yazarlarının, sinir biliminin, beynimizi daha iyi yöneten mekanizmaları anlamak adına gerçekleştirmiş olduğu çalışmalardan elde edilen muhteşem cevaplardan ve yeni bakış açılarından pek bir haberi yoktur.

“Gerçeklik, çok kalıcı olmasına rağmen, sadece bir algıdır.”

– Albert Einstein

Nörojenez ve nöroplastisite gibi bilim dalları, yetişkin bir zihnin, belirli bir yaştan sonra, yeni sinir hücreleri üretmeyi bıraktığı düşüncelerine karşılık olarak, büyük ilerleme sağlamayı başarmıştır. Yeni köprüler, duygularımızın haritasını yeniden yönlendiren yeni bağlantılar kurdukları veya yaşamsal faaliyetlerimizi  bir film şeridi gibi gözlerimizin önünden geçmesini sağladıkları için, düşüncelerimiz tartışılmaz derecede güçlü bir silahtır.

Gerçeğinizi yaratan düşünceler

Bilgisayar tomografisi gibi teşhis tekniklerinin sürekli olarak geliştirilmesi sayesinde, beyin fonksiyonlarını anlama alanında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. En ilginç keşiflerden biri de, nihayet düşüncelerin nasıl meydana geldiğini anlama üzerine olmuştur. Bir örnek verelim: Kırmızı bir topa baktığımız  ve retinamız her özelliğini yakaladığı zaman, bilgi, genikülat çekirdeği ve prestriat korteksi gibi yapılar boyunca ilerleme başlar.

“Hepimiz özgün bir biçimde doğar ve sonunda bir kopya olarak ölürüz.”

Bununla birlikte, gözlerimizi kapatıp, birisi bizden kırmızı bir topu düşünmemizi istediği zaman, ne kadar şaşırtıcı olsa da, beynimiz tam olarak aynı yapıları harekete geçirir. Yani, beyin, gördüğü ile düşündüğü zaman, aynı faaliyetleri hayata geçirir. Bu şaşırtıcı bilgi tüm bilim camiasını zorlamakta ve hepimize aynı soruyu sordurmaktadır: eğer beyin için, gördüğü ile düşündüğü arasında herhangi bir fark yoksa … o zaman ‘gerçeklik’ dediğimiz olgu tam olarak nedir? 

Kuşkusuz burada konuşmamız gereken konu kuantum kavramı, fakat şimdilik bunu bir kenara bırakıp daha yararlı ve daha somut alanlara yöneleceğiz. Gerçeğimiz, güçlü olduğu kadar son derece basit bir şeyden oluşur: düşüncelerimizin gerçek birer katalizör olduğu duygularımızdan. Bunu daha iyi anlamak için, konuyu biraz daha açalım.

Düşünce dediğimiz olgu nedir?

Düşünce, en basit tabiri ile, bir elektrik dürtünün temelinde gerçekleşen kimyasal bir reaksiyondur ve tanımını böyle yaptığımız zaman kulağa çok büyüleyici gelebilir. Aklımıza bir şeyler geldiği zaman, sinir hücrelerimiz, belirli bir biyokimyasal oluşuma mahal veren sinaptik çatlaklardan geçmeye aşlar.

Duygularımızın, düşüncelerimiz tarafından üretildiğini biliyoruz. Bir mesaj gönderildiği zaman, hipofiz bezinden bir dizi nöropeptidi salgılayarak, bu mesajı algılamaktan sorumlu olan ise hipokampüs, yani beyin çıkıntımızdır. Bu nöropeptitler, daha sonradan kana karışır ve bir dizi tepkimeye yol açar.

Takip eden süreçte, şunlar meydana gelebilir: eğer beynimiz belirli bir duygu şablonunu alışkanlık haline getirirse, bundan yola çıkarak rutin haline gelen düşünceler de meydana gelebilir. Örnek olarak, stresli anlarımızda bedenimizde şöyle durumlar meydana gelir: bazen, belirli bir duygu (korku) o kadar baskın bir hale gelir ki, her geçen gün kendimiz ile içselleştiremediğimiz bir gerçeklik ile yaşayarak, kontrolümüzü kaybetmiş bir hale gelebiliriz.

Nasıl bir gerçeklik tercih edersiniz?

Bu, sabah kalktığınızda bir “süper zeka” olarak ya da IQ’nuzu tavan yapması ile değildir. Aksine, daha basit bir manada, ihtiyaçlarımıza, kendi karakterimize ve mutlu olma hakkımıza uyan bir gerçeklik yaratma yeteneği ile ilgilidir.

“Gerçek, daima oralarda bir yerlerdedir,  önemli olan sizin bundan ne anladığınızdır.”

– Diego Dillenberg

Bunu başarmak için öncelikle farkına varmamız gereken bir şey var: gerçekliğimiz, akli durumumuz, anılarımızın ağırlığı, yorumlarımız ve düşüncelerimiz tarafından bir süzgece tabi tutulur. Çevrelerindeki tüm olası ihtimalleri görmelerini engelleyen bir at gözlüğü takarak yaşamaya çalışan insanlar her zaman için elbet olacaktır.

Düşüncelerimiz ve nörogenezimiz

Nörojenez dediğimiz kavram, yeni sinir hücreleri üretme kabiliyetimiz anlamına gelir. Santiago Ramón y Cajal’in 1928’de , “her şey ölür, hiçbir şey yeniden canlanamaz” şeklindeki açıklaması, bugün, gerçekliğimizin muhteşem mimarı olan zihnimizi düşündüğümüzde, hükümsüz bir cümle olaraktan mazideki yerini almaktan öteye gidemez.

• Öncelikle, zihnimizin en büyük düşmanının stres olduğunu hatırlamak lazım. Stres öyle bir meret ki, beynimizin iç yapısını değiştirir, nöron bağlantısını ve hatta hipokampüsün boyutunu azaltır.
• Duygusal dünyamıza sahip çıkmalı ve onu yöneten düşüncelerimizin varlığını unutmamalıyız. Bunu başarmanın bir yolu da şu sorulara cevap vermekten geçiyor: Kendimi nasıl hissetmek istiyorum? Şu an nasıl hissediyorum? Beni ne endişelendiriyor? Bunu çözmek için ne yapabilirim?
• Bir kararlı, cesur ve iyimser iç diyalog olumsuz duygularımızın çoğundan kurtulmamıza yardımcı olabilir.
• Unutmayınız ki, fiziksel egzersiz de, nörojeneziyi teşvik etmenin harika bir yoludur. Egzersiz, sadece beyne oksijen basmakla kalmaz, aynı zamanda serbest bıraktığı endorfin sayesinde, stresi hafifletip, yeni sinir hücreleri de üretir.
• Yeni düşünceler üretmenin bir başka yolu da, alışkanlıkların değiştirilmesidir. Rutinlerden vazgeçmek, kendimizi yeni durumlara yöneltmek, yeni hobilerin peşinden koşmak veya bize ilham verebilecek  insanlar ile tanışmak, beynimiz ve zihnimiz için oldukça yararlıdır.

Son olarak, meditasyonun, aklımız için sağlayabileceği muhteşem etkilerini de atlamayalım. Zihni ve bedeni bir arada, uyumlu bir hale getiren bu uygulama, duygusal dünyamızda büyük olumlu etkilere sahiptir ve daha büyük nöronal bağlantılar sağlanmasına temel hazırlayan Alfa ve Gamma dalgalarını teşvik eder.

Kendi gerçekliğimizin mimarları olalım. Her ne kadar belirli bir gerçeklik seviyesi oluşturma becerileri olsa da, nötr düşünce diye bir şey olmadığı hep aklımızın bir köşesinde olsun. Harika düşünceler üretmek, sadece bizlerin elindedir.

Negatif düşünceleri devre dışı bırakmak her zaman kolay değildir. Negatif bir düşünce akışına kapılıp gitmek ise çok kolay. Özellikle de pek çok negatif düşünce toplayıp bilgiyi işlemek için kullandığımız filtreleri değiştiren bir atalet yaratmışsak. Sözünü ettiğimiz düşünceler tepe aşağı yuvarlanan ufak bir kartopuna benzer. Bu sayede küçük ve masum bir düşünce bile farkında olmadan ve niyet etmeksizin serbest bırakıldığında bütün duygularımızı, eylemlerimizi ve düşüncelerimizin geri kalanını zehirleyen devasa bir depoya dönüşebilir.

Tıpkı kontrolünüz dışında giderek hızla yuvarlanarak daha büyük hâle gelen bir kartopu gibi negatif düşünceler de enerjimizi çekip sökerek bütün gücümüzü yok eder. Kendinizi bu negatif düşüncelere ne kadar kaptırırsanız, o kadar güçlü hâle gelirler. Daha da kötüsü bir kere vadiden aşağı yuvarlanıp büyümeye başladı mı kartopunu durduramazsınız. İşte aynı şekilde çoktan yuvarlanmaya başlamış bir negatif düşünceler topunu durdurmak da çok zordur.

Dolayısıyla, topun yuvarlanmasını önlemek için biraz zaman ayırmak harika bir strateji olabilir, böylece daha sonra aynı hedefe ulaşmak için çok büyük çaba harcamanıza gerek kalmaz.

Negatif Düşüncelerle Ne Yapmalıyız?

Hayat bizi mücadelelerle tanıştırır. Çoğu zaman ara vermeden veya kaynaklarımız göz önüne alınmadan yaşarız bunları. Bu bakımdan negatif ya da yenilmişlik içeren düşüncelere kapılmak normaldir. Ama bu düşünceleri beslemek, onlara tutunmak veya peşlerinden gitmek, hayat kalitemizi azaltır ve kendimize dair sahip olduğumuz imgeyi zehirler. Peki kendi öz saygımıza neden bu şekilde saldırıyoruz?

Negatif düşünceler kişisel hapishanenizin duvarlarını oluşturur. Kendiniz için ellerinizle inşa ettiğiniz bir kafestir bu. O hapishaneden çıkmak için sadece düşünce şeklinizi değiştirmeniz yeterlidir.

Bazen negatif bir düşünce canımızı yakar ve çoğu zaman da eylemlerimizi şekillendirir. Hiç gerek olmadığı zamanlarda bile çaresizce davranmamıza neden olabilir. Ayrıca hâlâ söyleyecek çok şeyimiz olduğu hâlde kaynak ya da beceri eksikliği nedeniyle havlu atmamız olasılığını teşvik edebilir. Nihayetinde negatif düşünceler kararlarımızı şekillendirme eğilimindedir ve bu daha iyi yönde gerçekleşmez.

Peki bize zarar verdiğini bildiğimiz hâlde neden negatif bir düşünceyi beslemeye devam ediyoruz? Problem, ilk negatif düşünceler üzerimize atlayıp bu konuda hiçbir şey yapmadığımızda ortaya çıkıyor. Mesela, negatif düşüncelerle ya da bunların yol açtığı anksiyeteyle başa çıkmak için dondurucuyu ”kapatma”yı tercih eden insanlar var. Oysa bu,daha fazla negatif düşünce yaratan bir stratejidir. Bu durumda öz kontrol ve bedenimiz hakkındaki düşüncelerdir bunlar.

Bu türden düşüneler bir başka tuhaf fenomenden ortaya çıkar: bu düşünceyi unutmanız gerektiğinin farkında olsanız bile onu devre dışı bırakmak çok zordur. O konuda ne kadar çok düşünürseniz, o kadar ortaya çıkar. Ve oracıkta sıkışıp kalırsınız, kendinizi sadece kötü hissetmenize değil ruh sağlığınızı da ciddi olarak riske atmanıza neden olan bir şeyi takıntı hâline getirirsiniz.

Negatif Düşünceleri Nasıl Devre Dışı Bırakırız?

Bu negatif düşünceden nasıl kurtulabiliriz? Dürüst olmak gerekirsen, bu düşünceden tamamen kaçamazsınız. Bazen negatif düşünceler sadece beynimizdeki küçük kıvılcımlardır. Bu yaşandığında farkında olmamız gerekir ki onları hemen tanıyıp negatif düşünüp düşünmediğimizi anlayabilelim.

Yalnızca negatif düşüncelerimizin farkında olarak onları devre dışı bırakmayı başarabiliriz.

Şu stratejiler sayesinde negatif düşünceleri devre dışı bırakmanız ve pozitif düşünmeye başlamanız mümkün olacaktır. 

1. Düşüncelerinizi izleyin

Negatif düşünceler genelde bilişsel bozuklukların ya da akıl dışı düşünce şablonların bir ürünüdür. Tıpkı bir izleyici gibi onları izleyin. Zihninize hâkim olmalarına izin vermezseniz ortadan kayboluvereceklerdir. Akıntı boyunca ilerleyen  ağaç kütükleri gibi bakın onlara. Er ya da geç gözünüzden kaybolacaklar. Negatif düşüncelerinizi kabul edin ve bırakın gitsinler.

2. Sürekli düşünüp durduğunuz soruları yeniden düşünün

Bir şey üzerinde sürekli düşünmek, takıntılı düşünce şablonudur. Bir şey üzerinde sürekli düşünüp durduğumuzda o meseleyi çözebileceğimize inanarak yaparız bunu. Bu genel olarak anlamsız bir şeydir. Gerçekten düşüncelerinizin bir parçası olan şeyleri çözüme kavuşturup zihninizde yaratmış olduğunuz düşüncelerden kurtulun. Fanteziyi eledikten sonra aslında bir problem olmadığı ortaya çıkarsa panik yapmayın. sadece sizin yarattığınız bir problemdir bu.

3. Hareket edin ve düşüncelerinize karşı fiziksel eyleme geçin

Kendinizi bir negatif düşüncede kapana sıkışmış bulursanız, harekete geçin. Aklınız acı çekmenin bir yolunu aradıkça pozitif düşünceleri uyandırmak için vites değiştirmek kolay değildir. İşte böyle zamanlar, bir yürüyüşe çıkmak için çok iyidir. Biraz koşun, dans edin ya da yoga yapın. Düşünmeyi bırakmayın – zihniniz gerçekten meşgul çünkü- sadece bedeninizin dizginleri ele almasına izin verin ve zihninizi bir başka yere götürmesini sağlayın.

4. Negatif düşünceleri tetikleyen şeylerden uzak durun

Bir şarkı, bir resim, bir yazı ya da TV’de gördüğünüz bir şey veya bazı insanlarla zaman geçirmek… Sizi negatif düşüncelere götüren şeyleri belirlediğiniz zaman onlardan hemen uzak durun. Ne yaparsanız yapın, onlar yerine içinizde güzel duygular uyandıran şeyleri koyun. Kendinizi kurban etmeyin ve işinizi zorlaştırmayın.

5. Etrafınızı pozitif insanlar ve güzel tecrübelerle çevirin

Gördükleriniz, duyduklarınız ve okuduklarınız pozitifse, negatif düşünceleri uzak tutmak kolaylaşır. Negatif düşünceleri tetikleyen her şeyi devre dışı bırakmak, iyimserlikle çevrelendiğinizde daha kolay olacaktır.

6. Negatif düşündüğünüz durumlarda pozitif ifadeleri tekrarlayın

Negatif düşünme öğrenilmiş bir alışkanlık olma eğilimindedir. Bu yüzden alışkanlık olan negatif düşüncelerin sizi işgal etmesine izin vermek yerine bu senaryolarda pozitif düşünmeyi tercih edin. Bunu hatırlamak ya da teşvik etmek için o pozitif ifadeyi gözünüzün önüne koyabilirsiniz. Kâğıda yazabilir giysilerinize bu ifadeyi işleyebilir, bilgisayar ya da telefonunuzun duvar kağıdına yerleştirebilir  hatta kendi derinize işleyebilirsiniz.

