İÇİNDEKİLER

Bebeklerde Zeka Gelişimi İçin Oyun Şart

0-2 yaş arasında bebeğe kesinlikle televizyon seyrettirilmemelidir. Televizyonun uyarımı son derece pasiftir ve bebeğin zekasını negatif etkiler.

Bebeklerde 0-2 yaş arası dönem, her açıdan olduğu gibi zekâ gelişimi açısından da oldukça önem taşıyor. Bu dönemde oynanan oyunlar, bebeğin kendi bedensel duyumlarının araştırılması şeklinde çok küçük bir alanda başlıyor, yakın çevresi içinde ve daha sonra da büyük sosyal ortamlarda gerçekleşiyor. Anne ve babaların bu dönemi en verimli şekilde geçirmelerini sağlayarak, bebeğin zekâ gelişimine katkıda bulunmaları gerekiyor.Bebeklerin yaşamın başlangıcında görülen ilk sosyal davranışları, annelerine olan bağlılığıdır. Bebeklerin sosyal becerileri kısıtlıdır bu sebeple en etkin kullandıkları iletişim yöntemi ağlamaktır. Bebekler her ağladığında ciddiye alıp cevap vermek gerekir. İlk aylarda bebeklerin ağlaması ciddi duygusal anlamlar içermez. Bebekler bu dönemde fiziksel ihtiyaçları olduğu için ağlarlar. Önemli olan anne ve babaların tutarlı ve doyurucu şekilde bebeklerin ihtiyacını gidermesidir. İhtiyaçları karşılanan bebekler, çevreleri ile güvenli şekilde bağ kurmaya zemin hazırlar. Bebekler için; korku, öfke, heyecan belirtileriyle, beslenme dışındaki her şey oyundur. Oyun, düşüncenin ilkel bir işlevidir. Bu dönemde oynanan oyun, çevreyi denetlemek ya da sadece haz duymak için yapılan bir davranıştır. 0-2 yaş arasında bebeğe kesinlikle televizyon seyrettirilmemelidir. Televizyonun uyarımı son derece pasiftir ve bebeğin zekasını negatif etkiler.

Hareket yetenekleri arttıkça kontrolleri de artar

İlk 2-3 aylık bebeğin oyun faaliyeti; ses gelen yöne doğru bakmak, yakınındaki objeleri yakalamak, hoşnut olduğu durumlara tepki vermektir. Bebeklerin hareket yetenekleri arttıkça kontrolleri de artar. Tanıdık durumlara tepki vermeye başlar; gülümseme, cıvıldama ve coşkulu hareketlerle yemek, banyo ve bakım gibi günlük aktivitelere katılım gösterir. Çevresindeki oyuncak ve objeleri çekerek ve çarparak, onları keşfetmeye çalışan bebeğin, başlangıçtaki oyunları bireysel ve kendiliğinden gerçekleşir. Genelde görüş alanında olan objeleri tutmak, dokunmak ve ağzına götürmek ister. Bebekler kemik ve kasların gelişimini sağlayan hareketli oyunlarla biriken enerjisini boşaltır. Aynı zaman da oyun sayesinde sosyal ilişkiler kurabilir, kendini tanıyabilir, gücünün sınırlarını belirler, duyuları gelişir ve becerileri artar.

Anne ve babalar bebekleri ile mutlaka konuşmalı

İlk 4 ayda bebekler beşiğine asılan bir oyuncağın bazen sallanıp, bazen hareketsiz durduğunu fark edebilir. Oyunlarında keşfetmek ön plandadır. Bebekler hoşuna giden ve çevrelerinden tepki aldıkları hareketleri tekrarlar. Anne ve babalar bebekleri ile mutlaka konuşmalıdır. Bebek ile konuşulduğunda konuşana bakıp bakmadığını ve gülümseyip gülümsemediğini izlemek gerekir. Bu yöntem en basit iletişim yöntemi olarak kabul edilir. Bebekler için vücutları da oyuncak niteliğindedir; parmaklarını, ayaklarını inceler ve oynar. Bebeklerin el ve ayaklarına, sıkmadan renkli yün veya bez takarak uzun uzun izlemesi sağlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki, bebeklerin kendi yaşamları ile iletişimine zemin hazırlayacak kişiler anne ve babalarıdır. Gerekli sosyal, duygusal, fiziksel ve bilişsel gelişimini destekleyecek ortam ve durumlar yaratılmalı ve desteklenmelidir.

Görsel ve işitsel nesneler ön planda

Bebekler 4. ve 8. aylar arası neden sonuç ilişkilerini ayırt etme becerilerine sahiptir. Hareketlerinin yarattığı sonuçları görmek isterler. Örneğin; ses çıkaran bir nesneye dokunduğunda ondan tekrar ses duymak için isteyerek o nesneye dokunurlar. Daha çok görsele ve işitsele dayalı nesneleri tercih ederler. Nesnelerle büyük bir dikkatle uğraşırlar. Bedensel gelişime paralel olarak 8-12. aylarda hareketlerinde de artış ve farklılaşma gözlenir. Neden-sonuçları daha iyi ayırt etmeye başlarlar. Hedeflediği sonuçla arasına engel girerse bu engeli ortadan kaldırırlar. Örneğin; oyuncak saklandığında onu ararlar (örtünün altına saklanan oyuncağı örtüyü kaldırarak bulur). Ayakta durma, yürüme, tırmanma gibi hareketleri başarır. Bu hareketler mükemmel olana kadar oyun niteliğindedir ve bebek tarafından sürekli tekrarlanır. Oyun, bebekler ve çocuklar için oldukça eğlenceli olmanın yanında onlara belli bazı becerileri öğretmesi nedeniyle ciddi fonksiyonel bir faaliyettir. Oyun, çocuğa hiç kimsenin öğretemeyeceği konuları, kendi deneyimleriyle öğrenme ortamı yaratır. Bu nedenle oyunlar her zaman çocuğun yaşına ve yapısına uygun olmalıdır. Oyun çocuğa kendini tanımayı öğretir.

