insanın vicdanı hatırladığı müddetçe, hiçbir hata unutulmuş değildir. 

İnsan yaşamında zorlandığı problemleriyle başa çıkamadığı dönemlerde davranış ve duygularında benliğini koruyacak tutum ve yaklaşımlar sergiler. Bu durum benliği algıladığı tehlikeden koruyan yaklaşım olarak değerlendirilir. Kişinin zorlandığı durumlar karşısında sergilediği savunma mekanizmaları aşağıda sunulmuştur.Savunma düzenleri (Defence mechanisms): Benliği kaygıdan kurtaran, geliştiren, olgunlaştıran, gerçekle bağlantısını ve gerçeğe uyumunu sağlayan ruhsal işlevlerin tümü olarak tanımlanabilir. Benliğin savunma düzenleri çatışmanın yarattığı kaygıya karşı kulllanılan ruhsal işlevler olup, genellikle bilinç dışı süreçlerdir. Birey çoğunlukla, kullandığı savunma düzeninin bilincinde değildir. Savunma düzenlerini ayrı ayrı sınıflandırmak kuramsaldır. Bunların arasında sınırlar kesin ve keskin değildir. Savunma düzenlerinin önemli bir bölümü insanların günlük davranışlarında görülür. Ancak, bunlardan bir kaçı etkinlik ve üstünlük kazanırsa bireyin gerçekle bağlantısını ve uyumunu bozar. Böylece savunma düzenlerinin önemli bir bölümü türlü hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasında rol oynar. Savunma düzenleri genel olarak benliğin karşılaştığı tehlikeyle başetme, savaşma ya da tehlikeden kaçıp kurtulma biçiminde işler. 

Bastırma (Repression, Refoulement): Benliğin ilk tanınan ve tanımlanan savunma düzenidir. İlk kez, Freud tarafından ortaya atılmış zamanla bütün öteki savunma düzenlerinin temelini oluşturmuştur. Korku ve suçluluk gibi kaygı yaratan durumların bilinç alanı dışına itilmesi ve bastırılmasıdır. Bilinç alanı dışında bulunan bu tür duygular konuşma sırasında, düşlerde ya da davranışlarda değişik biçimde ortaya çıkabilir. Bastırma düzeni kaygı yaratan durumların bellekten silinmesi değil, bilinç alanı dışında tutulma çabasıdır. Bastırılan duygular, düşünceler, değişmeden kalır, varlıklarını korur ve kendilerine çıkış yolu, eyleme geçmek için fırsat ararlar. Unutma, isteksizlik, durgunluk, dalgınlık, kimi kez bilinç alanına kadar yaklaşan kaygıdan kurtulmak için kişiliğin denetimi ve engellenmesi sonucu oluşan güncel yakınmalar ve belirtilerdir. İnsanı, söylediği ya da yaptığı zaman pişman olacağı kaygı duyacağı bir davranıştan korur. 

Yüceltme (Sublimation): İlkel nitelikte eğilim ve isteklerden doğan çatışma ve kaygıların toplumsal nitelik kazanması, yararlı etkinliklere dönüştürülmesidir. Yüceltmede, güdülerden kaynaklanan eğilime ket vurulmuş, güdünün amacına ulaşması engellenmiştir. Güdü kendi amacı dışında bir nesneye yöneltilmiştir.

Özgecilik (Diğerkâmlık) (Alturism): Ben tutkusunun ve bencilliğin bastırılarak, ilgi, sevgi ve saygının başkalarına yönelmesidir. Bu tür işleyen savunma düzenlemesinde kişi sürekli olarak başkalarının sorunlarıyla ilgilenir. Onlara çözüm bulmaya çalışır. Böylece, kaygıdan kurtulma yollarını arar. Özgeciciliğin sınır ve düzeyi, kişinin bilgi ve kültür düzeyine göre değişir. Kimsesiz bir çocuğa, komşusuna yardım eden insanla, insanlara yardımcı olmak için çalışan hekim, bilimadamı ya da insanları aydınlatmak için çabalayan yazar romancı da özgecidir. 

Sezinleme (Tahmin) (Anticipation): İnsanın kişiliğini, güçlerini, yeteneklerini ve gerçekleri iyi biçimde değerlendirmesi, geleceğe yönelik doğru çıkarımlar ve düzenlemeler yaparak karşılaşılması olası iç çatışmalardan, bunların yaratacağı kaygılardan uzak kalabilmesidir. Belirli alanlarda kendisini yetersiz, beceriksiz, aşağı gören insan, o alanla ilgili uğraşılardan uzak kalarak kendisine verdiği değer ve saygınlıkla, beceriksizliğin yarattığı aşağılık duygusu arasındaki çatışmadan doğan kaygıdan kurtulabilir. Ya da yetersiz ve beceriksiz olduğu alanda kendisini geliştirme ve yetiştirme çabasına girişerek kaygıdan uzak kalır. 

Şakaya Vurma (Mizah) (Humor): Kişide kaygı uyandıran duygu ve düşüncelerin cidiye alınmamasıdır. Bir insan bir konudaki yetersizliği ya da beceriksizliği nedeniyle çevrenin kendisini küçük göreceğinden çekinip bir girişimde bulunamaz ya da davranış yapamazsa, çevreden beklediği eleştirileri şakaya vurup kendi kendine yönelterek kaygıdan kurtulabilir. İstediği davranışı gerçekleştirebilir. 

Çilecilik (Ascetisism): Bilinçli bir biçimde boyun eğme düzenini kullanarak haz veren kişilerden, nesnelerden, olaylardan uzak kalabilmek için çaba harcamak, bunlara dinsel, mistik savunmalarla karşı koyabilmektir. Böylece, çatışma ve kaygı uyandıracak olan türlü ilişkilerin kurulmasından kaçınılır. Ancak bu tür biryaşam tekdüze sürüp gider. Bağlanılan düşünce ve amaç yeterli doyumu sağlayamazsa, ruhsal sorunlar ortaya çıkar. 

Dengeleme (Yerini Doldurma) (Telafi) (Compensation): Kişinin doyurulamayan, engellenen dilek, istek ve amaçları yerine başkalarını koymasıdır. Derslerinde başarısız olan bir öğrencinin spor yaparak saygınlık kazanması, işinde başarısız olan bir kişinin dernek işleri çok iyi ve yararlı biçimde yürütmesi, bu savunma düzeninin sağlıklı sonuçlarıdır. Bu savunma düzeni, bedensel eksiklik ve sakatlık durumlarından kaynaklanan aşağılık duygusunun karşılanmasında da önemli rol oynar. Bedensel eksiklik, sakatlık ve çirkinliklerin doğurduğu kaygıdan kurtulmak için harcanan çaba, kişinin yaratıcılığına ve kendisini gerçekleştirmesine olumlu katkılar yapar.

Buraya kadar anlatılan savunma düzenleri genellikle bir yandan bireyin ruh sağlığını bir yandan, topluma uyumunu bozmadan kullanabildiği düzeneklerdir.

Saplantı (Fixation): Çocukluk yaşantısında iz bırakmış bir dönemle ilgili, kişiye, nesneye, duruma bağlı kalmaktır. Saplantı sonucu çocukluk dönemine özgü duygu, düşünce ve davranışlar ortaya çıkar. Kimi insanda saplantı nesnesi değişmeden kalır. Kimi insanda, bunun yerine başkaları geçer. Saplantılar ve gerilemeler güdülerin doyumuna bağlıdır. Çocukluk ve gençlik çağında güdünün doyum biçimi kişinin kaygısını giderir.

Gerileme (Regression): Davranışların çocukluk ve gençlikteki duygusal gelişme dönemlerine geri dönmesidir. Gerçeklerden kaçmak, kaygı ve gerilimden kurutulmak için birey çok eskilerde kalmış çocukluk yaşlarının tutum ve davranışlarını benimseyerek, o yılların dirlik düzenlik içinde olan, aileden ve çevreden destek bulan, anlayış gören dönemini yeniden yaşamak ister. Bilinç alanı türlü korkular, endişeler, gerçekdışı düşüncelerle dolar. Günlük yaşamın gerçekleriyle başa çıkamayan, bunların yarattığı kaygıyı başarılı biçimde çözemeyen kişi, ruhsal bir yakınma ya da bozukluğa sığınarak kendisini savunur. Ancak bu savunma biçimi sağlıklı değildir. Kimi kez gelip geçici gerilemeler günlük yaşamda da ortaya çıkar. Yabancı birinin yanında heyecanlanmak, düşündüğünü söylememek, kekelemek, aşırı el kol hareketleri yapmak, küçük bir engel karşısında bağırıp çağırmak, çevreden anlayış ve destek beklemek, aşırı duyguların ya da çoşku belirtileri çocukluk dönemi saplantılarına geri dönüştür. 

Düşlem (Hayal Kurma) (Day Dream): Gerçeklere uymayan ya da günlük yaşamda doyum olanağı bulunamayan isteklere, beklentilere, amaçlara imgeleme ve düş yoluyla doyum aramaktır. Çocukluk ve gençlik çağında sık işleyen bir düzendir. Yaratıcılığı artırır. Duygu ve düşüncelere gelişme ve yüceltme olanağı kazandırır. Ancak, gerçekle düş arasındaki sınır iyi ayrılamazsa, çatışma ve kaygılar çözümü güç boyutlara ulaşır. 

Boyun Eğmek (Submission): Çatışma ve kaygıdan kurtulmak için başkalarından gelen etkileri kolayca kabul ederek bunlara tartışmasız uyum göstermektir. Çocukluk ve gençlik çağında, bir sınır içinde, kişilik gelişmesine olumlu katkısı olan bu düzenin bütün yaşam boyu sürmesi kişilik gelişmesini engeller. 

Dışa Yansıtma (Projection): İnsanın kendisinde görmek istemediği eksik, yersiz davranışları, beğenmediği duygu, düşünce, istek ve amaçları başkalarına ya da çevresine yüklemesidir. İki tür davranış söz konusudur. Birinde, kişi beceriksizliğinin, yetersizliğinin, başarısızlığının nedenlerini başkalarında arar. Okulda başarısız olan genç bu durumundan ana babasını, öğretmenini sorumlu görür. İkinci yansıtma biçiminde, kişi kendisinin olumsuz, çirkin hatalı istek ve tutumlarını başkalarına yakıştırır. Kimi kez dışa yansıtma düzeni, iki kişi arasında karşılıklı olarak işler. İki taraf da bütün çirkin ve kötü gördükleri yanlarını birbirlerine yansıtırlar. Belli sınırlar içinde, kişiliği kaygıdan koruyan, kişinin gelişmesinde olumlu katkıları olan bu düzenleme aşırı ve sürekli olursa, kişinin kendisini doğru tanıyıp değerlendirmesini bozar. 

Ket Vurma (Inhibition): Uyaranların varolmasına karşın, çatışma ve kaygıdan kurtulmak için bir davranışın başlamasını ya da başlayan bir davranışın sürdürülmesini engellemektir. İnsan ket vurmayı bilinçi ve bilinçsiz yapar. Bilinçli yapılan ket vurmaları, bilinçdışı işlev yapan bir alışkanlık ve davranış biçimi durumuna da dönüşebilir. 

Utangaçlık (Bashfulness): Gerçeklerden kaçmak çevreyle ilişki kurmamak için, sıkılma, az konuşma biçiminde oluşan bir savunma düzenidir. Çocuklarda ve gençlerde sık görülür. Güvensizlik sonucu ortaya çıkar. 

Cinselleştirme (Sexualization): Her konuda cinsel simgelere başvurulmasıdır. Her tür ilişkiye cinsellik yakıştırarak duygusal gelişmenin ilkel dönemlerine geri dönüp gerçeklerden kaçılır. 

Tutulma, Duygu Yalıtımı (Isolation): Bu tür düzenler sonucu uzun süre duygusal ilişki ve bağlantılar engellenerek çevreyle uyum bozulur. 

Akla Uydurma (Rationalization): Duygusal ve coşkusal kaynaklı düşünceye inanan kendisine ya da başkalarına karşı inandırıcı nedenler bulmasıdır. Yeteneksizliği yüzünden uyumsuz ve başarısız olan insan, bütün    çabasını   kullanarak kendisini haklı gösterecek neden ve etkenler arar. Başarısız öğrenci, eğitim düzenini; alkol bağımlısı, insanların anlayışışsızlığını; golü kaçıran oyuncu sahanın kötülüğünü ileri sürer. Çocuğuna kötü davranın, ona dayak atan baba, kendi babasının da böyle yaptığını söyleyip davranışını yararlı bulur. Kimi kez gerçeklerin verdiği kaygıdan, yalın ve yüzeyel mantık oyunlarıyla kaçılır. 

Gerçekleri Çarptırma (Distortion): Kaygı yaratıcı ya da rahatsız edici bir gerçek karşısında onu olduğu gibi değil de, olmasını istendiği biçimde görüp kabullenmektir. Halk arasında bazen “kendine yontmak” deyimiyle anlatılan durumda kişi, gerçeğin kendisine yararlı ya da çıkarına olan yanını görür. 

Yön Değiştirme (Displacement): Kişinin iç çatışmadan ve kaygıdan kurtulmak için bir nesneden, kişiden, durumdan başka bir nesneye, kişiye, duruma kaymasıdır. 

Kötüleme (Blaming): Elde edilemeyen, erişilemeyen, ulaşılamayan kişilerin, nesnelerin, amaçların kötülenerek kaygıdan kurtulma yoludur. Başarısız öğrenci okulu, sevdiği kızla evlenemeyen genç, kızı ya da ailesini kötüler, “Kedinin ulaşamadığı ciğere mundar demesi” gibi… 

Karşı Saldırı (Counteract): Bir eleştiri ya da kınama karşısında duyulan kaygıdan kurtulmak için, bunların doğru olup olmadığını düşünmeden, eleştiriyi yapanın kişiliğine saldırmaktır. Bu davranış biçimi, eleştiriyi yapan kişiyi savunucu duruma getirir. 

Dışlaştırma (Acting Out): Bilinç alanına gelen duygu, düşünce ve isteklerin hiçbir denetimden geçmeden ortaya konulması ve gerçekleşmesine çalışılmasıdır. Yakınlarına karşı olumsuz duygu ve düşünceleri olan birinin bunları onların yüzüne söylemesi, bu davranışı yüzünden doğacak kırgınlık ve tepkileri göze almasıdır. Birçok kişi kendilerini engelleyen, kaygı yaratan kişilere, nesnelere, durumlara karşı devamlı söver. Bu durum onlara bir süre rahatlık verir, ancak sık sık çatışmalara yol açar.

Gerçeklerden Kaçma (Avoidance): Çevreye uyumsuzluğun doğurduğu kaygıdan kurtulmak için gerçekleri kabul etmemek, onlardan uzak kalmak çabasıdır. Bu durumda, insan karşısına çıkan engeli aşmak için çalışacağına bütün çabasını ondan uzak kalmak için kullanır. Kişi bir düş dünyası içinde yaşamaya başlar, istek ve beklentilerine gerçeklerden doyum arama yerine, kendisine kolay gelen imgeleme ve düşlerden doyum bulmaya çalışır. 

Denetleme (Controlling): İç çatışmalardan kurtulmak, kaygı düzeyini azaltmak için davranışlara aşırı ve gereksiz özen gösterilmesidir. Ufak bir hata yapmak endişesi ve korkusu yüzünden davranışların bir çoğu engellenir ya da aşırı denetim yüzünden rahat yapılamaz. Türlü korkular ve takınaklı düşüncelerle davranışlar üzerinde sürekli bir denetim sağlanır. 

Yadsıma (İnkâr) (Denial): Erişilemeyen ya da ilişki kurulamayan kişilerin, nesnelerin, çevrelerin varlığını kabul etmemek, bunlardan haberdar değilmiş gibi davranmaktır. Kimi kez kınanmaktan ve eleştirilmekten çekinildiğinden, suçluluk duygusu ve cezadan korkulduğundan, kimi duygu ve düşünceler yok sayılır. 

Tepki Oluşturma (Reaction-Formation): Gerçek duygu düşünce ve beklentilerin tam karşıtlarını benimseyip göstermektir. Gerçekte kaygılı sıkıntılı, mutsuz olan bir insanın neşeli, şakacı mutlu görünmesi böyle bir düzenle oluşur.

Simgeleştirme (Symbolizition): Baskı altında bulunan duygu ve düşüncelerin biçim değiştirerek bilinç alanına girmesidir. Düşlem ve rüyalarda işlerliği olan bu düzen, ruh hastalıklarında algı ve düşünce bozukluklarının ortaya çıkmasına yol açar. 

Karşıtlar Birliği (Ambivalence): Aynı kişiye ya da nesneye, aynı anda sevgi, nefret gibi karşıt duygular beslenmesi; çekingen-saldırgan davranılması, iyi- kötü, güzel-çirkin, doğru-hatalı biçimde düşünülmesidir. “Ben babamı çok severim, bir an önce ölsede kurtulsam” cümlesi karşıt duygu ve düşüncelere bir örnektir.

Duygu Dönüşümü (Conversion): Ruhsal çatışma sonucu bastırılmış duygu ve düşüncelerin simgesel olarak bedensel belirti ve yakınmalarla dışırıya yansıtılmasıdır. Çekindiği, korktuğu için istediği yere gidemeyen, bu durumu kişiliğiyle bağdaştırmayan bir kimsede yürümenin bozulması. Sevip saydığı birine kızan, kötü söz söylemek, sövüp saymak isteyen ancak bunu yapmaktan savunma çekinen ve korkan birinde konuşmanın bozulması ya da konuşamamak, bu düzeni sonucu ortaya çıkan belirtiler arasındadır. 

Hastalık Hastası (Hypocondria): Benlik tarafından kubul edilemeyen olumlu doyumlu yolu bulamayan dürtülerin bedene yönelerek sürekli yakınmalara   yol açmasıdır. Çevreden ilgi ve sevgi görmediği kanısında olan kişi devamlı yakınmalarıyla bu ilgiyi sağlamaya çalışır. 

 Bedenleştirme (Somatization): Aynı türden bir savunma düzenidir. Kimi kez yakınmalar, belirli bir amaca erişmek için oluşan bedensel belirtilerle dışa yansıtılır. 