7. Kimsenin mükemmel olmadığını hatırlayın ve ilerleyin

Hatalarınıza takılıp kalmak kolaydır. Ama yapabileceğiniz tek şey, bu hatalardan ders çıkarmak ve ilerlemektir. Üzerinde istediğiniz kadar düşünün durun hiçbir şey değişmeyecektir. Ve negatif düşüncelerinizi uyandıran şey bir zayıflık ya da kısıtlama ise güçlü yanlarınız ve iyi özelliklerinize odaklanın. Elinizdekileri değiştiremezseniz, ondan en iyi şekilde faydalanmaya bakın.

Düşünceler Sonsuz Dek Sürmez

Negatif düşünceler kısa süreli ve geçicidir, tabi biz tersini sağlamazsak. Tek başlarına hiçbir güçleri yoktur ama biz onlara büyüme şansı tanırsak canımızı çok yakabilirler. Bir düşünce sadece ona verdiğiniz kadar güce sahiptir. Negatif düşünceler onları etkinleştirdiğimizde hız kazanır. Bunları sonra devre dışı bırakmak daha zor bir görevdir: bu artık bir düşünce değil bir alışkanlıktır.

Hepimiz düşüncelerimizi işlemek için ihtiyaç duyduğumuz yöntemlerden sorumluyuz. Düşüncenin nereden geldiğinin bir önemi yoktur. Önemli olan onu devre dışı bırakarak o düşüncelerin yok olduğu süre için iyi bir çevre yaratmanızdır. İşin sırrı, aklınızı kazıp müttefiklerinizi yenilgiye uğratmadan evvel bu negatif düşünceleri tespit etmektir.

Psikolog Eva Maria Rodriguez

Merhamet, bir başkasının ızdırabını anlama ve onu hafifletme ya da azaltma arzumuzdur. Merhamet kavramı, empatiden daha basit ve daha yoğundur, çünkü bizi, başka birinin acı çekmesine son vermek için yardım etmeye davet eder. Öte yandan öz-şefkat, bize, özellikle de planladığımız gibi gitmedikçe, kendimize merhametli bir tutum takınmamızı sağlar. Merhametin nasıl geliştirileceğini öğrenmek, suistimal etmediğimiz ya da kendimizi eğlendirmediğimiz sürece, günlük yaşamımızda daha mutlu ve memnun hissetmemize yardımcı olabilecek bir yetenektir.

Psikolog ve araştırmacı Paul Gilbert, merhamet etrafında dönen bir terapi oluşturdu. Başkaları için üzülmekle merhamet duymanın aynı olmadığını gösterdi. Daha ziyade, başkalarına yardım etmek için bize kendi acılarını hafifletmelerine yardımcı olacak şekilde bize yardım eden bir motivasyondur bu.

Şefkat bileşenleri

Merhamet sözcüğü, kelimenin tam anlamıyla, “birlikte acı duymak” veya “sempati duyguları ile başa çıkmak” anlamına gelir. Başkalarının ıstırabını algıladığımızda hissettiğimiz duygudur ve bunu azaltmak için dürtüsel arzuyu kışkırtır. Duygu farklı bileşenlere ayrılmıştır:

• Başkalarının ıstıraplarının dikkatini ve değerlendirmesini ve bununla yüzleşirken hareket etme kapasitemizin tanınmasını kapsayan bilişsel bir bileşen.
• Her bir kişinin ilgili tarafını uzlaşma ve acıyı ortadan kaldırmaya yardımcı olan eylemleri gerçekleştirme kararını içeren davranışsal bir bileşen.
• Bizi içgüdüsel içgüdülerimizle hareket etmeye motive eden, bize kişisel tatmin duygusu veren duygusal tepkiler üreten bir duygusal bileşen. Psikolojik iyi oluşumuz, kısmen, başkalarıyla birlikte hareket ettiğimiz ilişkilere bağlıdır.

Şefkat kalplerimizi açar

Bu duygu, kendimizi başkalarının yerine koymak için kalbimizle bağlantı kurmamıza yardımcı olur. Duyguların kapısını açar, etrafımızdakilerin deneyimlerini yaşıyormuş gibi hissetmemize izin verir. Onları inciten ya da acı çeken şeyleri hissederiz.

Merhamet, ayaklarımızın dibine bakmayı bırakıp ve etrafımızda neler olup bittiğini görmemize yardımcı olur. Bu dünyada yalnız olmadığımızı, başkalarının da önemli olduğunu hatırlatır. Üstelik, ileri sürdüğü yardım samimi ise bize büyük bir iç barış duygusu getirecektir.

Merhametli olmak bizi başkalarına daha da yaklaştırır ve başkalarına yardım etmek için alçakgönüllülük ve yakınlık ile elimizden gelenin en iyisini yapma fırsatını getirir. İhtiyacı olan her şeyi önemsediğimizde, kalbimizi büyütüyoruz ve diğer samimi yardımları sunuyoruz.

Merhamet korkusu

Neden bu kadar çok fırsatımız olduğunda, merhametten daha fazla yararlanmıyoruz? Odağımız doğru yerde olmadığı için kendimize merhametli davranma fırsatı vermeyiz. Sosyal sinirbilim, doğal dürtünün yardım etmek olduğunu göstermiştir. Hemen bu duyguyu sunmaya hazırız. Öyleyse neden bazen yardım etmekten çekiniyoruz?

Merhamet duymak, farklı nedenlerle hareket etmekten çekinmemizi sağlayabilir. İşte bazı örnekler:

• Başkalarının bizi reddetmesine neden olabilecek bir kırılganlık durumuna sokacak olan başkalarının acılarını hafifletmelerine yardım etmekten endişe ediyoruz.
• Başkalarının ıstırabını gözlemlemek, hissetmek istemeyebileceğimiz üzüntüyü hissetmemizi sağlar.
• Merhamet, bizi başkalarının ızdırabıyla bağlantı kurmaktan alıkoyan çözülmemiş çocukluk çağı yaralarını yeniden yaşamamıza neden olur.
• Bu bağlantıyı kurduğumuzda bir başkasının ızdırabını unutamayacağımızdan endişe ediyoruz.
• Dikkatimizi “daha önemli” olarak algıladığımız diğer şeylere odaklamak istiyoruz.

“Temel insan sorunu şefkat eksikliğidir. Bu sorun devam ederken, diğer problemler devam edecektir. Eğer çözülürse, daha mutlu günler bekleyebiliriz.”

– Dalai Lama

Öz-merhamet, kendimizi olduğumuz gibi kabul etme yeteneği

Öz-merhamet, içsel acılarımızı gerçekleştirerek, anlamını anlayabilmemiz ve onu kabul etmemize ve kendimizi sevgiyle tedavi etmemize olanak sağlayarak inşa edilir. Özellikle işler planlandığı gibi gitmediğinde, kendimize karşı sevgi dolu bir tavrı geliştirmenin bir yoludur.

“Dünyada görmek istediğiniz değişim olun.”

– Gandhi

Merhamet bizi topluma bir dönüşüm kuvveti olarak bakmaya ve iç mekana dışarı taşımaya davet ediyor. Kendimizi eleştirme ve yargılama ile doldurmak yerine, kendine merhamet duymayı, iyiliksever olmamızı ve içimizde bizi seven ve her gün koruyan sevgi dolu bir yetişkin olmamızı sağlıyor. Acı çekmek, bizi insanlıktan uzaklaştırmak yerine şefkatle birleştirir.

Merhamet geliştirmek için 4 adım

Başkalarının ızdırabını algılarsak ve kendi kendine merhamet duygusunu yaşarsak, acı çekmeye bakışımızı eğitmemiz gerekir. Tek yapmamız gereken, farkında olmaktır, yalnız olmadığımızı, her zaman yardıma ihtiyacı olan başkalarının olduğunu fark etmektir. Başımızı çevirmemeliyiz. Bu, acı ile temas ettiğimizde, duygularımız tarafından bunalmış hissedilebileceğimizi işaret eder. Bu bizim ikinci görevimizdir, şefkatle hareket ettiğimi zaman içimizde doğan duyguları yönetmeyi öğrenmek.

Acıyı algılayın

Kişinin kendi ızdırabını ve başkalarının acısını algılaması, merhamet duymanın ilk adımıdır. Bunu yapabilmek için kalplerimizi açmalıyız, böylece duygularımızla iletişim kurabilelim. Örneğin, eğer sokakta yürürken birisinin acı çektiğini görüyorsak, bizim sorunumuz değilmiş gibi geçip gitmek yerine bir an için o acıyı tam olarak algılamaya çalışmalıyız.

Başkalarının acılarını değerlendirin

Bu becerileri yargılamadan uygulamak önemlidir, çünkü aksi takdirde merhamet hissedemeyiz. Acıyı algılamanın bir önceki adımını tamamlamamış olsak da ortaya çıkmaz. Örneğin, kişinin acılarını hak ettiğini düşünürsek, merhamet görünmeyebilir.

Duyguyu tamamen hissedin

Kendimizi duyguya açmak, kendimize o duyguyu tamamen ve kendisiyle birlikte gelen diğer hislerle hissetmeye izin vermek anlamına gelir. Bize bazı acı ve rahatsızlık verse bile. Kendimizi merhametle taşımamıza izin verirsek, derin bir iyilik hissine varabiliriz. Örneğin, haberlerde bizi etkileyen bir şey görürsek, ağlamak ve o duyguları engellememek için kendimize izin vermeliyiz. Bu sayede merhamet hissetmek için özgür olacağız.

Harekete geçin

Başkalarının acılarını algılayabildiğimizde, bu acının büyüklüğünü değerlendirip sansürsüz olarak hissetmeli ve harekete geçmeliyiz. Bu hissi tamamen içimizde tutamayız. Örneğin, bir arkadaşının veya aile üyesinin ıstırabını hafifletmeye çalışmakla işe başlayın. Onlara ihtiyaç duydukları duygusal desteği verin.

Merhametin olumlu etkileri

Merhamet duyduğumuzda bunun toplum ve kendimiz için birçok olumlu etkisi olur. Dalai Lama için, merhametin gücü şunlara olanak sağlar:

• Empati, etik ve kişisel gelişime odaklanan eğitim türünü teşvik etmek
• Toplum için daha adil olan yeni ekonomik sistemler yaratmak
• Tek bir insan türü olduğumuzu kabul etmek, biz/ onlar ya da üstün/aşağı ayrımının yoktur.
• Şiddet yerine diyalog ve iletişim geliştirmek.
• Tüm alanlarda daha fazla şeffaflığa izin vererek toplumsal eşitsizliği azaltmak
• Önyargı ve yolsuzluğa ek olarak kültürel farklılıkları sona erdirmek

Yaşamımıza merhamet kattığımız takdirde, önemli değişiklikler göreceğiz. Acı çeken birini hayal etmeyi deneyebilir ve vücudumuzda bunun neden olduğu etkileri görebiliriz. Bu kişiye nezaket ve merhamet duygularını yollayın ve ne kadar farklı hissettiğinizi görün. Sonra sizi pek sevmeyen birine iyi hisler göndermeye çalışın ve nasıl hissettiğinizi görün.

Farkındalık , başkalarına transfer edebileceğimiz bu merhamet ve şefkati geliştirmemize yardımcı olur. Merhamet geliştirmek için, özel istişare odamızda sanki bir zihinsel alan yaratmak zorundayız. Burada başkalarının acılarını algılayabilir ve harekete geçebiliriz. İşte böyle başlayacağız. Herkes daha adil ve cömert bir dünya inşa etmek için üzerine düşeni yaparak.

Değişen toplum, kendimize daha iyi davranmak da dahil olmak üzere birbirimize daha iyi davranmakla başlar. Herkese karşı empati ve merhamet pratiği yapmak. Bugün başlamamak için bahanemiz olmamalı. Merhameti ne kadar çabuk yaşamaya başlarsak, büyük mutluluk ve esenliği günlük hayatımızda o kadar yoğun hissedebiliriz.

Psikolog Adriana Reyes Zendrera

Hepimizin dünya üzerindeki sınırlı zamanını en etkili şekilde kullanabilmeye dair içsel bir motivasyonu var. Daha kısa sürede daha fazla şey yapmak, zamanın hiçbir şey yapmadan geçip gitmesine izin vermemek ve kendimizi geliştirebilecek uğraşlarla meşgul olmak hepimizin en önem verdiği konular arasında. Üretkenliğin ve verimin en çok önem arz ettiği çalışma ortamlarında zaman yönetimiyle ilgili yapılan araştırmalar %40’ımızın tüm gününü üretken olmayan işlerle geçirdiğini gösteriyor. Peki, kalan %60’ın daha üretken olmasını sağlayan şey ne?

Zamanını çok daha üretken ve dengeli kullanabilen kişiler aslında yaygın kanının aksine kısa sürede çok iş yapabilen değil, bir günün tüm saatlerini çalışma ve mola zamanları için en etkili şekilde kullanabilen kişiler. Belirli rutinleri izlediğinizde ve daha da önemlisi kendi ihtiyaçlarınızın ve isteklerinizin ne olduğunu keşfettiğinizde zamanınızı çok daha iyi kullanabildiğinizi göreceksiniz. Dünyanın en üretken insanlarının günlük planlarından ve araştırmalardan yola çıkarak hazırladığımız bu günlük program akışı ve öneriler, kendi ihtiyaçlarınıza göre düzenlediğinizde zamanı optimum düzeyde kullanmanıza yardımcı olacaktır.

Bedenimizin gün ışığıyla birlikte uyandığı ve uyku sırasında topladığı enerjiyle tazelenmiş olarak güne başladığı sabah saatleri günün en üretken geçirilebilecek saatleri olarak biliniyor. Araştırmaların yanı sıra Laura Vanderkam’ın çok satanlar listesindeki kitabı “What the Most Successful People Do Before Breakfast” kitabında yer verdiği isimler de sabah saatlerini mutlaka rutin haline getirdikleri herhangi bir işle ya da aktiviteyle geçiriyor. Bitki çayı içmek, esnemek, duş almak, yürüyüş yapmak, günlük yazmak ya da biriken e-mailleri temizlemek… Sabah yapılabileceklerin ne olduğu kişiden kişiye değişse de, işin püf noktası her sabah aynı şeyi yaparak o şey her neyse ritüel haline getirebilmekte.

Örneğin, Vanderkam’ın kitabında yer verdiği isimlerden Elon Musk’ın sabah rutini ilk 30 dakikasını kahve eşliğinde önemli gördüğü mailleri okumak, sonrasında ise hızlı bir duş alıp ofise doğru yola çıkmak. Üretkenliğiyle bilinen bir başka başarılı isim olan Mark Zuckerberg erken kalkmayı sevmese de, uyandığı andan itibaren koşu, kahvaltı, giyinme ve işe gitme rutinini her gün aynı sırada sürdürüyor. Arianna Huffington uyanmak için çalar saat kullanmıyor. Birkaç dakikalığına da olsa meditasyon yapmadan ise asla telefonuna bakmıyor. Tony Robbins de uyanma saati belirsiz olan isimler arasında. Ancak kaçta uyandığı farketmeksizin uyandığı anda ilk yaptığı şey havuza atlayarak yüzmek. Dünyanın en zengin insanlarından biri olarak bilinen Jeff Bezos da uyanmak için beden saatine kulak verenler arasında. Uyandıktan sonraysa her sabah eşiyle kahvaltı edip günlük programını oluşturuyor.

