SON

Göç Psikolojisi

Göç, kişilerin çeşitli sebeplerden dolayı gelecek hayatının bir kısmını ya da tamamını geçirebilmek için bir yerleşim yerinden diğerine yaptıkları coğrafi yer değiştirmeyi kapsayan sosyal bir değişimdir. Günümüzde hem Türkiye’de hem de dünyada göç hareketi artmış durumdadır.

İnsanlar kimi zaman isteyerek kimi zaman da mecbur kalarak özellikle savaştan, baskıdan ve yoksulluktan kaçmak için göç etmek zorunda kalıyorlar. Kişiyi göç etmeye zorlayan sebep her ne olursa olsun birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Farklı kültürlerden bir araya gelen kişilerin etkileşimleri sonucunda kültürel uyum problemleri ortaya çıkmaktadır. Yeni kültüre uyum sağlama süreci sırasında karşılaşılan ekonomik zorlanmalar, lisan problemleri, sağlık hizmetlerinden yararlanamama ve eğitim engelleri gibi birçok etken psikolojik problemlere yol açmaktadır.

Göçle ilgili ilk tıbbi çalışma 1678 yılında Johannus Operius isimli Baselli (İsviçre) bir hekim tarafından yapılmıştır. Tespit edilen semptomlara “İsviçre Hastalığı” adını vermiştir. Daha sonra 1920 yılında Alman Psikiyatrist Grepellin, eski yerden ayrılarak yeni yere ait olma arasındaki göç psikolojisini “kökten kopma sendromu” olarak tanımlamıştır.

Göç Nedenleri:

Göçün nedenlerini itici ve çekici etkenler olmak üzere iki ana başlıkta değerlendirmek mümkündür.

İtici etkenler; savaş, dini baskılar, açlık, olağanüstü olaylar, yüksek enflasyon, düşük ücretler gibi inişli çıkışlı ekonomik koşullardır.

Çekici etkenler ise; yüksek ücret imkanı, iyi bir iş ve eğitim, dinsel özgürlük, aile ya da belirli gruplara yakınlık ihtiyacıdır. Kişinin göç eğilimini belirleyen diğer önemli etkenler ise; yaş, cinsiyet, medeni durum ve kişisel özelliklerdir.

Göçün Psikolojik Etkileri:

Göç eden kişilerin yaşadığı psikolojik etkiler göç öncesi, göç süreci ve göç sonrası olmak üzere üç kademeli süreçte incelenmesi gerekir. Çünkü göçün sadece sonucuna bakarak psikolojik bir değerlendirme yapmak yeterli değildir. Kişinin geride bıraktıkları ve bu bıraktığı şeylerin kendisi üzerindeki etkisi nedir ve ne kadar önemlidir? gibi sorularının cevabı kişinin göç ile birlikte yaşadığı psikolojik etkileri ortaya koymaktadır. Eğer kişi savaş ya da baskıdan dolayı zorunlu göç etmek durumunda kalmışsa, bu süreçte yaşadığı zorluğu travmatik olarak değerlendirmek mümkündür.

Göçmenler, göç sürecinde işsizlik, sosyal statü kaybı, dil engeli ve kültürel farklılıklar gibi birçok stresör faktörlerle karşı karşıya kalmaktadır. Yapılan çalışmalarda yeni kültüre uyum sağlayamama, ekonomik zorluklar ve kendi yaşamı üzerinde düşük kontrol hissi göçmenlerin yaşadığı psikolojik stres ile ilişkilidir. Göç sonrasında yerleşilecek yeni yere olan aidiyet hissi, düşük benlik saygısı ve zayıf sosyal destek gibi problemler de göçmenleri psikolojik olarak derinden etkilemektedir.

Göçmenlerin yaşadığı sorunlar göç ettikleri yere göre değişiklik gösterebilir, fakat hissettikleri ve yaşanılan psikolojik sorunlar ortaktır. Ağlama krizleri, uykusuzluk ya da tam tersi aşırı uyku hali, yorgunluk, anksiyete, depresyon, travma, psikosomatik belirtiler, disosiyasyon ve kimlik sorunu gibi psikolojik problemler meydana gelebilir. Bunun yanı sıra sosyal ortamlarda konuşamama, terleme vb belirtilerle sosyal fobi gelişebilir. Çiftler arasında iletişim problemleri, çatışma ve cinsel işlev bozuklukları artabilir. Yaşlı kesimde depresif belirtiler fazladır.

Tüm bunların yanı sıra, göç durumundan en çok etkilenen kesim çocuklardır. Ev içerisinde konuşulan konular ve gerginlik hali çocuklara olumsuz bir şekilde yansıyabilir. Çocuklar kendini ifade edemediği, dilini hiç anlamadığı ve kimseyle iletişim kuramadığı için okul ortamında ya da arkadaş grubunda dışlanma yaşayabilir. Bu durum gelişim evresindeki bir çocuğun kaygı düzeyinin artmasına neden olur. Ağlama krizleri, saldırganlık, öfke kontrol problemleri, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.

Göçün Olumsuz Etkileriyle Baş Edebilmek İçin Öneriler:

Göç, kişinin yaşamında baş edebilmesi gereken birçok zorlukları da beraberinde getirmektedir. Göçmen bireylerin yaşamlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi için, yeni yere yerleşmeden önce kısa ziyaretlerde bulunması, o yerin benimsenmesine yardımcı olacaktır. Gidilecek yeni yerin kültür, dil, yemek ve yaşantı biçimi hakkında bilgi sahibi olmak kişinin baş edebilme gücünü artıracaktır. Göç öncesinde ve sonrasında psikolojik destek alınması hem aile fertleri hem de çocuklar için sürece adapte olabilme açısından faydalı olacaktır.

Psikolog Funda Buharalı.

Beynimizin önemli ve kıymetli özelliklerinden biri de öngörülü davranışlarda bulunmamıza aracılık sağlayabiliyor olmasıdır. Kendimiz ya da bir başkası olması fark etmeksizin insanın geçmişten dersler alması geleceğini doğru yönlendirmesi noktasında kendisine şüphesiz yardımcılık etmektedir. Kierkegaard “hayat yalnızca geriye dönük bir şekilde anlaşılabilir; fakat ileriye dönük bir şekilde yaşanmalıdır” derken, bir bakıma bunu da kastediyor olmalı.

Başkaları üzerindeki kontrol duygusunun beynin karar verme süreçlerini nasıl etkileyebileceğini anlamak için, Miami’de bulunan Mount Sinai hastanesinin Icahn Tıp Okulu’nda yürütülen bir çalışmada araştırmacılar sağlıklı insan deneklerin bir tür pazarlık oyununu oynama yeteneklerini test etmişlerdir. Bu çalışmada evvela insanların başkalarını etkilemeye çalışırken “ileriye dönük düşünme”yi kullandıkları görülmektedir. İleriye dönük düşünme, deneklerin gerçekten başkalarını etkileyip etkilemediğine bakılmaksızın gerçekleşmektedir ve beynin iyi bilindik karar verme merkezindeki sinirsel aktivite tarafından yönlendiriliyor gibi görünmektedir.