Bölünme (Dissociation): Duygusal ve coşkusal baskıların yarattağı kaygı ve endişeden kurtulmak için kendi aralarında birlik oluşturan etkinliklerin ayrı ayrı davranış biçimleri olarak ortaya çıkmasıdır. Bir sınırdan sonra bölünme ruhsal bozuklukların temel belirtisi durumuna girer. Duygu, düşünce davranış arasında bağlantı kalmaz. Sevgi öfkeyle anlatılır. Mutluluk ağlayıp dövünerek ortaya konur.

Yap Boz (Undoing): Kişinin yaptığı ya da yapmayı tasarladığı kötü, olumsuz bir eylemi ortadan kaldırmak amacıyla bir dizi davranışta bulunmasıdır. Bu davranışlar obsesif-kompulsif kişilikte ve nevrozlarda görülür.   

Bahattin GÖKTAN Uzman Psikolog

Aşırı duyarlı olma hali aslında kendini koruma içgüdüsünden kaynaklanır, bir tehlike durumunda ya da bizi kırabilecek birinin olması durumunda ortaya çıkar. Tehdit altında hissettiğimizde değişim geçiririz ve tüm bedenimiz alarma geçer. Vücut dilimiz yüksek gerginlik altında olduğumuzun, aşırı kırılgan hale geldiğimizin sinyalini verir. Sözsüz iletişimimiz de içinde bulunduğumuz durumla bağlantılı olarak değişir. Tehdit altında hissettiğimiz durumlarda vücut dilimiz daha ciddi bir hal alır: daha hızlı konuşur; rahatsızlığımızı, tehlikeyi belli eden daha fazla yüz ifadesi kullanırız. Biz hiçbir şey söylemesek bile vücudumuz dünyaya kendini koruma kalkanlarını ortaya çıkardığını duyurur.

Kendimizi nasıl savunuruz?

Vücut dilinin ve sözsüz iletişimin yanı sıra, aşırı kırılgan hissettiğimizde kendimizi belli bir şekilde ifade ederiz. Mesela kendimizi olası tehlikelerden ve ataklardan korumak niyetiyle belli kelimeleri ve cümleleri kullanırız. 

Ne yazık ki, pek çok durumda, savunmacı, kırılgan halimiz ağır basar ve kendimizi ifade etme biçimimiz uygunsuz ve saygısız bir hal alabilir. Kırılmış, rahatsız veya kızgın hissettiğimizde, genelde aşırı tepki veririz. Savunmacı bir tavır alırız, bu tavır bizi gergin hale getirir, o kadar stres altına gireriz ki alıngan ve öfkeli birine dönüşürüz. Sıklıkla, kendini koruma içgüdüsü olarak başlayan bu aşırı tepki verme hali, saldırgan tavırlara dönüşür. Kendimizi karşı taraftan geldiğini düşündüğümüz saldırgan tavırlardan korumak adına suçlamaya, ironiye, iğneleyiciliğe ya da kırıcı ifadelere başvururuz. 

Bilinçsizce karşı taraftan gelecek saldırılardan (ortada yoklarken bile) kendimizi nasıl koruyacağımızı düşünmeye odaklanır, durumdan nasıl yararlanacağımızı, nasıl ders çıkaracağımızı ya da karşımızdaki kişiyi nasıl tanıyabileceğimizi düşünmeyi bir kenara bırakırız. Sorun şudur ki, tehdit altında hissettiğimizde, otomatik olarak verdiğimiz reaksiyonlar ve takındığımız tavırlar bizi hiçbir şeyden ya da hiç kimseden gerçek anlamda koruyamaz. Aşırı kırılgan ve savunmacı davrandığımızda, eskisinden daha korunmasız ve kırılgan hale geliriz ve karşımızdaki kişiye duygularımızı, etkileşime geçecek yöntemlerimizin azlığını göstermiş oluruz.

Hiç şüphesiz korumacı bir tavır takınmamızın sebebi, kendimizi güvende hissetmememiz, güçlü hissetmememiz ya da kendimize güvenmememizdir. Bu nedenle de kendimizi koruma ve savunma duygusunu daha yoğun hissederiz. 

Olaylara nasıl daha farklı yaklaşabiliriz?

Öncelikle, dış kaynaklı durumları, objektif bir şekilde değerlendirmek adına elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Bunun için de korunmacı bir tavır takınmamıza sebep olan o tehlike duygusunu mantıksal süzgeçten geçirmeliyiz.Durumu yorumlamadan önce dışarıdan bir seyirci gözüyle değerlendirmeye çalışmakta fayda vardır. Bunu yaparsak saldırıya uğradığımız hissiyatından da kurtulmuş oluruz. Her durumun pek çok açıklaması olabileceği ve korunmacı bir tavır takınmamız gerekmediği anlaşılacağı için, saldırıya uğruyormuş gibi de hissetmeyebiliriz.

Tabii bu kendimizi korumamamız gerektiği anlamına da gelmiyor. Kendimize duyduğumuz özsaygı oldukça önemlidir. Ancak kendimize saygı duymamız demek, korunmacı bir tavır takınmamız gerektiği anlamına da gelmez. Kim olduğumuzu ve hayattan ne istediğimizi bilmek, durumları olduğu gibi kabullenecek özgüveni bize verir, bizi karşılaştığımız durumları bireysel tehditler olarak algılama yanılgısından kurtarır. Kendi farkındalığımızın olması diğerlerinin fikirlerini anlamamızı, bunların sadece ve sadece onların fikri olduğunun farkında olmamızı sağlar. Fikirlerinin, düşüncelerinin bizimkilerden farklı olması en doğal şeydir.

Kendini savunma amaçlı umursamazlık, ilk başlarda ilişkiler için kullanılmış olan yeni bir kavramdır. Fakat, daha sonradan başka alanlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Farklı durumları yönetmek için iyi bir yol olduğu bilinen bir gerçektir. Kendini savunma amaçlı umursamazlık, herhangi bir durumda dışarıdan gelen bir tepkiyi bilinçli olarak engelleyen bir davranış türüdür. Karşılaştığınız olay sizin için önemli değilmiş ya da sizi hiç bir şekilde etkilemiyormuş gibi davranırsınız. Bu, gerçek duygularınızı diğer insanlara belli etmemek için uyguladığınız sahte bir davranıştır.

“İnsanlar nerede güvende hissederse (…), orada umursamazlık hissine kapılırlar.”

– Susan Sontag

Eğer bir insan iddialı bir şekilde umursamaz tavırlar sergiliyorsa, etrafındaki insanlara gerçek duygularını belli etmemeye çalışıyordur. Bu davranış ilk başta bir taklit ya da manipülasyon  olarak düşünülebilir. Fakat aslında tam tersidir. Buradaki amaç etrafta herhangi bir güç gösterme oyunu döndüğünde, bundan etkilenmemek için kişinin zayıf yönlerini saklamak istemesidir. Bu tür umursamazlıklara “kendini savunma amaçlı” umursamazlık denilmesinin sebebi budur.

Aşk hayatında umursamazlık

Aşk hayatımız bazen gül bahçesi gibiyken bazen de savaş alanı gibidir. İlişkilerde sık sık güç savaşları yaşanır. Sadece dünyanın her yerinde görülen erkeklik şovenizminden bahsetmiyoruz. Kadınların da gücünü kullanmak istediği birçok durum vardır.

İlişkilerde her iki tarafta sık sık birbirini dener ve ağzını arar. şans

Bu bir bilek güreşi gibidir, ve bu gibi durumlarda kayıtsız kalmak iyi bir seçenek olabilir. Eski eşinizin sizi manipüle etmesini engellemek veya bitirdiğiniz bir ilişkinin tekrar başlamasını önlemek için diğer kişi için hiçbir şey hissetmediğinizi varsayarsınız. Bu bir aldatmaca değil, aksine daha iyi hissedebilmek için uygulanan bir yöntemdir.

Tartışmalardan kaçınmak için umursamaz tavırlar sergilemek

Kendini savunma amaçlı umursamazlık, sürekli olarak tartıştığımız belirli kişilerle verilecek en uygun cevaptır. Rahatsız edici yorumları görmezden gelerek olayın kızışmasını önleyebilir ve böylece zamanla irtibatınızı kesebilirsiniz. Buradaki amaç tüm olayın daha kötü bir hal almasını engellemek için size söylenen şeylere cevap vermemekten kaçınmaktır. Kendini savunma amaçlı umursamazlık, zamanla diğer kişinin sakıncalı davranışını etkisiz hale getirmenin geçerli bir yolu haline gelir. Bu kişiler gülünç oyunlarıyla bir yere ulaşmadıklarını gördükleri zaman, er ya da geç oyunu bırakır ve rahatsız edici davranışlardan vazgeçerler

Olayların üstesinden gelmek için bir araç olan umursamazlık

Kendini savunma amaçlı umursamazlık, gün içinde karşılaşılan tartışmalarda kullanılabilir. Diğer insanlarla aramızda olan farklılıklar hayatın bir parçasıdır. Çoğu zaman bu farklılıklar önemsizdir. Fakat bazen ciddi tartışmalara neden olurlar. Bu nedenle, sık sık olayı büyütüp büyütmeyeceğimize karar vermek zorunda kalırız. Kendini savunmanın bir parçası da hangi durumlara karşı tepki göstermemiz gerektiğine karar vermektir. Umursamazlık kendinizi en etkin şekilde savunmanıza olanak sağlar. Zihinsel istismara  uğramanızı engeller. Fakat bunu etkili bir şekilde yapabilmek için, haklarınızın risk altında olduğu ve olmadığı zamanları ayırt etmeyi öğrenmelisiniz.

Tartışmalı her duruma dahil olmak gereksizdir. Kolayca durumdan sıyrılabiliriz, kendini savunma amaçlı umursamazlık kavramı da tam olarak budur. Bize hangi tepkinin daha büyük faydalar sağlayacağına ve daha az olumsuz sonuç doğuracağına karar vermemiz gerekir. Örnek olarak, sarhoş birinin saldırgan davranışına ancak bizim için bir tehdit oluşturduğu zaman tepki göstermeliyiz. Kendini savunma amaçlı umursamazlık olayların üstesinden gelmenin akıllıca bir yoludur. Bazen hiç bir şey yapmamak yapabileceğimiz en iyi şeydir. Bu kavramın amaçladığı asıl şey, uygun olduğu zaman hiç bir şey yapmama seçeneğini kullanmaktır.

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

Partnerinizden en iyisini beklemek ve potansiyelini görmek iyidir, ancak mevcut acıya katlanma pahasına değil. Neden değişmesini beklediğinizi ve bunun sizi nasıl etkileyebileceğini öğrenin.

Ne yazık ki, aşk ve ilişkiler kendini aldatma, mazeret ve çarpık inançlar için verimli zeminlerdir. En yaygın olanlardan biri ,partnerinizin değişeceğini ve olgunlaşacağını ve bunun ilişkinizi tamamen değiştireceğini düşünmenize neden olan durumdur. Bu inanca dayanarak, yıllarca mutsuzluğa dayanabilir ve kendinize çok zarar verebilirsiniz. Ancak, eşinizin potansiyeline aşık olmak asla iyi bir fikir değildir.

Bu tür durumlar daha çok ergenlik döneminde ve ilk aşklarda ortaya çıkar. Tecrübesizliğin hepimize zarar verme zamanlarıdır. Bununla birlikte, yetişkinlikte bile, gerçekte kim oldukları için değil, olabileceklerine inandıkları şey için biriyle birlikte kalanlar vardır. İlişkinizi değerlendirmek için kendinize şunu sorun: On yıl içinde hiçbir şeyin değişmeyeceğinden emin olsaydınız eşinizle kalır mıydınız? Burada deneyimler sayesinde hepimizin yaşadığı doğal gelişim ve evrimden değil, onların tutumlarının, değerlerinin ve alışkanlıklarının aynı kalacağı gerçeğinden bahsediyoruz. Onlarla kalır mısınız?

İdealleştirme, eşinizin potansiyeline aşık olmanızı sağlayabilir

İster inanın ister inanmayın, bir dereceye kadar eşinizin potansiyeline aşık olmanız normaldir. Aslında, aşık olmanın sosyal süreci ve bu sürece dahil olan nörokimyasallar tarafından kolaylaştırılır. Birini yeni tanımaya başladığınızda, en iyi tarafınızı gösterirsiniz. Dikkatli, hoş ve iddialısınız ve kusurlarınızı ve zayıflıklarınızı göstermemeye çalışıyorsunuz. Ayrıca, flörtün ilk aşamalarında beyniniz dopaminle dolup taşar. Bu, zevk ve ödül duyguları yaratır ve sizi ilişkiye devam etmeye teşvik eder. Ayrıca bu anlarda serebral amigdalanın (korkuyla ilgili) bir kısmı devre dışı kalır. Aynı nedenle, herhangi bir risk görmüyorsunuz, kırmızı alarmları görmezden geliyorsunuz ve sadece beğendiğinize bakıyorsunuz.

Gerçeği kabul etmek veya reddetmek

İlişki ilerledikçe gardınızı düşürür ve kendinizi olduğunuz gibi göstermeye başlarsınız. Ayrıca nörokimyasallara alışırsınız ve aynı etkiyi göstermeyi bırakırlar. Şu anda, birkaç seçeneğiniz var. Birbirinizi anlıyor ve ilişkinizi pekiştirmek istiyorsanız, aranızdaki küçük farklılıkları çözeceksiniz. Öte yandan, onların size göre olmadığını anlayabilir ve ilişkiyi sonlandırabilirsiniz. Üçüncü seçenek, potansiyellerine aşık olmaya devam etmenizdir.

MUTSUZSUNUZ

Kendinizi “Oldukça soğuk ve bana karşı kayıtsız, ama bunun nedeni zor bir çocukluk geçirmiş olması ve aşkımın onu iyileştirebileceğini biliyorum” veya “Kendini adamak istemiyor ama biliyorum ki gelecekte düzelecek” veya “Çocuk sahibi olmak istemiyor ama ne kadar mutlu olduğumuzu görünce yakında fikrini değiştirecek”. Bu ifadeler size tanıdık geliyorsa, kendinizi kandırıyorsunuz. Başladıkları yere geri dönmelerini beklemeye devam ederseniz, bu olmayacak. Muhtemelen, özellikle narsist iseler, onlara aşık olmanızı sağlamak için sadece bir paravandı. Partnerinizde gördüğünüz potansiyelin gelişmesini bekliyorsanız, sonunda sadece kendinize zarar vereceğinizi bilmelisiniz. Eğer insanlar değişiyorsa, bunun nedeni kendi kişisel süreçlerinde buna ihtiyaç duymalarıdır; biz istediğimiz için değil.

Sonuçları nelerdir?

Bir kişinin gerçekte kim olduğuna değil potansiyeline aşık olduğunuzda, sonuçlar son derece olumsuzdur:

• Aşağılanmayı, ilgisizliği ve kötü muameleyi, bir gün biteceği ve özlem duyduğunuz şeye dönüşeceği umuduyla kabul edebilirsiniz.
• Acı çekiyorsunuz, mutsuzsunuz ve kendini aylarca ya da yıllarca bir hayal kırıklığı ve memnuniyetsizlik ilişkisi içinde buluyorsunuz. Aslında araştırmalar, bir partnerden en iyisini beklemenin (özellikle sorunlar ciddi olduğunda ve ortaklar iyi kişilerarası becerilere sahip olmadığında) verimsiz olduğunu göstermiştir.. Bu, sorunları çözmenize veya gelişmenize yardımcı olmaz, yalnızca sahip olduklarınızın sahip olmak istediklerinizden ne kadar uzakta olduğunu hatırlatır.
• Diğerini değiştirmeye ve onları olmadıkları bir şeye dönüştürmeye çalışırkenkendinizi duygusal olarak yıpratıyorsunuz Ek olarak, hiç kimse partneri tarafından reddedilmekten hoşlanmadığı ve onu başka birine dönüştürmek istediği için sürekli çatışmaların ortaya çıkması muhtemeldir.

Potansiyele aşık olmayın, objektiflik arayın

Yukarıdaki sonuçlardan kaçınmak için, gerçeği önünüzde görebilmeniz ve karar verirken ona bağlı kalmanız çok önemlidir. Partnerinizin size nasıl davrandığını, sizinle nasıl konuştuğunu, sizinle nasıl iletişim kurduğunu ve bir çatışma ortaya çıktığında nasıl bir eğilim sergilediğini analiz edin. Bu soruları cevaplarken objektif olmaya çalışın. Empatik olmak ve her insanın belirli bir şekilde davranmasına neden olan hangi yara ve travmalardan muzdarip olduğunu anlamak iyi olsa da, bu, kalıp herhangi bir kötü muameleye katlanmanız veya onları iyileştirmeye çalışmanız gerektiği anlamına gelmez.

Partnerinizde muazzam ve harika bir potansiyel görmeniz sorun değil. Hatta gerçekten sahip olabilirler, ancak onu geliştirmek veya gelişmesini beklemek (veya geliştirmemek) sizin işiniz değil. Asıl önemli olan burada ve şimdi, nasıl oldukları, hayatınıza ne getirdikleri ve bugün size ne sundukları. Bu iyi mi yoksa zararlı mı? Hayatınızı zenginleştiriyor ve besliyor mu yoksa büyük ıstıraplara mı neden oluyor? Her şeyden önce, bağlılığınızın kendinize olduğunu ve işinizin kendinizi sevmek ve korumak olduğunu unutmayın. İlişki, bugün olduğu gibi zararlıysa, acı veriyorsa veya ihtiyaçlarınıza uymuyorsa, olası bir gelecek değişikliğine bağlı kalmayın.

Psikolog Elena Sanz

İlk zamanlarda çok keyifli ve eğlenceli geçen ilişkilerde zaman içinde bir takım problemler çıkabiliyor. Yaşam yoğunluğu, günlük stresler ve ekonomik sıkıntılar ilişkilerin hızlı başlayıp hızlı bitmesine neden olabiliyor. Karşılaşılan problemlerden biri de çiftlerin birbirine sürekli küsmesi ve iletişimi tamamen kesmesi ilişkiyi sekteye uğratabiliyor. Bunların üstesinden gelebilmenin başlıca yolu da doğru bir iletişim kurabilmektir. Bu nedenle, eğer ilişkinizde problemler olduğunu düşünüyor, sorunlarınızı çözemediğinizi fark ediyorsanız, büyük bir ihtimalle ilişkinizde iletişim sorunları yaşanıyor demektir. Bu durum da zaman içinde kişinin kendisini değersiz hissetmesine ve ilişki içerisinde çözülemeyecek birçok iletişim problemine yol açabiliyor.