Gördüğünüz gibi başarılı insanların ritüelleri arasında dağlar kadar fark olsa da ortak özellikleri her sabah mutlaka bir ritüele bağlı kalarak bu ritüeli sürdürmeye çalışmaları. İşin özü aslında ne yaptığınızdan çok yaptığınız şeyi her gün sürdürüp sürdürmediğinizle ilgili. Eğer sabahları izlediğiniz bir rutin yoksa, en azından başlangıç aşamasında sıfırdan bir sabah rutini yaratmak için şu önerilerimiz işinize yarayabilir:

Evde birlikte yaşadığınız herkesten önce uyanın. Biriyle birlikte yaşamıyor olsanız bile bildirimlerle dikkatinizin sürekli bölüneceği çalışma saatlerinizden birkaç saat önce uyanmaya çalışın. Dikkatinizin dağılmayacağı bu sessiz sürede önemli e-maillerinize geri dönebilir ya da e-mail temizliği yapabilir, kendiniz için okuma saati yapabilir, günlük yazabilir, meditasyon yapabilir ya da günün geri kalanını dikkatlice planlayabilirsiniz.

Egzersiz, meditasyon ve sağlıklı beslenme üçlüsünden en az biriyle güne başlayın. Kulağa çok klişe gibi geliyor olabilir ama yatağınızda yattığınız yerden sağlıksız abur cuburlarla beslenerek günün geri kalanı için ihtiyaç duyacağınız enerjiyi bulamayacağınız açıkça ortada. Dolayısıyla enerjinizi harekete geçirecek bu üçlüden en az birini mutlaka sabah rutininiz haline getirmeye çalışın.

Günün akışını çıkarın ve planlama yapın. Yapılan araştırmalar, günün ilk saatlerinde somut ve net hedefler belirleyerek tüm güne bu plan üstünden devam eden kişilerin hedeflerine ulaşmak konusunda %50 daha başarılı olduğunu, ve yaşamlarının kontrolünü diğerlerine göre %32 daha çok ellerinde tuttuklarını hissettiklerini gösteriyor.

Ajandanızı oluşturduktan sonra gözden geçirin. Bu yolla gün içinde neyle karşı karşıya kalacağınıza, hatta ne kadar stres yaşayıp ne kadar dinlenmiş hissedeceğinize dair bir ön hazırlık yapma fırsatı bulacaksınız. Ayrıca programınızdaki sıkışıklıkları ve çakışmaları görmek ve son anda stres yaşamamak için de programınızı gözden geçirmek harika bir sabah rutini olabilir.

Severek yaptığınız herhangi bir şeyle ilgilenin. Kahvaltı etmek, köpeğinizi yürüyüşe çıkarmak ya da herhangi bir hobinizle ilgilenmek… Sabahları güne mutlu başlamanın ve modunuzu yükseltmenin en iyi yollarından biri de sevdiğiniz işlerle ilgilenmek olacaktır.

Eğer güne başlarken sürekli olarak küçük görevler üstünde çalışıyorsanız, gün içinde daha büyük hedefleriniz üzerine çalışabilecek fırsatı bulmakta zorlanabilirsiniz. Bir önceki günden ya da sabah rutininizde o gün için yapacağınız en büyük üç sorumluluğunuzu listeleyin. Bu sorumluluklar yapılacaklar listenizin en üst sırasında olsun. Programınızın tamamını bu üç önemli sorumluluğa göre planlayın ve bu işleri aksatabilecek dikkat dağıtıcıları mutlaka ortadan kaldırmaya çalışın.

Örneğin, sabah saat 9-11 arasını ilk büyük göreviniz için ayırdıysanız, bu saatler arasında telefonunuzu ve tüm bildirimlerinizi kapatın. Çalışma ortamınız tek başınıza çalışmanız için uygun değilse, ses kesici bir kulaklık kullanın. Önemli olan nokta, günün büyük sorumlulukları üstünde çalışırken kulaklarınızı her şeye tıkamak ve sadece yaptığınız işe odaklanmak.

Çalışma programınızı en üretken olduğunuz saatlere göre planlarken kesinlikle atlamamanız gereken şeylerden biri de molalarınızı da etkili şekilde planlamak. Gününüzü daha üretken ve verimli şekilde geçirmek için sabah üretkenliğinizin yüksek olduğu zamanları önemli işleriniz üzerinde çalışarak geçirdikten sonra gün ortasında mutlaka çalışmaya ara verin. Çalışmaya mola vermek bu süreyi hiçbir şey yapmadan geçirmeniz anlamına gelmiyor. Örneğin, Twitter ve Medium’un kurucusu Evan Williams gün arasında verdiği molaları egzersiz yaparak kullanıyor ve eskiden sabahları egzersiz yaptığını ancak daha sonra bu rutini öğle molasına taşıdığını, böylelikle günün geri kalanında çok daha enerjik hissettiğini belirtiyor. Bussiness Insider’ın kurucusu Alexa Pipia da egzersizi öğle molasına taşıyanlar arasında. Siz de öğle saatlerinde çalışmaya verdiğiniz molaları size mutluluk ve enerji veren rutinlerle değerlendirebilirsiniz.

Bedenimizin biyolojik döngüsü olan sirkadiyen ritim nedeniyle öğleden sonraki saatlerde beyin sisi olarak adlandırılan, zihnin daha yavaş çalıştığı ve odaklanmakta zorluk yaşadığı durumu deneyimleyebiliyoruz. Bununla savaşmak ve çalışmaya odaklanmak için kendinizi zorlamak yerine biraz atıştırmalık tüketerek ve kısa süreliğine uyuyarak zihinsel enerjinizi yenileyebilirsiniz. Öğleden sonraki saatlerde programınızı yeniden gözden geçirebilir, tamamladığınız işleri yazabilir ve ne kadar ilerleme kaydettiğinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapmak günün geri kalanı için ihtiyaç duyduğunuz motivasyonu kazanmanıza yardımcı olacak.

Öğleden sonraki saatlerde enerjiniz görece daha düşük olacağından, sizi zorlayacak ya da yaratıcı olmanızı gerektiren işler yerine bu saatleri fazla zihinsel efor gerektirmeyen, elinizi oyalayacak, hafif yoğunluktaki işlerinize ayırabilirsiniz. Telefon görüşmeleri ve toplantılar, bu saatlerde en etkili ve yorulmadan yapabileceğiniz işler arasında.

Hiçbirimiz verimli olmak ve sürekli üretmek amaçlı çalışan robotlar değiliz. Hepimizin kapasitesini etkili şekilde kullanabilmek, rahatlamak ve yenilenmek için gün içinde sık sık mola almaya ihtiyacı odluğu tartışmasız bir gerçek. Gün içinde ne kadar mola vermemiz gerektiği konusuyla ilgili yüzlerce farklı görüş olsa da, güncel bir araştırma en üretken insanlar listesinde %10’luk üst dilimde yer alan kişilerin ideal olarak 52 dakika çalışma ve 17 dakikalık dinlenme molalarını içeren bir rutini takip ettiğini gösteriyor. İş yaparken tükenmiş hissetmemek, yorulmamak ve bunalmamak için 52 dakika boyunca tam performans çalışmasanız bile 17 dakikalık dinlenme molaları vermeyi kesinlikle ihmal etmemelisiniz.

Twitter ve Square’in CEO’su Jack Dorsey, her iki şirkete de günde mutlaka 8’er saat ayırdığını söylüyor. Günde 16 saat çalışmayla nasıl üretken kalabildiği sorusuna cevabıysa her gün için ayrı bir tema yaratmak. Pazartesi günlerini yönetim toplantıları günü, Salı günlerini ürün geliştirme çalışmaları, Çarşamba günlerini pazarlama ve iletişim, Perşembe günlerini yazılım ve ortaklıklar, Cuma günlerini ise işe alım ve kurum kültürü olarak 5 ayrı temaya ayıran Dorsey, bu şekilde üretkenliğini koruduğunu ve her gün farklı bir iş yapmanın motivasyonunu ve enerjisini canlı tuttuğunu söylüyor. Benzer şekilde hafta sonlarını da temalandıran Dorsey, Cumartesilerini doğa yürüyüşü, Pazar günleriniyse gelecek haftanın planlaması için kullanıyor. Dorsey, günleri temalandırmanın kendisini daha odaklı kıldığını ve bu yolla tüm dikkat dağıtıcılardan kendini uzaklaştırabildiğini söylüyor.

Mark Zuckerberg, Barack Obama ve Steve Jobs gibi insanların her gün aynı kıyafetleri giydiği hiç dikkatinizi çekmiş miydi? Bu insanların sürekli aynı kıyafeti giymeleri tabii ki giyim zevklerinin kötü olmasından ya da tembel olmalarından kaynaklanmıyor. Bunu yapmalarının tek amacı, zihinsel enerjilerini koruma istekleri. Günün özellikle ilerleyen saatlerinde akıllıca ve etkili karar verebilmek için gerekli olan zihinsel enerji en alt seviyelerde oluyor. Zihinsel enerjinizi mümkün olabildiğince canlı tutabilmenin yoluysa kıyafet seçimi ya da yemek seçimi gibi basit konularda karar vermeye mümkün olabildiğince az zaman ayırıp, karar verme yorgunluğunun önüne geçmek.

Üretken insanlar, mümkün olduğunca çok önemli olmayan kararları otomatikleştirip düzene sokarak karar yorgunluğunun önüne geçmeye çalışıyorlar. Bunu, ertesi gün giyeceklerinizi yatmadan önce hazırlamak, tüm öğünlerinizde yiyeceklerinizi Pazar gününden belirlemek ve toplantılarınızı aklınızda tutmak yerine takviminize eklemek gibi basit uygulamalarla sağlayabilirsiniz.

Michigan Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmanın sonuçları, aynı anda birden fazla ilgilendiğimizde, yani dikkatimizi sürekli işler arasında gezdirdiğimizde üretkenliğimizin %40 azaldığını gösteriyor. Aynı anda birden fazla işe odaklanmanız gerekiyorsa, multitasking yerine işlerinizi ve görevlerinizi gruplandırma seçeneğini değerlendirebilirsiniz. Uygulaması ise tahmin edebileceğiniz gibi oldukça basit: Yapılacaklar listenizi oluşturduktan sonra benzer işleri bir araya toplayarak belirli bir zaman diliminde sadece o işlere odaklanarak çalışın. Örneğin, tüm telefon görüşmelerinizi bir saatlik bir zamanda ardı ardına gerçekleştirmek ya da öğleden sonra bir saatinizi sadece mail temizliğine ayırmak ve geri dönmediğiniz maillere cevap vermek gibi benzer işlerle doldurabilirsiniz.

Bedeniniz gün ışığının kaybolduğu akşam saatlerinde dinlenmek ve yenilenmek için ihtiyaç duyduğu hormonları salgılamaya başlar. Bu nedenle ne kadar meşgul olursanız olun, akşam saatlerini mutlaka dinlenmeye ayırın. Ertesi günü daha üretken geçirmek için akşam saatlerinde dinlenmeniz ve bedeninizin yenilenmesine izin vermeniz gerekiyor. Çalışmadığınız bu saatleri meditasyon, hobilerinizle ilgilenmek, bir şeyler izlemek gibi stresinizi azaltmanıza yardımcı olacak aktivitelerle doldurabilirsiniz.

Yaşadığınız koşulları değiştirmeyi gerçekten istiyor musunuz? Şu anda muhtemelen inanç sisteminizin sonucu olan mevcut koşullarınızın gerçekliğine kısılıp kalmış durumdasınız. Maalesef bu gerçeklik de inanmakta olduğunuz düşünceleri değiştirene kadar değişmeyecek. Her zaman doğru olduğuna inandığınızın tam tersi bir gerçekliğe açık olabilir misiniz? Peki, ya şu anda inanmakta olduklarınızın doğru olmaması ihtimaline açık mısınız?

Varoluş seçimi sizi bir gerçeklikten diğerine götürür. İnanç sisteminizde yaptığınız her değişim yeni bir varoluş seçimidir. Aslında kim olduğunuz ve inandığınız şey ile ilgili düşünce kalıplarını değiştirebildiğiniz her hangi bir anda varoluş seçimi yapıyorsunuz. Kim olduğunuza dair düşüncelerinizi basitçe değiştirerek, göz açıp kapatıncaya kadar kendinizi bir gerçeklikten diğerine sokuyorsunuz. Ve benlik kavramınızdaki bu değişim aslında bilinç düzeyinde de gerçekleşiyor.

Şu andaki sorunlarınız ne kadar büyük olursa olsun, bir benzerini geçmişte çözmüş olduğunuz gerçeğini muhtemelen unuttunuz. Aslında geçmişte de problemleri çözmüş, başarılı olmuş bir varoluş şekliniz vardı. İster inanın ister inanmayın, varoluş biçiminizi kendiniz seçiyorsunuz. İşte varoluş seçimi kim olacağınızı seçme gücüdür. Şu anda kim olduğunuz da bir varoluş seçimi. Bir kez seçim yaptıysanız, varoluş seçiminizin gerçekliğine hangi kişiler ve deneyimler aitse otomatik olarak hayatınıza geldiğini görürsünüz.

Hayatınız boyunca aslında anlık bir dürtü ile kim olduğunuza dair düşüncelerinizi değiştirmeye karar vererek pek çok aşama kaydettiniz. Yürümeyi ve bisiklete binmeyi öğrendiğiniz zamanları hatırlayın. Bu anlardaki gibi yeni varoluş şeklinize bağlılığınız bir gerçeklikten diğerine geçmenizde güçlü bir etki oluşturmuştu. Yaşamakta olduğunuz her bir an bu seçme gücüne sahip olduğunuzu düşünün. Bunu daha önce defalarca yaptınız. Yani tekrar tekrar yapabilirsiniz.

Aklınızdan geçen her düşünce ve ağzınızdan çıkan her ifade zihniniz için bir emir gibidir. Bu bilgiye sahip olmanız hayatınızı değiştirmez. Sonuç alabilmeniz için bunu içselleştirmeniz ve fiziksel olarak deneyimlemeniz gerekiyor. Düşünsel olarak inandığınız şey ile deneyimleyerek öğrenmek aynı şey değildir. Pilotlukla ilgili bir kitap okumakla uçağı fiziksel olarak uçurmak arasında dağlar kadar fark var. Şu anda belki bir kitap okuyarak uçağı uçuramıyor olabilirsiniz ama geçmişte kendi hayatınızda bir çok defa başarılı oldunuz. Çünkü bunu deneyime döktünüz. Aslında sandığınızdan çok daha güçlü ve iyi durumdasınız. Sandığınızdan daha güçlü ve iyi olduğunuzu duymak sizi sinirlendirdi mi? Öyleyse doğru noktadayız.

Bunun adı dirençtir ve tam olarak bunun üzerinde çalışmanız gerekiyor. Bu gerçeği duyduğunuz her an sizdeki analitik düşünen zihin (yargılayan, sorgulayan, katı zihin) bu fikri hemen yok sayar. Çünkü güçlü olduğunuz bilgisi kaçınılmaz olarak mevcut gerçekliğinizi değiştirme sorumluluğunuzu almayı gerektirir. Bu bilgi zihninizde konuşup duran bir iç sesi de harekete geçirir. Bu ses sizin bu kadar güçlü olmadığınızı kanıtlayacak bir yığın kanıt bulur. Bu iç ses egonuzun sesidir. Hepimizde bu iç ses var ve bu bizi şu andaki gerçeklik kavramımızda (kendi isteğimizle koyduğumuz sınırlar) tutmaya çalışır.

Egonuzun sesi siz bu cümleleri okurken bile işbaşındadır. Okumakta olduğunuz ile inanmakta olduğunuz şey çelişiyorsa egonuz bu bilgiyi reddetme düğmesine basmak üzere ayaklanır. İşte bu yüzden hazır değilseniz, bu yeni gerçekliği ve değişimi hayatınıza almakta zorlanırsınız. Veya yıllardır kişisel gelişim kitapları okuyarak bu bilgileri duymuş olabilirsiniz. Bu durumda egonun “Ben bunu zaten biliyorum” filtresi devreye girer. Ne yazık ki her şeyi bildiğini düşünen birinin yeni bir şey öğrenmesi imkansızdır.