Araştırmanın direktörü olan Xiaosi Gu da yürüttükleri çalışma ile alakalı olarak “İnsanlar sosyal varlıklardır. Ve bize göre, birçok psikiyatrik bozukluk, beynin yazılımının sosyal durumları ele almak için nasıl programlandığıyla ilgili sorunların sonucudur. Bu çalışmada, bu yazılımın nasıl programlandığını yöneten kuralları anlamaya çalıştık. Sonuçlarımız, belirli sosyal durumlarda beynin, satranç oynarken sıklıkla kullanılan ileriye dönük düşünme yönteminden faydalandığını göstermektedir.” ifadelerine yer vermektedir.

Araştırmacılar çalışmada, özellikle başkalarını etkilemeye çalıştığımız veya “sosyal kontrol” uyguladığımız zamanlarda ileriye dönük düşünmenin kullanılıp kullanılmadığının üzerinde durmaktadır. Önceden yürütülmüş çalışmalar da sosyal kontrolün esenlik ve ruh sağlığı üzerinde derin etkileri olabileceğini göstermektedir. Birkaç çalışma, ileriye dönük düşünmenin sosyal olmayan durumlarda kullanıldığını gösterse de nadir çalışmalar başkalarıyla nasıl etkileşimde bulunduğumuzdaki rolünü ön plana çıkarmaktadır.

Bu fikri test etme adına, araştırmacılar ilk etapta 48 sağlıklı gönüllüyü bir beyin tarayıcısına oturttular ve 20 doları rakibiyle paylaşmalarının istendiği iyi bilinen bir pazarlık alıştırması olan “ültimatom oyununun” iki farklı versiyonunu oynamalarını istediler. İlk oynanan oyunun “kontrol edilebilir” versiyonunda kurallar tahmin edilebilir şekildeydi. İlk teklifler her zaman 5 dolardan başlıyordu. Eğer 5 dolar kabul edilirse, bir sonraki teklif bir veya iki dolar daha düşük olacaktı; reddedilirse, sonraki teklifler ilk miktarla aynı miktarlarda artış gösterecekti. İkinci “kontrol edilemez” versiyonda ise katılımcının ilk kararının takip eden teklifler üzerinde hiçbir etkisi olmayacaktı. Bunun yerine teklifler rastgele seçilecek ve bu nedenle tahmin edilemez olacaklardı. Her bir katılımcı, iki farklı versiyon arasında dönüşümlü olarak 40 tur oynamıştır.

Sonuçlar, katılımcıların oyunlara verdikleri tepkilerin değiştiğini göstermekteydi; tahmin edilebilir versiyonun getirdiği avantajlar algılanmakta ve katılımcılar tarafından kullanılmaktadır. En önemlisi ise, tahmin edilebilir olan oyunda katılımcılar daha yüksek teklifler almanın yanı sıra, daha kontrollü davranıp daha yavaş karar vermekteydiler. Özetle, öngörülebilir durumlara karşı insanlar hem daha temkinli hem de bu harekete geçmede yavaşlamanın bir sonucu olarak daha isabetli kararlar alabilmektedirler.

Beyin taramalarının sonuçları ise bu seçimlerin, ileriye dönük düşünmeye dahil olduğu bilinen bir karar verme merkezi olan ventromedial prefrontal korteksteki nöral aktivite tarafından yönlendirildiğini göstermektedir.

Prof Dr. Kemal ARIKAN

Na, S., Chung, D., Hula, A., Perl, O., Jung, J., Heflin, M., … & Gu, X. (2021). Humans use forward thinking to exploit social controllability. eLife, 10.

Gün geçtikçe hayatımız zorlaşıyor. Yoğun iş temposu, trafik, gelir problemi ve gelecek kaygısı gerginliklerimizi alevlendiriyor. Biraz da küresel ısınma, çevre sorunları, hayvan hakları gibi konularda duyarlı isek yaşam enerjimiz iniş eğilimine geçiyor. Tüm bu olumsuzlukların içinde bizi en çok yoran ise insan ilişkileri diyebiliriz. Neden mi? Çünkü sıraladığımız diğer tüm sorunların belirli çözümleri var.

Söz konusu insan olduğunda akan sular duruyor. İnsanı özetleyen bir formül yok, karakterleri bir kalıba dökmek mümkün değil. Bazen ne yaparsak yapalım aynı frekansı tutturamadığımız insanlarla karşılaşabiliyoruz. Onlara, mahallemizde, okulda, iş yerimizde daha da kötüsü evimizde rastlamak mümkün. Köşe bucak kaçtığımız, alttan alsak da kurtulamadığımız, tüm çözümlerimizi çözümsüz bırakan bu insanlarla ilişki kurmak oldukça meşakkatli. 

Çabaladıkça kendi enerjimiz düşüyor. Aurası tamamen negatif olan bu insanlar ya mutsuzluktan besleniyorlar ya da ukalalıktan. Her iki durumda da çekilmez olduklarını söylemek yanlış olmaz. Kendilerini seven, sevmeyen herkesin sınırlarını zorlar bu insanlar. “Zor insan” denmesi de bu yüzdendir. Adeta olumlu enerjimizi emen vampirler gibidirler. En iyisi onları görünce “Eyvah yine geliyor!” diye kaçmak sanırım. Kaçarken çevrenizdekileri de uyarmayı unutmayın ki onlar da kaçabilsin.

Zor İnsan Ne Demek?

Her insanın olumsuz karakter özellikleri olabilir. Bu gayet normaldir. Zor olduğumuz anlamına gelmez. Tuzumuz biberimizdir küçük huysuzluklarımız. Bir şeyler ters gittiğinde agrasifleşen ve hatayı hep başkalarında arayan kişiler zor insanlardır. Zor insanların bazı karakter özellikleri kalıplaşır, uyum sorunu yaşarlar ve hem kendileri hem de karşılarındaki için durumları kaotikleştirirler. Onlarla ilişki kurmak zor, vakit geçirmek ise eziyettir.

Zor insanı kısaca tanımlayacak olursak düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmakta zorlanan kişilerdir diyebiliriz. “Geçimsiz insan” olarak da nitelemek mümkündür. Fazla hırslı, inatçı, kaprisli, agrasif, dinlemeyi bilmeyen, sabit fikirli, kaprisli diye de detaylandırabiliriz. Günlük hayatımızda zor insanları tanımak güç değildir. Çevresinde olup bitenleri çarpıtarak algılıyorsa ve aşırı duygusal tepkiler veriyor, sosyal ortamlarda sorun çıkarıyorsa o kişiye “zor insan” demek doğru olur.

Aslında “zor” insan diye etiketlediğimiz kişilerin neden zor olduğunu anlamaya çalışmalıyız. Ne yaşadılar da zor oldular? Hani Yeşilçam filmlerinde huysuz dedeler, nineler vardır ya; bahçelerine giren çocukları kovalarlar. Tüm mahalle çekinir onlardan. Oysa kalpleri yaşadıkları nedeniyle kabuk bağlamıştır. O kabuğu kaldırabilseniz pamuk gibi bir insanla karşılaşırsınız.