Oyun, çocuğu meşgul edecek bir araç olmamalı

Anne ve babaların içinde olduğu oyunlarda, bazen pasif izleyici olarak, bazen de aktif katılımcı olarak ebeveynlerin önemli rolleri vardır. Özellikle çocuğu meşgul etmesi ve annenin işlerini yapabilmesini sağlayacak bir araç olarak görülmemelidir. Oyun, çocuğun yaratma alanıdır. Oyun gerçek dünya ile hayal dünyası arasında köprüdür. Oyuncaklar gelişim basamaklarına uygun olarak çocuğun hareketlerine düzen getirir. Bebeklerin hayal gücünü ve yaratıcılığını, yeteneklerini geliştirir. Bebek doğumdan itibaren; ses, şekil ve renklere karşı oldukça hassastır. İlk oyuncakları öncelikle görme, dokunma ve işitme duyularına yönelik oyuncaklar olmalıdır. Bunlar renkli çıngıraklar, birbirinden ayrı ses çıkaran yumuşak oyuncaklar, avuç ile kavradığı göz önüne alınarak avucuna sığacak büyüklükte parçaları olan oyuncaklar şeklinde seçilmelidir.

Bebekler taklit yoluyla öğrenir

Anne ve baba, bebeklerinin çıkardığı “ba”, “da”, “ka” gibi sesleri tekrar ederek keyifli bir oyun yaratabilir. Bebeklere ninni, şarkı söylendiğinde konuşma ritmini daha rahat anlarlar. Şarkılı, ritimli oyunlara katılmış olan bebekler daha rahat ve çabuk konuşur. Bu oyun için “fış fış kayıkçı” iyi bir örnektir. Bebekle oynarken bir oyuncak saklanmalı, yeniden ortaya çıkarmadan önce, bebeğin bir arayış içinde oyuncağın ortaya çıkmasını bekleyip beklemediğinin gözlemlenmesi gerekir. Yüzün kapatılıp açıldığı “ce ee” denilen oyun da oynanmalıdır. Oyuncaklarını karşılıklı alıp-verme, atıp-tutma, çekme- bırakma şeklinde fiziksel yapısına yönelik oyunlar tercih edilmelidir. Bu oyunlar oynandığında bebekle konuşarak, iletişim kurmaya özen gösterilmelidir. Bebeğin her türlü hareketine, jest ve mimiklerine karşılık verilmeli, ilk iletişim yolunun gülmek olmasına dikkat edilmelidir. Komik konuşularak, komiklikler yaparak bebek güldürülmeli, anne ve baba da ona eşlik etmelidir. Çünkü bebekler bu dönem de taklit yoluyla öğrenirler.

“Fış fış kayıkçı” ya da “araba, kamyon, taksi, jip, biiip”

Bebekler öngörmeyi sever, bundan dolayı da sevdikleri oyunları yeniden oynamak isterler. Şarkılar eşliğinde oynanan oyunlar, mesela “ tel sarar”, “fış fış kayıkçı” ya da “araba, kamyon, taksi, jip, biiip” diye yüzüyle oynanan, avuç içiyle oynanan “buraya bir tavşan konmuş…” gibi oyunların sık sık tekrarını isterler. Bu dönemlerde peluş oyuncaklar da önemli bir fonksiyona sahiptir. Eğer bebeğin çok sevdiği bir oyuncak varsa, onun sürekli yanında bulunmasını isteyerek, tutmaya çalışır ve her yere götürme eğilimi gösterir. Eğer daha fazla peluş oyuncak alınacaksa; yumuşak, dikişlerinin sağlam ve makinede yıkanabilir olmasına dikkat edilmelidir. Bu dönemde ilgi çekici diğer oyuncaklar, lego parçalarından kuleler, üç boyutlu görsel kitaplar ve büyük bebeklerdir. Bu evrede çocukların oyun oynama alışkanlığı değişim gösterir. Gelişimi ile birlikte kas yapısı da güçleneceğinden, bebek 2-5 dakika kendi kendine oynayabilir düzeye gelir.

Bebeği bağımsızlaştırın

Oyun bebek için hayatı tanıması ve kimlik duygusunun gelişmesi için yardımcı olur. 9-12 ay arasında çocukların fiziksel yeterlilikleri artmaya başlar. Bedensel aktivitelere daha çok önem verirler. Daha çok hareket ederler. Anlama, kavrama ve iletişim becerilerinde büyük ilerlemeler görülür. Bu dönemde oyun oynarken, ona yakın bir mesafeden sevdiği oyuncak uzatılmalı ve yanınıza gelerek almasını söylemeniz gerekir. Bedenini aktif kullanacağı oyunlar oynanmalı, anne ve baba dışında iki üç sözcük kullanıp kullanmadığı gözlemlenmelidir. Yeni ve değişik kelimeler kullanarak bebekle konuşmalı, yeni kelimelerin olduğu ninni ve şarkılar söylenmelidir. Bebeği kendi kontrolünüzde yavaş yavaş bağımsızlaştırın. Hayal gücünü, yaratıcılığını ve kavramsal düşüncelerini geliştirecek kısa hikâyeler okumaya başlayın.Bebekler oyun oynadıkça duyuları keskinleşir, yetenekleri gelişir, becerisi artar. Çünkü oyun, bebeklerin en doğal öğrenme ortamıdır. Duyduklarını, gördüklerini test ettiği, öğrendiklerini pekiştirdiği bir faaliyettir. Özetle oyun oynayan çocuk, kendi küçük dünyası içindedir.