GÖRÜŞMEK ÜZERE

Hayattaki amacımı nasıl bulurum? Birçoğumuzun aklında bu soru. Hepimiz bir amaç arayışındayız. Belki de o amacı hiç bulamayacağınızı, bulsanız da kaybettiğinizi ya da onu gerçekleştirmekte geç kaldığınızı düşünüyorsunuz. Tüm bunların uyandırdığı kaygı yetmezmiş gibi bir de bu sorunun yarattığı stresle yaşamak zorundasınız. Ancak hayattaki amacınızı bulmanın yolu bu değil. Hayattaki amacınıza dair kafanızda yer etmiş olabilecek bazı yanlış inançlar var.

Yanlış inanç: Amaç, ancak aranarak bulunabilecek bir şeydir. Belki de birçoğunuz Matrix filmindeki Neo karakteri gibi kaderin hayat amacınızı ayağınıza getireceği günü bekliyorsunuz. Elbette ki böyle bir şey tamamen imkansız değil. Ne var ki sanılanın aksine böyle örnekler çok az. Yirmi yaşındaki bir üniversite öğrencisi de, kırk yaşındaki mutsuz bir çalışan da hayatına anlam kazandıracak o sihirli dokunuşu arıyor, bu arayışlar ise çoğunlukla hayal kırıklığı ile sonuçlanıyor. Aslında ne yapıyor olursanız olun amacınızı gerçekleştirirken hem yaptığınızı anlamlı kılmaya hem de ondan anlam çıkarmaya odaklanmalısınız. Başka bir şekilde söylemek gerekirse amaç, arayıp bulacağınız değil inşa edeceğiniz bir şeydir. Amacınızı ortaya çıkarmak için işinizin anlamlı, size bir amaç sunabilecek yönlerine odaklanın. Bu anlamı merkeze alarak davrandığınızda size bir sürü olumlu dönüşü olacaktır.

Amacın tek bir şeyden ibaret olduğunu düşünmek, en çok karşılaştığımız yanlışlardan biri. Çok önemli işler yapmış kişilerin bile hayatlarında başka amaçları olmuş. Çoğumuzun hayatında çeşitli amaçlar olabilir. Aynı anda hayatınızın farklı alanları ile ilgili birden fazla amaca sahip olabilirsiniz. Bu amaçlar işinizle, hobilerinizle, ailenizle, çocuklarınızla, inancınızla, çalışmalarınızla veya arkadaş çevrenizle ilgili olabilir. Aradığınız şey tek bir amaç değil amaçlar olmalıdır. Belki de hayatınıza anlam katacak o tek amacı ararken zamanınızı boşa harcıyorsunuzdur, kim bilir?

Bir insanın yaşamı boyunca birden fazla ilgi alanı olması artık çok rastladığımız bir durum. Mesleğiniz psikolojik danışmanlık iken bir yandan fotoğrafçılık veya müzikle ilgileniyor olabilirsiniz. Kurumsal hayattaki işini bırakıp hobisini işe dönüştüren birçok kişi tanıyorum. Mesleğinizi değiştirseniz de değiştirmeseniz de hayatınızda anlam kaynağınızın değiştiği evreler hep olacak: çocukluk, ergenlik, ebeveynlik gibi. Amaçlarınızın bu şekilde değişiyor olması tutarsız veya maymun iştahlı olduğunuz anlamına da gelmiyor. Aksine bu gayet doğal ve peşine düşebilirseniz çok da keyifli bir şey. Hayatınızdaki anlam ve amacın birden fazla olması da, bunların zaman içinde değişmesi de normal. Muhtemelen yirmi yaşındaki amacınız şu ankinden çok farklıydı. Aynı durum hepimiz için geçerli. Eğer hayattaki amacınızı arıyorsanız “Amacımı nasıl bulacağım?” sorusu işe yaramaz. Asıl işlevsel olan, ne yapıyor olursanız olun ona amaç katmaya çalışmak, farklı anlam kaynaklarına izin vermek ve bunların zamanla değişmesinden rahatsızlık duymamaktır.

Psikolojik Danışman Aysel Keskin

Zihin, en kısa açıklaması ile; Bilinç akışı olarak tanımlanabilir. Ayrıca zihin kavramı, insanların bilinçaltı düşüncelerini içermek içinde kullanılır. Zihin ne demek sorusunun cevabı en kısa tanımı ile bu şekilde açıklanabilir. Günümüz dünyasında zihin kavramı üzerine insanların bilgisi oldukça azdır. Nitekim okullarda veya aile içinde zihin üzerine hiçbir şekilde eğitim verilmiyor. Doğal olaraktan bu konularda bilgisiz kalıyoruz. Ancak zihin konusu bir insanın bilmesi gereken en önemli konular arasındadır. Nitekim değişim için, alışkanlıklardan kurtulmak için, başarıya ulaşmak için zihnin nasıl çalıştığını bilmeliyiz. Çünkü hayatımızda büyük oranda söz sahibi olan, etkileyen alt bilinçtir.

Zihniniz, görünmeyen en değerli varlığınızdır. Her zaman sizinle birliktedir. Yalnızca onu kullanmayı öğrendiğinizde en şaşırtıcı güçlerinden yararlanabilirsiniz. Zihin hakkında bilmeniz gereken en önemli bilgi, zihnin iki işlevi olduğudur; bilinç ve bilinçaltı. Bilinçli zihniniz ile düşündüğünüz her şey, daha sonra düşüncelerinizin doğasına bağlı olarak bilinçaltına geçer. Bilinçaltına geçmiş bir düşüncenin artık sizin hayatınızda etkisi olacaktır.

Bilinçli zihniniz sayesinde şuanın farkında olursunuz, iyi ile kötüyü ayırt edersiniz, güzel ile çirkini ayırt edersiniz, ve düşünebilirsiniz. Çünkü bilinçli zihnin muhakeme yeteneği vardır. Ancak zihnin bir diğer işlevi olan  bilinçaltı  zihnin muhakeme yeteneği yoktur. O iyi ile güzeli, kötü ile çirkini, günah ile sevabı ayırt edemez. O sadece bilinçli zihnin doğru olaraktan kabul ettiği düşüncelerini, gerçekleştirmeye çalışır. 

Mesela siz  “ders çalışma” eylemine, “ders çalışmak çok sıkıcıdır, ders çalışmanın insana hiçbir yararı olmaz” gibi düşünceleri doğru olarak kabul etmişseniz, bilinçaltı bunu gerçekleştirmeye çalışır ve normal hayatta, hiçbir şekilde ders çalışasınız gelmez. Ancak, “ders çalışmak insan fayda sağlar, ders çalışmaktan zevk alıyorum” gibi düşüncelere sahip olursanız, ders çalışma eylemine başlamak sizlere  sıkıcı gelmez. Burada hatırlanması gereken en önemli nokta şudur: Bilinçaltı bir fikri, düşünceyi kabul ettiğinde, bunu yerine getirmeye başlar. Bilinçaltı yasasının iyi ve kötü fikirler için aynı şekilde işlemesi, şaşırtıcı ve hassas bir gerçektir.

Yani siz “Ben aptalım” gibi olumsuz bir düşünceyi doğru olarak kabul ederseniz ve inanırsanız, bilinçaltı zihniniz bunu gerçekleştirmeye çalışır. Ve aptalca davranışlar sergilemeye başlarsanız. Bu yasa, olumsuz bir biçimde uygulandığında; başarısızlığın, hayal kırıklığının ve mutsuzluğun nedenidir. Alışılmış düşünme biçiminiz uyumlu ve yapıcı olduğunda ise son derece sağlıklı, başarılı ve zengin olursunuz.

Doğru şekilde düşünüp hissetmeye başladığınızda, zihinsel huzur ve sağlıklı bir beden kaçınılmazdır. Zihinsel olarak istediğiniz ve doğru olduğunu hissettiğiniz şeyleri bilinçaltınız kabul edecek ve uygulamaya koyacaktır. Yapmanız gereken tek şey bilinçaltınıza doğru düşünceyi  kabul ettirmektir. Bundan sonra, bilinçaltı yasası arzuladığınız sağlık, huzur ve zenginliği ortaya çıkaracaktır. Siz komut ya da talimat verdiğinizde , bilinçaltınız kendisine aktarılan fikri sadakatle üretecektir. Psikolog ve Psikiyatristler düşünceler bilinçaltınızı iletildiğinde, beyin hücrelerin de etkilerin oluştuğunu söylerler. Bilinçaltı bir fikri kabul eder etmez, bunu bir an önce uygulamaya koymaya çalışır. Fikirleri birbiriyle ilişkilendirerek, amaca ulaşmak için hayatınız boyunca topladığınız tüm bilgileri kullanır.

Bilinç ve bilinçaltının iki zihin olmadığını unutmayın. Onlar bir zihindeki iki faaliyet alanıdır. Bilinciniz, akıl yürüten zihindir. Zihnin seçim yapan safhasıdır. Örneğin kitaplarınızı, evinizi, hayattaki eşinizi seçersiniz.

Bütün kararlarınızı bilincinizle verirsiniz. Öte yandan, hiçbir bilinçli seçim yapmasanız da kalbiniz otomatik olarak çalışmaya devam eder; sindirim, dolaşım ve solunum gibi hayati fonksiyonlarınız sürer. Bunları bilinçaltınız, bilinçli kontrolünüzden bağımsız süreçler aracılığıyla gerçekleştirir. Bilinçaltınız, kendisine iletilenleri ya da bilinçli olarak inandıklarınızı kabul eder. Bilincinizin yaptığı gibi bir şeyleri muhakeme etmez, sizinle tartışmaz. Bilinçaltınız, iyi ya da kötü bütün tohumları kabul eden bir toprak yatağı gibidir. Düşünceleriniz faaldir, bunlar tohumlardır. Olumsuz, yıkıcı düşünceler de bilinçaltınızda olumsuz bir biçimde çalışmayı sürdürür. Er ya da geç bunlar ortaya çıkar ve içerikleriyle ilişkili bir dış deneyim olarak şekil alırlar.

Psikologlar ve diğer uzmanlar, hipnotik trans halindeki kişiler üzerinde sayısız deneyler gerçekleştirmişlerdir. Bu araştırmalar, bilinçaltının akıl yürütme süreci için gerekli olan seçim ve karşılaştırmaları yapmadığını açıkça ortaya koymaktadır. Bilinçaltınız her telkini yanlış da olsa kabul eder. Sonrada telkinin doğasına göre tepki verir. Bu deney bizlere üst bilincin, yani bilinçli zihnin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha vurgular. Nitekim, eğer bilinçli zihnimiz olmasaydı, ne kendimizi yöentebilirdik, ne de kendi hayatımız üzerinde söz sahibi olabilirdik.

Bilinciniz zaman zaman nesnel zihin olarak adlandırılır; çünkü dış nesnelerle ilgilenirler. Nesnel zihin, nesnel dünyanın farkındadır. Gözlem araçları; beş fiziksel duyudur. Nesnel zihnimiz çevreyle temasınız sırasında rehberiniz ve yönetmeninizdir. Beş duyunuz aracılığıyla bilgi toplarsınız.. Nesnel zihniniz de gözlem deneyim ve eğitim aracılığıyla öğrenir. Daha önce de belirttiğimiz gibi nesnel zihnin en büyük işlevi akıl yürütmedir. Bilinçaltı genellikle öznel zihin olarak adlandırılır. Öznel zihin çevresinin farkındadır, ancak bu farkındalık beş fiziksel duyu aracılığıyla gerçekleşmez. Öznel zihin sezgiler yoluyla algılar. Burası, duygularınızın bulunduğu yer ve belleğin deposudur. Öznel zihin, en büyük işlevlerini, nesnel duyular faaliyette olmadığında gerçekleştirir. Başka bir deyişle, nesnel zihnin, uyku halindeyken öznel zihin kendini gösterir.

Bilinçaltı Zihin Bilinçli Zihin Gibi Akıl Yürütemez

Bilinçaltı, kendisine söyleneni muhakeme etme ya da tartışma yeteneğine sahip değildir. Ona yanlış bilgi verirseniz, bunu doğru kabul eder. Sonra bu bilgiyi gerçek kılmaya çalışır. Telkinlerinizi, bunlar yanlış olsa bile, koşullara, deneyimlere ve olaylara dönüştürür. Unutmayın ki  bilinçaltı zihniniz doğru ile yanlışı hiçbir zaman ayırt etmez. O sadece  doğru kabul ettiği düşünceyi gerçekleştirmeye çalışır. 

Konfor alanı içinde kalmak, başarılarınızın önünde duran en büyük engel…

Dünya hayatında insan doğar, büyür ve ölür. Bu döngü hayatın yasasıdır. Dünyaya  gözlerimizi ilk açtığımızda  bilinçli zihnimizin hiçbir şeyden haberi yoktur. Kim olduğumuzu, ailemizi, çevremizi, doğayı kısacası hiçbir bilgiyi bilemeyiz. Zaman ilerleyip, yaşımız büyüdükçe kendimizi, ailemizi, doğayı tanımaya başlarız ve korkusuzca, risk nedir? Bilmeden istediğimiz davranışı istediğimiz yerde sergileriz. Bu evrede bizler fiziksel olmasa da ruhsal anlamda özgürüzdür. Bu ruhsal anlamdaki özgürlüğümüz, yaşımız ilerledikçe azalır. Artık  istediğimiz gibi davranamaz istediğimiz gibi konuşamayız. Öyle noktaya geliriz ki hayatımız iş – ev veya  okul – iş olur. Hayatımızı görünmeyen duvarlar ile çevreler ve bu görünmez duvarların arasında yaşarız. Tıpkı akvaryuma kapatılmış bir balık gibi. Oysa ki bizler, akvaryumda değil okyanusta yaşamaktayız.

Günümüz dünyasında bizlerin akvaryumuna, konfor alanı denilmektedir. Bizler konfor alanı ( Rahatlık alanı da denilebilir. ) dediğimiz bu alan içerisinde kendimizi rahat ve güvende hissederiz. Çünkü kullanacağımız yol, yapacağımız iş, bineceğimiz otobüs hatta kuracağımız cümleler bile bellidir. Karşımızda duran hiçbir bilinmemezlik yoktur. Bu yüzden kendimizi rahat hissederiz . Ancak konfor alanı içerisindeki bu rahatlık sonrasında, atalet ve monotonluk tüm hücrelerimize yayılır ve tam anlamı ile kabuğumuz içerisinde yaşamaya başlarız. Sonuç olarak çocukluk evresindeki ruhsal özgürlüğümüz artık kapana kısılmış durumdadır.

Ruhsal özgürlüğümüzün kapana kısılması neticesinde sevmediğimiz işte çalışır, aynı kıyafetleri giyer, aynı cümleleri kurar ve aynı aynı eylemleri gerçekleştirerekten hayatımızı devam ettiririz. Kısacası konfor alanı nedir? Sorusuna cevap olaraktan konfor alanı, bizim belirli eylemleri sürekli olaraktan yaptığımız ve minimum stres hissettiğimiz rahatlık alanımızdır. Peki bizler, neden konfor alanı içerisinde yaşamak isteriz? Beynimiz ve konfor alanı psikolojisi arasındaki bağlantı nedir? 

Konfor Alanı İçerisinde Yaşamak İstememizin Sebebi Nedir?

İlkel zihnimizin doğasında yani bizlerin özünde enerjimizi korumak ve risk almaktan kaçınmak vardır. Aslında ilkel zihnimizden haberdar olmak bile beynimiz ve konfor alanı psikolojisi arasındaki bağlantıyı bizlere açıklar.  Şu şekilde düşünün; enerjimizi korumak isteriz çünkü, vahşi doğada bir kaplan tarafından saldırıya uğrarsak mücadele edecek gücümüzün olması için, risk almaktan çekiniriz; çünkü alacağımız herhangi bir riskli davranış neticesinde yaşamımız son bulabilir.