Biz de zor dediğimiz insanları anlamaya çalışmalıyız. Anne ve baba ilişkilerinde mi sorun var? Davranışlarının nedeni bilinçaltına attıkları bir sorun ya da yaşadıkları bir travma olabilir mi? Hayal kırıklığı, aldatılma, terk edilme ve daha bir çok duygu ile baş edemiyorlardır belki. Yeniden kırılmamak için, aldatılmamak için, terk edilmemek için ördükleri duvarlardır bize zor görünen. Her ne olursa olsun zor bir insanla karşılaştığımızda kendimize öncelikle şu soruları sormalıyız:

• Zor insanın bu tutum ve davranışları hep var mıydı?
• Bu durum bir olay sonrasında başladı ve geçici mi?
• Bu kişinin benim hayatımdaki rolü ve değeri ne? 
• Onunla iletişim kurma çabama değer mi?
• Çabalarımızın o kişiye faydası olur mu?
• İletişimi kessem ona, çevresine ve bana bir zararı olur mu?

Cevaplarınız davranışlarımızı yönlendirecektir.

Zor İnsan Tipleri

Zor insan tipleri her zaman her yerde farklı kimliklerle karşımıza çıkabilir. Örneğin; gece yarısı çamaşır makinası çalıştıran komşu, sürekli yakınan bir eş, hastalık hastası bir akraba, banka sırasında öne geçmeye çalışan bir müşteri, yerli yersiz arayan bir arkadaş vb. Zor insan tiplerini sınırlandırmak zor olsa aşağıda listeleyeceğim başlıklarda gruplandırmak mümkündür.

• Asabi ve agrasifler: Her şeye çabuk sinirlenirler. Karşılaştıkları olumsuzluklara saldırganlaşırlar. Rencide etmekten kaçınmazlar.
• Mağdurlar: Sorumluluk almaktan kaçarlar. Başlarına gelen en basit olayları bile dramatize ederler. Kendilerine acındırmaya bayılırlar.
• Sızlananlar, mızmızlananlar: Çocuk gibi davranırlar. Küçücük istekleri bile yerine gelmese yüzleri asılır. Küser ya da duygu sömürüsü yaparlar, alınırlar ve kırılırlar. Böyle bir ev arkadaşınız olduğunu bir düşünün maazallah…Hele ki hayat arkadaşı (!)
• Çok bilmişler, bilmiş geçinenler: Bilsin bilmesin her konuda fikirleri vardır. Daha da kötüsü fikirlerini savunmaktan asla vaz geçmezler. Hatalarını kabul etmezler. Her şeyi yapabildiklerini iddia ederler.
• Ukalalar: Her şeyin en iyisini onlar bilir. Kendilerini herkesten üstün görürler. Ne söylesek çürütmeye odaklanırlar, kontrolcüdürler. Bu kişilerle inatlaşmak deveye hendek atlatmaya benzer. En iyisi onlara danışıp görüşlerini almaktır. O zaman en az zararla çıkabilirsiniz.
• Pasif agrasifler: Temelinde suçlanma duygusu yatar. Özgüvenli şekilde kendilerini ifade edemezler. İsteklerini, ihtiyaçlarını ve duygularını ima yoluyla ifade ederler. Agrasif düşüncelerini olumsuz şekilde dışa vururlar. 
• Memnuniyetsizler: Kimseye güvenmezler. Bu nedenle sürekli başkalarını suçlarlar. Yapılan hiçbir şeyden memnun olmazlar.
• Dalga geçip aşağılayanlar: Eksikliklerinin ve komplekslerinin üzerini örtmek isterler. Bunun için karşılarındaki kişinin eksikliklerini bulup her fırsatta dile getirirler.

Zor insanlar sınırları ihlal etmekten zevk alırlar. Hele ki yönetici pozisyonundaysalar geçmiş olsun. Psikolojik mobbinge hazırlıklı olun. Ne söylerseniz söyleyin zor olduklarını kabul etmezler. Karşısındaki kişilerin duygu ve düşüncelerini dikkate almazlar. Kin tutarlar, şüphecidirler, öfkelerini kontrol edemezler. 

Bu tarz insanlarla ilişkiye devam etmek eziyete dönüşebilir. Sınırlarınızı koyabilir ve sabredebilirseniz en az hasarla kurtulursunuz. Bunu başaramazsanız, üstelik zor kişi çok yakınızda ise, profesyonel destek alma vaktiniz gelmiş de geçiyordur. Stres ve stresle başa çıkma eğitimi, stres yönetimi eğitimi, NLP eğitimi, ikna teknikleri eğitimi gibi eğitimler bu noktada işinize yarayabilir.

Zor İnsan Tipleri İle Nasıl Başa Çıkılır? 

Geçinilmesi zor insanlarla birlikte yaşamak ve çalışmak oldukça güçtür. Bu insanlarla sağlıklı ilişki kurabilmek çoğu zaman mümkün değildir. En iyisi onlardan olabildiğince uzak durmaktır. Polemiğe girmemek gerekir. Onları değiştirmeye çalışmak, boyun eğmelerini istemek ya da onlara boyun eğmek gibi davranışlar çok yanlıştır.

Sakin ama kendimizden emin şekilde hareket etmeliyiz. Esnek bir tutum sergilemeli ve hoşgörülü olmalıyız. Bu yaklaşım tarzıyla çatışmaları olabildiğince engelleriz. Zor insan dediğimiz kişi vaz geçemeyeceğimiz biriyse durumun vahamiyeti artar. En kötüsü eşimiz, annemiz, babamız, patronumuz ya da çocuğumuzun zor insan olmasıdır. Onlarla iletişim kurarken kendi davranışlarımızı da sorgulamamızda fayda var. Aile Danışmanı, Yaşam Koçu ve benzer meslek üyelerinden yardım almak faydalı olabilir. Profesyonel bakış açısı bizim de bakış açımızı genişletir. Belki de ilişkimizi zorlaştıran nedenlerden biri bizim davranışlarımızdır. Onların davranışlarını kişileştirmek hata olur. Onların zorluğu sadece bize karşı değil ki. Herkese karşı zorlar ve her yerde, her ortamda zorlar. 

Diyelim ki ne yaparsak yapalım kendimizi anlatamıyoruz. Üstelik öfkemizi kontrol edememeye başladık. Peki ne yapmalıyız. Bağırıp çağıralım mı? Kırıp dökelim mi? Bu konuda standart bir reçete sunmak mümkün olmasa da bazı önerilerde bulunmak isterim.

• Sınırlarımızı belirlemek işe yarayabilir. Özellikle kırmızı çizgilerimizi dürüst ve açık şekilde ifade etmeliyiz.
• Zor insanla yaşadığımız sorunlara takılıp kalmamalıyız. Bunun yerine çözüme odaklanmak daha faydalı olacaktır.
• Muhtemelen karşınızdaki size oluşturduğu zorlukları yadsıyacaktır. Tartışmaya girmekten kaçınmalıyız.
• Mutlu olacakları konuları bulmalarını destekleyebiliriz. “Peki ne yapmamı istersin? Sence nasıl davranmalıyım?” soruları onları düşünmeye sevk edecektir.
• Kişiyi genel olarak değerlendirmek ilişkiyi daha da çıkmaza sokabilir. Bunun yerine sadece bir davranışı ele almak daha faydalı olacaktır. İstediğimiz değişikliği sağlayabilirsek bir sonraki aşamaya geçebiliriz.
• Geçmişte yaşadığımız sorunları unutmaya çalışıp mevcut probleme odaklanmalıyız.
• Gerekirse bir uzmandan yardım almalıyız.