Kendi isteklerinizi zorlamadan belirtin

İkili ilişkilerde kişiler arası sorunlar olması oldukça normaldir. Çünkü her bireyin kendine ait bir karakteri ve farklı bir huy yapısı olabilmektedir. Fakat ilişki içerisinde çiftlerden birinin, karşısındakinin kendine ait huy ve davranışlarını değiştirmek istemesi oldukça büyük bir yanlıştır. Karşıdaki kişinin de kendine ait bir karakteri olduğu unutulmamalı ve bu tür durumlarda kişilerin birbirine karşı anlayışlı olması olası çıkabilecek bir iletişim problemini engellemiş olur.

Egolarınız ilişkinizin üstünde olmasın

Olası çıkabilecek herhangi bir tartışma veya kavga çiftleri olumsuz yönden etkileyen durumlardan biridir. Kavga sırasında çiftler arasında birbirini kıracak cümleler sarf etmek ve üstünlük sağlama içgüdüsüyle hareket edilebilir. Bu durumda çiftlerden birinin tartışma sırasında öfke kontrolünü sağlayabilmesi, çözüm sürecinin kolay atlatılabilmesi açısından oldukça önemli bir durumdur.

Eleştirileriniz yapıcı olsun

Eleştiri, çiftler arasında yapılma tarzına göre yapıcı veya yıkıcı etkileri olabilen bir davranıştır. Yıkıcı ve ağır eleştiri tarzı çiftlerin daha çok karakter ve kişilik özelliklerini içerdiği için kişi bu tür söylemleri kaldıramayabiliyor. Bu eleştirileri alan bireyler kendilerini mutsuz hissederek, kendinde bir sorun olduğunu düşünebiliyor. Kendisi hakkında bu tür söylemlerde bulunduğu içinde karşı taraftan soğuyabiliyor.

Sevdiğiniz kişinin size güvenmesini sağlayın

İkili ilişkilerde karşı tarafa güvenmek ve onun da size güvenmesini sağlamak mutlu bir birliktelik için en önemli faktörlerden biridir. Güvenmenin temelinde aslında karşındakine güvenmek değil, kişinin kendini güvende hissetmesi, kaygı ve korkularından arınması vardır. Güven, fiziksel aldatmanın yanında, duygusal-sosyal-düşünsel olarak da sadık kalabilmek, karşıdakini kazanmadan beraber olmadan öncede beraber iken de beraberlik başladıktan sonra da hep aynı şekilde sevgi saygı ve sadakati devam ettirmektir.  İlişki içerisinde çiftlerden birinin sürekli olarak karşı tarafın gizli olarak telefonlarını kurcalaması, sürekli soru sorması gibi davranış biçimleri güvensizliğin göstergelerindendir.

Koşullar ne olursa olsun birbirinize karşı anlayışlı olun

Empati, karşı tarafın duygu ve düşüncelerini anlayarak, kendini karşındakinin yerine koyup duyarlı bir yaklaşım gösterme çabasıdır. Empati ilişki içerisinde çiftlerin birbirlerinin duygularını daha iyi anlayabilmesi açısından da oldukça önemlidir. Çiftler arasındaki anlaşmazlıklarda veya tartışmalarda yapılan empati, daha sağlıklı ve sakin bir iletişim ortamına zemin hazırlar.

HİSAR HOSPITAL

Hepimiz, dürüstlükle beslenen ve oyunlar olmaksızın bizi her gün daha iyi olmaya iten gerçek aşkı yaşamayı hak ediyoruz. Korkularımızı dindirip bizi içeriden besleyen o güzel duyguyu yaşamayı hak ediyoruz. Kendimiz olmamıza izin veren, bizi mutlu eden ve asla kasıtlı zarara yol açmayan o duyguyu. Hepimiz kendimizi bir başkasının kalbinde bulmayı ve başka biri gibi davranmadan ya da onları yanımızda tutmaya çalışmadan iletişim kurmayı hak ediyoruz. Hepimiz aşkın akıp giderken aklın ve duygunun beraber yol almasını hak ediyoruz.

Büyümesine izin verildiğinde aşk, her haliyle en tatmin edici ve yüceltici duygudur. İşte bu yüzden samimi ve açık bir şekilde karşılık bulduğunda aşık olmak asla acı bir tecrübe olmamalıdır. Aşk, hem bağlılık hem de özgürlüktür. Sizi hayatınızı paylaşmak üzere defalarca aynı kişiyi seçmeye teşvik eder. Bir ilişkide takım çalışmasını anlamak ve kendinizi güvende hissedebileceğiniz ayrı bir dünya yaratmak için ondan faydalanmaktır. Hayatta en güzel şeylerin fiyatının üç katı olduğunu fark etmek ve bunu yıllar içinde unutmamaktır. Duyguları yenilemek, ortak özelliklerin farklılıklarla uyuştuğu bir yapbozu düzenlemek ve düşecebileceğinizi bile bile bilinmeyene atlamaktır. 

Aşk; nezaket, saygı ve karşılıklı şefkatten başka şey bilmez. Sıcaklık, dürtü, idealleştirme,anlam ve hayattır. Peki öyleyse neden zalimleşmesini kabul ediyoruz?

“Bir noktada hayat sana kötü davranırsa beni hatırla ve sana bakmaktan asla bıkmayan kişiyi beklemekten asla yorulmayacağını unutma.”

– Luís García Montero, Dedicatoria

Zarar veriyorsa, gerçek aşk değildir

Aşık olmanın basit ama karmaşık tecrübesi, insanların bazen kabul edilmez durumları kabul etmesine neden olur. Filmlerde gördüğünüz mutlu sonları ararken acı çekmenize neden olan aşk, gerçek değildir. Aşk kimi zaman can yakar ama asla kasten zarar vermez. İki insan birbirini sevdiğinde tek amaçları, bir nedenle gitmeye karar verseler bile diğer kişiyi mutlu görmektir. Zehirli ise o, karşılıklı aşk değildir. İlişkiyi sürdürmek için kim olduğunuzu inkar etmeniz gerekiyorsa bu sağlıklı bir durum değildir. 

“Büyüyemiyorsanız, hoşunuza gitse bile aynı yerde kalmaya devam edemezsiniz.”

– M. Sierra

Kıskançlık, cehalet ve psikolojik ve/veya fiziksel istismar varsa bunun adı aşk değildir çünkü aşk, sevgi ve şefkatle geri ödenir.

Önce kendinizi sevmelisiniz

Toplum, kendimizi bütün hissetmek ve yalnızlık duymamak için birini sevmemiz gerektiğine inandırır. Kayıp olan “diğer yarınızı” bulmak kendinizi tamamlayıp mutlu olmaktır bütün mesele. Ne var ki bu çok hatalı ve hatta tehlikeli bir fikirdir. 

Tarihteki en büyük düşünürlerden bir kısmı, önce kendinizi sevmedikçe bir başkasını sevmenin imkansızlığından söz etmiştir. Yani siz halihazırda bütünsünüz ve başkalarıyla sevgiyi paylaşmadan önce kendinize olan sevginizi büyütmeniz gerekir.

“Aşkın sizde olmayana sahip birini değil sizi anlayan, orada ebediyen yaşayabileceğiniz bakışını hissetmenizi, bulmanızı sağlayan kişiyi aramak olduğunu anladığınızda…”

– Sergio Sa

Birbirinizi tanıma şansını sunacağınız dürüst bir ilişki istiyorsanız, önce kendinizi sevmeyi öğrenin. Tam olarak ne aradığınızı, korkularınızı ve arzularınızı, kişisel olarak nasıl büyüyeceğinizi ve diğer kişinin kendi yolunu ne ölçüde değiştireceğini anlayın. Diğer bir deyişle, birini doğru şekilde sevmek için kendinizi sevmeniz ve her iki şey için de hazır olmanız gerekmektedir.

Zorlu duygular saf hallerinde gün yüzüne çıkmazlar. Hatta çoğu duygu bir şekilde zorluk teşkil eder. Örneğin, aynı anda hem nefret hem de sevgi hissetmeniz sandığınızdan daha fazla yaşadığınız bir durumdur. Bir diğer yaygın durum ise şefkat ve öfkenin ya da öfke ve üzüntünün bir arada hissedilmesidir. Bazen yaşadığımız duyguları genellemek ve bu duyguları yük olarak ifade etmek hoşumuza gider. Fakat bu durumdan ilginç bir şekilde keyif almaktansa bizleri farklı durumlara sürükleyen bu duyguları anlayabilmemiz oldukça önemlidir.

Bazen böylesi hisleri anlamak, bunları düşüncelere aktarmak ve yüksek sesle ifade etmekte zorlanırız. Bu üç adım, karmaşık olmakla birlikte, içinde bulunmak istemediğimiz duygu durumlarından çıkmak için başvurabileceğimiz birer yol olarak da karşımıza çıkar. Kesin olan bir şey var ki; zorlu duyguları ifade etmek için yeteri kadar kelime yok. Belki de şiir bu yüzden var. Şiir, sanatsal bir dışa vurumdan fazlasıdır. Şairler, şiirlerinin zorlu duyguları dünyaya ifade etmekte harika birer araç olduklarını düşünürler. Aynı şey, duygularını farklı sanat formları aracılığıyla aktarmayı seçen insanlar için de geçerlidir.

“Bazen kelimelere gerek yoktur ve kendini sanat aracılığıyla ifade etmenin basitliği en iyi iletişim yöntemlerinden biri olarak karşımıza çıkar.”

– Emmanuel Jal

Zorlu Duygular ve İfade Edilme Şekilleri

Bazı ifadelerin diller arasında kelimesi kelimesine doğrudan bir çevirisinin olmaması, duyguları belirlemenin ve ifade etmenin karmaşıklığına tuz biber olur. Böyle duyguların anlamını dilden dile aktarmanın bir yolu yoktur çünkü ya oldukça karmaşıktırlar ya da belirli bir sosyal bağlam ile ilişkilendirilmişlerdir. Bu gibi kelimelere birkaç örnek verelim:

• Freizeitstress: Almanca’da kullanılan bu kelime yalnızca zaman öldürmek için yaptığımız bazı eylemlerden kaynaklanan stresi ifade ediyor.
• Lítost: Çekçe dilinde yer alan bu kelime inanılmaz derecede acınası olduğumuz hissine kapıldığımız durumu açıklamak için kullanılıyor.
• Gigil: Bu Filipince kelime bir şeyin çok tatlı olmasından dolayı içimizde doğan “sıkıştırma” isteğini yansıtıyor.
• Sukha: Bu kelime Sanskritçe’de geçici olmayan mutluluğu anlatmak için kullanılıyor. Yoğun ve uzun süren mutluluğu ifade ediyor.

Çoğu kez bu kelimeleri birden fazla kelimeyle ifade etmeden bir dilden başka bir dile çeviremeyiz. Aynı şey zorlu duygular için de geçerlidir. Şimdiye kadar bu duyguları anlama, aktarma ya da ifade etmenin bir yolunu bulamadık. Bir duyguyu ifade etmenin başı onu anlamak olduğu için, bu aktarım zorluğu bizler için rahatsız edici bir hal alır.

Zorlu Duygular Nasıl Anlamlandırılır?

Çoğumuz duygularımızı beş temel şekilde gruplarız: mutluluk, mutsuzluk, öfke, korku, tiksinme. Genel olarak hissetiklerimiz bu duyguların bir kısmına tekabül eder. Fakat bu duygular görece evrensel duygular oldukları için daha açık bir şekilde kendimizi ifade etmek istediğimiz anlar da olur. Duygularımız her zaman saf şekillerde kendilerini göstermezler. Belki aşırı hassasiyetten dolayı korkuyor ya da korkakça öfkeleniyoruzdur.Zorlu duyguları meydana getiren şeyler, esasında birbirinden oldukça farklı olan pek çok duygunun bir araya gelmesidir. Bu duyguları anlamak için öncelikle düşünce sürecimizi daha esnek hale getirmeliyiz. “Genel” duygular bunları karşılamaya yeterli olmadığı için bu duyguları kategorilere ayırmak mümkün değildir.

Ayrıca duyguları etik bir noktadan değerlendirmeyi de bırakmalıyız. Hatta iyi duygu – kötü duygu diye bir şey yoktur. Tabii duruma göre bazı duygular görece iyi ya da görece kötü hissettirebilir. Bir duygunun temel özelliğini belli eden şey, o duyguyu nasıl yönettiğimiz ve onunla bağdaştırdığımız enerjidir. Diğer bir deyişle, bir duygu davranışlarımızın önüne geçebilir fakat davranışlarımızı meşrulaştırmaz. Hüzünlü bir neşe hissetmenin normal olduğunu anlamalıyız. Bir duygunun illa ki bir diğerine galip gelmesine gerek yoktur. Yani, duygularımızı oldukları gibi kabul etmeliyiz.

Duyguları Tanımlamanın ve Açığa Vurmanın Önemi

Kendinizi ifade etmeniz sizi özgürleştirir. Eğer her şeyi içinize atarsanız stresli ve kaygılı birine dönüşürsünüz. Başkalarıyla nasıl hissettiğinizi paylaştığınızda hem iletişim gücünüz hem de içsel diyaloğunuzun kalitesi artar. Bu aynı zamanda anlamayı (hem kendinizi hem de başkalarını), empatiyi ve içsel/dışsal huzuru besler. Zorlu duyguları dile getirmek için genel bir durumdan kaynaklanan duygularla özel bir durumdan kaynaklananları birbirinden ayırmalı ve analiz etmeliyiz.

Eğer öfkeyle karışık bir keyif hissediyorsak, elimizdeki duygular keyif ve öfkedir. Eğer hassasiyet gerektiren ve korku verici bir üzüntü hissediyorsak, burada iki temel ve bir spesifik duygu ile başa çıkıyoruz demektir. Tüm bu kavramlar çok daha iyi açıklanabilirler. Örneğin öfke; sinirlilik, kızgınlık, hayal kırıklığı ve başka bazı duygularla daha eş anlamlıdır. Hissettiğimiz şeye en iyi biçimde uyan kelimeyi bulmamız esastır.

Son olarak, nasıl hissettiğinizi anlama, aktarma ve açığa vurmanıza yardımcı olacak bir egzersizden bahsetmek istiyoruz. Şu cümleyi kurun: “… zamanlarda … hissediyorum.” ve boşlukları doldurun. Hissettiğiniz tüm duygular için bu cümleyi kurmayı deneyin. Ardından yazdıklarınıza bakın ve bir araya getirin. Bu bazen şairane sonuçlar veren ve duygu durumlarımızı daha iyi anlamamıza yardımcı olan ilginç bir egzersizdir.

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

Gün batımını gerçekten takdir etmemizin nedeni, içe dönük insanların bu kadar doğal görünmelerinin sebebiyle aynı olabilir. Huzur ve sakinliği takdir edebilmenin güzelliğidir bu. İçe dönük insanlar, sosyalleşmeyi sevmeyen insanlar olarak görülür. Oysa partilerden ya da eğlenceden nefret etmezler, sadece bunları iletişimin önünde engel olarak görürler. İçe dönük insanlar, iyi bir akşam yemeği yiyip TV’de güzel bir film izleyerek geçirdikleri zamanı boşa geçmiş olarak düşünmezler. Aksine, bu tür geceleri bir gereklilik olarak görürler. Tekrar dünyaya açılmadan önce zevk aldıkları eğlenceli bir zamandır bu. Nüfusun yaklaşık üçte birinin içe dönük olduğunu söyleyebiliriz. Psikolog ve The Introvert’s Way: Living A Quiet Life in a Noisy World kitabının yazarı Sophia Dembling’e göre, içe dönük insanlar tutkuyla konuşmak istedikleri konulara derinlemesine dalmak ister. Genellikle bu konulardan bazıları yaşamın anlamı veya sevginin doğasıdır.

Çoğu zaman, utangaçlığı içe dönüklükle karıştırırız. Ancak bunlar tamamen farklı iki kavramdır. Utangaçlık, sosyal olarak reddedilme korkusudur. İçe dönüklük ise çok uyarıcı olmayan ortamları tercih etmektir. Utangaçlık özünde acı vericidir. Ancak içe dönüklük kişiye huzur verir.

“Eğer içe dönük bir kişiyseniz, sessizlik tercihinin derin bir psişik acıya neden olabileceğini de biliyorsunuz. Bir çocuk olarak, ebeveynlerinizin utangaç davrandığınızda sizin adınıza özür dilediklerini duymuş olabilirsiniz. Ya da okulda ‘kır kabuğunu’ denmiştir.”

– Susan Cain

Kalabalıkta kendilerini yalnız hissediyorlar

Çelişkili gözükse de, içe dönük kişilerin birçok insanın bulunduğu ortamlarda yalnız hissetmesi normaldir. Sosyal enerjilerini yakın arkadaşlara meslektaşlarına ve ailelerine harcamayı tercih ediyorlar. Sadece sessizliği doldurmak için konuştuğumuz zamanları bir düşünsenize? Anlamsız konuşmalara kaç kez nefesimizi harcıyoruz? İçe dönük insanlar, güçlü sosyal becerilere sahip olabilir ve partilerin veya iş toplantılarının tadını çıkarabilirler. Fakat kısa bir süre sonra eve gitmeyi tercih ederler. Konuştuklarından daha fazla dinlerler, konuşmadan önce düşünürler ve genellikle kendilerini yazılı olarak daha iyi ifade ettiklerini hissederler. Çatışmalardan kaçınma eğilimindedirler. Bazıları küçük sohbetlerden korkabilir, ancak derin tartışmalardan hoşlanırlar. Birçok insanın veya uyaranın bulunduğu ortamlarda kolayca sıkılırlar. Bu, içe dönüklerin neden ayrıntılara daha fazla dikkat ettiğini ve çok fazla uyaran olduğunda neden bunaldıklarını açıklıyor.

“Her zaman insanların senden hoşlanmadığını söylüyorsun ama insanlar orada olmayan bir şeyi sevemezler.”
– Cath Crowley

İçe dönük kişilerin beyinleri farklı mı?

Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma sonucu içe dönük olarak sınıflandırılan insanların beyninde farklı şablonlar tespit edildi. Bu sonuçlar içe dönük kişilerin neden bu şekilde davrandıklarına ışık tutuyor. İçe dönük insanların beyinlerinde daha fazla gri madde var ve bu, prefrontal korteksin belirli bölgelerinde daha kalın. Bu alanlar soyut düşünce ve karar vermeyle ilgilidir .Daha gelişmiş prefrontal kortekslerin yanı sıra, içe dönük insanların beyinlerinin diğer özellikleri, ön loblarında ve anterior talamuslarında daha yüksek aktivite seviyeleri olmasıdır. Bu özellik bu insanları olayları hatırlamada, plan yapmada ve problem çözmede daha iyi kılar. Bu tür insanlar, etraflarında olanlar yerine kendi içlerinde neler olup bittiğine daha fazla dikkat eder. Aynı şekilde, öğrenme, motor kontrol ve dikkat alanlarında daha yüksek beyin aktivitesine sahiptirler. Bu onları daha temkinli kılar.

“Bilgelik arayışı içinde ilk adım sessizlik.”

– Pisagor

Psikolog Fátima Servián Franco

Yalnızlık genellikle olumsuz olarak görülür. Ancak, birçok insan için yalnız olmak bir tercih olabilir.

Genellikle yalnızlığı olumsuz bir bakış açısıyla düşünürüz. Ancak, yalnız olmanın bazı faydaları vardır. Gerçekten de, çoğu insan başkalarıyla çevrili olmaktansa kendi başlarına daha iyi hissediyor. Bu nedenle yalnızlığın sağlıklı olup olmadığı konusunda araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Bir grup içinde, bir çift olarak veya bir aile olarak yapıldığında tüm etkinliklerin daha eğlenceli olduğuna inanılıyor. Bu, sinemaya gitmekten akşam yemeği yemeye, yılbaşı ya da bayramları kutlamaya veya sadece bir kahve içmeye kadar uzanır. Ayrıca egzersiz yapmak, parkta yürümek veya alışverişe gitmek. Yine de, bu tür şeyleri tek başına yapmanın sorunu nedir? Acı, depresyon, üzüntü ve terk edilme anlamına geldiği düşünüldüğü için mi?

Gerçekten de, neden yalnızlık her zaman kötü duygularla ilişkilendirilir? Sonuçta, belki de tek başınayken o anlardan gerçekten zevk alan insanlardan birisin. Aslında, tercih ettiğiniz şeyi yapmak için aile ve sosyal gelenekleri bir kenara bile koyabilirsiniz. Eğer öyleyse, Yılbaşı Gecesini evde kendi başınıza geçirmenin kesinlikle çılgınca olduğunu düşünmeyeceksiniz. Yanınıza sadece bavulunuzu aldığınız bir tatil planlamanın saçma bir fikir olduğuna da inanamayacaksınız. Aslında, sizin için bu tür deneyimler benzersiz olacaktır.

Neden yalnız kalmak istemeye olumsuz bakılıyor?

Olumsuz yalnızlık görüşü, insanın başka insanlarla çevrili bir toplumda yaşaması gerektiği fikrine dayanma eğilimindedir. Bu nedenle, hangi yönden bakarsak bakalım, yalnızlığın olumsuz bir şey olduğuna hararetle inanma eğilimindeyiz. Ancak, ya yalnız olmayı tercih ederseniz ve kendinizi hiç depresif veya üzgün hissetmiyorsanız? Bu, bir keşiş ya da antisosyal bir varlık olduğunuz anlamına gelmez, sadece alanınızdan zevk almak ve içsel benliğinizle bağlantı kurmak istiyorsunuz. Öte yandan, yalnızlık korkusuyla karşısına çıkan ilk kişiyle ilişki kurmak gibi akılsızca kararlar verenler de var. Veya üyeleriyle kesinlikle ortak hiçbir noktaları olmayan bir gruba katılırlar. Yine de, kendilerini “yalnız” hissetmemek için olmadıkları gibi davranarak orada kalırlar.

Psikolog Cecilia Rodríguez Díaz, yalnızlığın “tamamen kişisel ve öznel bir deneyim” olarak tanımlanması gerektiğini açıklıyor. Aslında, birçok şekilde deneyimlenebilir. Örneğin, etrafınız insanlarla çevrili olabilir, ancak kendinizi yalnız hissedebilirsiniz. Alternatif olarak, tamamen kendi başınıza olsanız da kendinizi yalnızlık hissine uzak hissedebilirsiniz. Yalnızlık, yakın bağların, ağların ve ilişkilerin eksikliği ile ilgili olma eğilimindedir. Aslında, bugün içinde yaşadığımız toplumu yansıtıyor. Kısa mesajların, sosyal medyanın ve görüntülü aramaların olduğu bir teknoloji çağında yaşıyor olsak da, başkalarıyla yakın teması sürdürmenin son derece zor olduğu bir toplum.

Yalnız olmayı istemekte yanlış bir şey var mı?

Bu soruyu cevaplamadan önce, atıfta bulunulan yalnızlık türünü anlamamız gerekiyor. Uzmanlar, farklı türleri olduğunu söylüyor. Ayrıca, her şey onun hakkında nasıl hissettiğinize ve yalnızlığın neden mi yoksa ‘zorla mı’ olduğuna bağlıdır. Gerçekten de, neden yalnız olmayı tercih ettiğinizi ve belirli bir anda neler yaşadığınızı ve etrafınız başkaları tarafından sarıldığında içinizde neler olduğunu bileceksiniz.

Bununla birlikte, yalnızlığı seçenlerde belirgin olan bazı davranış kalıpları vardır. Örneğin, utangaçlık, korku, ilişki kurmada zorluk , reddedilme korkusu, yanılma veya incinme. Bu nedenle başkalarıyla dışarı çıkmaktan ve arkadaş gruplarıyla konuşmaktan kaçınırlar. Bu yalnızlık duygularını tetikler. Öte yandan, böyle daha iyi hissettikleri için gerçekten yalnız olmayı tercih edenler var. Aslında, kendi kendilerine yeterli olduklarını, başka birine ihtiyaç duymadıklarını ve yalnızlıklarının onları daha az savunmasız hale getirdiğini düşünürler vb.

Diğer yalnızlık türleri, insanların bundan zevk aldığı ve sevdiklerini konuşmadan veya görmeden haftalar geçmesini gerçekten umursamadıkları türdendir. Gerçekten de kendilerini diğerlerinden soyutlamaya çalışırlar, doğum günlerinde asla bir araya gelmezler ve yalnız işleri tercih ederler vb.

Son olarak, ‘ikinci derece yalnızlık’ vardır. Boşanma veya ölüm gibi farklı nedenlerle ortaya çıkabilen bir durumdur. İstekli bir şekilde planlanan bir şey değildir, tamamen aniden ortaya çıkar. Bu nedenle, yas tutmayı ve kaybın anlaşılmasını gerektirir.

Sağlıklı yalnızlık

Bu şüphesiz çoğu insan için anlaşılması en zor kavramdır. Bu, sosyal varlıklar olarak, bir topluluk içinde yaşama, bir aileye sahip olma ve ‘ait olma’ ihtiyacı anlayışımızdan kaynaklanmaktadır. Bu, yalnızlığın tatmin veya mutlulukla eşanlamlı olabileceğini anlamayı son derece zorlaştırıyor. Başka bir deyişle, sağlıklı bir şekilde yalnız olunabileceğini.

Yine de, sınırları aşmadığınızda yalnızlık son derece uyumlu ve zenginleştirici bir deneyim haline gelebilir. Bu, bir dağın tepesinde tek başına yaşamak ya da bir günden diğerine ailenizle konuşmayı bırakmak anlamına gelmez. Sadece günün veya haftanın belirli anlarını sadece kendinle kalmaya adamaya dayanır.

Nitekim içsel benliğinizle olan ilişkiniz gerçekten önemlidir ve ancak yalnızlık ile elde edilebilir. Size neler olduğunu fark etmenize yardımcı olur. Ayrıca, çevrenizde olup bitenlerden kendinizi korumak ve vücudunuzun size söylediklerini dinlemek için.

Hayranlığı aşktan ayıran çizgi çok incedir. Öyle incedir ki, hayranlık ve aşk duyguları sıklıkla birbirleriyle karıştırılır.

Bu nispeten yaygındır, çünkü bu duygular karmaşık bir dinamikten oluşur. Birini sevmeden ona hayranlık duyabiliriz. Ancak, aynı anda hayran olmadığımız birini sevemeyiz. Aşık olmanın, sevdiğimiz kişiyi belli bir şekilde idealleştirdiğini düşünürsek daha da karmaşık hale gelir. İlişkinin bu ilk aşamasında, hayranlık ve aşk, neredeyse aynı şeylerdir. Fakat zamanla, bir duygu hakim olmaya başlar. Sonunda, aklımız ve kalbimiz o kişi hakkında nasıl hissedeceğimize karar verir. Örneğin fiziksel güzellik, hayranlık ve arzu uyandırabilen bir şeydir. Bu duygular gerçekten çok yoğun olabilir. Öyle yoğundur ki, bazen bu duyguları aşk ile karıştırırız. Aynı şey, şöhret veya güç gibi diğer geçici özellikler için de geçerlidir. O kadar hayranlık uyandırırlar ki bazen bu duyguları aşkla karıştırırız.

“Aşık olmak, kalbe hayran olmaktır; hayran olmak, aklı sevmektir.”

– Alfredo La Mont

Hayranlık ve aşk

Öyle veya böyle bir şekilde, aşkın olduğu her an hayranlık da vardır. Bu şekilde, aşk ve hayranlık el ele gider. Ancak işleri tersine çevirdiğimizde aynı şey gerçekleşmez. Yani, birine hayran olmak için ona aşık olmak zorunda değilsiniz. Bu mantığın karmaşıklığı, özellikle beklentilerimiz veya ihtiyaçlarımız bir şekilde karşılandığında, başkalarını idealleştirme yeteneğine sahip olmamızdan geliyor. Hayranlık ve aşk arasındaki ilişki de daha karmaşık hale gelir, çünkü bazen sevilmek arzusu kontrolü ele geçirir. İdealleştirmeden bahsederken, insanlara sahip olmadıkları erdemleri nasıl atfettiğimizden bahsediyoruz. Bu aynı zamanda sahip oldukları nitelikleri abarttığımızda da ortaya çıkar. Bu, sevdalanma aşamasında çok olur. Diğer kişiyi çok iyi tanımayız ve ona bir filtreden bakarız. Harika biri olmasını isteriz. Bu gibi durumlarda, hem aşk hem de hayranlık söz konusudur. Ancak, her ikisinin de zayıf temelleri vardır, çünkü bu aşkın çoğu beklentilere ve fantezilere dayanır.

Öte yandan, çoğu insan odadaki en popüler, en çekici veya en güçlü kişi tarafından “sevilmek” ister. Bu figürlerin aldığı sevgi, toplumsal “statüleri” ile artar. Bu nedenle, böyle birinden gelecek olan sevgi, derinden arzulayabileceğimiz ve aşkla kolayca karışabileceğimiz bir şeydir.

Hayranlık ve özsaygı

Özsaygısı düşük insanlarda aşkı idealleştirmek yaygın görülür. Ortalamanın üzerinde olarak değerlendirdikleri insanlara “aşık olurlar”. Bu şekilde, sözde aşk hissi hayranlıktan gelir. Sonuçta, aradıkları şey, kendilerinde eksik olan o öz sevgiyi ele geçirmektir. Onay isterler ve güçlü ya da önemli olduğunu düşündükleri biri tarafından sevilmek isterler.

Kültürümüzde, neye hayran kalmamız veya kalmamamız gerektiğine dair belli basmakalıplar vardır. “Ticari” deyişle hayranlık uyandıran biri, toplumumuzun hayata geçirdiği ideallere uyan bir kişidir. Bu, toplumun standartlarına uyan bir insandır. Güzel, atletik, varlıklı ve kararlı olabilirler. Bu nedenle, kabul edilmeye istekli birçok kişi bu nitelikleri potansiyel bir partnerde arayacaktır. Bunu yapmak, kendilerini dahil hissetmek ve böylece reddedilme endişesini ortadan kaldırmak için bir yoldur. Ancak bu ilişkilerde hayranlık ya da aşk yoktur. Mevcut olan tek şey çok düşük öz sevgi ve öz saygıdır.

Sağlıklı hayranlık ve sağlıklı aşk

Gerçek aşk, diğer insandaki aşkı uyandırmaktan çok, diğerinin iyiliğine kendini adamaya odaklanmaktır. Bu bir “kör edici duygu” değildir ve sadece bir gecede ortaya çıkmaz. Diğer kişiyi tanımak, onu kabul etmek ve ona hayran olmayı içerir. Bu durumda, hayranlık bilgi ve yakınlıktan gelir.

Aşk söz konusu olduğunda hayranlık vardır, çünkü onu ilişki içinde derinleştirmek mümkündür. Partnerimizin, çoğunu ilk bakışta görmediğimiz veya anlamadığımız birçok özelliğini keşfederiz ve partnerimize daha da bağlanırız. Partnerimizle ilgili olumlu şeyler keşfetmek bizi mutlu eder ve onu arı yeni bir şekilde görmemizi sağlar. Yeteneklerini lehimize kullanmakla ilgilenmeyiz. Aksine, onları severiz çünkü bu özellikleri kendilerinde toplarlar.

Bu arada, aşksız hayranlık düşüncenin meyvesidir. Hayranlık, değerli olduğunu düşündüğümüz farklı değerleri, yetenekleri veya nitelikleri takdir edişimizi gösterir. Yeteneği için bir sanatçıya, kararlılığı için bir lidere veya bilgeliği için bir öğretmene hayranlık duyarız. Bunların hiçbiri, kelimenin romantik anlamında aşkı ima etmez. Bu nedenle, birisine onları sevmeden hayran olmak oldukça mümkündür fakat tam tersi çok zordur.

Ortalama bir erkeğin duygularını ifade etme konusunda kadınlara göre daha çekingen olduğunu hepimiz biliriz. Her ne kadar bu durum, daha önceki nesillerde olduğu kadar büyük bir sorun niteliği taşımasa da, duygusal dili kullanma anlamında hala oldukça beceriksiz olan çok sayıda erkek bulunduğunun altını çizmek gerekir. İşte bu durum, vücut dilini önemli yapan nedenlerden biridir. Vücut dili, karşı tarafın kelimelerle ifade edemediklerini anlamamıza yardımcı olur.

Gerçek şu ki, insanlar sürekli olarak birbirleri ile iletişim halindedirler. Bunu kimi zaman sözcüklerle, kimi zaman da başka yöntemler kullanarak yaparız. Aslında mimik ve jestlerine dikkat ederek bir kişinin sadece kelimelere döktüklerinden çok daha fazlasını anlama şansına sahip oluruz. Bu bağlamda, aşık bir erkeğin vücut dili garip ve pek alışılmamış çok farklı anlamlar ifade eder. 

Sözcüklerle ifade edilmeyen dil aslında çok daha içtendir. Ancak aynı zamanda, anlamaya çalışan kişiye bağlı olarak çoğu kez anlaşılması çok daha güçtür. Diğer taraftan, ne kadar yoğun yaşanırsa yaşansın aşk, konuşma becerilerimizi engelleyen ancak vücut dilimize herhangi bir etkisi olmayan duygulardan bir tanesidir. Aşık bir erkeğin vücut dilinin bize göstereceği işaretlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz.

“Adeta delirmişcesine abartılı bir biçimde aşık bir adamdan bahsettiğinizde, genellikle zavallı bir biçimde aşık olmuş bir adamdan bahsediyorsunuz demektir.”

– Noel Clarasó

Bakışlar Her Zaman Gerçeği Gösterir

Hem erkekler hem de kadınlarda, aşkın o meşhur parıltısını gözlerde görmek mümkündür. Hoşunuza giden ya da çekici bulduğunuz bir şey gördüğünüzde gözlerinizin içi parlar. İlginizi çeken şeye olan konsantrasyonunuz o denli yüksektir ki, bu durum gözyaşı torbalarınızın normalden daha fazla harekete geçmesine neden olur. İşte bu yüzden o eşsiz parlaklık ortaya çıkar.

Elbette gözlerle ilgili tek belirti bu değildir. Bir erkeğin aşık olduğunu ele veren en önemli vücut işaretlerinden biri de bakışlarıdır. Siz nereye giderseniz gidin bu bakışlar sizi takip eder. Uzaklaşıp gittiğinizde bu bakışlar sizi arar; kalabalığa karıştığınızda şaşkın bir hal alır. Bu bakış nereye giderseniz mutlaka hep sizin yanınızda olacaktır.

Bakışlarla ilgili bize çok önemli ipuçları veren bir özellik daha bulunmaktadır: sizin dudaklarınıza yönelen bakışlar. Konuşuyor olmanız ya da sessiz bir biçimde durmanız fark etmez. Aşık bir erkeğin vücut dili incelendiğinde, bu tür bakışlar aslında her şeyi açıklar niteliktedir.

Aşık Bir Erkeğin Yüzü, Vücut Dilinin Önemli Bir Parçasıdır

Bakışlara ek olarak, yüzünde bir erkeğin ilgisini gösteren daha farklı mimikler de bulunmaktadır. Örnek olarak kaşların yukarıya kaldırılması. Eğer sizinle birlikteyken kaşlarını normalden daha sık bir biçimde yukarıya doğru kaldırıyorsa şunu söylemek istiyordur: ilgimi çekiyorsun.

Aynı durum gülümseme için de geçerlidir. Aslında gülümsemek hem erkekler hem de kadınlar için aynı anlama gelen ortak bir harekettir. Bir insan aşık olduğunda, suratında istese de bir türlü silemediği o “aptalca” gülümseme belirir. Bu gülümseme anlık olarak beklenmedik bir biçimde ortaya çıkar ve sürekli olarak yüzünde kalır. Bu durum, yanında bulunan kişinin onun üzerinde yarattığı keyif hissinden doğar. Aynı zamanda o kişiyle birlikte olmanın getirdiği mutluluğun da bir tür ifadesidir.

Bunlara ek olarak, eğer bir erkek sizden hoşlanıyorsa, kendisi farkında olmadan sizin yaptığınız uüz mimiklerini taklit eder. Bu tür durumlarda, hayran olduğu şeyin taklit edilmesi ve bunun kendisi için bir referans olarak alınması gerektiğini düşünür. Kendisini sizinle tanımlama isteği nedeniyle de sizin yüzünüzdeki ifadelerin benzerlerini kendi yüzünde de ürettiğinin farkında olmayacaktır.