Bizler bilinçli zihnimiz ile sadece bir şeyler yapmak istemediğimizin, risk almaktan çekindiğimizin, harekete geçmek istemediğimizin farkında oluruz ve kendimizi konfor alanımıza kapatır, hayatımıza sabit bir şekilde devam ettiririz. Hayatımız, her gün aynı işleri yaparak, sabit bir şekilde devam ederken, ilk başlarda her şeyin yolunda olduğunu varsayarız. Ancak gün geçtikçe bu sabit yaşam tarzı bizleri gelişime kapalı, monoton ve sıkıcı bir hayata doğru götürür. Bu yüzden, bizlerin konfor alanı içerisinde yaşamasının en önemli sebebini iyi bilmeli ve iyi anlamalıyız.

Bizlerin konfor alanı içerisinde kalmasının en büyük sebebi hakkında, şu gerçeği unutmayın: İlkel zihnimizin bizim kendimizi geliştirmemizle, başarılarımızla, isteklerimizle uzaktan yakından alakası yoktur.

O sadece en temel dürtülerimizi dikkate alır; yaşamak, karnımızı doyurmak, soyumuzu devam ettirmek gibi. Bizlerin başarılı bir insan olması, kariyeri, zengin bir hayat yaşamak istemesi, korkularını yenmeye çalışması gibi durumlar ilkel zihnimiz tarafından boşa enerji kaybı olarak algılanır ve sizlerin, ona göre bu tarz boş işlerle uğraşmaması için elinden geleni yapar. Mesela tam bir işe başlamaya hazırlanırsınız bir anda zihninize size o işi yaptırmamak için bir sürü düşünce gelir. Bu düşüncelere bahane ismi verilmiştir. Sizler bu düşüncelere uyar hareket etmezseniz konfor alanı içerisinde kalmış olur ve gelişemezsiniz. Konfor alanı içerisinde kalmanız ilkel zihniniz için sevindirici bir haber iken sizleri bekleyen başarılar için üzündürücü bir haberdir.

Konfor Alanı İçerisinde Yaşadığını Nasıl Anlarsın?

Konfor alanımız her alanda mevcuttur: uyku saatlerimiz, ders çalışma saatlerimiz, sosyal ilişkilerimiz, yürüdüğümüz yol, kısacası aklınıza gelebilecek her alanda kendi konfor alanımızı oluşturur ve bu konfor alanı içerisinde yaşamaya başlarız. Mesela her gün 2 saat ders çalışmak benim konfor alanım iken, her gün 8 saat uyumanız sizin konfor alanınız olabilir. Diyelim ki ben bugün 2 saat yerine 3 saat çalışırsam konfor alanım dışına çıkmış olurum, sen 8 saat yerine 7 saat uyursan kendi konfor alanının dışına çıkmış olursun. Kendi konfor alanlarımızı bulabilmek için  kendimizin hangi alanlar da rahat ve güvende olduğuna bakıp bulmamız gerekir. Konfor alanlarımızı bulmalıyız ki ataletten ve monotonluktan kurtulalım ve kendimizi geliştirelim.

Mesela 30 yaşınıza geldiğinizde modern kölelikten kurtulmuş ve kendi işini kurmuş iyi bir gelir kazanan bir birey olmanız, 3 veya daha fazla dil bilmeniz, dünya turuna çıkacak maddi ve manevi gücünüzün olması, yaşadığınız toplumda tanınan ve saygı duyulan bir kişi olmanız gibi durumlar, sizlere “İyi ki zamanında konfor alanımın dışına çıkmışım, kendimi geliştirmişim” demenize neden olur. Konfor alanı içerisinde kalmak istemeniz sonucunda ise yıllar boyu aynı yaşam tarzı içerisinde yaşarsınız. Sevmediğiniz işinizde çalışır, bıkmış olduğunuz otobüse biner, görmek istemediğiniz insanları görür, Türkiye’nin bile yüzde 5’ni gezemeden ömrünüzü tüketirsiniz. Sonrasında her sıradan insanın yaptığı gibi hayatı şikayet eder, hayatın sizin yüzünüze gülmediğinden dem vurur durursunuz. Ancak geçmişte paylaşmış olduğum makalemde dediğim gibi sizin şikayetleriniz, canınızın acıması, mızmızlanmanız HAYATIN UMRUNDA DEĞİLDİR . Hayattaki istediklerimiz durması gereken yerde durur, onları gidip oldukları yerden almak bizim görevimizdir. Demek istediğim bu hayatta iki seçeneğimiz var ya konfor alanımız içinde kalıp, aynı hayatı yaşayacağız, toplumun yüzde 80’lik kısmı gibi hayatın yüzümüze gülmediğinden şikayet edip duracağız ya da konfor alanımızın dışına çıkıp hayatın içerisine gireceğiz ve kendi isteklerimizi gerçekleşmesi için var gücümüzle çalışacağız.

Bu doğrultuda mücadeleye gireceksiniz ilk olarak “Benim konfor alanım ne?” sorusunu kendinize sormalısınız. Ve alacağınız cevap doğrultusunda, o alanda kendinizi geliştirmelisiniz. Kendinizi geliştirme eylemini ise belirli bir sıraya göre yapmalısınız. Yani kendinize bir hedef belirlemeli ve bu hedefler doğrultusunda ayrıntılı bir plan tablosu oluşturmalısınız. Bu işleyişe göre gidersiniz, konfor alanından çıkar, öğrenme alanı bölgesine geçersiniz. Peki öğrenme alanı nedir? Öğrenme alanı, konfor alanı bölgenizden kolayca çıktığınız ve az dozda strese maruz kaldığınız bölgedir. Öğrenme alanı bölgesinde, belirli bir oranda stres vardır ve bu streste iyidir. Nitekim, aşağıda anlatacağım üzere bizlerin gelişmesi için, belirli oranda olumsuz duyguya ihtiyaç vardır.

Konfor alanından çıkmak gelişimin anahtarıdır…

Bizlerin ve diğer canlıların gelişme biçimi aynı şekilde olur. Mesela fareler üzerinde yapılmış bir deneyde  fareler bir labirente koyuluyor ve bacaklarına da belli ağırlıklar sabitleniyor. Fareler bacaklarındaki bu ağırlıklar ile labirentte dolanıyor ve çıkışı bulmaya çalışıyor. Tabi bu süreçte bacak kasları da gelişmeye başlıyor. Farelerin bacak kasının hacmi ve gücü arttıkça kilolar daha da arttırılıyor ve  kas gelişimi devam ediyor. 3 ay kadar sonra, farelerde yapılan testlerde farelerin bacak bölümü ile ilgili 112 tane yeni genin aktif hâle geldiği görülüyor. Yani, vücutta atıl halde duran genler aktif hâle geliyor ve farenin potansiyelini arttırıyor. Peki farenin beyni bu süreçten hoşlanıyor muydu? Sonuçta hangi canlı ister ki karmakarışık bir labirentte ayağında koca koca ağırlıklarla gezmeyi? Elbette farenin beyni bu durumdan hoşlanmıyordu; ama hoşlanmadığı bu durum onun gelişmesini sağlıyordu. Bu ağırlık farenin bacağının gücü arttıkça daha da arttırılıyordu; çünkü beyin 1 ay önceki ağırlığa da artık alıştığı için bu ağırlık da konfor alanının içine giriyordu ve vücut gelişimi duruyordu. Gelişime devam etmek içinse mevcut potansiyeli zorlamaya devam etmek gerekiyordu.

Biz insanların fiziksel ve ruhsal anlamda gelişmesi de aynı fare ve diğer canlıların gelişmesi gibi olur. Beynimiz herhangi fiziksel ve ruhsal bir olayda zorlandıkça o zorluktan kurtulabilmek için adaptasyon sürecine giriyor yani mücadele etmeye başlıyor. Beynimizin bu zor durumdan kurtulmak istemesinin amacı kendisini tekrardan rahat konumuna sokma isteğinden kaynaklanır. Mesela kasların gelişebilmesi için ağırlık kaldırırız ve ağırlık kaldırdığımız organ üzerinde stres uygularız. Beynimiz, ağırlık kaldırma anındaki stresten kurtulabilmek için o organımızı geliştirir ve belli bir zamandan sonra bizlere stres veren o ağırlığı kaldırmak, bizler için çok kolaylaşır.

Beynimiz, fiziksel ve ruhsal anlamda hiçbir zaman acı çekmek istemeyecektir. Bizler bilinçli zihnimiz ile acı çekmeyi kabul edip zorlukların üzerine gitmeye başlayınca, bizi konfor alanında tutmak için elinden geleni yapacaktır. Ancak fiziksel ve ruhsal anlamdaki zorlukları umursamaz ve acının üzerine yavaş yavaş gidersek beynimiz bu zor durumdan kurtulmak için kendisini geliştirecektir. Beynin ruhsal anlamda kendisini geliştirmesine örnek verirsek, birisi köyden şehre geldiğinde hiç kimseyi tanımadığı ve tamamen yeni olduğu bir ortama girdiği için ilk başlarda duygusal anlamda çok zorlanır. Otomatik olarak beynin bu durumdan kurtulmak için gerekli olan kısımları, mesela kreatiflik, duygusal istikrar ile alakalı olan kısımları gelişir ve insan kendisi de farkına varmadan artık daha iyi düşünür, daha iyi işler ortaya koyar ve bulunduğu kötü durumdan çıkmayı başarmış olur.

Üstüne bir de o kısımlar gelişmiş olduğundan bu onun önceden şehirde yaşamış birçok başarılı kişiden daha başarılı olmasını sağlar. Yani kısacası rahatsızlık ve zor durumda olmamız bizleri başarıya itmiş olur. İşte bu yüzden, öğrenme alanına geçiş yapmak  bizler için çok önemlidir. Nitekim, öğrenme alanında belirli dozda olumsuz duygu vardır. Beynimiz kendisini bu olumsuz duygulardan kurtarmak için geliştirir, yani biz gelişmiş oluruz.

Hiçbir zaman unutmayın: Rahatsızlık ve zorluk sizi geliştirir, konfor alanı ise sizin gelişmenizi engeller. Daima öğrenme alanı içerisinde olmaya çalışın. 

Konfor alanının dışına çıkmak için ilk olarak şunu anlamalısınız: Şuan da devamlı olarak yaptığınız eylemlerin birçoğu sizin kendi kendinize çizmiş olduğunuz sınırlarınızdır. Siz bu sınırlar dahilinde yapmış olduğunuz eylemleri rahat hissetmek için yapıyorsunuz. Ya da başka bir deyişle, şuandaki rahatlığınızı bozmamak için o sınırların içinde kalmış oluyorsunuz. Bunun için şimdiki hayatınıza kendi ellerinizle oluşturduğunuz bir kafes gibi bakın ve onun sınırlarını görmeye çalışın

Özetle: Konfor alanı dediğimiz kavram ilk insanlardan günümüze kadar vardı. Dünyamızda yaşamış ilk insanların da konfor alanları vardı ancak yaşamak ve gelişmek için onlar konfor alanlarının dışına çıktılar ve dünya her çağda insanların biraz daha konfor alanlarının dışına çıkmasıyla gelişti. Günümüz dünyasında ise insanların zorluklar ile başa çıkmasına kendisini geliştirmesine, konfor alanı dışına çıkılması ismi verildi ve bu kavram dünya genelinde oldukça ilgi duydu. Son olarak insanın gelişimi zorluklar ile mücadele etmesi ve bu zorlukların üstesinden gelmesi ile gerçekleşir. Bu hayatın yasasıdır. Ve bu yasa taş devrinde de geçerliydi. Günümüz dünyasında da geçerli ve gelecek zamanda da geçerli olacak. Bu yüzden gelişebilmemiz için kendimizi zorlama ve mücadele etmeliyiz.

Bedel ödemek, kazanan bir insan olmak için kabullenilmesi gereken ilk gerçek…

Hayatın içerisine giren ve  “kazanmanın” önemini anlayan insanlar,  kazanmak için bir hedef doğrultusunda ilerler. Mücadele ederler. Bu insanlar için bir hedef doğrultusunda mücadele etmek, çalışmak hayatlarının ana eylemlerinin bir tanesidir; çünkü istedikleri hayatı yaşayabilmeleri için, hayallerini gerçekleştirebilmek için kazanmaları gerektiğini bilincine erişmişlerdir ve kazanmak için de mücadele etmeleri, çalışmaları gerektiğini bilirler. Ancak bu insanlar, kazanmak için verdikleri mücadelede yanlış bir bakış açısı yüzünden bir sorunla karşılaşırlar. Eğer bu soruna karşı, doğru bir bakış açısı ile yaklaşmazlar ise kazanmak için vermiş oldukları mücadeleden vazgeçme noktasına gelebilirler.

Peki nedir bu sorun?

Bu sorun “çalışmaktan ötürü hayatı yaşayamadığını düşünme sorunu“dur. Nitekim kazanmak için bir hedef doğrultusunda mücadele eden insanlar, zamanlarının büyük çoğunluğunu çalışarak geçirirler ve bu çalışmalarından ötürü birçok zevklerinden, eğlencelerinden vazgeçerler. İşte bu vazgeçişten sonra bu insanlarda, belirli bir zamandan sonra bazı yanlış bakış açıları yüzünden “hayatı kaçırıyorum, hayatı yaşayamıyorum” hissi, düşüncesi  ortaya çıkar ve kişi farkında olmasa bile büyük bir sorunla karşı karşıya kalır. Çünkü bu şekilde düşünmek kişinin  artık istekli bir şekilde çalışmasını engeller, iş üzerindeki odak noktasını dağıtır, daha da ilerisinde mücadelesinden vazgeçmesine bile neden olabilir.

Kendi Hayatınızı Boş Hayatlarla Kıyaslamak

Mücadeleci insanın, “hayatı yaşayamadığını” düşünmesinin ve bu şekilde bir sorunla karşı karşıya kalmasının en önemli nedeni kendi hayatını boş insanların, yani hayatta hiçbir amacı olmayan insanların  hayatları ile kıyaslamasıdır. Nitekim amacı olmayan kesimin çalışmak için de bir amaçları olmadığı için vakitlerini genelde kendi zevklerine ayırırlar ve dışarıya bunu lanse ederler. Mesela gün içerisinde gittikleri 3 farklı cafenin fotoğrafını paylaşırlar. (Tam zamanlı işsizler)

İşte bu noktada bir hedef doğrultusunda çalışan insan, kendi hayatını bu insanlarla kıyaslarsa  “Ben burada çalışıyorken, insanlar ne güzel dışarıda eğleniyor, ben ise yoruluyorum” triplerine girerse hayatı yaşayamadığı sorunu ile karşı karşıya kalır. Ancak bu  çok yanlış bir bakış açısıdır. Çünkü sizler, hayatı yaşamamayı değil, geleceğinize yatırım yapmayı  tercih ediyorsunuz. Arada ince bir çizgi var. İşte bu ince çizgiyi fark etmek çok önemlidir. Eğer siz  mücadele eden bir insan olarak kendinizi boş tayfa ile kıyaslarsanız “çok çalıştığınızı, bu yüzden hayatı kaçırdığınızı” düşünürsünüz. Ancak sevgili dostlar bu gerçeği yansıtmaz.

Nitekim yukarıda söylediğim üzere sizler çalışaraktan hayatı yaşamaktan vazgeçmiyor,  geleceğinize yatırım yapıyorsunuz. Ayrıca şunu da bilmek gerekir ki dışarıda kendi zevkleri doğrultusunda hareket eden birçok insan varsa, kendi geleceği için çalışan, büyük bedeller ödeyen birçok insanda vardır. Buradaki yanlış olan tutum sizin kendinizi boş bir hayat yaşayan insanlarla kıyaslamanızdır.