Geçinilmesi zor insanlar doğru yönlendirilirse özellikle iş yaşamında avantajlı olabilirler. Bunun için ilişkiler ve çatışmalar iyi yönlendirilmelidir. Zor insanların kendilerine özgü üstünlükleri vardır ve bu üstünlüklerini bilinçli şekilde kullanmak gerekir. Ayrıntıların ve detayların önemli olduğu işlerde başarılı olabilirler; Arkeoloji, gizli müşteri, kalite değerlendiriciliği vb. Başarı onlara iyi gelecektir.

Zor İnsan Ne Demek?

Kısaca düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmakta zorlanan, “geçimsiz” diye nitelediğimiz insanlardır diyebiliriz. Fazla hırslı, inatçı, kaprisli, agrasif, dinlemeyi bilmeyen, sabit fikirli, kaprisli kişilerdir şeklinde detaylandırabiliriz

Zor İnsan Tipleri Nelerdir?

Genel zor insan tiplerini şu şekilde sıralalayabiliriz: Asabi ve agrasifler, mağdurlar, sızlananlar- mızmızlananlar, çok bilmişler-bilmiş geçinenler, ukalalar, pasif agrasifler ve memnuniyetsizler.

Zor İnsan Tipleri İle Nasıl Başa Çıkılır?

Öncelikle davranışlarını kişileştirmememiz gerekir. Sakin ve sabırlı olmalıyız. Onlarla polemiğe girmemek gerekir. Mümkünse iletişim kurmaktan kaçınmalıyız. Böyle bir şansımız yok ise: sınırlarımızı belirlemek, mevcut probleme odaklanmak ve onların fikirlerini almak yararlı olabilir. Gerekirse profesyonel destek almalıyız.

Zor İnsanların Ortak Özellikleri Nelerdir?

Zor insanların ortak özellikleri genellikle şunlardır:

1. Kararlılık: Zor insanlar, kararlılıkları sayesinde başarılı olmak için istediklerini elde etmeyi başarırlar.

2. Güçlü İrade: Zor insanlar, kararlılıklarının yanı sıra çevrelerindeki insanları etkileme ve isteklerini gerçekleştirme konusunda güçlü bir iradeye sahiptir.

3. Girişimci: Zor insanlar, risk almaktan korkmazlar ve her zaman yeni fikirler üretebilmeyi başarırlar.

4. Sabırlı: Zor insanlar, başarı elde etmek için kararlılıklarının yanı sıra sabırlıdırlar.

5. Çözüm Odaklı: Zor insanlar, her zaman çözümler üretmeye ve çözümleri uygulamaya odaklıdır.

Zor İnsanlarla İletişim Nasıl Sağlanır?

Zor insanlarla iletişim kurmak, zaman zaman zorlu ve stresli olabilir. Ancak, bu tür durumlarda iletişimin sağlanmasının önemli olduğunu unutmamalısınız. Öncelikle, çatışmaya neden olabilecek herhangi bir şeyi tahmin edin ve bunu önleyin. Sonra, dikkatli bir şekilde konuşmalısınız. Sesinizi yükseltmeden, net ve anlaşılır bir şekilde konuşun. İletişim sırasında, karşı tarafın ne dediğini anlamanız ve ona saygı göstermeniz önemlidir. Anlaşmazlıklarda, konuyu sakin bir şekilde tartışmaya çalışın ve her iki tarafın da haklı olduğunu unutmayın.

Zor İnsanlarla İlişkiler Nasıl Yönetilir?

1. Zor insanlarla ilişkileri yönetmek için, öncelikle onlarla karşılıklı saygı çerçevesinde bir iletişim kurmanız gerekir. Onlarla iletişim kurarken, ne olduğunu anlamaya çalışın ve sözlerinizi seçici bir şekilde kullanın. Onlar tarafından önerilen fikirleri ciddiye alın ve onlarla mesafeli olun.

2. Onların ne istediğini anlamaya çalışın ve onların bakış açısını kabul edin. Onların taleplerini anlamaya çalışın ve çözümler üretmeye çalışın.

3. Onların duygularını ve ihtiyaçlarını anlamaya çalışın. Onların problemlerini anlamaya çalışın ve onlara yardım etmeye çalışın.

4. Onlara karşı sabırlı ve adil olun. Onlara karşı hoşgörülü ve hoşgörülü olun.

5. Onlarla aranızdaki ilişkiyi her zaman pozitif ve dürüst olmaya çalışarak yönetin. Onlara yalan söylemeyin ve onlara saygı duyun.

Zor insanların ilişkilerde oluşturdukları problemler nelerdir?

Zor İnsanların İlişkilerde Oluşturdukları Problemler: Zor insanlar, genellikle düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmada güçlük çeken, geçimsiz ve uyum sorunu yaşayan bireylerdir. Bu tür kişiler, inatçı, kaprisli, agresif gibi özellikler gösterirler ve sosyal ortamlarda karşılaştığımızda zor zamanlar yaşayabiliriz. Peki, zor insanların ilişkilerde oluşturdukları problemler nelerdir?

İlk olarak, zor insanlar genellikle agrasifleşen ve hatalarını hep başkalarında arayan kişilerdir. Bu durum, hem kendileri hem de ilişkide oldukları kişiler için problemlere sebep olur. İlişkilerde uyum sağlamakta güçlük çeken zor insanlar, karşılarındaki kişilerin enerjilerini düşürerek olumsuz atmosfer yaratır. Bu, ilişkilerin devam etmesini zorlaştırır ve iletişim kopukluklarına sebep olabilir. Zor insanlarla ilişkilerin çatışmalı olması, insanları bu tür kişilerden kaçınmaya zorlar. Bu durum, iş yerinde, aile içinde veya sosyal çevrelerde zor insanlarla güçlü ve sağlam ilişkiler kurmaya engel olur. Çözüm bulunamayan bu problemler, zaman içinde daha ciddi sorunlara yol açabilir.

Zor insanların bazı karakter özelliklerinin kalıplaşması ve uyum sorunu yaşamaları, çevresindeki insanlara zorluklar çıkarmaktadır. Sosyal ortamlarda sorunlar yaşatan bu bireyler, ilişkilerin sürekli gergin ve kaotik olmasına sebep olur. Bu durum, insanların zor insanlardan kaçmasına neden olurken, aynı zamanda bu kişilerin günlük yaşamlarında daha fazla sorunla karşılaşmasına yol açar.