Açığa Çıkaran Diğer İfadeler

Bir erkek sizi çekici buluyorsa, kendi kişisel görünüşü ile ilgili bazı hareketleri istemsiz olarak yapar. Örnek olarak saçını düzeltir. Benzer şekilde bulunduğu ortama girdiğinizde farkında olmadan kravatını, ceketini ya da başka bir kıyafetini düzeltme eğilimde olacaktır. Bu tür tavırlar, size daha çekici görünmek için bir tür hazırlık çalışmalarıdır.

Diğer sık bir biçimde görülen jest ise ellerini beline dayayarak sanki sizi yönlendiriyor gibi bir tavır takınmasıdır. Bu davranış biçimi, bir şeye sahip olma dürtüsü ile yapılan eski tarz bir davranış olarak algılanabilir. Bir çiftin aşık olması açısından bakıldığında ise, bu tarz bir sahip olma niteliğinin daha az olduğunu söyleyebiliriz. Aslında oldukça erkeksi görünen bu jest, sizin belinize nazikçe dokunan bir el olma isteğini taşıdığını adeta ele vermektedir.

Fark edeceğiniz diğer bir detay, konuşurken size doğru eğilmesidir. Özellikle ilk buluşma anında eğer ayaktaysa omuzlarını geriye doğru atar, göğsünü dışarı doğru çıkarır ve dik bir şekilde durur. Bu duruş, güçlü olduğunu gösterme duruşudur. İstediği şeyi almak için harekete geçmeye hazırlandığını ifade eder. Eğer oturuyorsa, örnek olarak bir yemek masasındaysa, size bakmadığı zamanlarda kısa aralıklarla peçete ya da çatal bıçakla oynar.

Aşık bir erkeğin vücut dili, yukarıda sıraladığımız davranış, jest ve mimiklere büyük oranda uymaktadır. Bu davranışların ortaya koyduğu şeyler, çekici bulma, hayranlık duyma ve ilgisini uyandırma hisleridir. Sizi gerçek anlamda sevdiğini, sizin söylediklerinize önem verdiğinde, size her koşulda destek olduğunda ve ihtiyaç ve istekleriniz konusunda hassas davrandığında anlarsınız.

Çok sık yaşanır bu. Gerçek istedikleri için değil bu hareketleriyle partnerlerinin tepkisini ölçmek için ilişkilerini sonlandırmaya kalkışan kişiler vardır. Aslında kayıp ihtimaliyle karşılaşan partnerlerinin korkup duygusal ihtiyaçlarına karşılık vermesidir. Bu ihtiyaçlar o ana dek ihmal edilmiştir. Oysa bu, kısa vadede işe yarasa bile uzun vadede büyük bir bedele mal olabilir.

Manipülasyon ve duygusal şantaj, ilişkilerde sorunları çözmenin en iyi yolu değildir. Tam tersine: berbat bir alternatiftir çünkü nihayetinde soruna bir çözüm sunmak yerine onu örter, erteler ve çoğu zaman daha kötü hale getirir.

“İzolasyon, kontrol, belirsizlik, mesajı tekrar etmek ve duygusal manipülasyon, beyin yıkamada kullanılan tekniklerdir.”

– Eduardo Punset

Ültimatom ve sahte ayrılıklar kısıtlı etkiye sahip araçlardır. Evet, belki bu şekilde partneriniz, kararınızdan vazgeçin diye bir anlamda değişecek (tabi gerçekten değil). Ama bunu yaparken, her an sizin aleyhinize dönebilecek şartlanma ve kontrol mantığını devreye sokmuş oluyorsunuz.

Tuzak olarak ayrılmak 

Partnerimizin tepki göstermesi için ayrılmanın nihai hedefi, o kişiyi kontrol altına alabilmektir. Bu bakımdan, manipülatif bir davranıştır ve duygusal şantaj anlamına gelir. Diğer kişi ‘köşeye sıkıştırılmaktadır’ ve hiçbir seçenek sunulmamaktadır. Böylece elleri kolları bağlanmış, kontrol altına alınmış olurlar. Kendi ihtiyaçlarınızı onun omzuna yıkarak diğer kişinin tepki vermesine izin vermezsiniz.

Sizi kaybetme tehdidi, bir yem görevi görür. Diğer kişi kancayı ısırırsa, ardından gelecek olan şey, manipülasyonun yönettiği bir ilişki olacaktır. Hoşunuza gitmese bile işi ilerletip ‘diğer kişinin duygularıyla oynamakta’ bir mahsur olmadığını düşünmeye başlarsınız. Doğallık yoktur artık. Atacağınız adımları, hesaplar belirler. Sizi birleştiren bağlantıyı tanımlayan samimiyet değil taktiklerdir. En kötü durumlarda, yanlış hesaplar ortaya çıkar. Size yalvarmaları ve istediğinizi yapacağına söz vermesi için partnerinizden ayrılıyorsunuz. Ama kimi zaman işler dilediğiniz gibi gitmez ve tam tersi yaşanır: diğer kişi kendi değerini savunur ve ilişkiyi sonlandırmaya karar verir çünkü ilişkinin mağduru olmak istemez. Ardından bu tehlikeli oyun aleyhinize döner ve tükürdüğünüzü yalamak zorunda kalırsınız. Bulgura giderken pirinçten olursunuz.

Sözlerinize ve eylemlerinize değer vermeyi öğrenin 

Bu tür taktikleri kullanan insanların çoğu, bu hareketleriyle yalnızca diğer kişinin değil kendi değerlerini de alıp götürmektedir. Çok geçmeden başkaları, söyledikleri ya da yaptıklarının göreceli bir değeri olduğunu öğreneceklerdir. O kişinin gerçekte ne düşündüğü ya da hissettiğinin ifadesi değildir, ama harekete geçirilen bir tür psikolojik oyunun göstergesi olabilir. Dolayısıyla, manipülasyon ve şantajın bedeli, güven ve gerçek samimiyetin olduğu bir ilişki kuramamaktır.

Bazen de bir ilişki vaktinden önce ya da sebepsiz yere sona erer. Kişilerden biri, partnerinin tepki göstermesi için ilişkiyi sonlandırır; manipüle edilmek istemeyen partner ise bağımsızlığını yitirmemek için son bedeli ödemeyi kabul eder. ve bundan iki tarafında bir çıkarı olmaz.

Bir ilişkiyi, güç mantığı altına yerleştirmek asla iyi bir fikir değildir. Bazı faydalar elde edebilirsiniz bundan ama kazandığınızdan çok fazlasını kaybedersiniz. İlişkinizin değer kaybetmesine, ‘ucuzlaşmasına’ neden olursunuz ve farkına bile varmadan hayatınızı zenginleştiren bir bağı yok etmiş olursunuz. Böylece birliktelik, endişe ve acı yaratan, bize bir şey katmaktan ziyade eksilten bir şey hâline gelir. Bu tür manipülasyon ve şantaj varsa, er ya da geç roller değişecek ve iki kişinin bir çiftten ziyade iki rakip ya da düşman gibi davranacağo bir dizi olay yaşanacaktır.

İlişkilerde çatışmalar, bilhassa ciddi olduğunda can yakar ve korkuya sebep olur. Ama bunları çözmenin tek yolu, çatışmalara yakından bakıp onlarla baş etmenin sağlıklı bir yolunu bulmaktır. İletişim daima mükemmel bir çözümdür. Tüm kalbinizle konuşmak, anlayışı getirir. Bunu yapmazsak, ilişkinin gelişme şansı olmaz. Bu durumda, iki tarafın yaşamını iyileştirmekten başka hedef yoksa gerçekten de ilişkiyi kesmeye değecektir.

Hepimiz bir noktada aşk hakkında şüphe duyarız. İlişkiler hassasiyet, dikkat ve bazen biraz sabır ister. İşte bu yüzden kendimize bazen, bu ilişkide kalmanın değip değmeyeceğini sormamız şaşırtıcı değildir.

Aşk konusunda şüphelerimiz olması çok normaldir, ancak genellikle bunlar için hazırlıklı değiliz. Böyle hissettiğimizde, bu durumu kötü bir şekilde alırız. “Benim şüphelerim, onun benim için doğru kişi olmadığı anlamına mı geliyor? Ayrılmalı mıyız, şu ana kadar her şey yolunda mıydı? ” Bazen şüpheler, çözmeniz gereken daha derin bir problemin belirtisidir. İlişkinin yürümeyeceği anlamına gelebilir. Bu, genellikle bir ilişkide gerçekçi olmayan beklentilerimizin bir işareti olduğunu gösterir.

Neden aşk hakkında şüphelerimiz var?

Romantik bir ilişki hakkındaki şüpheler, birçok farklı nedene sahip olabilir. Bazıları ilişkinin sağlığı hakkında bir şey ifade etmez. Diğerleri ise, ilişkinin bir değişime ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Genel olarak, aşkla ilgili en yaygın şüpheler aşağıdaki durumlarda olur:

• Değişime yanıt olarak (dış veya iç).
• Partnerlerden birisi başka birine ilgi duymaya başladığında.

İlişki değiştiğinde

Romantik filmler çok fazla hasar verdi. Filmler, neredeyse her zaman, bir ilişki başlangıcını gösterir, duygular en güçlü ve her şey mükemmel görünür. Her iki insan da mükemmel bir şekilde uyumludur ve tüm günü birbirlerinin gözlerine sersem gibi gülümsemelerle bakmaya harcarlar. Ama kameralar daha sonra ne olduğunu göstermez. Yeni biriyle ilişkiye başladığınızda başladığınızda, bazen öyle bir aşık olursunuz ki karşınızdaki kişide sadece iyi şeyler görürsünüz. Negatif olan her şeyin üstünü örtersiniz. Birkaç ay sizi çok mutlu edecek bir ilişki başlatırsınız.

Peki sorun nedir? Bu duygular her zaman bir noktada sona erer. Sevgiyle ilgili son çalışmalara göre, teknik olarak “tutku” olarak bilinen bu evre, üç ay ile bir yıl arasında sürmektedir. Bundan sonra, duygular değişir ve gerçek aşk görünür. Bu, işlerin normal evrimi olmasına rağmen, çoğu zaman ilk hisler kaybolduğunda panik yaparız. O zaman ilişkiniz hakkında şüpheleriniz oluşur. Sevginizden, partnerinizin sevgisinden veya her ikisinden şüphe duyabilirsiniz.

Böyle bir şey başınıza geldiğinde endişelenmeyin: Bu sevginin normal evrimi. Önemli olan, iyi iletişim ve güvene odaklanmaktır. Ayrıca uzun vadede tutkuyu sürdürmek için çok önemli. Araştırmacılara göre, bunlar uzun süreli aşkın üç temel bileşenidir. Büyük bir yaşam değişimi varsa aynı şey olabilir. Burada, iki kişi ilişkilerini sağlıklı tutmak istiyorlarsa bir ekip olarak hareket etmelidirler. Genel olarak, tüm ilişkilerin böyle inişleri ve çıkışları vardır. Bununla birlikte, çift dengeyi koruyor ve iletişim hatları açıksa, bu durumdan daha güçlü çıkacaklar.

Başkası varsa ne olur?

Yine burada, Hollywood bize oldukça zarar veren, sevgiyle ilgili propagandalarla bombalıyor. Şüpheler, partnerinize ilgi duymadığınızı hissettiğinizde ya da onun yeni bir kişiye ilgi duyduğunu fark ettiğinizde ortaya çıkar. Ancak bu ilişkinin mahvolduğu anlamına mı geliyor? Tam olarak değil.

Gerçek şu ki, çoğumuz için aşık olmak, başka hiç kimseye ilgi duyamayacağımız anlamına gelmez. Tam aksine. Ancak, siz partnerinize başka bir anlık ya da gündelik ilginin üzerinde bir bağlılık oluşturdunuz. Yani, yeni birine ilgi duyuyorsanız ve bu ilişkinizden şüphe duyuyorsanız, bir soluk alın. Bu dünyanın sonu değil, sadece ilişkinizin sonu. Yine de, sadece siz mevcut ilişkinize son verme ya da devam kararını verebilirsiniz. Sadece mantıklı düşünün ve anlık duygularınıza kapılmayın.

Aldatma, elbette, tamamen farklı bir konudur. Bu gibi durumlarda, sorun ilgi duymak değil, daha çok güven kopmasıdır. İlişkideki iki kişi de, yeniden inşa edip edemeyeceğine veya ayrılmaya ve yeniden başlamanın daha iyi olup olmadığına karar vermelidir.

Psikolog Sergio De Dios González

İlişkileriniz, farklı deneyimler yaşadığınız ve farklı zorlukların üstesinden geldiğiniz birkaç aşamadan geçer. Ancak, bu sürekli değişim süreçlerinde, ilişkinizin ilerlemediğini ve büyümediğini hissedebilirsiniz. Bu olduğunda, ilişkiniz durgundur. Bazen birlikte kalma arzunuza rağmen ilişkiniz gelişmez veya ikinizin de bireysel gelişiminin tersi yönde gelişir. Bu neden oluyor? Her zaman bir ilişkinin sonunu mu gösterir?

İlişkinizle ilgili belirli bilgileri nasıl yorumlayacağınızı bilmek, bir değişim sürecini başlatabilmek için çok önemlidir. Her zaman bir şeylerin değişmesi gerektiğini kabul etmenizle başlar.

Aşağıda, ilişkinizin ilerlemediğini gösteren ana işaretleri açıklıyoruz.

1. Boş hissediyorsunuz

İlişkiniz, içinizdeki boşluk hissini yansıtır. Belki hayatınızın diğer alanlarında tatmin olmuş hissediyorsunuz ama eşinizi ve ilişkinizi düşündüğünüzde bir şeylerin eksik olduğunu hissediyorsunuz. Ne olduğunu bile bilmiyor olabilirsiniz.Boşluk, ilişkinizdeki anlamın yokluğundan gelebilir. Birlikte yürümek için bir geleceğiniz yok gibi görünüyor ve ilişkide gerçekte ne yaptığınızı merak ediyorsunuz. Bu yön, amaç ve anlam eksikliği bir boşluk hissi bırakır.

2. Ortak planlarınız yok

İlişkiniz durgunlaştığında, flört planları yapmaktan kaçınırsınız. Bunun nedeni genellikle ikiniz arasında çözülmemiş bir çatışma olması ve sizin yalnızca minimum düzeyde teması istemenizdir. Bu nedenle kaçınma, çatışmanın verdiği rahatsızlığı uzak tutmak için uyguladığınız bir stratejidir. Bu strateji, işte veya arkadaşlarınızla daha fazla zaman geçirdiğinizi fark ettiğinizde ortaya çıkar. İlişkiniz durgunsa, birlikte plan yapmayı nasıl bıraktığınızı fark edeceksiniz. Bu tür bir kaçınma, durumu daha da kötüleştirir ve ilişkiyi daha da durgunlaştırır çünkü zorluk ve engellerle yüzleşmezsiniz. Çünkü sorunlarınızı çözmenin en iyi yolu onlarla yüzleşmektir.

3. Tutku, yakınlık veya bağlılık eksikliği

İlişkiniz durgunsa, partnerinizle birlikte olma tutkunuzun ve arzunuzun yavaş yavaş nasıl azaldığını fark edeceksiniz. İkiniz arasındaki yakınlığın ve bağın nasıl seyreltildiğini göreceksiniz. Ayrıca, daha önce zorlukların üstesinden gelmek ve istikrarlı bir ilişki sürdürmek için sahip olduğunuz taahhüdün artık eskisi kadar güçlü olmadığını fark edeceksiniz. Tıkanıklık gerçekten fark edildiğinde, üç boyutta da eksiklikleri fark edeceksiniz. Ancak, ilişkinin durağan kabul edilmesi için hepsinin mevcut olması gerekli değildir. Belirli bir bileşenin etkilenip etkilenmemesi, ilişkinizin ilerlemesini engelleyen nedenlere veya dirence bağlıdır.

4. Bulanık bir ufuk

İlişkinizin durgun olduğunun bir başka işareti de birlikte bir gelecek düşünmekten kaçınmanızdır. Örneğin, kendinizi partnerinizle birkaç yıl sonra da beraber hayal etmekte zorlanıyor musunuz? İlişkinizin geleceği hakkında konuşmaktan kaçındıklarını mı fark ettiniz? Alternatif olarak, gelecek hakkında konuşmaktan ve hatta hayal kurmaktan gerçekten hoşlanıyor musunuz, ancak eşiniz bu konuda konuşmakta zorlanıyor mu veya konuyu açtığınızda konuyu değiştiriyor mu? Birlikte bir gelecek vizyonuna sahip olmamak, ilişkinizin durgun olduğunun bir işaretidir. Bunun nedeni, ilişkiyi koruma arzusunun olmamasıdır. Sonuç olarak, eğer bir gelecek yoksa, ilerleyip ilerlemediğinizi nasıl bileceksiniz? Nereye gittiğinizi bilmiyorsanız, doğru yolda nasıl ilerleyeceksiniz?

5. Bireysel evriminiz farklı

Bir ilişki, ikinizin de yaptığı ortak katkı ile sürdürülür. Farklı yollara girerseniz ilişkinizin ilerlemesi son derece zorlaşır ve durgunlaşır. Sanki arka tekerlekler ön tekerleklerin aksi yönünde dönerken bir arabanın ilerlemesini bekliyormuşsunuz gibi.Bir kişiden bir çift olmaz. En az iki kişi gereklidir. Aslında, ilişkinizin evrimi ve gelişimi büyük ölçüde aranızdaki uyuma, iletişime ve birbirinize sunduğunuz desteğe bağlıdır. Bu, sizi birlikte görselleştirdiğiniz geleceğe doğru yürümeye motive eder.

6. Hayal kırıklığı

Birbirinizin söylediklerine veya yaptıklarına ikiniz de sinirli veya kızgınsanız, bu ilişkinizin durgunlaştığının bir işaretidir. Genellikle, bu duygular, birlikte olmanın memnuniyetsizliği veya rahatsızlığı ile ilgilidir. İkiniz arasındaki sürekli çatışma, ikinizin de hayal kırıklığına uğramasına neden olabilir. Çünkü denemiş olsanız bile hiçbir şey değişmiyor.

Son olarak şunu da belirtmeliyiz ki, bir ilişkinin durgunlaştığını iddia etmek için tek bir uyarı işareti yeterli değildir. Aslında, durağan bir ilişki, bu makalede bahsettiğimiz (ve bazılarını yapmadığımız) belirtilerin ortaya çıkmasını destekleyen birçok faktörün ürünüdür.