Her insan bazı fedakarlıklar yapıyor. Hatta bazıları “vay be” dedirtecek cinsten büyük bedeller ödüyor. İşte bu noktada içimizdeki “mızmızlanan o çocuğa” kulak vermemek ve bedel ödemek olgusunun  farkında olmak oldukça önemlidir. Kısacası sevgili dostlar bir hedef doğrultusunda mücadele ediyorsanız, kendi hayatınızı boş hayatlarla kıyaslamayın; çünkü bunu yaparsanız, yüksek ihtimalle “hayatı yaşayamıyorum, çok çalışıyorum” triplerine girer ve mücadelenizden vazgeçebilirsiniz;  ancak kendinizi dolu hayatlarla kıyaslarsanız, “benim yaptıklarım ne ki?” dersiniz ve daha fazla çalışmak için gayret sarf eder, bedel ödeme olgusunu içselleştirirsiniz.

Başarı İçin Minimum Sosyal Hayat

Hayat içerisinde bir hedefe ulaşmak, başarılı olmak için bazı fedakarlıkları göz önünü almalıyız. Nitekim sevgili dostlar, bizlerin zaman ve enerjisi oldukça kısıtlıdır. Eğer bu kısıtlı olan zaman ve enerjimizi hedefimiz doğrultusunda kullanmazsak, başarı gelmez. Bu noktada, başarı için sosyal hayatımızdan ödün vermek, fedakarlık yapmak bizim için oldukça karlıdır. Çünkü sosyal hayatımız, farkında olmasak da en çok zamanımızı ve enerjimizi öldüren aktiviteleri kapsar.

Mesela her gün arkadaşlarınızla cafelere gitmek ve orada ortalama 3 saatinizi geçirmek. Sadece sürekli olarak yaptığınız bu  aktivite bile sizin ayda 90 saatinizi çöp eder.

Bu yüzden başarıya ulaşmak için, sosyal hayattan ödün vermek oldukça önemlidir. Ancak günümüz dünyasında, birçok insan sosyal hayatından ödün vermemektedir. Çünkü dışarıya “asosyal” olarak gözükmekten korkmaktadır. Bu konu hakkında şunu bilmelisiniz ki bir hedefe ulaşmak için sosyal hayatınızdan ödün vermek, yani asosyal bir hayatı tercih etmek sizin sosyal yeteneklerinizin olmadığı anlamına gelmez. Sadece var olan enerjinizi ve zamanınızı sosyalleşmek yerine, geleceğinize yatırım yaptığınız anlamına gelir. Bunda da korkulacak, utanılacak bir durum yoktur.

Zaten  zaman ve enerjiyi çalışmaya aktarmak bakımından başarıya ulaşmanın önemli bir bir koşulu da “asosyal” bir hayatı tercih etmektir. Nitekim başarılı insanlar  başarıya ulaşmak için hayatlarının belirli dönemlerinde asosyal bir hayatı doğal olaraktan tercih etmiştir. Öyle ki girişimci sayfalarında örnekleri gösterilen o Steve Jobs, Elon Musk ve diğerleri ulaştıkları noktalara, Starbucks’ta her gün kahve içerek  ulaşmamışlardır. Çalışarak, mücadele ederek ve en önemlisi de bazı fedakarlıklar yaparak ulaşmışlardır. Bu fedakarlıkların en başında da sosyal hayatları vardır.

Bu noktada sevgili dostlar, başarı için sosyal hayatınızdan feda etmesini bilin ve “asosyal” olmaktan korkmayın. Nitekim başarıya ulaşmış birçok insan, zamanlarında doğal olarak dan “asosyal” bir yaşantıyı tercih etmişlerdir ve bu tercihleri onların başarıya ulaşmalarını sağlamıştır.

Sözlü olmayan ifadeler, kişilerarası iletişimde en az kullandığınız sözcükler kadar önemlidir. El, kol hareketleriniz, vücut duruşunuz, yüz ifadeniz, göz hareketleriniz, jestleriniz ve mimiklerinizle insanlara birtakım mesajlar veririsiniz. Beyin saniyenin beşte birinde bu sözlü olmayan ifadeleri anlamlandırır. Bu yüzden de insanlar hakkında çoğunlukla ilk görüşte bazı izlenimler edinirsiniz. Yani tanışır tanışmaz birine kanınızın ısınması veya birinin duruşundan, bakışından hoşlanmamanız tamamen normaldir. Karşınızdaki kişinin hareketlerini kısa süre gözlemlediğinizde, içinde bulunduğunuz kültürel kodlara göre nesiller boyunca aktarılanlar, siz farkında olmadan su üstüne çıkıverir. Bu yüzden de beden dilini etkili kullanan kişiler, iş yaşamında ve sosyal çevrelerinde olumlu izlenim bırakırken beden dilini yanlış kullananlar iletişim sorunları yaşayabilir.

Jestler ve Mimikler Nelerdir?

Jestler ve mimikler karşımızdakilere görsel sinyaller gönderir. Yüz kaslarının anlatım amaçlı kullanımı mimikleri; baş, el, kol, ayak, bacak ve bedenin kullanımı da jestleri oluşturur. Örneğin genellikle sohbet sırasında göz kırpma, baş sallama, kolları açma gibi hareketler söyledikleriniz veya duyduklarınız hakkında mesajlar verir. Dikkat edilmesi gereken nokta, dışa vurduğumuz işaretlerin gerçekten duygularımızla ilgili olup olmadığı, karşı tarafa nasıl mesajlar iletmek istediğimizdir.

Beden Dili Bize Ne Anlatabilir?

Hepimiz ruh halimize göre dışarıya farklı işaretler veririz. Öyle ki iyi bir gözlemciyseniz karşınızdaki kişinin dikkatinin sizde olup olmadığını, yanınızda sıkılıp sıkılmadığını hatta sizden hoşlanıp hoşlanmadığını kolayca anlayabilirsiniz. Böylece kızgınlık, öfke, gerginlik, mutluluk gibi farklı duygular insanların vücut diline bakarak anlaşılabilir. Bu dili iyi bilmek sizin iletişiminizi güçlendirir, çevrenizdekileri doğru anlamanızı ve doğru anlaşılmanızı sağlar.

Neden Önemlidir?

İnsanlar birileriyle iletişim kurarken sadece konuşmazlar, söylediklerini fiziksel hareketlerle de desteklerler. Hiç kimse beden dilinin ifadelerinden kolay kolay kaçamaz. Yani konuşarak bir şeyler anlatmaya çalışırken bedenlerimiz bizi ele verir. Bu dili çözersek çevremizdekilerin iç dünyası hakkında önemli bilgiler ediniriz. Ama yine de kişilerarası iletişimde sadece belirli mimik ve jestlere bakarak karşımızdakini yorumlamak yanlıştır. Bunun yerine vücut dilinin tamamına bakarak bir kanıya varmak gerekir.

Beden dilini bilmenin tek yararı çevrenizdeki insanları doğru okumak ve daha iyi anlamak değildir. İnsanlar iletişim kurarken sadece doğru anlamayı değil doğru anlaşılmayı da isterler. Kendi beden dilinize hâkim olarak, vermek istediğiniz mesajlarla çelişmeyen bir beden dili kullanabilirsiniz. Böylece siz de doğru anlaşılabilirsiniz.

Kültür Beden Dilini Nasıl Etkiler?

Beden dilinin kodları aile, arkadaş çevresi, iş ortamı gibi içinde yaşadığımız dar çemberde kolaylıkla çözümlenebilirken farklı kültürlerde farklı anlamlar taşıyabilir. Bu yüzden bilmediğimiz kültürlerde sözsüz iletişim kurmak zorlaşır. Örneğin bizim kültürümüzde göz teması kurmak karşımızdaki kişiyi dikkatle dinlediğimiz anlamına gelirken Japonlara göre bu, kötü bir anlam taşır ve gözünü sizden ayırmayan kişinin sinirli olduğunu gösterebilir.

Beden dili sadece kültürlere göre değişmez; kadınlar ve erkekler beden dillerini farklı kullanırlar. Daha çocukluktan itibaren yetiştirilme tarzlarındaki farklılık beden dilinin ayrışmasına neden olabileceği gibi, sonradan öğrenilmiş davranışlar da temel ayrılıkları ortaya koyabilir.

Beden Dilini Bilmenin Faydaları Nelerdir?

İyi iletişim kurmak, doğru anlaşılmak ve doğru anlamak için beden dilinin kodlarını kolayca çözümleyebilmek gerekir. Unutmayın ki insanlar gerçek duygu ve düşüncelerini kelimelerin arkasına kolaylıkla gizleyebilirler. Ama beden dili çoğu zaman söylenmeyenleri ortaya çıkarır.

Beden Dili Hareketleri ve Anlamları

Bu dili, duruş, baş hareketleri, gözlerin devinimi, alt ve üst vücut hareketleri olarak gruplamak beden dilinin formüllerini daha kolay anlamanızı sağlayacaktır. Tüm bu hareketlerin anlamlarına ek olarak dili öğrenirken unutmamanız gereken en önemli faktör, karşınızdaki kişinin sizin hareketlerinizi yaptığı durumlarda her şeyin yolunda olduğudur. Çünkü ancak rahat hissettiğimiz durumlarda ve aramızda güçlü bağların bulunduğu insanlarla benzer hareketler yaparız.

Duruşunuza Dikkat Edin

Kişisel alan mesafeleri ülkelere göre değişir. Örneğin Türkiye’de mesafe epey azdır. Yine de sıcakkanlılığıyla ve samimiyetiyle bilinen ülkelerde bile, birisine bir adımdan daha yakın durmanız karşınızdakine saygı duymadığınız anlamına gelebilir.

Sırtınızı kamburlaştırdığınız ve göbeğinizi çıkardığınız bıkkın bir duruş sadece iş toplantılarında değil aile meclislerinde veya arkadaş ortamlarında da sıkıldığınızı gösterir. Çevrenizdekileri önemsediğinizi göstermek istiyorsanız, birileriyle muhabbet ederken arkanıza doğru yaslanıp bacaklarınızı öne uzatacak şekilde gerilmeyin.

Biriyle konuşurken saate bakmak orada olmak istemediğinizin kanıtıdır. Omuzlarınız arkada dik durmak ise karşınızdakilere güçlü bir mesaj verir.

Karşınızdaki kişiye sohbet sırasında bedeninizle yönelmemeniz anlatılanlara ilgisiz olduğunu gösterir. Abartılı el kol hareketleri ise gerçeklerden uzaklaştığınızı anlatır.
Zayıf tokalaşmalar güven veya otorite eksikliği sinyali verir, çok sıkı bir tokalaşma da dominantlığa işarettir.

Başınız Öne Eğilmesin

Onaylama işareti olarak kafa sallamak dinleyenin konuya ilgili olduğunu gösterir. Fakat abartılı şekilde kafa sallamak dinleyenin ilgisini kaybettiğinin işaretidir ve aslında onay vermediğinizi aksine endişe duyduğunuzu anlatır. Başı öne eğmek özgüven eksikliği kabul edilir. Kafanın fazla eğilmesi ise sempati göstergesiyken içten bir gülüş tüm yüzünüzü kaplar ve özellikle gözlerinizden okunur. Buna karşın sahte bir gülüşte sadece dudaklar oynar.

Elin çeneye konması ve çeneyi kaşımak, kişinin o konuyu değerlendirdiğini belirtir. Çeneyi elle sıkmak ise üstten bir tavrın habercisidir. Konuşma esnasında kulağa dokunmak veya kulağı kaşımak kararsızlığa işaretken burna dokunmak şüpheyi ortaya koyar. Saçlarınızla oynamak ise dalgınlığın ve ilgisizliğin göstergesidir.

Parmak Sallamak Öfke Belirtisidir

Bilmem anlamına gelen omuzları kaldırma hareketi neredeyse evrenseldir. Omuzların geriye atılması gücü gösterir. Artık neredeyse herkesin bildiği üzere, kolların kavuşturulması içe dönüklük, sıkıntı ve memnuniyetsizlik anlatır. Kolların açık olması ise kişinin rahat ve konuşmaya hazır olduğunu ifade eder.

Yukarı ve dışa dönük el hareketleri kişinin pozitif olduğunu anlatır. Karşımızdakine avuçların gösterilmesiyse bir durdurma amacı taşır.

Ellerin birbirine kavuşturulması veya parmak uçlarının birbirine değmesi anlatılan konuya odaklandığı anlamına gelir.

,Sıkılı yumruklar, birini parmakla işaret etmek veya birine parmak sallama öfke belirtisi olarak algılanır. Karşınızdaki kişi konuşurken ellerini gizlemeye çalışıyorsa gergindir ve sizden bir şey saklıyor olabilir. Bu yüzden bir şey anlatırken elleri masanın üzerinde tutmak rahat ve güvenilir olduğunuz mesajını verecektir.

Elleri kavuşturmak insanların streslendiği zaman yaptığı bir şeydir. Arkada elleri birleştirmek ya da elleri cebe sokmak da yine bir şeyleri gizlediğimizin işareti olabilir.

Alt Vücudunuz Neler Anlatır?

Çoğu zaman beden dilinde bacakların duruşunun anlamı atlanır. Oysa bacaklar karşımızdaki kişiyle ilgili sandığımızdan çok bilgi verir. Çünkü iletişim sırasında bacak hareketlerini gizlemek zordur ve genellikle bacak hareketlerine dikkat etmeyiz. Bacakların açık ve ayrı olması kişinin ortamda rahat hissettiğini gösterir. Bacak bacak üstüne atmak ise kasların gerginlik derecesine göre rahatlık veya savunma belirtisi olabilir. Ayrıca karşınızdaki kişi bacak bacak üstüne attığında bacaklarının gösterdiği yöne göre onun size olan ilgisini anlayabilirsiniz. Ayakları sizin bulunduğunuz yönü gösteriyorsa sizinle daha ilgilidir.

İnsanlar rahatsız oldukları ve sıkıldıklarında istemsizce kıpırdanırlar, yani eğer bacaklarınızı sallıyorsanız veya ayaklarınızı ya da bileklerinizi sandalyeye sarıyorsanız rahatsız olduğunuz mesajı veriyorsunuzdur. Ayrıca bacakların titremesi gerginlik veya güçsüzlük göstergesidir.

Gözleriniz Sizi Ele Verir

Gözler iletişimde en belirleyici unsurdur. Direkt göz teması kurmamak kendinden emin olmadığınız hatta muhatabınıza dürüst olmadığınız izlenimi verebilir. Ama karşınızdakinin gözlerine çok uzun süre bakmak da genel olarak saldırganlığın göstergesidir. Gözleri aşağı yöneltmek korku, suçluluk veya boyun eğme mesajı içerebilir. Kaşları aşağı yöneltmek ve göz kısmak söylenenleri dinlediğiniz ve anlamaya çalıştığınızı ifade eder. Ama kaşlar yukarıdaysa ters giden bir şeyler olabilir. Çünkü araştırmalar genellikle huzursuz edici durumlarda, farkında olmadan kaşlarımızı kaldırdığımızı gösteriyor.

Endişeliyken veya başkalarını değerlendirirken gözümüzü hızlı hızlı kırparız. Başkalarının yaptığı rahatsız edici davranış veya yorumlara karşı da bakışlarımızı yana doğru eğeriz. Ama bu noktada en çok dikkat edilmesi gereken gözleri devirmemektir. Çünkü gözlerinizi devirmeniz saygısızlık göstergesidir ve hoş karşılanmaz. Dinledikleriniz üzerine göz kapaklarınızı uzun süre kapalı tutmanız veya geç açmanız memnuniyetsizliğinizi ifade eder.

Gülüşünüzün gerçek olup olmadığı göz çevresindeki kırışıklıklardan anlaşılabilir. Ağzınız ne kadar açılırsa açılsın samimi değilseniz gözlerinizin çevresinde yaprak bile kımıldamaz.