Sonuç olarak, zor insanların ilişkilerde oluşturdukları problemler oldukça çeşitlidir. Bu problemler, hem zor insanların hem de ilişkide oldukları kişilerin yaşamlarında olumsuz etkiler yapar. Zor insanlarla başa çıkabilmek ve bu problemleri çözmek için, bu kişilerin zorluklarını ve yaşadıklarının nedenlerini anlamaya çalışmalıyız. Bu sayede, daha sağlıklı ve olumlu ilişkiler kurarak enerjimizi koruyabilir ve yaşam kalitemizi artırabiliriz.

Zor insanlarla başa çıkma yolları nelerdir?

Zor İnsanlarla Başa Çıkma Yolları

İnsan İlişkilerinde Zorlanan Bireylerin Tanımı: Zor insanlar, düşünce ve davranışları sebebiyle ilişki kurmakta zorlanan kişilerdir. Bu insanları geçimsiz, fazla hırslı, inatçı, agrasif ve sabit fikirli olarak da niteleyebiliriz. Günlük hayatta zor insanları tanımak güç değildir. Eğer kişiler sosyal ortamlarda sorun çıkarıyor ve çevresinde olan biteni çarpıtarak algılıyorsa, onlara ‘zor insan’ demek doğru olacaktır.

Zor İnsanların Neden Zor Olduklarını Anlamak: Zor insanların bu şekilde davranış sergilemelerinin nedenleri üzerinde düşünmek önemlidir. Bu bireylerin yaşadıkları deneyimler ve duygular, onların zorlaşmasına etki edebilir. Örneğin, aile ilişkilerinde ya da yaşadıkları travmalar gibi geçmiş olaylar, bu insanların zor olmasının altında yatabilir. Hayal kırıklığı, aldatılma ve terk edilme gibi duygularla baş edememek de, insanların zorlaşmasına yol açabilir.

Zor İnsanlarla İlişki Kurma Stratejileri: Kendimizi ve çevremizi korumak için onlardan kaçmak bazen en iyi yöntem olsa da, zor insanlarla yaşamak ve iletişim kurmak zorunda olduğumuz durumlar da vardır. Bu durumlarda, ilişki kurma stratejileri ve başa çıkma yolları kullanabiliriz. İşte birkaç öneri:

1. Empati kurarak anlamaya çalışmak: Zor insanlarla karşılaştığımızda, onların neler yaşadıklarını anlamaya çalışarak empati kurabiliriz. Bu, onlarla daha iyi iletişim kurmamıza yardımcı olabilir.

2. Sınırlar belirlemek: Zor insanlarla ilişkide kendi sınırlarımızı belirleyerek, ne kadar ileri gitmelerine izin vereceğimizi kontrol edebiliriz. Bu sayede, onların olumsuz etkilerinden korunabiliriz.

3. Duygusal reaksiyonlarımızı kontrol etmek: Zor insanlarla karşılaşıldığında, duygusal olarak tepki vermemeye ve sakin kalmaya özen göstererek, durumu daha iyi yönetebiliriz.

4. İletişim becerilerimizi geliştirmek: Zor insanlarla iletişim kurarken, açık ve dürüst olmak önemlidir. İyi iletişim becerileri sayesinde, onlarla daha iyi anlaşabiliriz.

Sonuç olarak, zor insanlarla başa çıkabilmek için onların neden zor olduğunu anlamaya çalışmalı, empati kurarak ve sınırlar belirleyerek iletişimimizi sağlıklı tutmalıyız. Bu sayede, hem kendimizi koruyabilir, hem de onlarla yaşam enerjimizi daha verimli kullanabiliriz.

Zor insanların olumsuz etkisi nasıl azaltılabilir?

Zor İnsanların Etkilerinin Azaltılması. Günümüzde hayatımızın zorlaşması ve pek çok faktörün etkisiyle yaşam enerjimizde iniş eğilimi gözlemlenmektedir. Bu faktörlerin başında insan ilişkilerinin zorluğu gelmektedir. Zor insanların olumsuz etkilerini azaltmak için önce bu insanların neden zor olduklarını anlamaya çalışmalıyız.

Zor İnsanların Karakter Özellikleri: Zor insanlar, düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmakta zorlanan kişilerdir. Geçimsiz, fazla hırslı, inatçı, kaprisli, agresif, dinlemeyi bilmeyen ve sabit fikirli olarak tanımlanabilirler. Günlük hayatta zor insanları tanımak zor değildir. Çevresinde olup bitenleri çarpıtarak algılıyor ve aşırı duygusal tepkiler veriyorsa, sosyal ortamlarda sorun çıkarıyorsa o kişiye ‘zor insan’ demek doğru olacaktır.

Zor İnsanların Neden Zor Olduğunu Anlamak. Aslında zor insanların neden zor olduklarını anlamaya çalışmalıyız. Zor insanların yaşadıkları deneyimler, aile ilişkilerinde yaşanan sorunlar ve bilinçaltına atılan travmalar bu durumu etkileyebilir. Örneğin, hayal kırıklığı, aldatılma, terk edilme gibi duygularla baş edemeyen insanlar, yeniden kırılmamak için zor bir kişilik sergiliyor olabilirler.

Empati ile Yaklaşmak ve Çözüm Yolları: Zor insanların olumsuz etkisini azaltmak için öncelikle bu insanlara empati ile yaklaşmalıyız. Bunun için, zor insanın neden zor olduğunu anlamaya çalışmalı, yaşadıkları deneyimlere saygı göstermeli ve iletişim kurmaya çalışmalıyız. Ayrıca, kendi sınırlarımızı ve değerlerimizi koruyarak, dikkatimizi ve enerjimizi olumsuz etkileyen faktörlerden uzaklaştırmalıyız.

Sonuç olarak, zor insanların olumsuz etkilerini azaltmak için, bu insanların neden zor olduğunu anlamaya çalışmak ve empati ile yaklaşmak önemlidir. Özellikle iletişim, anlayış ve sınırların korunması, bu tür insanlarla başa çıkmada etkili yöntemler olacaktır.

Zor bir insanla nasıl başa çıkılır?

Zor İnsanlarla Başa Çıkma Yolları: Yoğun iş temposu, trafik, gelir problemi ve gelecek kaygısı gibi etkenlerle stres altında olan toplumda, en büyük zorluklardan birisi insan ilişkilere dair sorunlarla başa çıkmaktır. Bazı insanlar bu olumsuzluklar sonucu zor insanlar haline gelir. Zor insanlarla başa çıkmak, bu tür insanların neden zor olduğunu anlamak ve onlarla iletişim kurabilme becerisi kazanmak oldukça önemlidir.

Zor İnsanların Özellikleri ve Nedenleri: Zor insanlar sosyal ortamlarda uyum sağlamakta güçlük çeken, düşünceleri ve davranışları nedeniyle ilişki kurmakta zorlanan kişilerdir. Hırslı, inatçı, kaprisli, saldırgan, dinlemeyi bilmeyen, sabit fikirli ve kaprisli olmaları bu Tür insanların temel özellikleri arasında yer alır. Zor insanlarla bir arada zaman geçirmek çoğu zaman oldukça zordur. Zor insanların neden zor olduklarını anlamak ise oldukça önemlidir. Örneğin, anne-baba ilişkilerinde sorun yaşamış, bilinçaltında travma yaşamış, hayal kırıklıklarına uğramış, aldatılmış veya terk edilmiş olan kişiler zor insan olabilirler. Bu nedenle, zor insanlarla başa çıkmak için onları anlamaya çalışmak önemli bir adımdır.