Reddetme eylemi, birisini veya bir şeyi kendinden uzaklaştırmak olarak tanımlanabilir. “Reddedilme”yi ise bir kişi, topluluk ve/veya kuruluş tarafından kabul edilmemek, geri çevrilmek ve/veya yok sayılmak olarak ifade edebiliriz. Reddetme ve reddedilme günlük yaşamımızda büyük veya küçük ölçeklerde yaşayabiliriz. Hayatın bir parçası olsalar da, bazı reddedilme türleriyle başa çıkmak oldukça zor olabilir. Reddedilme, çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir. Örneğin, bir kişi önemli bir duygusal ilişkisi bittiğinde reddedilmiş hissedebilir. Evlat edinilmiş biri, biyolojik annesi tarafından ya da arkadaş edinmekte sıkıntı yaşayan bir çocuk akranları tarafından reddedilmiş hissedebilirler. Ayrıca “reddedilme”, çalışma ortamında bir pozisyon için reddedilme veya başvurulan bir okuldan kabul edilmemek gibi, yaşam olaylarından da kaynaklanabilir. Başkaları tarafından kabul edilmediğimizde, genellikle utanç, üzüntü ve/veya keder gibi acı verici duygular yaşarız. “Reddedilme korkusu”, yaşamlarımız üzerinde yüksek etkiye sahip olabilen güçlü bir korku ve kaçınma duygusudur. Bazılarımız için reddedilme durumları sinir bozucu görünürken, bazılarımız için bu korku dayanılmazdır.

Reddedilme korkusu veya hassasiyeti olan insanlar, reddedilmekten korktukları için başkalarından izole yaşayabilir veya ilişkilerde bağ kurmaktan kaçınabilirler. Bu korku veya hassasiyet, ruhsal sağlığımızda “kronik yalnızlık” ve ”depresyon” gibi sorunlara yol açabilir.

Reddedilmenin Psikolojik Etkileri

Reddedilme çok acı verici olabilir. Çünkü insanları sanki istenmiyor, değer görmüyor ya da olduğu gibi kabul edilmiyormuş gibi hissettirebilir. Bir çocuk, geçici olarak meşgul bir ebeveyn tarafından reddedilmiş hissedebilir veya soru sormak için görüşmek isteyen bir öğrenci müsait olmayan bir profesör tarafından reddedilmiş olabilir. Bu reddedilme türleri, hızlı bir şekilde çözülebilir ve uzun süren etkilere sahip değillerdir. Öte yandan, uzun vadede ve süreklilik gösteren veya hali hazırda devam eden reddedilmeler, derin ve kalıcı psikolojik etkilere neden olabilir.

Bu etkiler şunlardır;

• Travma:
  Aşırı duygusal sonuçlara yol açan veya süreklilik gösteren reddedilmeler, ciddi psikolojik etkilere veya bir travmaya sebep olabilir. Bazı kişiler, genellikle yaşamın erken dönemlerinde reddedilmiş olan “çoklu travmatik deneyimler”in bir sonucu olarak kronik bir reddedilme korkusu yaşayabilirler.
  Örneğin, ebeveynleri tarafından sürekli olarak reddedilmiş hisseden çocuk, okulda ve akranlarıyla ilişkilerinde başarılı olamayabilir ve bu durum atlatılamazsa, yetişkinliğindeki özel ve/veya iş ilişkilerinde de sıkıntı devam edebilir.
   
• Depresyon: Sürekli reddedilme deneyimi yaşayan herkes depresyona girebilir. Ayrıca, esasen dışlanma ve reddedilmenin bir birleşimi olan “zorbalık” deneyimi; depresyon, stres, yeme bozuklukları ve kendine zarar verme davranışları gibi birçok olumsuz etkiye sahip olabilir.
   
• Acı: Reddedildiğimizde yaşadığımız acı ile fiziksel yaşadığımız acıya verdiğimiz tepki aynıdır.  Araştırmalar, fiziksel acının aktive ettiği aynı beyin yollarının, sosyal acılar ve reddedilmeyle de aktive olduğunu göstermiştir. Bu sebepten beynimiz, kişi fiziksel acı yaşadığında doğal ağrı kesicilerini (opioidler) salgıladığı gibi, sosyal acı yaşadığı zaman da salgılamaktadır.
• Anksiyete ve stres: Reddedilmek, stres ve ankisiyete’nin oluşmasına ve artmasına yol açabilir.
   
• Taciz/suistimal: Bir araştırma, ebeveyn(ler)i tarafından yüksek oranda reddedilmiş olan çocukların, yetişkinlik çağlarındaki yakın ilişkilerinde, taciz/suistimal durumlarını sürekli yaşadıkları ya da yaşattıklarını saptamıştır.
  Evet, reddedilmek acıtır. Ancak, reddedilmenin acısını duygusal taciz veya fiziksel şiddet ile bir başkasından çıkarmak, hiç sağlıklı değildir.
• Şefkatli bir terapist, reddedilmiş hisseden kişinin, reddedilme ile nasıl baş edeceğini öğrenmesine ve de daha sağlıklı ilişkiler kurması için sosyal beceriler geliştirmesine yardımcı olabilir.

Ailevi reddedilme:

Kişinin ailesinden reddedilme hissi (genellikle ebeveyn reddi); istismar, terk edilme, ihmal veya sevgi ve şefkatin eksikliğinden dolayı oluşabilir. Bu reddedilme şeklinin bir bireyi yaşam boyunca etkilemesi muhtemeldir ve ciddi sonuçları olabilir.

Toplumsal reddedilme:

Bu tür reddedilme, sosyal ortamlarda zorbalık ve dışlanmak olarak, her yaşta yaşanabilir.

İlişkide reddedilme:

Flört ya da ilişki içinde reddedilmedir. Birkaç örnek verirsek; bir kişi partneri ile bir olayı/deneyimi paylaşmayı istemeyebilir. Ya da sevgisini, şefkatini ve/veya cinselliği esirgeyebilir. Ya da partnerine sıradan önemsiz biri gibi davranabilir. Ayrıca, bir taraf ilişkiye son verdiğinde, diğer partner kendini reddedilmiş hissedebilir.

Reddedilmenin Üstesinden Gelmek

Yakın bir arkadaşımızla veya bir aile ferdimizle, reddedilme deneyimi hakkında konuşmak ve paylaşmak yararlı olabilir. Ancak, reddedilmeye karşı hassas olanlar ve reddedilme ya da dışlanma davranışlarına sıklıkla maruz kalanlar için, hissettikleri acıyla başa çıkmak o kadar da kolay olmayabilir. Psikoterapi; reddedilme durumunda derinden etkilenen insanların duygularını keşfetmelerine, duygusal yaralarının iyileşmesi için çalışmalarına, öz-saygı ve öz-güvenlerini geliştirip başkalarıyla daha anlamlı ilişkiler kurmalarına olanak sağlar. Öte yandan, günlük yaşamda meydana gelen,  ‘hafif’ denebilecek, reddedilme türlerini kabul etmeye de yardımcı olur.

Reddedilme bazen depresyon, uyuşturucu madde kullanımı ve/veya intihar düşüncesi gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu sonuçlar, terapide ele alınabilir ve iyileştirilebilir. Terapist, ayrıca bireyin reddedilmesinin olası nedenlerini keşfetmesine ve bu alanlarda kişisel gelişim için çalışmasına yardımcı olabilir. Bazı bireyler reddedilme acısını içselleştirip, kendilerinde bir sorun olduğuna inanırken, diğerleri bu sorunun onları reddedenlerde olduğuna inanarak dışsallaştırırlar. Bu dışsallaştıran bakış açısı, ‘saldırganlık’ gibi aşırı tepkilere yol açabilir. Saldırgan davranışları, bireyin daha fazla dışlanmasına sebep olur. Kişinin duygularını bir terapistle gözden geçirmesi, bu zararlı davranışları önlemeye yardımcı olabilir.

Sürekli olarak reddedilen bir kişi, yaşadığı kronik reddedilme durumlarının potansiyel sebeplerini terapi yardımıyla keşfedip bulabilir. Ayrıca, tekrar reddedilmekten korkan ya da geçmişte reddedildiği durumun duygusal yükünden kurtulmak isteyen kişiler, bir terapistinin yardımı ve desteği ile bu duygularından kurtulabilirler. Sürekli reddedilmek sinir bozucu olabilir. Kendinden şüphe duymaya ve içsel sıkıntıya neden olabilir. Sürekli reddedilen kişiler, başkaları için yeterince iyi olmadıklarını düşünerek veya asla başaramayacaklarına inanarak, ‘kendi kendini reddetme’ye başlayabilirler. Terapi, kişiye bu sorunları çözmekte de yardımcı olacaktır.

Özellikle “sürekli” olduğunda, reddedilmeyle baş etmek zor olsa da, yine de aşağıdaki öneriler iyileşme sürecini kolaylaştırabilir:

• Yaşadığınız reddedilme olayını ve ne kadar acı verici olduğunu kabul edin. Reddedilme yaygın bir deneyimdir. Acı ve sıkıntı normal tepkilerdir.
• Duygularınızı, kendinize veya başkalarına sözlü olarak ifade edin. Böylelikle, olay netleşir ve reddedilme nedeninin anlaşılması kolaylaşır.
• Bu olayın üzerinde durmaktan kaçının, çünkü bu kendi kendini suçlamaya sebep olabilir ve reddedildikten sonra hayatımıza devam etmeyi zorlaştırabilir.
• Reddedilmeyi anlamak için “gerçek” sebep(ler)ini fark edin. Kendinizi suçlamaktan veya kendiniz hakkında olumsuz düşüncelerden kaçının.
• Dostlarınız ve/veya ailenizle vakit geçirin. Olumlu sosyal etkileşimler, acınızın azalmasında doğal bir yardımcıdır.
• Egzersiz, reddedilmenin acısını hafifletebileceğinden, fiziksel aktivite(ler) yapın.

Öz-saygısı daha düşük bireyler için, reddedilme daha acı verici olabilir ve iyileşmeleri daha çok emek isteyebilir. Araştırmalar, reddedilmeye daha duyarlı kişilerin, reddedilmeye yol açan davranışlarda bulunmaya daha yatkın olabileceğini göstermiştir. Ayrıca, ilişkilerinde bu kronik reddedilmeyi engellemeye çalıştıkları için, sosyal durumlardan tamamen kaçınarak, yalnızlığı tercih edebilirler. Reddedilmeye duyarlı kişilerin, bu duyarlılığın üstesinden gelmesi ve kendi değerleri konusundaki inancını güçlendirmesi için güvenilir aile ve arkadaşlardan oluşan güçlü bir destek sistemi oluşturmak çok yardımcı olacaktır.

Bazı Mutsuz Çiftler Neden Hala Birlikteler?

• İlişkinin dışındaki nedenlerden dolayı.
• Dini sebeplerden dolayı.
• Birbirlerine güçlü bir bağlılık duymaktan dolayı.
• “Batık maliyet” hatasından dolayı.

1. İlişkinin dışındaki nedenlerden dolayı

Mutsuz çiftlerin ayrılmadıklarını söyleyen ana nedenlerden biri, yeterli paralarının olmaması veya birlikte çocuk sahibi olmaları gibi onları durduran dış etkenlerin bulunmasıdır. İlişkinin sona ermesi, bu faktörlerden dolayı çok fazla acı çekmeye  yol açacaktır. Böylece çift kötü olsa bile birlikte kalmaya karar verir. Bununla birlikte, çoğu kez gelecekte sadece acı çekmek için acı çekiyorlar. Acıları çok daha uzun sürüyor. Örneğin, çocukları için bir arada duran çiftlerin çoğu, uzun vadede iyilikten çok daha fazla zarara neden olurlar. Bu yüzden, ilişkiyi uzun süre önce durdursa bile ilişkiyi canlı tutan dış faktörler olduğunda bir çözüm bulmak genellikle daha iyidir.

2. Dini sebeplerden dolayı

Bir çok mutsuz çiftin bir arada kalmasının bir başka nedeni de dini inançları. Örnek olarak, Katolikliğin çok önemli olduğu herhangi bir ülkeye bakın. Bu yerlerde boşanma ücretleri, laik ülkelerde olduğundan daha yüksektir. Bu durumdaki çiftler için, evliliğin kutsal olduğuna dair dini inancı yerine getirmek önemlidir. Böylece, çift boşanmayı yapabilecekleri en kötü şeylerden biri olarak görür. Bu nedenle, evli Katolikler genellikle ilişkilerinde böylesine korkunç bir eylemde (akıllarında) bulunmaktan çok rahatsız olurlar.

3. Birbirlerine güçlü bir bağlılık duymaktan dolayı

Ama birlikte kalan mutsuz çiftlerin hepsi para ya da din gibi dış nedenlerden dolayı bunu yapmazlar. Bazen insanların eski ilişkileri ile başa çıkmalarının ana sebebi, birbirlerine güçlü bir bağlılık göstermeleridir. İlişkilerin nasıl yürüdüğüne dair en yaygın kabul gören teorilerden biri Sternberg’in Üçgen Sevgi Teorisi. Teori, herhangi bir ilişkinin önemli bir kısmının taahhüt olduğunu söylüyor. Aynı zamanda güçlü bir ilişkiye sahip olmanız gereken iki şey daha var: samimiyet ve tutku. Ama hala sadece bağlılığa dayalı bir tür sevgi var ve buna boş aşk deniyor. Bazen bir ilişkiyi sürdürmek için gereken her şey budur. Çiftin yaşadığı sorunların üstesinden gelmek için yeterince güçlüdür.

4. “Batık maliyet” hatasından dolayı

Düşenebileceğin en zararlı bilişsel önyargılardan biri, batık maliyet hatasıdır. Burada, çok fazla çaba ve kaynağa sahip olduğunuz bir şey var ve bu işe yaramazsa bile, o şeyle uğraşmanız gerektiğini hissediyorsunuz. Bu genellikle kumarbazlar – ve çiftlerde olan bir durumdur.

Batık maliyet hatası, sizi birçok farklı şekilde incitebilir. İlişkiler söz konusu olduğunda, artık işe yaramayan bir ilişki için savaşmaya zorlayabilir. Temelde sadece bunu yap, çünkü çoktan beri birlikte oldun. Teoride kulağa hoş gelebilir, ancak sadece eşinize boyun eğeceksiniz. Sadece birbirinizden uzaklaştırır, asla yakınlaştırmaz. Bir süredir birlikte olduğunuz için bir ilişkide kalmaya eğilimliyseniz, bu şeyleri hatırlamaya çalışın. Bazen kısa vadede, uzun vadede çok fazla acı çekmekten daha az acı çekmek daha iyidir.

Psikolog Sergio De Dios González

Çektiğim acılar sayesinde kendimi daha iyi tanıyabildim, daha önce fark edemediğim ya da kabul etmek istemediğim taraflarımı öğrendim. Her zaman, hayatta başıma kötü bir şeylerin gelmeyeceğini düşünürdüm ancak bunun imkansız bir istek olduğunu fark ettim.

Hepimiz bir şekilde acı çekiyoruz. Hayatlarımızda izler bırakan zor durumlar yaşıyoruz. Pek çoğunu yaşamamış olmayı tercih etsek de, bunun imkansız olduğunu biliyoruz. Kimileri bu zor durumlardan daha az zararla kurtulmayı başarsa da, hayat kimse için toz pembe değildir. Aslında, işin sırrı olaylardan daha az etkilenmeyi bilmektir. Acı çekmeden yaşamaya çalışmak yerine, acıyla başka bir yolla yüzleşmeyi öğrenmek daha mantıklıdır. Zor tecrübeleri olgunlaşmak ve kendinizi kişisel olarak geliştirmek için kullanmayı bilin çünkü çoğunlukla rahatlamak için farklı yöntemlere ihtiyaç duyulur.

Yapılması gereken acıdan kaçmaktan ziyade, bu zorluğu bir tecrübe olarak görüp ders çıkararak kişisel gelişiminize katkıda bulunmaktır.

Güvenli bir alan: Terapi

Psikolojik terapi, zor zamanlar geçiren insanlar için bir rahatlama kaynağı olarak görülmelidir. Terapilerde, kimse sizi yargılamaz, mutlak doğrular yoktur ve söylediğiniz her şey uzman ve sizin aranızda kalır. Verdiğiniz sırlar yalnızca hastanın kendine veya başkalarına zarar verebileceği durumlarda ya da adli bir gereklilik olduğunda başkalarıyla paylaşılır. Dahası terapi, zor bir hayatınız olsa da size huzur veren bir güven ortamıdır. Bunun için, psikologlar hastalarıyla birlikte terapinin temelini oluşturacak bir bağlantı olan terapötik ittifak kurmaya çalışıyorlar. İyi kurulduğu takdirde bu eşsiz bağ, aradaki güven duygusunu pekiştirecektir. Güven ortamı ise içinizdeki korkuların ve acıların tedavi edilmesini kolaylaştıracaktır çünkü sorunlarla yüzleşmeyi öğrenmeden önce soruna neden olan şeylerin farkına varacaksınız ve bunun sonucunda da çekinmeden tüm korkularınızdan bahsedebileceksiniz.

Asıl mesele kendinizi korkuya teslim etmek değil, güçlü bir temel oluşturup korkularla birlikte ilerlemeyi bilmektir.

Acının nedeni geçmişte olan bir şey olduğunda ve artık değiştirilemediğinde, bunun üstesinden gelmenin en iyi yolu onu hayatınızın bir parçası haline getirmektir. Bu yapılması kolay bir şey değildir, ancak imkansız da değildir. Bunu hayatımızla bütünleştirmek için önce kabul etmeliyiz. Ne yaşanmış olursa olsun, suçlu hissetmenin artık hiçbir amaca hizmet etmediğini kabul etmek zorundayız. Suçu başkalarında bulmak da yararlı değildir, çünkü geçmiş geçmiştir ve artık değiştirilemez. Bu bütünleşme için gerekli olan acıyı kabullenme durumu size çok iyi gelecektir. Ancak kötü şeylerin olmasına da izin verin ve onu yeni bir siz oluşturmak için kabul edin.

Kendinizi yeniden yapılandırmak büyük bir adımdır ancak bu adım siz içinizden çıkan karanlık tarafı kabul etmeye yönlendirir. Artık kendinizi acı dolu hissetmeyeceksiniz ya da içinizdeki şeytanla savaşmak zorunda kalmayacaksınız. Kendinizi yeniden inşa edeceksiniz ve başınıza gelenler sayesinde bugün olduğunuz kişi olacaksınız.