PSİKOPOL DERGİSİ

Henüz yanıtlanamamış ve kadın ruhuyla ilgili otuz yıl süren araştırmalarıma karşın benim de yanıtlamayı başaramadığım çok önemli bir soru var: Kadın ne ister? (Sigmun Freud)

19. yüzyılda bilim adamları kadının  erkekten daha az zihinsel kapasiteye sahip olduğunu yorumlamıştı. 20. yüzyılın büyük bir kısmında da çoğu bilim adamı kadınların, nörolojik ve üreme işlevleri dışındaki bütün alanlarda, küçük boyutlu erkekler olduklarını varsayıyordu. Bu varsayım kadın psikolojisini ve fizyolojisini çözmekle ilgili bütün yanlış anlamaların merkezini oluşturmuştur. Yeni Beyin Bilimi ile kadın ve erkeğin temel nörolojik farklılıklarıyla ilgili temel bilgiler hızla değişmiştir. Beyin tomografisi  ve manyetik titreşimler sayesinde görüntü elde etmeyi sağlayan(MRI) gibi yeni aletler artık insan beynini gerçek zamanlı olarak, sorunları çözerken, kelimeleri kullanırken, hatırlarken, yüz ifadelerini değiştirirken, aşık olurken, bir bebeğin ağlamasını dinlerken ve depresyondayken, korku ya da endişe duyarken gözlemleyebilmemizi sağlıyor. Bunun sonucunda da bilim insanları kadın ve erkek arasındaki kimyasal, genetik, hormonal ve işlevsel beyin farklılıklarını belgeleyebildiler. Beyindeki farklılıklara derinlemesine bakıldığında kadını kadın, erkeği erkek yapanın ne olduğunu anlayabiliriz.

Erkek ve kadın genetik kodlarının %99’dan fazlası aynıdır. İnceleyici bir gözle bakıldığında kadın ve erkek beyinlerinin aynı olmadığı görülmektedir. Yapılan derinlemesine çalışmalarla kadın ve erkek beyinlerinin baskı ve çelişki durumlarında tamamen farklı tepkiler verdiği, sorunları çözerken, konuşurken, deneyimlerken ya da güçlü duyguları depolarken beynin farklı bölgelerini kullandığı ortaya çıkmıştır.

Erkekler ve kadınlar için romantizmle ilgili ilk hesaplamalar bilinçaltında gerçekleşir ve her iki taraf için birbirinden farklıdır. Örneğin kısa süreli eşleşmelerde erkekler avcı, kadınlar seçicidir. Bu bir genelleme değil, atalarımızın milyonlarca yıl genlerini nasıl yayacaklarına dair edindikleri tecrübelerden kalan mirasımızdır. Evrim sürecinde beyin en sağlıklı eşleşmeyi nasıl yapacağını öğrenmiştir. Kadın kendisine çocuk verme ihtimali en yüksek olana; kaynakları ve bağlılığı çocuğunun varlığını sürdürmesini sağlayacak olana yönelir. İlkel erkek ve kadınların bilgileri modern beyinlerimizin ve nörolojik devrelerimizin derinliklerine kazınmıştır. Aşık olunduğunda harekete geçen beyin devreleri uyuşturucuyu arayan bir bağımlının beyninde harekte geçen devrelerle aynıdır.  Yapılan araştırmalar sonucunda aşkın, doğal bir ecstasy etkisi yarattığı görülmüştür. Aşık çiftler özellikle ilk 6 ay boyunca birlikte olmanın yarattığı uyuşturucu hissini arzular ve birbirlerine karşı umutsuz bir bağımlılık duyarlar.  Sarılmak ve dokunmak gibi eylemler beyinde , özellikle kadınlarda oksitosin salınımına neden olur ve sarılan kişiye karşı karşı güven duyma eğilimi yaratır.  Dokunmak, bakışmak, olumlu duygusal etkileşim, öpüşmek ve orgazm da kadın beyninde oksitosin salınımına yol açar. Bu tür temaslar beyindeki aşk devrelerinin harekete geçmesinde anahtar rol oynayabilirler.

Kadınların cinsel açıdan tahrik olmaları, beynin tahrik olmasıyla başlar. Tahrik ancak amigdala (beynin korku ve gerilim merkezi ) kapanmışsa zevk merkezlerini hareketlendirip orgazmı tetikleyebilir. Amigdala kapanmadığı sürece her an endişe , çocukların okulu, günlük program, akşam yemeği gibi konular orgazma doğru ilerleyeşi bölebilir. Kadınların bu fazladan nörolojik adıma ihtiyaç duymaları bir kadının orgazma ulaşmasının neden bir erkekten 3 ila 10 kat daha uzun sürdüğünün açıklaması olabilir. Deli gibi aşık olan, ilişkilerinin ilk evresini yaşayan partnerlerinin kendilerine taptığını ve arzuladığını hisseden kadınlar daha kolay orgazm olabilmektedirler. Bazı kadınlar için uzun süreli bir ilişkinin ya da evliliğinin sağladığı güven duygusu beyinlerinin yeni bir erkekle olacağından çok daha kolay orgazma ulaşmasını sağlamaktadır. Kötü kokan nefes, fazla alkol , ya da yapılan herhangi bir ters hareket havayı bozup kadının amigdalasının yeniden çalışmaya başlamasına neden olabilir.

Menstural Döngü: Adet döngüsüyle bağlantılı duygudurum değişikliklerini araştıran bir çalışmada adet dönemiyle bağlantılı olarak gelişen hormon salgılamaları, beyindeki devreleri doğrudan etkilediği, irkilme refleksiyle kendini gösteren ve tedirgin olmak diye adlandırılan bu durumun aslında beyindeki etkilenmenin bir göstergesi olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum, kadınların hormon azalmasının maksimuma ulaştığı dönemlerde neden sürekli irkildiklerini ve diken üstünde olduğunu da açıklıyor.

Duygusal Hafıza: Araştırmalar kadınlarda duygu merkezleriyle ilgili bağlantıların daha aktif ve daha geniş olduğunu göstermektedir. Stanford Üniversitesinde yapılan bir araştırmada,  beyinleri taranırken duygusal resimlere bakan  kadınların beyinlerinde 9 farklı bölge aydınlanırken erkeklerde 2 bölge aydınlandığı görülmüştür. Araştırmacılar ayrıca kadınların tipik olarak, duygusal olayları, ilk randevu, tatil, büyük kavgalar gibi olayları erkeklerden daha canlı hatırladıklarını ve daha uzun sure hafızalarında tuttuklarını ortaya koydu. Sonuç olarak kadınlar erkeğin ne söylediğini, ne yediklerini, dışarıda havanın soğuk olup olmadığını ya da yıldönümünde yağmur yağıp yağmadığını hatırlayabilmektedirler.

PSİKOLOJİ İSTANBUL

_{Bu yazı Dr. Louann Brizendine’nin  “Kadın Beyni” adlı kitabından yararlanılarak yazılmıştır.}

Aile içi iletişim problemleri gerek sosyal medyanın etkisi gerekse teknolojinin getirdiği kolaylıklar ile giderek artmakta ve ciddi aile içi sorunlara neden olmaktadır. Aile bireylerinin birbirleri ile iletişiminin sağlıklı olması gerekmektedir. Bireylerin daha mutlu ve huzurlu bir hayat sürmesi için temel adımlardan biridir. Ebeveynler ve çocukların birbirlerini yeteri kadar dinlememesi, çocukların ebeveynleri ile konuşmaktan çekinmesi, ebeveynlerin birbirleri arasındaki problemleri dile getirmemeleri sonucu oluşan iletişim çatışmaları aile içi iletişim problemlerini de beraberinde getirmektedir. Önlem alınmadığında sonu boşanmaya kadar ulaşan ciddi ailevi sorunlara dönüşmektedir.

Aile içi iletişim problemleri aile dışına da olumsuz yansımakta ve bireylerin yaşantısını olumsuz etkilemektedir. Ebeveynlerin birbirlerine hitap şekilleri ve ebeveynlerin çocuklarına karşı hitap şekilleri problemin oluşmasını tetiklemektedir.

Sürekli oluşan beni üzdün, bak kızıyorum ama gibi yaklaşımlar ebeveynlerin birbirlerini anlamasında zorluk göstermektedir. Cümle yapısı değişimi örneğin bunu yaptığında ben üzülüyorum ya da toplum içinde bana kızdığında kendimi kötü hissediyorum gibi cümleler ile iletişim kolaylığı ve anlaşılabilirlik artmaktadır.

Çocuklara ve ergen bireylere karşı sürekli kötüleme barındıran, beceriksizlik algısı oluşturmayı hedef alan ve bencillik oluşturacak cümleler çocukları olumsuz etkilemektedir. Çocuğun aileden sürekli bir şeyler gizlemesine ve sorunlarını ailesi ile paylaşmamasına neden olmaktadır. Çocuklara karşı en iyi tutum genellikle davranışa karşı verilen tepkiyi çocuğun hissedebilmesini sağlamak olduğu unutulmamalıdır. Bu davranışın kırıcıydı ya da bu durumda çok beceriksizce davrandın gibi söylemler ile duygu ve düşüncelerin daha rahat aktarılması sağlanmalıdır. Böylelikle çocukların yaptıkları hataları anlayarak daha düşünceli ve daha sağlıklı yaklaşımlarının tetiklenmesi sağlanmaktadır.

Psikon Pedagog 

Alzheimer nedir? Alzheimer belirtileri ve tedavisi

Beyin hücrelerinin zamanla ölümüne bağlı olarak hafıza kaybı, bunama (demans) ve genel anlamda bilişsel fonksiyonların azalması şeklinde gelişen tıbbi durum Alzheimer hastalığı olarak adlandırılır. Nörolojik bir hastalık olan Alzheimer aynı zamanda en yaygın görülen demans türüdür. Hastalığın bulunduğu kişilerde beyinde beta amiloid plaklarının görülmesi söz konusudur. Başlangıç evresinde yalnızca basit unutkanlıklarla kendini belli eden hastalık, zaman geçtikçe hastanın yakın geçmişte yaşadığı olayları unutmasına ve aile fertleri ile yakın çevresini tanıyamamasına kadar ilerleyebilir. Hastalığın daha ileri evrelerinde ise hastalar temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanarak bakıma muhtaç duruma gelir.

Alzheimer nedir?

Alzheimer, yaygın görülen bir demans türü olup beyin hücrelerinin yok olmasına neden olan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Düşünce, hafıza ve davranış fonksiyonlarında azalmaya neden olan bu hastalıkta belirtiler yaşla birlikte yavaş yavaş ortaya çıkar. Hastalığın ileri evrelere gelmesi yıllar sürebilir. İlerleyici bir hastalık olması nedeniyle Alzheimer’da erken belirtiler genellikle son yaşanan olayların unutulması şeklinde görülürken birkaç yıl içerisinde bireyler günlük aktivitelerini tek başlarına gerçekleştirmekte zorlanacak hale gelebilirler. Sosyal beceriler, davranışlar ve mantıklı düşünme yeteneği de zamanla olumsuz etkilenir. İleri evre Alzheimer hastaları çoğunlukla bir kişiyle karşılıklı olarak sohbet edebilme yeteneğini kaybeder, kendilerine yöneltilen sorulara ve çevrelerinde gelişen olaylara yanıt vermekte güçlük çekmeye başlar. Hastalık çoğunlukla 65 yaş ve üzerindeki bireyleri etkilese de daha genç başlangıçlı örneklerine de sıklıkla rastlanması nedeniyle bir yaşlılık dönemi hastalığı olarak nitelendirilemez.

Alzheimer belirtileri nelerdir?

Alzheimer hastaları, genellikle bilişsel ve davranışsal alanda performans düşüklüğü şikayetleriyle kliniklere başvurur. Hastalığın başlangıç evresine dair belirtiler daha hafif olmakla birlikte ileri evredeki hastalarda bulgular daha belirgindir. Alzheimer başlangıcı belirtileri genellikle küçük çaplı hafıza sorunları olmakla birlikte son günlerdeki konuşmaların, yaşanan olayların unutulması; kişilerin, nesnelerin ve yerlerin isimlerinin hatırlanamaması gibi semptomları içerir. Hastalığın daha da ilerlemesi ile birlikte en yaygın şekilde görülen Alzheimer belirtileri şunlardır:

• Bilinç bulanıklığı
• Kişinin bulunduğu ortama adapte olmakta zorlanması
• Kişinin iyi bildiği yerlerde kaybolması
• Konuşma ve dil becerilerine ilişkin sorunlar
• Saldırganlık, aile ve arkadaşlarından olağan dışı taleplerde bulunma, çevreye karşı şüphe duyma gibi kişilik bozukluklarının gelişimi
• Halüsinasyon ve sanrılar
• Motivasyon ve öz saygı düşüklüğü
• Kişilerin günlük aktivitelerini yardımsız yapmakta zorluk çekmesi
• Kişinin hatırlayamadığı olayları inkar etmesi
• Kaygı ve depresyon

Yukarıdaki belirtiler genellikle hastalığın ilk olarak teşhis edildiği dönemde sıklıkla görülen semptomlardır. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte bu belirtiler şiddetini artırarak hastanın aile bireylerini tanıyamaması, yakın geçmişini tamamen unutması ve kendini dahi tanımakta güçlük çekmesi gibi çok daha ileri boyutlara ulaşır. Bu durumda hastalar genellikle günlük yaşamlarını devam ettirebilmeleri için bir bakıcıya muhtaç hale gelir.

Alzheimer nedenleri nelerdir?

Alzheimer, uzun yıllardır bilimsel araştırmalara sıklıkla konu olan bir hastalık olsa da hastalığın gelişim nedeni henüz kesin olarak belirlenebilmiş değildir. Bununla birlikte hastalığın ortaya çıkışında risk faktörü olarak değerlendirilen, bir diğer deyişle hastalığın gelişiminde rol oynayabileceği üzerinde durulan olası nedenler şu şekildedir:

• İleri yaş
• Ailede Alzheimer öyküsünün bulunması
• Down sendromlu olmak
• Geçmişte yaşanan kafa travmaları
• Uyku düzeni bozuklukları
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Obezite
• Sigara kullanmak veya sürekli olarak sigara dumanına maruz kalmak
• Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol
• Kötü kontrollü tip 2 diyabet hastalığına sahip olmak
• Yetersiz, dengesiz ve sağlıksız beslenmek

Alzheimer hastalığının iki farklı cinsiyetteki görülme sıklığını araştıran çalışmalara bakıldığında kadın cinsiyette Alzheimer hastalığnıın görülme sıklığının erkek cinsiyete oranla hafif düzeyde daha yüksek olduğu görülür. Fakat bu durumun kadınlarda ortalama yaşam süresinin daha yüksek olması ile de ilişkili olabileceği ihtimali üzerinde durulmaktadır. Hastalığın gelişiminde risk faktörü olarak değerlendirilen yukarıdaki nedenlerin haricinde Alzheimer hastaları üzerinde yapılan beyin dokusu incelemelerinde ölen beyin hücrelerinin çevresinde görülen beta amiloid plaklarına rastlanır. Hastalarda bu oluşumlara ve beyin hücrelerinin ölümüne neden olabilecek faktörlerin araştırılmasına yönelik çalışmalar gelecekte hastalığın kesin nedeninin belirlenebilmesi için bir umut ışığı teşkil eder.

Alzheimer teşhisi nasıl konulur?