CENTRAL HOSPITAL

Araba kemerleri yetişkinler için tasarlanmış olduğundan, çocuklar için uygun değildir. Bu nedenle çocuklar 12 yaşına kadar veya boyu 150 cm oluncaya kadar arabada, oturakta oturmalıdır. Koltuğun, çocuğun yaşına uygun seçiminin yanısıra, arabaya doğru monte edilmeside çok önemlidir. Eğer, oto çocuk koltuğu arabaya doğru monte edilmez veya kemer doğru bağlanmaz ise, herhangi bir kaza durumunda yaralanma tehlikesi daha da artar. Not: Bu yazı dizisi, Kazaları Önleme Kurumu, bfu/bpa/upi tarafından, Türkçe olarak başlatılan Çocuk Postası isimli kampanyanın bir parçası olarak hazırlandı.

Türkiye’de her 25 saniyede bir meydana gelen trafik kazalarında, en çok yaşamını yitirenlerin arasında bebek ve çocuklar yer alıyor. Son 10 yılda meydana gelen trafik kazalarında 3 bin 233 çocuk hayatını kaybederken 275 binden fazla çocuk ise yaralandı.

Anne-babalar ve çocuklara bakan kişiler, çocukların güvenliği için çok şey yapabilirler; Örneğin çocuk küçükken uygun bir bebek-çocuk araba koltuğu kullanmak çocuğun büyüme döneminde iyi ona iyi bir izlenim bırakabilir. Ayrıca anne-babalar ve çocuğa bakan kişiler, çocuklara tehlikeleri gösterip, trafikte nasıl hareket edilmesi gerektiğini uygulamalı olarak öğreterek, çocukları özenli ve dikkatli bir biçimde trafiğe alıştırabilirler.

2 yaşından itibaren trafiğe adım adım alıştırılmalı, trafikte nasıl davranması gerektiği gösterilmelidir. Çocuklar, yolda açık renkli, ışık yansıtan materyalden yapılmış parlak elbiseler giymelidir. Karanlıkda, sisli ve yağmurlu havalarda buna özellikle dikkat edilmelidir. Çocuklar, bisiklet vb. her türlü tekerlekli araçları kullanırken, gidilecek mesafe kısa bile olsa her zaman kask takmalıdır. Çocuklar, bisiklet, paten, scooter vb. araçları trafikten uzak, sakin yerlerde sürerek, örneğin evinizin avlusunda veya okulun bahçesinde- alıştırma yapıp kendilerini geliştirebilirler.

Çocuklar hareketli bir ortamda doğup, büyüyorlar ve küçük yaştan itibaren trafiğin bir parçası oluyorlar. Bebekken arabada ailesi ile birlikte yolculuk yapan çocuklar yaşları ilerledikçe, yaya olarak, ya da bisiklet türü araçlar kullanarak trafiğe katılıyorlar.

Çocukların küçük yaşta tek başına trafikte bulunmasına izin verilmemelidir. Çocuk öğrendiğini doğru olarak uygulayana ve trafiğe alışana kadar kendilerine eşlik edilmelidir. Çocuklar bedensel ve zihinsel olarak sürekli bir gelişim içerisindedirler. Algılama duyguları henüz tam olarak gelişmediği için, taşıtların hızını ve mesafesini doğru olarak tahmin edemezler ve dikkatleri çabuk dağılır. Buna ilaveten, çocuk trafikten uzak, sakin yerlerde bisiklet sürmeye tam hakim değilse, caddede bisiklet sürmesine kesinlikle izin verilmemelidir.

Dahası, araştırmalara göre çocuklar kazma ve ekme gibi aktiviteler sırasında toprakla ile temas etmek çocukların daha iyi ruh haline sahip olmalarını, daha iyi öğrenme deneyimlerine edinlerini ve kaygı seviyelerinin azalmasını sağlamaktadır. En önemlisi de, bir çocuğun kendine yettirdiği mükemmel bir sebze veya meyveyi yemesi onların kendilerine olan saygısını ve güvenini geliştirir. Hilal Asena Cangül

Bu elektronik çağda, çocuklar anlamlı bir aile bağı kurmak için zamana ihtiyaç duyar. Bahçe de birlikte geçirilen zaman aile bağlarını güçlendirirken, aynı zamanda çocukların ekip olarak çalışma ve iletişim becerilerinin gelişmesini de sağlar. Bahçeye neler dikileceğine karar vermek, tohumları ekmek ve onları büyütmek çocuklara bir amaç ve sorumluluk duygusu kazandırır. Bitkilerin yeteri kadar gübre, su ve güneş alıp almadığını gözlemlemeleri onların dikkati artırır. Gübre yapmak için yiyecek artıklarının biriktirilerek kullanılması ya da yağmur suyunun toplanarak kullanılması çocuklara gezegenimize saygı duymayı öğretir.