Sevilmeye layık olmadığını hisseden insanlar, iyilik istemekte zorlanırlar. Başkalarının dikkatini çektiklerinde kendilerini gerçekten iyi hissederler, ancak aynı zamanda bunu hak etmediklerini de hissederler.

Sevilmeye layık olmadıklarını hisseden insanlar genellikle hayatlarını performanslarını ciddi şekilde sınırlayacak şekilde yapılandırırlar. Bununla birlikte, bu özgüven eksikliği, kişisel gelişimleri üzerinde büyük bir engel olduğunu kanıtlıyor. Ayrıca, sevilmeye layık olmadığını hisseden insanlar, başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurmakta da zorluk çekerler. Bu nedenle toksik veya istismar edildikleri ilişkiler kurma riskleri artar. Değişmek için kendileriyle barışık olmaları önemlidir. Bu olmazsa, büyümeye devam etmeyi ve yaşamlarında herhangi bir denge veya istikrara ulaşmayı zor bulacaklardır.

Sevilmeye layık olmadığını düşünen insanlarda bazı ortak özellikler vardır. İşte bunlardan beşi:

“Bir insan kendi onayı olmadan rahat olamaz.”

– Mark Twain

Sevilmeye layık olmadığını hisseden insanlar, başkalarından kabul görmek için fazladan yol kat etmeleri gerektiği inancıyla yaşarlar. Aslında, kaynaklarının büyük bir kısmını bu hedefe ulaşmaya yatırma konusunda kendilerine baskı yaparlar. Bu, başkalarını memnun etmek için sürekli bir arzu şeklinde kendini gösterir. Onlar için sosyal pekiştirme son derece önemlidir. Birinin işini veya değerini tanıması, onlar için çabalarının buna değdiğinin bir göstergesidir. Öte yandan, gerçek bir eleştiri korkusu hissederler. Bunun nedeni, bu eleştirileri kişisel olarak alma eğiliminde olmalarıdır. Gerçekten de, içlerinde derinlerde var olan, aşırı derecede yoğun bir sosyal ret korkusudur.

Sevilmeye layık olmadığını hisseden insanları karakterize eden bir başka özellik de, düşündükleri, hissettikleri ve oldukları konusunda sürekli şüphe duymalarıdır. Yanlış olma korkuları yoğun olduğu kadar tekrarlayıcıdır. Fırsatları veya zorlukları, yanlış gidebilecekleri tuzaklar olarak görürler ve başkalarına gerçekte ne kadar az değerli olduklarını gösterirler. Bu nedenle risk içeren herhangi bir adım atmadan önce tereddüt ederler. Bu durumlarda, kişi fikirlerinin gerçekten çok değerli olmadığı fikrinden yola çıkar. Bu nedenle onları kendilerine saklamayı tercih ederler. Aslında, onları detaylandırmaktan kaçınırlar ve başkalarının görüşlerine tutunmayı tercih ederler. Bir takımda çalıştıklarında genellikle karar verme işini başkalarına bırakırlar. Aslında, orta-düşük zorluktaki görevler verildiğinde kendilerini çok daha rahat hissederler. / Başkalarını memnun etme motivasyonu son derece yüksektir.

Bu tür insanların bir şey istemesi çok zordur. Bu bazen son derece acil son dakika talepleri yapmak zorunda kaldıkları anlamına gelir. Doğal olarak, bu onlara yardım etmek isteyenler için çok az pay bırakır. Bu insanlar, başkalarından herhangi bir yardımı hak etmedikleri temelinde çalışırlar. Aynı zamanda, yardım taleplerinin bir zayıflık imajı yansıttığını düşünme eğilimindedirler. Ayrıca, bir talepte bulunurlarsa ve bu talepleri reddedilirse ortaya çıkabilecek çatışmadan korkarlar. Bu anlamda, başkalarının yaşamları üzerinde mümkün olan en az etkiye sahip olmaya çalışırlar. “Benden uzak dururlarsa saklanmam daha kolay olur ve zayıf yönlerimi görmezler” gibi düşünürler. / Şüphe onları felç eder

Sevilmeye layık olmadığını hisseden insanlar duygularını da saklarlar. Aslında, hissettiklerine çok az değer verirler, öyle ki çoğu zaman onu görmezden gelirler. Bu durumlarda, her zaman biraz bağlam dışı, yanlış yerde veya baş belası olduklarını hissetme eğilimleri vardır. Hissettiklerini ifade etmeleri çok zordur. Bunun nedeni, hissettiklerinin gerçekten önemli olmadığını düşünmeleridir. Ayrıca, duygularını artık içlerinde tutamayacaklarını fark ettikleri durumlarda da sıklıkla özür dilerler. Bu, özellikle öfke gibi iddia içeren duygularla ilgilidir. / Sormazlar ve kesinlikle talep etmezler

Bir şekilde çelişki gibi görünse de, sevilmeye layık olmadığını hisseden insanlar başkalarıyla güçlü duygusal bağlar kurarlar. Bununla birlikte, yabancılardan gelen saygısızlığı bile görmezden gelmeleri nadir değildir. Aslında, buna hırpalanmış duygusal bedenlerinde açılan bir yara olarak bakarlar. Aynı zamanda, kendilerine ilgi ve şefkat gösteren herkese aşırı değer verme eğilimindedirler. / Duygularını gizlerler

Aslında, sanki karşılarındaki kişi, onların sahip olmadığı şeye, yani kendilerine karşı sevgiye sahipmiş gibidir. Ne yazık ki, bu genellikle oldukları kişiyi daha iyi takdir etmelerine değil, simbiyotik bir ilişki kurma girişimine yol açar. Gerçekten de, diğer kişiyi idealleştirmeleri ve daha sonra onlara bağımlı hale gelmeleri son derece kolaydır. / Kendilerine ilgi gösterenlere aşırı değer verirler.

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

Son yıllarda adı sıklıkla duyulan kırık kalp sendromu, vücut tarafından yoğun strese karşı verilen bir yanıttır. Kalp krizine benzer bulgularla kendini belli eden bu hastalığı, 1990 yılında Hiraru Sato keşfederek Takotsubo Kardiyomiyopatisi olarak adlandırmıştır. 

Bu isimlendirme, sendromun geliştiği esnada kalbin sol bölümünün Japon balıkçılarının kullandığı ahtapot avlama kabına benzemesinden gelmektedir. Kırık kalp sendromu ayrıca stres kardiyomiyopatisi ve apikal balon sendromu olarak da adlandırılır. Hastalık tıpkı bir kalp krizi gibi gelişir ve hasta kendini kriz geçiriyormuş gibi hisseder. Bu esnada hastaya ait EKG ölçümleri ve kan değerlerine ilişkin parametreler de kalp krizi bulgularına benzer. Aşırı stres altındaki bireylerde görülme olasılığı daha yüksek olan bu hastalık kalp durmasına kadar gidebilen ciddi sonuçlar doğurabilir.

Bu sendromun ortaya çıktığı kişilerde ani başlayan bir göğüs ağrısı ortaya çıkar ve hasta adeta kalp krizi geçiriyormuş gibi görünür. Kırık kalp sendromunun gelişiminde kalbin sol bölgesindeki pompalama işlevinde geçici bir bozukluk ortaya çıkar. Kalbin geri kalan kısmı ise normal düzeninde veya daha kuvvetli şekilde kasılmaya devam eder. Gelişim mekanizması tam olarak bilinmese de, bu sendromun kalbin stres hormonlarının seviyelerindeki dalgalamalara verdiği tepkiye bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülür.

Kalp krizi ile kırık kalp sendromu sıklıkla karıştırılsa da aslında aralarında önemli farklar vardır. Kalp krizlerine genellikle kalpte bulunan arterlerin kısmen ya da tamamen tıkanması neden olur. Oluşan bu tıkanıklığın nedeni kan yağlarının yüksek olmasına bağlı olarak gelişen ateroskleroz veya damar içinde oluşan pıhtılar olabilir. Kırık kalp sendromunda ise damarlarda herhangi bir tıkanıklık durumu söz konusu değildir ancak kalp damarlarında kan akışı yavaşlar.

Kırık kalp sendromu belirtileri nelerdir?

Kırık kalp sendromunda belirtiler kalp krizi ile hemen hemen aynıdır. Bu nedenle hastaneye başvurulduğu andan kişiye ait tetkiklerin incelenmesine kadar geçen süreçte kırık kalp sendromu kalp krizi ile karıştırılabilir. Hastalığın en önemli iki belirtisi göğüs ağrısı ve nefes darlığıdır. Göğüste hafif veya şiddetli uzun süreli bir ağrı, kalp krizi veya kırık kalp sendromunun belirtisi olabilir. Bu nedenle ciddiye alınmalı ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Çok hızlı ya da düzensiz kalp atışları, kişiyi derinden etkileyen ve ağır stres oluşturan bir olayın ardından yaşanan nefes darlığı gibi durumlarda vakit kaybedilmeksizin hastaneye gidilmelidir. Bunların haricinde kırık kalp sendromunu işaret eden diğer belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

Duyguların fizyolojimiz ve özellikle kalbimiz üzerindeki etkisi, romantik edebiyatın sınırlarını aşıp bilim tarafından incelenecek bir konu haline gelmiştir. Dolayısıyla bugün kendimize bilimin bu konuda bize ne söyleyebileceğini soruyoruz.

Sembolik olarak kalp atışları hayatın ritmine karşılık geldiği için duyguların organı olarak anılır. Fizyolojik olarak ise bu durumdan uzaktır. Duygularımızın yönetiminin dolaşım sistemimiz üzerinde dolaylı da olsa etkisinin olduğu su götürmez bir gerçektir. Özellikle de yoğun bir şekilde, merkez organı olan “kalbin” üstünde etkileri hissedilir. Bireyin gerçekten stresle karşılaştığı yaşamı boyunca endişe verici derecede travmatik durumlar meydana gelebilir. Dolayısıyla yüksek derecede hayal kırıklığı ve acı veren tüm deneyimler, bireyin yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

“Yüzyıl önce, bilim adamı Karl Pearson mezarlıklardaki mezar taşlarını incelerken tuhaf bir keşifle karşılaştı: Eşler genellikle birbiri ardına vefat etmişti.”

– Anahad O’Connor, The New York Times

Kalp, batı kültüründe, sevginin yansıtıldığı ve beslendiği bir tür kristal yüzey olarak kabul edildiğinden, büyük bir öneme sahiptir. Ayrıca New York gazetesinde yayımlanan bir yazıda stres ve umutsuluğun sağlığı önemli ölçüde etkileyebileceği belirtilmiştir. Stresin en yüksek olduğu zamanlarda, vücudun geri kalanı ona eşlik etmeyeceği zaman (egzersiz yaptığımız zamanların aksine) kalbin acı çekmesine, nabzının ve gerginliğinin artmasına neden olduğunu açıklığa kavuşturur.

“Duygusal ağırlık, kalbin takotsubo adı verilen bir Japon kafesi şeklini almasına neden olur: Geniş bir taban ve dar bir boyun.”

– Anahad O’Connor, The New York Times

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

Hayatımızın bazı dönemlerinde üzüntünün sanki her şeyi kapladığını hissederiz. Bazen haftalar ve hatta aylar boyunca bu duyguyu ve elbette etkilerini yaşamak zorunda kalırız. Peki üzüntü neden bu kadar uzun süre devam eden bir duygudur?

Antoine de Saint-Exupery, üzüntünün bize yaşadığımızı hatırlattığı sürece bir etkileşim olmadığını, bir etkisinin bulunmadığını söylemiştir. Bu belki de doğrudur. Aslında çok az duygunun varoluşun anlamı konusunda bu denli belirgin bir örnek olduğu söylenebilir. Sadece bir hayal kırıklığından çok öte insanın kayıpları ile yüzleşmesi, pişmanlıkları ile başa çıkmak zorunda kalması ve bir daha hiçbir zaman geri gelmeyecek şeylerin bıraktığı izler, üzüntünün çok yoğun yaşanan bir duygu olmasına verebileceğimiz örnekler arasında yer alır.

Bunların yanında kesinlikle farkında olduğumuz bir şey daha vardır. Bu duyguyu kolayca söküp atmak, ondan kaçmak ya da beğenmediğimiz bir hediyeyi bir kenara atar gibi uzaklaşmak mümkün değildir. Üzüntü, şaşkınlık, neşe, sıkıntı, iğrenme ya da kızgınlıktan bile çok daha uzun süre etkisini sürdüren bir duygudur. 

Ortak inanışlarımız nedeniyle bu duyguyu zayıflıkla ilişkilendiririz. Belki de bundan ötürü böyle bir durumla son derece mantıksız şekillerde başa çıkmaya çabalarız. Bu bağlamda, duygular konusunda yapılan çalışmalarda öncü psikologlardan biri olan Paul Ekman’a göre, eğer bu tür psikofizyolojik durumları daha iyi anlasaydık psikolojik evrenimiz çok daha iyi olurdu.

Öncelikle, Ekman’ın Daniel Goleman ile birlikte yazdığı Knowing Our Emotions adlı kitapta açıkladığı gibi üzüntünün diğer duygulardan daha uzun süre etkisini sürdürmesinin özel bir nedeni bulunmaktadır. Çünkü üzüntü pek çok diğer duygunun bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkar. Yani bu hiçbir zaman tek başına görülmeyen bir duyguyla karşı karşıya olduğumuz anlamına gelir. Üzüntü tıpkı bir şişenin mantarı gibidir. Çıkardığımızda öfke, kızgınlık ve hatta korku gibi duyguların tamamı ortaya çıkar.

Bu gerçeği anlamak ve “üzüntünün nelerden oluştuğunu bilmek”, bu olumsuz duygunun üstesinden gelebilmek adına bize yardımcı olacaktır. Ancak bununla birlikte bu duygusal durumun neden daha kalıcı olduğunu açıklayan daha fazla faktör bulunduğunun da altını çizmek gerekir.

Bunların da ötesinde, gerçekleri nasıl gördüğümüze ek olarak bir de sorunlarla başa çıkma konusundaki yeteneklerimiz de önemli bir faktördür. Bazı insanlar zorluklarla mücadele konusunda daha dayanıklı ve güçlüdürler. Diğer bir kısım insanlar ise kendilerini son derece savunmasız hisseder ve bu olumsuz duyguyu çok daha uzun süre hissetmek durumunda kalırlar.

Aynı Noktada Dönüp Durma Tehlikesi: Düşünceler Üzüntüyü Beslediğinde

Leuven Üniversitesi tarafından duyguların daha iyi anlaşılması için derinlemesine bir çalışma yapılmıştır. Bu bağlamda, neşe, korku, utanç vb. psikofizyolojik gerçeklerin ortalama olarak ne kadar sürdüğü araştırılmıştır. Sonuçta mutluluğun aslında düşündüğümüz kadar da uzun süren bir duygu olmadığı açık bir biçimde ortaya konmuştur.

• Korku, şaşkınlık, sıkıntı ya da iğrenme gibi duygular çok kısa sürmüştür. Ancak yapılan tüm analizlerde her zaman etkisini en uzun süre devam ettiren bir duyguya rastlanmıştır: üzüntü.
• Araştırmacılar bu durumun neden kaynaklandığını anlamak istemişler, üzüntünün neden haftalar ve bazen aylarca hayatımızdan çıkmadığını merak etmişlerdir. Bu sorunun cevabı düşünce tarzımızda gizlidir.
• Sürekli olarak aynı noktaya gelme ve üzüntüyü tetikleyen uyarıcıları durmaksızın düşünme nedeniyle bu olumsuz duygudan sıyrılmak daha zor olmaktadır.

Bizi hayal kırıklığına uğratan, değer verdiğimiz bir şeyi kaybetmemize ya da acı çekmemize neden olan faktörleri düşünmeden duramamak sadece daha uzun süre üzülmemize neden olmaz, aynı zamanda duyduğumuz üzüntünün yoğunluğunu da artırır. Ayrıca bir gerçek daha vardır. Bazen bu duyguyu ortada özel bir sebep olmadan da hissederiz. Ancak bu tür durumlarda da düşüncelerimiz acı ve olumsuzluk derecesini yükselten bir kazan gibi kaynamaya devam eder.

Psikolog Valeria Sabater

Bir Şikayet Defteri Oluşturun

Üzerinde durduğumuz üç tür davranış şeklinin de – eleştirel davranma, şikayetçi olma, olumsuz döngüye girme – kendine göre bir senaryosu olmak zorundadır. Bu senaryolar başarısızlıkla sonuçlanan bir durum ya da bu üç davranış şeklinden birine yol açan başka herhangi bir neden olabilir.

Aslında bu bağlamda incelenebilecek durumların pek çoğunda senaryonun çözülmesi oldukça zordur. Çünkü bu tür davranışlar sergileyen insanlar, bunlara açıklama getirecek bir senaryo ya da neden bulamazlar. İşte bu yüzden sorunlu durumları değiştirme konusunda direnç gösterirler. Çünkü ya şikayet edemez ya da eleştiri yapamazlarsa ne olur? İşte bu nedenle, içinde bulundukları sorunları devam ettirmeyi ve böylece tutumlarını sürdürmeyi tercih ederler.

Eleştiri ve Öz Saygı

Gördüğümüz gibi eleştiri ve şikayet cesaret kırıcı, değersizleştiren ve olumsuz etkilere yol açan davranış biçimleridir. Bu nedenle, öz saygı kavramının tam zıttı bir etki yaratırlar. Buna ilave olarak bu tür tavırlar, kişinin çevresinden antipati ve olumsuz geri tepkiler almasına da neden olur. Çünkü kimse etrafında sürekli bir biçimde yapılmayanı, olmayanı, eksik olanı ya da hataları vurgulayan insanların bulunmasını istemez.

KAYNAK:
– Kalia, V., & Knauft, K. (2020). Emotion regulation strategies modulate the effect of adverse childhood experiences on perceived chronic stress with implications for cognitive flexibility. Plos one, 15(6), e0235412.

Bir ilişkinin yürümesi için aşktan daha fazlası gerekir. Birini sevmeniz, mutlu olacağınız ve günlük problemlerinizi daha kolay çözeceğiniz anlamına gelmez. Hatta bazı insanlar birbirini sevmesine rağmen ayrılabilir.