Zor İnsanlarla Başa Çıkmak İçin Stratejiler: Zor insanlarla başa çıkmak istiyorsak, bu insanları anlamaya çalışmalıyız. Onların yaşadıkları problemlerin, sorunları idrak etmeli ve bu deneyim kapsamında çözüm önerileri sunmalıyız. İnsanlarla kurduğumuz iletişime dikkat etmeliyiz ve onların duyarlı olduğu konulara empatiyle yaklaşmalıyız. İnsan ilişkileri çözüm odaklı olmalıdır ve zor insanlarla başa çıkmak için onlarla diyalog kurmalı, olumsuz duygularını paylaşmayı sağlamalıyız. Böylece, onların yaşadığı problemlerle baş edebilmelerini desteklemiş oluruz.

Sonuç olarak, zor insanlarla başa çıkmak, onları anlamak ve iletişim kurabilecek beceriler kazanmak üzerine yoğunlaşmalıdır. Başa çıkmanın yolu, onların yaşadığı problemleri idrak etmek, duyarlılık göstermek ve çözüm önerileri sunmaktır. Böylece, yaşam enerjimiz düşmez ve zor insanlarla başa çıkmak daha kolay bir hâle gelir.

Zor Kişilik Özellikleri Nelerdir?

Çağımızda yaşam koşulları giderek zorlaşmaktadır. Yoğun iş temposu, trafik, gelir problemi ve gelecek kaygısı derken, çevre sorunları ve hayvan hakları gibi konular da enerjimizi tükenmeye iter. Tüm bu olumsuzlukların içinde bizi en çok yıpratan insan ilişkileridir. İnsanlarla ilişki kurmak zor olabilir ve bazı kişilerle aynı frekansı tutturmak zordur. Bu durum, zor insanların varlığını ortaya çıkarır.

Zor İnsanların Karakter Özellikleri: Zor insanlar, düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmakta güçlük çeken kişilerdir. Bu karakter özellikleri arasında fazla hırslı, inatçı, kaprisli, agresif, dinlemeyi bilmeyen ve sabit fikirli olmaları sayılabilir. Onlarla ilişki kurmak ve vakit geçirmek oldukça zor ve eziyet vericidir.

Zor İnsanları Tanıma Yolları: Günlük hayatta zor insanları tanımak zor olmayabilir. Çevrelerinde olup bitenleri çarpıtarak algılar, aşırı duygusal tepkiler verir ve sosyal ortamlarda sorun çıkarır. Bu kişilere ‘zor insan’ demek doğru bir nitelemedir.

Zor İnsanların Neden Zor olduğunu Anlamaya Çalışmak: Aslında, zor olarak etiketlediğimiz kişilerin neden zor olduğunu anlamaya yönelik çabalara ihtiyaç vardır. Zor kişilik özelliklerinin altında yatan sebepler, kötü çocukluk dönemi deneyimleri, üzüntüler veya travmalar olabilir. Bu nedenle, zor insanları anlamaya çalışmak ve onlara yardımcı olmak önemlidir.

Sonuç olarak, zor insanlarla baş etme yollarını bulmayı öğrenmeliyiz. Bu sayede, insan ilişkilerinde yaşadığımız zorlukları aşarak daha huzurlu ve başarılı bir yaşam süreceğiz. Zor insanların neden zor olduğunu anlamaya çalışarak, onlara yönelik ön yargılarımızı kırmış ve daha anlayışlı bir insan olarak yaşam kalitemizi artırmış oluruz.

Beni sevmeyen insanlara nasıl davranmalıyız?

Zor İnsanlarla Nasıl Başa Çıkmalıyız? Günlük yaşantımızda karşılaştığımız sayısız zorlukların yanı sıra, insan ilişkileri de hayatımızı olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle, zor ve geçimsiz olarak adlandırabileceğimiz kişilerle nasıl başa çıkabileceğimiz büyük önem taşır. Bu yazıda, zor kişilikli insanlara nasıl yaklaşmalıyız ve onlarla nasıl başa çıkmalıyız konusunu inceleyeceğiz.

Zor İnsanların Karakteristik Özellikleri: Zor insanlar, düşünce ve davranışları nedeniyle ilişki kurmada problemler yaşayan kişilerdir. Fazla hırslı, inatçı, kaprisli, agresif, dinlemeyi bilmeyen ve sabit fikirli olabilirler. Bu tip insanlarla karşılaşabileceğimiz alanlar, mahalle, okul ve iş yerimiz gibi çeşitli sosyal ortamlardır.

Zor İnsanların Neden Zor Olduklarını Anlamaya Çalışmak: Zor olduklarını düşündüğümüz kişilerin neden bu hale geldiklerini anlamaya çalışmalıyız. Onların yaşadıkları sorunlar ya da travmaların bu davranışların nedeni olduğunu düşünmek gerekir. Anne ve baba ilişkileri, hayal kırıklığı, aldatılma gibi psikolojik etkenler zor insanların oluşmasına katkıda bulunabilir.

Zor İnsanlara Karşı İzlenecek Stratejiler: Bu tür insanlarla başa çıkmak için öncelikle onların enerjimizi düşürmelerine izin vermemek çok önemlidir. Negatif enerjilerini bizlere geçmesine müsaade etmemeliyiz. İletişim kurarken, saygılı ve anlayışlı bir dile başvurarak onlarla daha uyumlu bir ilişki sağlama çalışmalıyız. Ayrıca, sınırlarımızı belirleyip koruyarak zor insanların hayatımıza olumsız yönde müdahale etmelerini engellemeliyiz.

Sonuç olarak, hayatımızda karşılaşabileceğimiz zor ve geçimsiz insanlarla başa çıkmak için doğru stratejileri belirlemek ve uygulamak büyük önem taşımaktadır. Bu kişilerin neden zor olduklarını anlayarak, saygılı ve anlayışlı bir iletişim kurarak ve sınırlarımızı koruyarak onlarla daha sağlıklı ilişkiler kurma yolunda önemli adımlar atabiliriz.

Ilknur Isik

Duygular günlük hayatımızın çok önemli bir parçası. İster sizi gülümseten bir mesaj olsun, ister trafik stresi, hayatın iniş ve çıkışları nasıl hissettiğinizi etkiliyor. Psikologlar tarafından yapılan araştırmalar duygusal düzenlemeyi, yani duyguların hissedilme ve ifade edilmesini kontrol etmeyi anlamakta ilerleme sağlıyor. Bazı duygusal tepkilerin düzenlenmeye ihtiyacı yoktur. Eğer duygu, duruma uygunsa ve sizi iyi hissettiriyorsa olduğu gibi kalabilir. Komik bir şey olduğunda herkesle beraber gülmek uygun bir tepkidir. Ama ciddi bir toplantı sırasında telefonunuza gelen mesaja bakıp kahkaha atmak durumla uymaz. Trafikte sizi sinirlendiren bir aracın önünü kesip, arabadan inip bağırmaya başlamak sizi iyi hissettirse de durumla uygunsuz ve güvenliğinizi tehlikeye atan bir tepkidir. Sinirliyken sakinleşmeyi denemek, söylemesi kolay yapması zor bir iştir. Eğer ipin ucunu kaçıracak seviyedeyseniz ve nefretinizi sizi duyabilen herkese kusuyorsanız, duygularınız arkadaşlıklara, işinize, hatta sağlınıza mal olabilir. Belli metotlar uygulayarak ve pratik yaparak duygularınızı kontrol etmeyi öğrenmeniz mümkün. Duygusal düzenleme pratiğinin büyük kısmını kötü bir durum oluşmadan yapabilirsiniz. Kendinizi önceden hazırlayarak, sorunun duygusal hayatınızı etkilemeden çözülmesini sağlayabilirsiniz.