Alzheimer hastalığının teşhisine yönelik net olarak bilgi verebilen bir ayırıcı tanı testi bulunmaz. Dolayısıyla hastalığın teşhisinde pek çok tıbbi tanı testi bir arada değerlendirilir. Hastalığa ilişkin belirtilerle sağlık kuruluşlarına başvuran hastalar nöroloji kliniklerine yönlendirilir. Nöroloji uzmanları tarafından öncelikli olarak hastanın detaylı şekilde öyküsü alınır. Bu aşamada hastanın yanı sıra ailesi veya yakın çevresine de bazı soruların yöneltilmesi gerekebilir. Tıbbi öykünün alınmasından sonra hastalarda nörolojik işlevler, denge, duyu, davranış, hafıza ve refleksleri ölçen çeşitli taramalar yapılır. Tanının desteklenmesi ve benzer hastalıkların varlığına ilişkin olasılıkların ekarte edilmesine yönelik olarak kan testleri, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntülemesi (MR) gibi uygulamalar ve depresyonun araştırılmasına yönelik kişilik taraması testleri de uygulanabilir.

Alzheimer hastalığı bazı genetik hastalıklarla benzer belirtiler gösterebildiğinden bu hastalıkların araştırılması amacıyla gen taramalarının da uygulanması gerekebilir. Buna ek olarak Alzheimer hastalığının gelişiminde rol oynadığı öne sürülen APOE-e4 adlı genin araştırılmasına yönelik gen taramaları da uygulanabilse de bu yöntem geçerliliği kanıtlanmış bir tarama yöntemi değildir. Yapılan tüm bu tanı testlerinin sonucunda Alzheimer hastalığına yönelik şüpheleri artırıcı bulguların elde edilmesi durumunda Alzheimer testi olarak da bilinen bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesine yönelik testler de yapıldıktan sonra hekim tarafından hastalığın kesin teşhisi konulabilir.

Alzheimer tedavisi nasıl yapılır?

Alzheimer hastalığını işaret eden yukarıdaki belirtileri yaşayan kişiler vakit kaybetmeksizin bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Hekim tarafından yapılacak değerlendirmeler sonucunda Alzheimer teşhisi alan hastalarda tedavi süreci hastanın yaşı, hastalığın ilerlemişlik düzeyi ve eşlik eden diğer hastalıklar da göz önünde bulundurularak kişiye özgü olarak planlanır. Alzheimer hastalığının bilinen kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Fakat bazı uygulamalar ile hastalığın hastada oluşturduğu semptomların azaltılması veya ortadan kaldırılması ve hastalığın ilerleyişinin yavaşlatılması mümkündür. Alzheimer hastalarının ev ortamında gerekli düzenlemeler yapılmalı ve özellikle de yalnız yaşamak zorunda olan hastalar için evde unutkanlığı önleyici ve hatırlamayı kolaylaştırıcı önlemler alınmalıdır. Bunlar evin belirli yerlerine asılacak notlar veya dikkat çekici işaretler olabilir. Bilişsel stimülasyon terapileri gibi bireysel veya toplu olarak uygulanabilen psikiyatrik terapiler hafızanın güçlendirilmesine, problem çözme ve dil becerilerinin korunabilmesine katkıda bulunabilir. Hastalığa ilişkin semptomların azaltılması ve yaşam kalitesinin artırılması amacıyla hekim tarafından birtakım ilaçların kullanımı önerilebilir. Donepezil, Rivastigmin, Takmin gibi kolinesteraz inhibitörleri ile Memantin gibi ilaçlar bu amaçla en sık kullanılan ilaç türleridir. Bu ilaçlar direkt olarak hastalığa yönelik tedavi aracı olmayıp semptomatik tedavinin bir parçası olarak değerlendirilebilir.

Ailesinde Alzheimer öyküsü bulunan fakat henüz hastalığa ilişkin bir teşhis almamış bireylerde hastalığın kesin oluşum nedeni bilinemediğinden yalnızca risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik önlemler alınabilir. Bunlar sigara kullanımından kaçınmak, hareketli yaşam tarzını benimsemek ve sağlıklı beslenmek gibi önlemlerdir. Ayrıca bu bireylerin Alzheimer hastalığına ve hastalığı işaret eden belirtilere ilişkin farkındalık sahibi olmaları sağlanmalıdır. Eğer siz de kendinizde veya bir yakınınızda hafızaya ilişkin sorunlar gibi Alzheimer belirtileri gözlemliyorsanız, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve hastalığın araştırılmasına yönelik olan muayene ve gerekli tanı testlerini yaptırmalısınız. Hastalığın teşhis edilmesi durumunda tedavi sürecine bir an önce başlanmasını sağlayarak hastalığın ilerleyişini önemli ölçüde yavaşlatabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.

Uzm. Dr. Sabiha Candan Özdemir Nöroloji

MEDICALPARK

Modern yaşamın getirdiği stres ve yaşam tarzı insanların hayatını olumsuz olarak etkileyebilir. Bu yaşam tarzı çoğunlukla çeşitli hastalıklara neden olur. Hareketsiz, asosyal bir yaşam ve yoğun iş stresi psikolojik ve nörolojik sorunlara yol açabilir. “Unutkanlık hastalığı nedir?” sorusu bu nedenle son zamanlarda oldukça fazla sorulmaktadır. Çünkü unutkanlık insanların günlük yaşamına ve insanların iş hayatına olumsuz etki yapar. Bu durumlar da psikolojik olarak insanları olumsuz düşünmeye iter. Böyle bir kısır döngüye girmek unutkanlığı daha da arttırır ve sonunda unutkanlık hastalığına yol açar. Unutkanlık hastalığının sebepleri çok farklı olabilmektedir. Ancak ciddiye alınması gereken bir durumdur ve tedavisinin çabuk yapılması gerekir. İnsanların bireysel olarak da uygulayabileceği önlemler vardır ancak öncelikle tanı koyulması gerekir. Unutkanlık hastalığının tanısı genellikle nöroloji ve psikoloji uzmanları tarafından bazı testlerin uygulanmasıyla konulur. Hastalığı ortaya çıkaran nedenler dikkate alınarak tedavi uygulanır ve unutkanlık hastalığının önüne geçilmeye çalışılır. Peki unutkanlık hastalığı nedir, ne gibi belirtileri vardır ve neden ortaya çıkmaktadır? Bu yazıda tüm bunlara değinilmektedir. 

Unutkanlık Hastalığı Nedir?

Halk arasında unutkanlık hastalığı yalnızca yaşlılarda görülüyor gibi bir kanı olsa da bu doğru bir kanı değildir. Her yaştan insanda farklı nedenlere bağlı olmak üzere unutkanlık hastalığı olabilir. Genç yaştaki insanların da unutkanlık hastalığı geçirme olasılığı vardır. Bazı durumlarda unutkanlık olağan görülebilir ve günlük nedenlere bağlanabilir ancak vitamin eksiklikleri veya hormon yetersizliklerinin sonucu olarak unutkanlık hastalığı ortaya çıkar. Bunun yanında ilerleyen yaşlarda nöropsikiyatrik hastalıklardan olan alzheimer ve demans da ortaya çıkabilir. Bu hastalıkların en yaygın semptomlarının arasında unutkanlık ve ağır depresyon yer alır. Demans ve alzheimer hastalarının hayatlarını sürdürmesi oldukça zordur. 

Bu nedenle çevresindekiler ve aileleri bu hastaların hayatlarını kolaylaştırmak için özen göstermeleri gerekir. Unutkanlık hastalığının anlaşılabilmesi için hafıza kavramını da anlamak gerekir. İnsan hafızası kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olmak üzere ikiye ayrılır. Kısa süreli bellekte en fazla 6 ila 9 adet arasında bilgi işlenir. Bu bilgiler çok kısa olarak burada kalır ve herhangi bir kodlama ile uzun süreli belleğe alınmazsa unutulur. Kısa süreli bellekteki bilgiler kodlama ve tekrar ile olsa da uzun süreli belleğe alınamıyorsa bu unutkanlık hastalığını işaret eder. Ayrıca uzun süreli belleğe kaydedilen bilgilerin geri getirilmesi mümkün olmuyorsa bu da unutkanlık hastalığını işaret eder. Her iki hafıza sorunundan dolayı da unutkanlık ortaya çıkar. 

Unutkanlık Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Unutkanlık hastalığı farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkabildiğinden hastalarda farklı belirtiler görülmesi normaldir. Her hastada aynı belirtilerin gözlenilmesi beklenemez. Bazı hastalar yakın zamanda yediği ve içtiği şeyleri unuturken, diğer bir grup hasta ise yapması gereken şeyleri unutabilir. Bununla birlikte bir nesnenin daha önce koyulduğu yerin unutulması da olasıdır. Ancak en yaygın belirtileri:

• Günlük yaşamdaki rutin aktivitelerin ve işlerin unutulması,
• Daha önce izlenmiş bir filmin, okunmuş bir kitabın, düşüncelerin veya bir başkasıyla yapılmış sohbetin unutulması,
• İş hayatında yapılması gereken işlerin unutulması ve aksatılması,
• Önceden birçok kez gidilmiş ve ziyaret edilmiş bir adresi unutma veya bulmakta zorluk çekme,
• Basit seçimlerde bile kararsızlık yaşama veya karar vermede zorlanma,
• Normalde ilgi çekici gelen şeylere karşı olan ilginin yitirilmesi ve hissislik,
• Yoğun depresyon, 
• Anksiyete veya sinirlilik halidir.

Bunlar en yaygın belirtiler olsa da unutkanlık hastalığının belirtileri arttırılabilir. Özel olan günleri unutmak, sahip olunan eşyaları kaybetmek, aile bireylerinin veya yakın çevredeki insanların isimlerini unutmak, konuşma esnasında sözcükleri unutmak vs. gibi daha fazla belirti de sayılabilir. Hastalık her bireyde farklı seyredebileceği için belirtileri bu denli fazladır.

Unutkanlık Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Unutkanlık hastalığının nedenleri hafıza ile ilgili olarak iki farklı şekilde ele alınır. Bunlar kısa süreli hafıza ile ilgili olanlar ve uzun süreli bellek ile ilgili olanlar olarak birbirinden ayrılır. Kısa süreli hafızanın kapasitesi oldukça sınırlıdır ve buradaki bilgilerin unutulma süresi de oldukça kısıtlıdır. Bu nedenle kısa süreli hafızadaki bilgilerin unutulması birçok nedenden dolayı olabilir. Bu bellekteki bir bilginin öğrenilebilmesi veya akılda tutulabilmesi için kodlama ve dikkat gereklidir. O an öğrenilmek istenen bilgiye odaklanmayı güçleştiren her şey unutkanlığa sebep olur. Buna kısa süreli hafızaya müdahale denir. Böyle durumlarda kısa süreli bellekteki bilgiler bozulur ve unutulur. O an öğrenilmek istenen bilgi dışındaki şeyler öğrenilirken, asıl öğrenilmek istenen bilgi unutulur. Bu duruma da bilimsel olarak yerini alma denir. Ayrıca insanlar farklı nedenlere bağlı her bilgiyi öğrenmek istemezler. Böyle durumlara da güdülenmiş unutma adı verilir.

Bütün bu unutkanlık durumları bilginin depolanamamasına neden olur ve unutkanlık hastalığı ortaya çıkar. Uzun süreli bellek ise neredeyse sınırsız kapasiteye sahiptir ve öğrenilmiş bütün bilgiler burada yer alır. İnsanın ihtiyacı olan bilgiyi kullanabilmesi için uzun süreli bellekten bu bilginin getirilmesi gerekir. Ancak çeşitli nedenlere bağlı olarak buradan bilgi getirilemez. Bu durum unutkanlığa ve ilerleyen süreçte unutkanlık hastalığına neden olur. Yine travmalar veya hastalıklar vs. gibi durumlardan dolayı uzun süreli bellekteki bilgiler bozulabilir. Bu nedenle bilgi unutulur ve bu durumun sürekli yaşanması unutkanlık hastalığına neden olur. Ayrıca tiroid hormonu bozuklukları, kaygı bozuklukları, ağır depresyon, sinir sistemini etkileyen hastalıklar, folik asit eksiklikleri, vitamin ve mineral eksikliği, hafızayı etkileyebilecek travmalar, beyindeki herhangi bir tümör de unutkanlık hastalığına neden olabilir.

Unutkanlık Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Unutkanlık hastalığının ortaya çıkması fiziksel veya psikolojik nedenlere bağlı olabilir. Yoğun stres altında çalışmak veya çok fazla dikkat edilmesi gereken durumlara maruz kalmak unutkanlığa neden olabilir. Ayrıca bazı ciddi hastalıklar da unutkanlığa neden olur. Bu nedenlere bağlı olarak unutkanlık hastalığı yaşayanlar psikoloji ve nöroloji bölümlerinde muayene olması gerekir. Ancak ilk başvurulması gereken yer nöroloji doktorudur.

Unutkanlık hayat kalitesini oldukça fazla etkilediği için bu süreç uzatılmamalıdır. Genelde tanı ve unutkanlığın seviyesini ölçmek için uzmanlar tarafından hazırlanmış bir takım sorular hastaya sorulur. Bu sorular hastanın kendi hayatını ve günlük yaşamını ilgilendiren sorulardır. İyi tanınan bir kişinin isminin unutulup unutulmadığı, bir gün önce yapılan aktivitelerin hatırlanıp hatırlanmadığı, hafıza sorunları yaşanıp yaşanmadığı, haftanın günlerinin unutulup unutulmadığı, bir nesnenin aranırken ne olduğunun unutulup unutulmadığı, anahtarın oldukça fazla kapı üzerinde veya evde unutulup unutulmadığı gibi sorular tanı için hastaya sorulur. Sorulan sorulara verilen evet yanıtı eğer fazlaysa unutkanlık hastalığından söz edilir. Bu tür testler ile hastalığını teşhisi konulur ve buna uygun tedavi uygulanır.

Unutkanlık Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir? 

Unutkanlık hastalığının tedavisi için bir takım ilaçlar doktor kontrolünde kullanılabilir. Bu ilaçlar mutlaka doktorun önerisi ile alınır. Eğer unutkanlık hastalığı vitamin eksikliğinden kaynaklanıyorsa doktor vitamin ilaçları kullanılmasını ister. Eğer psikolojik nedenlerden dolayı unutkanlık oluyorsa psikiyatri ilaçları önerilir. Nörolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan unutkanlık hastalıklarında ise nöroloji uzmanı bir takım ilaçların kullanılmasını isteyebilir. Bunun dışında bireysel olarak hiçbir ilacın kullanılmaması gerekir. Çünkü yanlış alınacak bir ilaç hastanın durumunu daha da kötüleştirebilir. Unutkanlığın ortadan kaldırılması veya azaltılması için insanların yaşam tarzlarını değiştirmesi de gerekebilir.

Kitap okumayan hastaların kitap okuma alışkanlığı edinmesi, bulmaca çözmek, yapbozlarla ilgilenmek, işe veya eve giderken rutin yolların dışında rotalar kullanmak, yapılması gereken aktiviteleri not etmek, yabancı dil öğrenmeye çalışmak, daha sosyal bir insan olmaya çalışmak, yeni öğrenmeler gerçekleştirebilecek eğitimlere katılmak ve zihnin daha fazla yorulmasını önlemek için gereksiz şeylere takılmamak bireysel olarak uygulanabilecek tedavi yöntemleridir. Ayrıca hastalar unutkanlıkları için kaygılanmamalıdır. Çünkü bu durumun sürekli düşünülmesi unutkanlığın ilerlemesine neden olabilir. Zihnin dinlenmesi için yeteri kadar uyku gerekir. Bu nedenle unutkanlık hastalığı olanların yeteri kadar uyumaya özen göstermesi gerekir. Bu şekilde hastalar kendi unutkanlıklarını azaltabilir ve hastalığın ortaya çıkmasına engel olabilir. 

Eğer siz de unutkan bir insan olduğunuzu düşünüyor veya unutkanlık hastalığı belirtileri gösteriyorsanız en kısa zamanda randevu alarak muayene olabilirsiniz. Böylece unutkanlık hastalığının önüne geçebilir ve daha sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.

MEDICALPARK