Ayrıca bahçeciliğin kendisi de sağlıklı bir vücudu destekler. Bazı modern ebeveynler çocuklarının hijyenik ortamlarda büyümesini istese de çocuklar ellerini ve ayaklarını kirletmeye bayılırlar. ‘Hijyen hipotezi’ teorisi de çocukların bu isteğinin aslında ne kadar da yerinde olduğunu göstererek çocukluk çağında mikroplara maruz kalmamanın aslında bağışıklık sisteminin gelişimini destekleyerek astım ve alerjiler gibi hastalıklara karşı duyarlılığını artırdığı savunur. Bu nedenle bahçecilik sırasında kirlenmek aslında çocuğun bağışıklığını ve genel sağlığını güçlendirebilir.

Artık çok fazla dışarıya çıkmayan günümüz çocukları bahçecilik yaparken biraz daha fazla fiziksel aktivite yapıp ve güneş ışığından yararlanabilirler. Toprağı kazmak, bir sulama kabı taşımak veya bir el arabasını itmek gibi aktiviteler, çocukların kaba motor becerilerini geliştirir. Ayrıca, “ağır iş” olarak bilinen bu aktivitelerin çocukların sakin ve odaklı kalmasına yardımcı olduğu da saptanmıştır.

bahçe ve cocuk — Tabii beyin gelişimine katkılarının dışında bir de kendi yetiştirdikleri meyve ve sebzeleri çocuğunuz yediğinde o besinlerdeki vitaminleri ve mineralleri düşünün. Bunlarda çocuğunuzun beyin gelişimine önemli katkılarda bulunacaktır. İlk başlarda sevmedikleri bir bitkiyi yemek istemeseler bile zamanla kendi yetiştirdikleri bitkilerin tadına bakmak istedikçe bu sebze veya meyveleri de yemeye alışacaktırlar…

Çocuklarını sağlıklı ve dengeli beslenmeye teşvik etmenin yollarını bulmak için farklı yollar arayan ebeveynler için, bahçecilik önemli bir araç olabilir. Bahçeciliğin sözlük anlamı ‘Çiçek, ağaç ve sebze yetiştirme işiyle uğraşmaktır. Eğer bahçem yok, bahçecilikle nasıl ilgilenebilirim diye düşünüyorsanız, hiç merak etmeyin çünkü küçük saksılar da sizin için yeterli olacaktır. Güneş alan bir yere birkaç saksı yerleştirmek çocuklarınızın kendi tatlı kiraz domateslerini yetiştirmesini sağlayabilir. Bir şeyler ekip dikmek çocuğunuzun sadece beden sağlığına değil, aynı zamanda beyin ve ruh sağlığına da büyük katkılarda bulunur.

Ekim ve dikim yaparken ya da bahçenizdeki bitkilerle ilgilenirken çocuklarınızla tartışabileceğiniz sayısız fen kavramı vardır. Yapılan bir araştırmaya göre bahçe ile ilgili projelerine katılan çocukların fen alanında, katılmayan çocuklara göre daha yüksek puanlar aldıklarını ortaya çıkmıştır. Bir bitkinin büyümesini görmek, çocuklarınızı sorular sormaya ve sorgulamaya teşvik ederek merak duygularını besleyebilir. ‘Bitkilerin neden güneşe ihtiyacı vardır? Bitki su nasıl çekiyor? Solucanlar neden bitkiler için yararlı? Toprağın içinde neler bulunuyor? Bitkiler nasıl fotosentez yapıyor?’ gibi sorular çocukların dikkatini çekebilecek sorulardan sadece bazıları. Ayrıca Bitkilerin haftalık veya günlük ne kadar büyüdüklerinin ölçülmesi ya da ne kadar suya ihtiyaç duyduklarının gözlemlenmesi bahçecilik yaparken yapılabilecek matematik etkinliklerine örnek verilebilir. Çocuğunuzla birlikte bitkiler hakkında kitaplar okuyarak, bitkilerinizin fotoğraf dergisini oluşturarak da çocuklarınızın bahçecilik deneyimine katkı da bulunabilirsiniz.

Apartmanda oturanların çocukları, evin kapısından çıkabilir ve merdivenlerden aşağıya yuvarlanabilir. Bu nedenle, evin kapısını sürekli kilitli tutmak gerekiyor. Yine, çocuğun tek başına asansöre binmesi söz konusu olabilir. Bu tür risklerin yaşanmaması adına mutlaka ev kapısının kilitli tutulması lazımdır. Yaşanılan evin dubleks veya tripleks olası halinde merdivenle ilgili kaza riski artar. Çocuğun ev içerisindeki merdivenlere tırmanması ve düşmesi sakatlanmasına neden olabilir. Böyle bir durumun yaşanmasını engellemek için pratik merdiven kapıları kullanılabilir.

Çocuklar için en tehlikeli alanlardan birisi, penceredir. Özellikle son dönemlerde bebeklerin pencereden düşme kazaları haberlere yansıyor. Bir anlık dikkatsizlik, çocuğun cama çıkmasına ve düşmesine neden oluyor. Burada iki yol izlenebilir. Birincisi, çocukların cama çıkmak için merdiven yapacakları eşyaları cama yaklaştırmamak… Evin havalandırılması esnasında çocuğun odaya girmesini engellemek veya tamamen camın korkuluklarla kapatılmasını sağlamak… Balkon için de aynı tedbirler alınabilir.