ÖNLEM ALIN: İstenmeyen bir duyguyu yaratacak durumlara girmemeye özen gösterin. Eğer aceleniz olduğunda sinirleneceğinizi biliyorsanız, işleri son dakikaya bırakmayın. Evden ya da ofisten 10 dakika erken çıkın ki yayalardan, arabalardan ve yavaş asansörlerden rahatsız olmayın. Bu duruma benzer olarak, görünce rahatsız olduğunuz bir tanıdığınız varsa, karşılaşmamanın bir yolunu bulun.

DURUMU DEĞİŞTİRİN: Beki de azaltmak istediğiniz duygu hayal kırıklığıdır. Ulaşılamaz mükemmelliği düşlüyor olabilirsiniz. Bu aradığınız “mükemmel” işinizde başarı ya da hazırladığınız yemek olabilir. Durumu sizin kabiliyetlerinize uygun şekilde çözebilirsiniz. Örneğin, çikolatalı sufle yapamıyor olabilirsiniz, ama çok güzel sütlaç yapıyorsanız, o akşam gelecek misafirlerinize sufle yerine sütlaç ikram edebilirsiniz.

ODAĞINIZI DEĞİŞTİRİN: Diyelim ki, sizden daha atletik insanların yanında kendinizi kötü hissediyorsunuz. Spor salonunda, düzenli çalışan insanların kaç kilogram ağırlık kaldırdıklarını, ne hızda koştuklarını izledikçe bu his giderek kötüleşecektir. Dikkatinizi onlardan çekip, kendinize verin. Bir önceki haftaya göre neyi daha iyi yapabileceğinize odaklanın. Belki 5 dakika daha fazla koşabildiniz, belki kaldırdığınız ağırlıkları birer kilo arttırdınız. Bu şekilde hem kendinizle ilgili daha iyi hissedersiniz hem de motivasyonunuz artar. Daha da güzeli, yaptığınız şeye odaklanabilirsiniz ve eninde sonunda arzuladığınız sonuca ulaşırsınız.

İNANÇLARINIZI DEĞİŞTİRİN: En derin duygularımızın temelinde onları yaşatan inançlar yatar. Bir şey kaybettiğinize inandığınızda üzülür, iyi bir şey olacağına inanırsanız mutlu olur, sabırsızlanırsınız. Ama bazen çok sevindiğiniz şeyler arkasından büyük zorluklar getirir, çok üzüldüğünüz şeylerse yeni kapılar açar. Düşüncelerinizi değiştirerek durumu değiştiremeyebilirsiniz ancak durumun sizi nasıl etkilediğini değiştirebilirsiniz.

TEPKİNİZİ DEĞİŞTİRİN: Eğer hiç bir şey işe yaramazsa, ve negatif durumlardan uzak duramaz, değiştiremez, dikkatini başka yere veremez ve düşüncelerinizi değiştiremezseniz ve duygular bardaktan boşalırcasına hissediliyorsa, duygu düzenlemedeki son adım tepkinizi kontrol altına almaktır. Öncelikler vücudunuz dinleyin. Belki kalbiniz deli gibi çarpıyor, belki enerjiniz hızla düşüyor, belki titremeye başladınız… Derin nefesler alın, tepki vermeden önce mutlaka nefesinize odaklanın ve nefesinizin sizi sakinleştirmesine izin verin.

Psikoloji profesörü Susan Whitbourne

CNN TÜRK

Neden İmkansıza Aşık Oluruz? Belki de bunun sebebi çok fazla aşk hikayesi okumamız ya da acı çekmeyi gerçekten seviyor olmamızdır. Ancak imkansıza neden aşık olduğumuzu açıklayan çok fazla mantıklı sebep bulunmamaktadır. Elde edemeyeceğimiz şeyler – bir arkadaşımızın sevgilisi, bir film yıldızı ya da bize uygun olmayan biri – genellikle bize en çekici gelen ve bizi cezbedendir. Popüler bir deyişe göre, elbette kalbimizin, mantığımızın çoğu zaman anlamadığı kendince sebepleri vardır. Fakat imkansız, hayatınızda sıklıkla karşılaştığınız bir durum ise belki bu yazımız size yardımcı olabilir.

İmkansızı arayışımızın cevaplarını bulmak

Farklı sebeplerden dolayı elde edemeyeceğiniz birini bir defadan fazla “süzdüğünüz” oldu mu? Evli ya da nişanlı birini hiç izliyor musunuz? Yasak durumları mı seviyorsunuz? Elbette herkes hayatta ne istiyorsa onu yapma hakkına sahiptir, ancak asıl sorun kararlarımızın, alışkanlıklarımızın ya da seçeneklerimizin sonucunda ne kadar acı çekeceğimizdir. İmkansız bir şeye aşık olma durumunun sebepleri bunlar olabilir:

Elde edemeyeceğiniz şeye değer vermek

Bu, çeşitli alanlarda gerçekleşir. Her zaman eksik olanı, elde edemeyeceklerimizi ya da eşsiz olanı isteriz. Alışveriş yaparken, iş ararken ya da birinden hoşlandığımızda bu durumu yaşayabilirsiniz. Örneğin, evli bir adama aşık olmanızın sebebi, “kapılmış” ise çok değerli biri olduğunu düşünmeniz olabilir. Böylece o adamı fark ettiğinizde, birçok kişinin ona olumlu yönden değer verdiğinden eminseniz size daha çekici gelmeye başlar.

Zor olanın çekici gelmesi

Genellikle monoton ve sıradan bir hayatımız olduğundan dolayı günlük rutinimizi değiştirmek için yollar ararız. Bu nedenle tatilimizi yapmak için egzotik yerleri, dünya mutfakları sunan bir restoranda yemek yemeyi ya da kazanması zor bir kişiyi elde etmeyi tercih ederiz. Rutinimize daha fazla katlanamayız ve bunu kırmanın yollarından biri de bir şekilde kuralları çiğnemektir.

Kendine güven ve özsaygı eksikliği

Bu, aşk dışında başka amaçlarda da kendini gösterir. Tek bildiği imkansıza yakın hedefler belirlemek olan birçok insan vardır. Bunu yaptıklarında, başarısızlıkla karşılaşınca hatanın tümüyle kendilerinde olmadığını garantilemiş olurlar. Tabi ki onlar bu açıklamayla ilgilenmezler. Koyulan hedefe ulaşmakta başarısız olmak, yalnızca hedefin kendisinin zor olmasından ötürüdür. Ancak, öncesinde başaramayacaklarına iddiaya girerek bu hedefi seçtiklerini asla söylemezler.