Biriyle ilişkinizi sürdürmeyi seçmek için birçok sebebiniz olabilir; tutku, tensel çekim, arkadaşlık, ortaklık ve kimyanızın tutması gibi. Ancak yine de aranızda kapanmayan bir boşluk, bitmeyen bir dert kaynağı varmış gibi gelir. Hayattaki planlarınızın farklı olması hayalinizdeki mükemmel ilişkinin önünde engel oluşturabilir. Belki sizin için işiniz her şeyinizdir. Gelecekteki tüm planlarınızı kariyerinizin etrafına kurmuşsunuzdur. Partnerinizin odağı ise çocuk yapmaktır. Bu durumda profesyonel tutkunuza sizin kadar heyecan duymaz.

Seni seviyorum ama seni anlamıyorum. Birini anlamak demek kendinizi onun yerine koyabilmek ve kendinizin dışındaki gerçekliği de algılayabilmek demektir. Bu temel ve gerekli bir şey olsa da romantik partneriniz söz konusu olduğunda son derece zor gelir. Bazen aşk nasıl anlayacağını bilmez, hatta anlamak bile istemez.

Bana değer vermiyorsun. Çiftlerin ayrılma sebepleri arasında en yaygın olanlardan biri de taraflardan birinin yeteri kadar değer görmediğini hissetmesidir. Bu durumda ilişki artık somut bir şekilde kötü gitmeye başlar. Eğer uzun süredir biriyle beraberseniz karşınızdakini cepte görebilirsiniz. Eylemlerini, çabalarını, küçük jestlerini, değerli özelliklerini, her şeyini… Elbette partneriniz sizi devamlı övme ihtiyacı hissetmemeli ama onaylanmak ve takdir görmek sağlıklı bir ilişkide çok önemli konulardır.

Hatta aileler konusunda özellikle ebeveynler önemli bir dış faktör olabiliyor. Bazen ebeveyn-çocuk ilişkisi öyle güçlü olur ki partnerinizle olan ilişkinizin arasına girebilir. Buna ek olarak, profesyonel ve sosyal hayatınızda da ilişkinizi etkileyen bir sürü engel karşınıza çıkabilir. İhanet, baştan çıkarılma ya da kıskançlık yaratan konular çiftlerin aklına şüphe düşürebilir. Bazen kendinizi içinde bulduğunuz durumlar partnerinizin gerçek yüzünü görmenize vesile olabilir. Bir hastalık, hukuki bir mevzu gibi… Partnerinizin bu tarz güçlükler karşısında nasıl davrandığını görmek ona olan bakışınızı değiştirebilir.Sonuç olarak, bazen birbirini seven iki insan neden ayrılır sorusuna bir cevap bulmak zordur. Ancak, bu yazımızdan da anlayabileceğiniz üzere aşk bir ilişkiyi sürdürmeye tek başına yetmez.

Sevgiye hasret olan insanlar genellikle çocukluk çağında sevgiden yoksun kalırlar. Bu durum telafi edilmezse, çok sayıda kalp kırıklığına neden olabilir. 

Bu insanlar genellikle bu iki kavramı diğer insanlardan gelen sevgi ve kabul ile karıştırırlar. Tabii ki, dış dünyadan sevgi ve kabul görmenin yanlış bir yanı yok; ancak sevgiye hasret insanlar söz konusu olduğunda durum daha sıkıntılıdır. Bunun nedeni, sevgiden yoksun oldukları gerçeğini telafi etmek adına diğer insanlar aracılığıyla sevgiye ulaşma çabalarıdır.

Sevgiye özlem duyan kimi insanlar şefkat konusuna aşırı anlam yükler. Başka hiçbir şeyin önemli olmadığını düşünebilirler. Bu nedenle, birisi onlara şefkat gösterdiğinde içlerinde bir tür ateş yanar. Şefkati doğal bir şekilde karşılamakta ve özgür bırakmakta zorluk yaşarlar. Şefkat görmenin salt düşünce hali bile endişelenmelerine neden olur. Bu konuda hem heyecan duyar hem de dehşete düşerler ve genellikle bu konu bir takıntı geliştirirler.

Sevgiye hasret olan insanlar arasında, onlara ilgi gösteren insanlara karşı sahiplenici ve kontrolcü bir tavır sargılamak yaygındır. Tam olarak diğer kişinin hayatını kontrol etmeye çalışmazlar ancak bunu, sadece kendi acılarından kaçabilmek istemelerinden ötürü yaparlar. Bu insan, eğer karşısındakini gözü önünde tutarsa onu asla kaybetmeyeceği gibi kasıtsız bir inanca sahip olma eğilimi gösterir. Terk edilme ve ihanet korkusu (duygusal yaralarının bir ürünü) onu kontrole aç bir hale getirir. Bununla birlikte, bu genellikle aranın açılmasına ya da ayrılıklara yol açar.

Zamanında gerçek sevgiyi tatmamış insanlar, daha sonraları ona inanmakta zorlanırlar. Bu nedenle, sürekli olarak sevginin gösterilmesini talep ederler. Partnerleri ya da duygusal bir bağ kurdukları her kimse onun karşısında oldukça talepkar olabilirler. Örneğin, “orada olman gerekiyordu, ama sen yoktun” veya “özel bir şey yapmanı umuyordum, ama yapmadın” gibi cümleler kurabilirler. Sevgiyi mutlak ve koşulsuz bir şey olarak görürler. Ancak bir anne bile size bunu veremez.

Sevgiye hasret olan insanlar oldukça talepkar bireylerdir; ancak, aynı zamanda birçok şeyi de görmezden gelirler. Onlara göre, her şey sevdikleri kişiyi kaybetmekten daha iyidir. Sonuç olarak, genellikle kendi ihtiyaçlarını ve refahlarını ihmal ederler. Diğer kişinin kendilerinden uzaklaştığını düşünüyorlarsa, onu kaybetmemek için hemen hemen her şeyi yaparlar. Kendilerini değersiz hissederler ve diğer kişinin sevgisinin onların hayatına anlam kattığına inanırlar. Bu, zorunda kaldıklarında istismara bile katlanabilecekleri anlamına geliyor.

Bu insanlar aynı zamanda sevgiyi olması gerekenden çok daha dramatik ve acı verici bir şey haline getirirler. Birisi onları sevdiğinde o kadar müteşekkir hissederler ki karşı tarafı memnun etmek için her türlü fedakarlıkta bulunurlar.  Sevgi, zaman zaman fedakarlık yapmak anlamına gelir, bunu inkar etmiyoruz. Ancak bu insanlar bunu aşırılara taşırlar. Hak ve ayrıcalıklara sahip tek kişi karşı tarafmış gibi davranırlar, sanki fedakarlıkta bulunması gereken tek kişi de onlarmış gibi.

Ne kadar çaba gösterseler de, sevgiye aç olan insanlar başkalarına güvenemezler. Sürekli olarak şüphe duyar ve bu nedenle de ilişkinin bağlarını yavaş yavaş zayıflatırlar. Her zaman terk edilmeyi ya da incinmeyi beklerler, bu nedenle gördükleri tek şey budur. Güvensizlikleri o kadar yoğun bir hal alır ki, iyiyle kötüyü birbirinden ayırt etmekte zorluk çekerler. Her şeyde art niyet, saklı çıkar ve komplo arayışına girerler. Bunların hepsi, zarar görmek konusunda duydukları büyük korkunun bir parçasıdır.

İstismar, her haliyle kabul edilemez bir şeydir. Ne yazık ki, sevgi eksikliği, genellikle insanları duygusal bir bağ kurdukları insanlardan bu tür davranışları kabul edecekleri bir döngünün içine iter. Bir anlaşmazlık ya da çatışma ile istismarcı bir durum arasındaki farkı göremezler. En ufak şey hakkında sinirlenebilir ancak aynı zamanda fiziksel ve zihinsel saldırıları kabul edebilirler.

Uykudan korkma hastalığı yani hipnofobi, somniphobia veya oneirophobia anormal olarak uyumaktan korkmaktır. Hipnoz korkusu ile karıştırılmamalıdır. 

Düzgün dinlenemeyen kişiler, hem zihinsel hem fiziksel olarak düşük yaşam kalitesine sahip olurlar ve iyilik halleri giderek kötüleşir. İnsanlar birçok farklı nedenden dolayı uyumaktan ve uykuya dalmaktan korkabilir. Bazıları uyanamayacaklarından bazıları ise uyurken kötü şeylerin olabileceğinden korkabilir. Korku nedeniyle uyuyamayanlar yeterli uyku almadıkları için başta depresyon olmak üzere birçok sağlık sorununa sahip olabilir. Uyku sırasında vücut dinlenir, güç ve enerji depoları yenilenir. Vücudun normal çalışmasını sağlamak için hormonların gelişmesini sağlar. Uyku, yemek yemek ve nefes almak gibi doğal bir davranıştır. Uykudan korkma hastalığı olan bireyler uykunun bu faydalarından yararlanamaz. 

Yavaş yavaş hayata, insanlara, olaylara olan ilgisini kaybederek öfke ve saldırganlık davranışları göstermeye başlar. Uykudan korktukları için yeterli uyuyamayan bireyler halüsinasyonlar görmeye başlar. Aynı zamanda panik ataklar, görme ve işitme sorunları ortaya çıkmaya başlar diğer yandan solunum, kardiovasküler ve sinir sistemlerinde kademeli olarak sorunlar baş gösterir. Aşırı şiddetli olarak geçirilen hipnofobi yani uykudan korkma hastalığı ölümcül olabilir. 

Uykudan korkma hastalığının nedenleri nelerdir? 

Genel olarak nedeni bilinmemekle birlikte tekrarlanan kabusların neden olabileceği düşünülmektedir. Altta yatan bir depresif bozukluktan ya da anksiyeteden kaynaklı da olabilir. Travmatik bir geçmişe bağlı olarak ortaya çıkabileceği söylenir. Örneğin bir trafik kazası, ev yangını ya da doğal afet sonrası oluşabilir. Hastalar uykudayken travmatik bir olay yaşamış olabilir. Örneğin, sigara içerken uyuyakalan bir hasta, yangın ile uyanmış olabilir. 

Unutmayın ki, uykudan korkma hastalığı (hipnofobi) çok ciddi sağlık sorunlara yol açabilir. 

Eğer siz de uykudan korkma hastalığı belirtilerine sahipseniz, en yakın sağlık kuruluşuna giderek yardım alabilirsiniz.

Pek çok farklı sebepten ortaya çıkabilen cinsel isteksizlik, kişinin en az 6 ay süreyle hiç cinsel düşüncesinin olmaması olarak tanımlanabilir. 

Cinsel isteksizlik türleri nelerdir?

Cinsel isteksizlik 3 başlık altında incelenir:

• Primer Cinsel İsteksizlik: Ergenlik döneminde başlayan primer cinsel isteksizlikte kişi, hiçbir cinsel aktiviteye ilgi duymaz ya da bu durumu arzulamaz.
• Sekonder Cinsel İsteksizlik: Kişinin önceden cinsel açıdan aktif olmasına rağmen, sonradan cinsel isteğinin azalması ya da kaybolması olarak açıklanır. Sonradan gelişen bu durum çoğunlukla yaşanan olumsuzlukların ardından görülür.
• Durumsal Cinsel İsteksizlik: Zaman zaman kişide cinsel isteğin kaybolmasıdır. Çoğunlukla yorucu ve stresli günler, maddi kaygılar, duygu durumda ani gelişen değişimler bu duruma yol açar.

Fiziksel ve psikolojik nedenlere bağlı olarak görülen cinsel isteksizlik, bazı durumlarda sosyal değişimlerden de kaynaklanabilir. Örneğin, yeni bir işe başlamak, işten çıkarılmak ya da terfi etmek, doğum, aile yakınlarından birinin vefat etmesi gibi ani değişimler her iki cins için de cinsel isteksizliğe neden olabilir. Ancak bu durumlar genellikle geçicidir. Cinsel isteksizlik fiziksel ve psikolojik sebeplerden dolayı görüldüğünde genellikle bu durum çok daha uzun sürelidir.

Pek çok toplumda ve inanışta dürüstlük ahlaki açıdan en önemli erdem olarak kabul edilmektedir. Genel kabul edilen görüş yalan söylemenin sadakatsizliği beraberinde getirdiği ve ilişkilere zarar verdiğidir. 

Patolojik yalan, yalan söyleme alışkanlığıdır. Psikiyatride mitomani olarak tanımlanır. Hastalığa sahip kişilere mitoman denir. Mitomani yunanca muthos (efsane) ve latince mania (delilik) kelimelerinin birleştirilmesinden meydana gelmiştir. Psikiyatride pseudologia fantastica olarak da adlandırılmaktadır. Mitomani hastaları yeteri kadar araştırılmamış ve anlaşılmamıştır. Mitomani hastalığı ilk kez 1891 yılında Alman doktor Anton Delbrueck tarafından tanımlanmıştır. O zamandan beri üzerinde çok fazla çalışma yapılmış bir konu değildir. 

• Mitomani hastaları çok üstün sözel yeteneğe sahiptir.
• Mitomani hastaları stresli durumlardan kaçmak için yalanı kullanabilirler. Mitomanlar kendi gerçekliklerinden kopmuş insanlardır. Yüksek kaygılı durumlarda daha fazla yalan söylerler. 
• Hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik ve intihal suçlarını işleyenler arasında mitomanlar tespit edilmiştir. Özellikle telefon dolandırıcılarının bu gurupta olduğu düşünülmektedir. 
• Kendilerini olduğu gibi kabul edemeyen, kendine güvensiz insanlardır.
• Yalanlarını geçmişte yaşadıkları anılar gibi anlatabilirler.
• Mitoman gerçeği de söyleyebilir ancak öyle bir süsler öyle bir büyütür ki inanamazsınız.
• Zamanla aile ilişkileri bozulur.
• Sosyal yalnızlaşma onların kendilerini keşfedilmemiş yetenek olarak görmelerine neden olur.
• Mitomani hastaları yalan söylemeyeceklerine söz verirler ancak sözlerini tutamazlar.
• Bazen yalan makinasında yakalanamayabilirler. Çünkü diğer insanların yalan makinasında verdikleri fiziksel tepkileri vermezler.

Grup içi önyargı, gruplar arasındaki çatışmanın bir ürünü olarak kabul edilir. Bu, gruplar arasındaki farklı çıkarlardan veya uyumsuz hedeflere sahip olmaktan kaynaklanır. İki grup aynı hedeflere sahip olabilir, ancak biri hedefe ulaştığında bu diğer grubun ulaşamayacağı anlamına gelir. Futbol bu kavrama mükemmel bir örnektir. Futbol taraftarları takımlarıyla özdeşleşir, bu nedenle kendi takımlarının taraftarlarını içeren ancak diğer takımların taraftarlarını dışarıda tutan bir kategori oluştururlar. Öte yandan, bir futbol liginde amaç şampiyonluğu kazanmaktır. Ancak şampiyonluğu sadece bir takım kazanabilir. Bu nedenle, rakip takımlar, sizin taraftarı olduğunuz takıma kıyasla kazanmak için daha fazla fırsatları olduğunu düşündüğünüz için bir tehdit oluşturuyorlarsa, diğer takımların taraftarlarıyla bir çatışma yaşarsınız.

Çatışma az ya da çok şiddetli olabilir. Bu, grubunuzla olan katılımınıza ve diğer faktörlere bağlıdır. Grup içi önyargı ile ilgili olarak tutumlarımız, algılarımız, tercihlerimiz ve hatta davranışlarımız değişecektir. Örneğin, diğer takımların taraftarı olan insanları daha az arkadaş canlısı olarak göreceğiz. Bu da bizim onlara kötü davranmamıza, takımımızın taraftarlarına ise daha iyi davranmamıza neden olur.

Etrafta tonlarca insan olsa bile yardım alma ihtimalinizin neden düşük olduğunu öğrenmek için bu yazıyı okuyun. Bunun sebebi, Genovese Sendromu adlı bir şey.

Genovese sendromu ile ilgili gerçekler

Polis raporuna göre, olaylar şu şekilde gerçekleşti; Kitty Genovese uzun bir iş gününden sonra evine gidiyordu. Arabasını yaşadığı apartmana yakın bir yere park etti. Arabasından çıktığında, bir adam ona doğru koştu ve onu iki kere sırtından bıçakladı.

Kitty Genovese’in yardım çığlıkları gecenin ıssızlığında kayboldu. Yakınlarda olan kimse ona yardım etmek için herhangi bir şey yapmadı. Birkaç dakika sonra, Kitty’nin saldırganı olay yerinden kaçtı ve Kitty’yi yaralı bir biçimde orada bıraktı.

Birkaç dakika daha geçtikten sonra, saldırgan olay yerine geri döndü ve Kitty’yi yaşadığı apartmanın girişinde yerde yatarken buldu. Sonrasında, saldırgan neredeyse yarım saat boyunca Kitty’yi bıçaklamaya devam etti.

Saldırı sonunda sona erdikten birkaç dakika sonra, bir tanık polisi aradı. İlk yardım görevlileri olay yerine ulaştığında, Kitty Genovese’in hayatının kurtulması için artık çok geçti. Kitty, hastaneye giderken ambulansta öldü.

Genovese Vakası, Sosyal Psikolojide Bir Dönüm Noktası

Genovese Vakası

Genovese vakası , Catherine Susan Genovese’nin öldürülmesiyle ilgilidir. Bu olay 13 Mart 1964’te New York’ta yaşandı. Catherine, eşiyle birlikte Queens, New York’ta bir apartman dairesinde yaşayan 29 yaşında bir kadındı. Aynı bölgede bir barda yönetici olarak çalışıyordu.

O akşam Kitty (takma adı) her zamanki gibi gece yarısından sonra işten ayrıldı. Daha sonra evine gitti ve yaşadığı binadan 30 metre uzağa park etti. Dairesine doğru yürürken bir adam onu üç yerinden bıçakladı. Saldırı sırasında kaçmaya çalıştı ve çığlık atmaya başladı.

Birkaç komşusu onun yardım çığlığını duydu. Hatta bazıları pencerelerinden dışarı bile baktılar. Saldırının ardından saldırgan bir otomobille kaçtı. Bazı komşuların polisi arayıp aramadığı bilinmiyor, ama kesinlikle olay yerine gelmediler. Belki de  gerçekten  kimse onları aramadı.

Makale, gerçeklerin kabaca bir anlatımını yaptı. Tanıkların tepkisine veya tepkisizliğine odaklandı. Yardım isteyen ağır yaralı bir kadından ve onun çığlıklarını duymazdan gelen birçok insandan bahsediyordu. Aslında makale, bir kişinin çığlıkları duymamak için televizyonunun sesini açtığını belirtti.