Çocuğun bahçe kapısından dışarıya çıkması ihtimali vardır. Bu nedenle, bahçe kapısının kilitli olmasına dikkat edilmelidir. Herhangi bir böcek ısırığı veya kedi gibi hayvanların saldırısı da mümkün olabilir. Bunun için de çocuğun hayvanlara tek başına yaklaşmamasına dikkat edilmelidir. Böcek ısırığı halinde hemen bir doktora başvurulmalıdır.

Eğer evinizin bir bahçesi bulunuyorsa ve çocuğunuz bahçede oynama konusunda ısrarcıysa, gerekli önlemlerin alınması lazımdır. Başta, kesinlikle tek başına bahçede dolaşmasına izin verilmemesi önemlidir. Yüzme veya süs havuzuna düşme gibi kazalar medyana gelebilir. Yine, bir yükseklik varsa oradan düşmesi söz konusu olabilir. bahçede zirai ilaçların unutulması da bir başka kazaya neden olabilir. Bahçenin güvenli olduğundan emin olunduktan sonra yetişkin gözetiminde bahçede oynamasına izin verilebilir.

Bahçenizde bulunan ağaç vb. bitkiler için kullandığınız zehirli ilaçları da çocukların oynadığı yerlerde bırakmamaya özen gösteriniz. Bunları yine işiniz bittiğinde, havalandırılabilen ve kilitli yerlerde muhafaza edin. Çocukların yaz aylarında dışarıda oynarken güneşten etkilenmemeleri için, oyun alanlarının üzerine basit şekilde çadır vb. koruyucu şeyler yapabilirsiniz.

Oyun alanlarını bahçe duvarları ya da ağaçların yakınına kurmayınız. Ayrıca yağmur yağınca da zeminin yüzeyleri kaymayan özellikte olmalı ve suyun yüzeyde birikmesini önleyecek şekilde düz olması gerekmektedir. Çocuk parkının kenarlarının çit vb. malzemelerle kapatılması durumunda, çocukların üzerine çıkamayacağı yükseklikte olmasına dikkat edilmeli. Ayrıca onlara zarar vermeyecek şekilde uçları sivri olmayan malzemelerden yapılmalı ya da sivri uçlu kısımlar yuvarlatılmalıdır.

Bahar mevsiminin kendini hissettirmesiyle birlikte çocuklar evde durmak yerine, dışarıda vakit geçirmek istiyor. Dolayısıyla çocuğunuzun zarar görmemesi için çevrenizdeki park ve oyun alanlarının güvenli olup olmadığına dikkat etmelisiniz. Bahçeli bir eve sahip olanların çocukları için hem güvenli hem de eğlenceli bir ortam yaratabilirler.

Eğer evinizin önünde bahçeniz var ise, oraya çocuklarınızın dışarıya çıkmadan vakit geçirebileceği küçük oyun yerleri yaratabilirsiniz. Hem bu sayede çocuğunuz gözünüzün önünde olmuş olur hem de güvenlik açısından içiniz rahat eder. Evin önündeki bahçede bir oyun alanı oluşturacak iseniz; buranın zeminini kauçuk veya kum gibi yumuşak bir malzemeden yapabilirsiniz. Böylece düşmelerde oluşabilecek, özellikle diz ve dirsek yaralanmaları biraz olsun hafif şekilde önlenmiş olur.

**Bahçe çitleri ve yüzme havuzları Söz konusu potansiyel tehlike noktaları; yapılacak düzenlemeler ve çocuk güvenlik ürünleri ile güvenli hale getirilebilir.**

Çocukların erişebileceği yerde prizin olması tehlikelidir. Çocuk odalarındaki prizlerin çocukların erişemeyeceği yükseklikte yer almasının önemi büyüktür. Ancak standart olarak monte edilen prizlerin yerden yükseklikleri fazla değildir. Çocuklar tarafından erişmek zor olmaz. Bu prizlerin deliklerinin kapatılması için birtakım aparatlar vardır. Bunlarla tedbir alınması önemlidir. Çocuk odasındaki güvenli alanın oluşturulması için çocuğun rahat hareket edebileceği alan kadar yerin kapatılması lazımdır. Kapatılan alandan çocuğun çıkamaması önemlidir. Sıkılmaması için de, en sevdiği oyuncaklarla meşgul olması sağlanabilir. Böylece evin işlerine odaklanmak isteyen annenin çocuğu için kaygılanmasına gerek kalmaz.

Tüm ailenin beraber zaman geçirdiği yer, çocuk için tehlikeli olabilir. Tüm gözlerin bebekte olduğu bir zamanda ne gibi kazaların yaşanabileceğini düşünmeyin. Çocukla en çok oyun oynana alan oturma odasıdır. Bu nedenle, çocuk sürekli hareket içerisindedir. Koşması ve hızlıca yürümesi, takılıp düşme gibi kazalara neden olabilir. Bu kaza anında başını sert bir cisme vurabilir. Çoğu zaman oturma odalarında orta sehpa denilen eşyanın sivri köşeleri çocukları yaralıyor.

Çocuğun en fazla zaman geçirdiği alan olduğundan dolay güvenlik açısından alınan tedbirlerin yoğun olması gerekiyor. Camların, prizlerin, beşiğin ya da ranza gibi yatak modelleriyle ilgili tedbirler titizlikle yerine getirilmelidir. Çocuk bakıcısı tutmayan ve bu nedenle de evde çocuğuna yalnız bakmak zorunda kalan anneler olabilir. Bir yandan evin işleri, diğer yandan bebekle ilgilenilmesi zordur. Böyle bir durumda, bebek odasında güvenli alana çocuğun bırakılarak ev işlerine odaklanmak mümkündür.

Mutfakta; zehirlenme, boğulma, yanma gibi kazalar meydana gelebilir. Bunların aşılmasının en iyi yolu, çocuğu mutfaktan uzak tutmaktır. Ya da, mutfakta iken bir yetişkin tarafından gözlenmelidir. Böyle olması halinde bile, çocuğun erişebileceği yerlerde deterjan gibi ürünlerin yer almaması lazımdır. Ayrıca, ağzına atabileceği eşyalara yer verilmemesi de gerekiyor. çocuğun fırın, ocak gibi yanma riskinin oluşabileceği bölümlere kesinlikle yaklaştırılmaması lazımdır.

**Ev kazalarının en fazla yaşandığı yer mutfaktır.** Bu nedenle, mutfakla ilgili bir dizi önlemlerden bahsetmek gerekiyor. Annenin meşgul olduğu bir alan içerisinde çocuğunu takip edebilmesi zordur. Çocuk da, annesini taklit etme eğilimindedir. Bu nedenle, mutfaktaki eşyaları kurcalayabilir. Kurcalama anında nelerin başına geleceğinden habersiz olan çocuk, sıcak bir fırına, kızgın yağa veya kafasına düşebilecek sert bir cisimle meşgul olabilir

**Çocuklar çok meraklıdır.** Bu nedenle, her kapının ardındakini görmek ve bilmek isterler. Banyo gibi sulu alanlara ilgi duyan çocukların boğulma tehlikesi yaşamaları muhtemeldir. Küvet veya leğen gibi kaplara suların doldurulması ve çocuğun içerisine düşme riski söz konusu olabilir. Böyle bir durumun olmaması için evde yalnızken banyo ve tuvalet kapsının kilitlenmesi lazımdır.

Evde yaşanabilecek kazaları en aza indirmek için bir dizi tedbirler alınabilir. Alınan tedbirler, kaza oranını sıfırlama ama en aza indirebilir. Ayrıca, büyük kazaların önüne geçildiği için büyük yaralanmalara neden olacak durumlar yaşanmaz. Bunun evin her odasında ayrı ayrı tedbir uygulamaları yapmak lazımdır.

Özellikle okul öncesi çocukların evde yaşadıkları kazalardan dolayı yaralanma, sakat kalma ve hayatlarını kaybetme riskleri vardır. Bu risk, havuzlu evlerde daha fazla yaşanıyor. Evdeki kazaların önlenebilmesinin çözümü, anne ve babanın çocuğunu sürekli takip etmesi değildir. Zaten böyle bir şeyin mümkün de değildir. Sürekli hareket halinde olan çocuğun ev içerisinde dolaşması ve merak halinde her yeri karıştırması kazanın her an yaşanmasına neden olabiliyor.

Oyuncakları evde güvenli bir şekilde muhafaza etmek ve uzun yıllar kullanılması açısından basitçe bilmeniz gereken bir kaç detay mevcuttur. Oyuncakların kırılmadığından veya kullanılamaz hele gelip gelmediğinden emin olmak için düzenli olarak kontrol etmeniz gerekmektedir. Oyuncakların kırıldığı zaman atılması ya da hemen onarılması gerekmektedir. Özellikle doldurulmuş oyuncaklar kırık dikişlere ya da açık çıkarılabilir parçalara sahip ise onarım işlemi hemen gerçekleşmelidir. Ahşap oyuncakların içerisinde tel parçaların olmaması gerekir. Kırılma durumunda bununla karşılaşırsanız oyuncak kullanılamaz ve onarılamaz bir hale gelmiş demektir. Oyuncak seçimi kadar oyuncağın nasıl hijyen sağlanacağı ve oyuncağın hangi konumda saklanması, muhafaza edilmesi de önemlidir. Çocuğunuz oyuncakları ile oynarken sık sık denetleme ihtiyacı içerisinde olmalısınız. Oyuncağı doğru bir şekilde kullandığından ve güvenli bir şekilde oynadığından emin olmak için onlarla beraber oynayarak, doğru şekli göstermeniz de bir yoldur.

Pille çalışan oyuncaklarda, çocukların açabilmeleri için vidalarla sabitlenen pil kutuları bulunmalıdır. Piller ve pil sıvısı boğulma, iç kanama ve kimyasal yanıklar gibi ciddi riskler oluşturabilir. Sallanan atlar ve vagonlar gibi oyuncaklara binmek, emniyet kemerleri veya kayışlarla birlikte gelmeli ve devrilmeyi önleyecek kadar sağlam olmalıdır.

Oyuncaklar çocuk için yeterince büyük olmalıdır; en az 3 santimetre çapında ve 6 santimetre uzunlukta olursa yutulamaz ve nefes borusuna kaçmazlar. Oyuncağın etiketinden faydalanabilir ya da bir satış elemanından yardım isteyerek çocuğunuzun yaşına uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz. 4,4 santimetre çapında veya daha küçük topları olan oyuncaklardan kaçının, çünkü nefes borusunun üzerindeki boğazda sıkışabilir ve nefes almayı zorlaştırabilirler. Özellikle bozuk paralardan çocukları uzak tutmalısınız.

Oyuncak satın alırken sadece oyuncağı göz önünde bulundurmamalısınız. Çocuğunuzun sahip olduğu mizacı, alışkanlıkları ve davranışlarını baz almalısınız. Ayrıca çocuğunuz fiziksel olarak yaşıtlarına göre fazla gelişmiş olsa dahi yaşına uygun oyuncaklara sahip olmalıdır.

Örneğin; boğulma, 3 yaş ve altındaki çocuklar için büyük bir tehlike arz eder, çünkü ağızlarına nesne koyma eğiliminde oldukları bir dönemdedirler. Oyuncak seçimi yaparken dikkat etmeniz ve uymanız gereken genel yönergeler vardır: Seçtiğiniz oyuncak kumaş ağırlıklı bir oyucak ise kumaşının aleve dayanıklı olan özel kumaşlardan olmasına dikkat edin. Hayvan, bebek vb doldurulmuş oyuncak seçimi yapıyorsanız, çocukların sağlığı ve oyuncağın temizliği açısından yıkanabilir özelliğinin olması önemlidir. Özellikle, 3 yaş altı çocukların buldukları nesneleri ağza alma eğilimlerini göze aldığınızda cilt sağlığı açısından seçilen oyuncağın boyası kurşunsuz boya olmalıdır.

Oyuncaklar sadece çocukları eğlendirmek için ya da sadece zaman geçirmelerini sağlayan araçlar değillerdir. Her çocuk için belli bir gelişime ve karakter oluşumuna etki eden materyallerdir. Oyuncak seçimi yapmak sadece boyutuna ya da şekline bakarak seçemeyeceğiniz kadar önemli bir konu. Boğulma, yaralama ve istemeyen risklere yol açmaması adına ebeveynlerin çocuklarının oyuncaklarını seçerken oyuncakları kontrol etmeleri ve oyun esnasında denetleme yapmaları gerekmektedir.

Anne babaların gözden kaçırdığı noktalardan biri de evde bulundurdukları kimyasal ürünlerdir. Bu tür ürünler özellikle bebek ve çocukların dikkatini çeker. Zehirlenmelere sebep olabilecek deterjan ve temizlik ürünleri ile yetişkinlere ait ilaç ve vitaminler çocuğun erişemeyeceği yükseklikteki dolaplarda muhafaza edilmeli ve mutlaka çocuk güvenlik ürünü kullanılmalıdır.

Çocukların eve kapanmalarını önleyen bahçe ve balkon gibi yerler, en çok dikkat gerektiren alanlardır. Burada alınabilecek ufak bazı güvenlik önlemleri sayesinde, çocuğun güvenilir bir şekilde oyun oynaması sağlanabilir. Balkon kapısına çocuk güvenlik kilidi konulmalı, ayrıca balkon parmaklık aralıklarının özelliklerine göre file veya pleksi uygulaması yapılmalıdır. Ancak balkonda masa, sandalye gibi eşyalar var ise, çocuk yalnız bırakılmamalıdır.

Kazaların çoğunun yaşandığı mutfaklar, bebek ve çocuklar için en çok tehlike arz eden mekanlar arasındadır. Burada alınabilecek önlemler ve dikkatli olunması gereken noktalar ise şunlardır: Ocak ve fırın için ocak bariyeri ve fırın için fırın kilidi kullanılmalı, mümkün olduğu kadar deterjan ve benzeri temizlik ürünleri dolapların alt gözlerine konulmamalı, konulmak zorunda ise mutlaka çocuk güvenlik kilidi kullanılmalıdır. Çatal, bıçak ve benzeri mutfak eşyalarının bulunduğu dolap ve çekmeceler, çocuk güvenlik kilidi ile güvenli hale getirilmelidir. Buzdolabı için buzdolabı kilidi kullanılmalı, buzdolabı kapağına mıknatıslı magnetler iliştirilmemelidir. Bulaşık makinesi için kilit kullanılmalıdır. Bulaşık makinesine yerleştirilen çatal-bıçak gibi sivri ev aletleri ters olarak konulmalıdır.

Çocuklar keşif dönemlerinde, evin bütün alanlarını keşfe çıkar, özellikle en çok eşyaların bulunduğu salon onlar için hazine gibidir. Bu nedenle oturma odaları ve salonlarında alınması gereken önlemler: Eşyalar; çocuğun yaşına göre konumlandırılmalı, örneğin oturma grubu hiçbir zaman pencere önüne konulmamalıdır. Mekanda bulunan sivri köşe ve keskin kenarlar güvenli hale getirilmeli, pencerelere çocuk güvenlik kilidi, kapıya parmak koruyucu takılmalıdır. Kütüphane ve raflı dolaplar, duvara sabitlenmeli, TV ve elektronik aletler de özel güvenlik ürünleri ile sabitlenmeli ve koruma altına alınmalıdır. Büfe ve dolaplardaki çekmece ve dolap kapakları güvenlik kilitleri ile güvenli hale getirilmeli, varsa tüm cam yüzeyler güvenlik filmi ile kaplanmalıdır. Yutulabilecek boyuttaki objeler, çocuğun ulaşamayacağı yere konulmalıdır. Sabit ve uzatmalı prizler, priz koruyucu ile kapatılmalıdır. Saksı ve süs bitkilerindeki topraklar saksı toprak koruyucusu ile koruma altına alınmalıdır.

Çocuk odasının zemini toz tutucu halı vb. malzeme ile kaplanmamalıdır. Kolay temizlenen ve toz tutmayan malzemeler tercih edilmelidir. Aydınlatma tavandan veya duvardan yapılmalı, lambader kullanılmamalıdır. Odada mevcut sivri köşe ve kenarlar koruyucu ile kaplanmalı, kapılara menteşe ve her iki tarafına da parmak koruyucu uygulanmalıdır.

Vakitlerinin çoğunu kendi odalarında geçiren çocuklar için alınması gereken önlemler: Çocuk karyolasının konumu çok önemlidir. Örneğin; pencere ve klima önü gibi doğrudan hava sirkülasyonu olan yere konulmamalıdır. Çocuk karyolası; priz, elektrik düğmesi, perde, perde ipine uzanamayacak konumda olmalıdır. Çocuk karyolası tekerlekli ise stoperli olarak tutulmalıdır. Keskin kenar ve köşeleri olmamalıdır. Korkuluk aralıkları 2.5 santimden dar, 6 santimden geniş olmamalıdır.

Dünyada ve ülkemizde kazaların, insanın çocukluk evresinde, özellikle okul öncesi dönem olarak adlandırılan 0-6 yaş döneminde görüldüğünü gösteriyor. Bu kazalar çeşitli yaralanmalara, sakatlanmalara ve hatta ölümlere neden olabiliyor

0-6 yaş, kazaya uğrama oranı en yüksek grubu oluşturur. Bunda zamanlarının hemen hemen tamamına yakınını evde geçirmelerinin etkisi vardır. Aynı zamanda da çevrelerini keşfetme ve öğrenme konusundaki merakları, büyükleri taklit etme özellikleri, devamlı hareket halinde olmaları, çevreyi keşfetme istekleri, deneyimleri olmadıkları için her şeyi ağzına götürme alışkanlıkları, el ve vücut maharetlerinin yetişkinlerden farklı olması ve kazalardan kendilerini koruyabilecek gelişimsel özelliğe henüz yeterince sahip olamamalarını nedenler arasında sayabiliriz. Okul öncesi çocuklar meraklı, araştırmacı ve tehlikelerden habersizdir. Hareketlilik ve bağımsızlık duygusu artmıştır. Kendilerini tam kontrol edemez, neyin güvenli, neyin tehlikeli olduğunu bilemezler. Meraklı yapıları, sabırsız olmamaları ve korkusuzca girişimci olmaları sebebiyle tehlikeli sorunlarla karşı karşıya gelirler. Çocuklarda görülen kazaların büyük kısmını ev kazaları oluşturuyor. Kazalarla ilgili en yoğun çalışmaların yapıldığı ülke olan ABD’ de yılda 2.5 milyon çocuk kazalarda yaralanıyor ve her 100 çocuktan 25’i kaza sebebiyle tedavi görüyor. Her yıl ABD’de 14 yaşın altında 8 bin çocuk kazalar sebebiyle yaşamını kaybediyor, 50 bin çocuk ise kalıcı sakatlıklara sebep oluyor ve araştırmalar da bu kazaların yüzde 80- 90 oranında önlenebilir olduğunu gösteriyor.

Günlük yaşam akışında yaşanan kazaların tehlike arz ettiği kişiler en çok çocuklar oluyor. Anne-baba ne kadar dikkatli olmaya çalışsa da, bazen bir anlık dalgınlık sonucunda çocuklar büyük kazalara maruz kalıyor.

Ev içerisinde önlem alınırken; çocuğun yaşı, varsa kardeşleri ve evdeki ailenin yaşam alışkanlıkları dikkate alınmalı ve kaza riski taşıyan noktalar için güvenlik ürünleri kullanılmalıdır. Ancak buradaki en önemli husus; ihtiyaç olan en doğru ürünü seçmektir. Söz konusu ürünler şöyle sıralanabilir; Köşe ve kenar koruyucuları- Dolap ve çekmece kilitleri- Kaydırmaz bantlar ve sıvılar- Pencere kilitleri- Parmak koruyucular Balkon kapısı kilitleri -Klozet kilitleri- Priz koruyucular Koruyucu kablo kanalları- Ocak bariyerleri Fırın kilitleri ve fırın önü camı koruyucusu- Yatak bariyerleri- Saksı toprak koruyucuları- Güvenlik kapıları- Galeri boşluğu ve tırabzan aralıkları için özel ağlar, pleksi uygulaması Şömine önü koruyucuları- Havuz güvenlik bariyeri

Çocuklar ev kazalarına uğradıklarında iki durum ortaya çıkar. Birincisi küçük yaralanma ve sıyrıklar ile atlatılan ve ev içinde tedavi edilebilenler, ikincisi ise yüksek yerden düşme, ilaç ve deterjan gibi toksik maddeleri içmek veya yemek, haşlanma, elektrik çarpması, kesici bir ev aleti ile yaralanma, boğulma, baş üstüne sertçe düşme gibi sebeplerden dolayı çocuklar ciddi zararlar görebiliyor. Bunun sonucunda ise kazalar çocuklarda kalıcı hasarlar bırakırken, hayatlarını kaybetmelerine de neden olabiliyor. Bunları önlemek için tüm kaza riski taşıyan tehlike noktalarının belirlenmesi ve buna en uygun güvenlik çözümlerinin bulunması için bir uzmandan destek alınması gereklidir.