Bağlanma korkusu

Bu, ciddi bir ilişkiye başlamayan ve her eve döndüğünde aynı kişiyle zaman geçirmeye razı olmak istemeyenlerin “bahanelerinden” biridir. Bilinçaltında bağlanmayı istemedikleri için kendilerine denk olmayacağını bildikleri birini seçerler.

İflah olmaz romantizm

Birçok kadın, prenses ya da romanlarda ve filmlerde anlatılan hikayelerin baş kahramanları olduklarını düşünmek ister. Elbette bunun sebebi hikayelerin sonunun hep güzel olmasıdır… “ve sonsuza dek mutlu yaşadılar.” O kişinin romanımızın prensi olduğunu hayal ederek onu o kadar idealize ederiz ki bu aşkın gerçekleşmesi fikri bizi dehşete düşürecek kadar korkutur.

İmkansıza aşık olmamayı öğrenebilir miyiz?

Evet, tabi ki! En iyi tarafınızı göstermeli ve bunu yapabileceğinize inanmalısınız. Her şeyden önce, yanlış insanları seçmenize sebep olan nedenleri ya da bahaneleri düşünün. Daha sonra bu tavsiyeleri uygulamaya koyun:

Size değer veren insanlara daha çok ilgi gösterin

Bu demek değildir ki en yakın arkadaşınıza ya da iş yerinde size yardım eden kişiye aşık olmaya mecbursunuz. Ancak çoğu zaman karşılıksız aşka o kadar odaklanmışsınızdır ki kendinize gözlerinizi açıp etrafa bakma şansı tanımazsınız.

Hayat bir film değildir, unutmayın

Beyaz altı prensinizin gelip sizi kötü cadının elinden kurtarmasını ve şatonun tepesinde bir ejderhayla dövüşmesini bekliyorsanız, uykunuzdan uyansanız iyi olur. Çünkü ejderha diye bir şey olmamasının ve Orta Çağ’da yaşamıyor olmanızın yanı sıra, ilişkileri idealize ederek belki de hayatınızın aşkıyla tanışmanıza engel oluyorsunuz.

Olumsuz düşünceleri bir kenara bırakın

Evli biriyle ilişki yaşamayı “arzulayabileceğim en güzel şey” olarak düşünmek sizi fazlasıyla alçaltacaktır, bunu hak etmiyorsunuz. İmkansıza aşık olmanın bağlanmaktan kaçınmak için en iyi yol olduğuna inanmak, daha önceki ilişkinizin size çok acı vermiş olmasından kaynaklanıyor olabilir. Aşkta şansınız olmadığından emin olmak “diğer yarınızla” tanışmanıza hiç de yardımcı olmayacaktır.

Becerilerinize ve kişiliğinize güvenin

Belki de aşkınızın karşılıksız olmasının nedeni, o kişinin sizin ona sunacağınız onca güzel şeyden haberi olmamasıdır. Kişiliğinizi gizlemeyin! Unutmayın ki başkaları tarafından sevilmek için önce kendinizi sevmelisiniz.  Öyle ya da böyle, bazı insanlar aşkı işkence aletine veya mükemmellik arayarak ütopyaya çevirmeye kararlıdır. Elde edemeyecekleri bir kişi hakkındaki duygularını yansıtarak en baştan sabote ediliyor ve dokunabildikleri, gülebildikleri ya da öpebildikleri bir aşkı hissetme ihtimalinden onları mahrum bırakan zincirlerce mahkum ediliyorlar.

*Düzeltme Notu: Bu yazı kadınlara ithafen yazılmış olsa da bahsedilen durumun kadınlara özgü olmadığını unutmayalım. Aynı sayıda erkek, hatta belki de daha fazlası, aşkları başlamadan bitirme eğilimindedir, bu yüzden onların da aynı tavsiyeleri uygulayabileceğini düşünüyoruz.

Platon, sadece arzuladığımıza aşık olduğumuzu ve sadece sahip olmadığımız şeyi arzu ettiğimizi söylemiştir. Onun zamanında, insanlar bugün çok aşina olduğumuz yıkıcı bir duyguyu zaten yaşıyorlardı: hayattaki kalıcı memnuniyetsizlik.

Diğer insanların bize imrenmesi veya şikayet edeceğimiz hiçbir şeyimiz olmaması önemli olmaksızın, her zaman bir şeyleri kaçırıyor gibiyiz. İçimizde, nasıl doldurulacağını bilmediğimiz sürekli bir boşluk var.

Bu duygu, çoğu zaman romantik ilişkilerde görülür. Sevgiyi idealize eden çok insan var. Mükemmel olmasına ve doğru miktarda olmasına ihtiyaçları var. Bu nostaljik romantizm, aşık olmaya aşık olmak (özellikle birine değil), bizi sürekli olarak tatminsiz hissettiren şeydir. Bu aşk fikri gerçek değildir. Aksine, ne olabileceğine dair bir fanteziye dayanıyor.

Sevginin bu platonik formunun bir ilişkiye dönüştüğü nadir olaylarda, kişi kendini mutlu ve sarhoş hisseder. Onun çok acı çekmesine neden olan boşluğu doldurur.

Sorun şu ki, zamanla ilgilerini yitirmeye ve alışkın oldukları aynı platonik dinamiğe geri dönmeye başlıyorlar: ulaşılamaz bir şey istemek ve acılarına keyif çekmek.

Arzu ve zevk

Zevki sadece arzuda bulan çok insan var. Arzulamak, hayal etmek, ummak ve idealize etmek, onları harekete geçiren şeydir. Ama istediklerini elde ettiklerinde de sıkılırlar. Kendisini tamamlanmış hissetmek için gerekenlere sahip olduklarında, arzuya daha fazla yer yoktur. Gerçek ve kusurlu bir şey bulurlar ve bu, aşırı arzu ettikleri zaman sahip oldukları beklentiyi asla karşılamaz.

Onlar, yeni bir arzu ve istek arayışı ile, kaçma eylemi ile son bulurlar. Çünkü bu, onlara gerçekten yaşadıklarını hissettiren şeydir. Acı çekmelerine rağmen, çok tatlıdır ve bağımlılık yapar. Oralarda bir yerlerde daha iyi bir şey olması gerektiğini düşünürler. Eğer yoksa, henüz onu henüz bulamadığı anlamına gelir ve aramaya devam ederler. Sık sık mutluluğun başka bir yerde olduğunu düşünürüz. Onu sadece bizi beklediği yerde bulabilseydik, memnuniyetsizlik ortadan kaybolurdu.

Ama sonunda bunun aslında böyle olmadığını fark ederiz. Aslında, tamamlanmış hissetmek için ihtiyacımız olan her şeye sahibiz. Günlük hayatımızda sadece birkaç şeyi nasıl değiştireceğimizi bilseydik – nadiren paraya mal olan – başka bir yerde mutluluk aramak zorunda kalmazdık.

Sorun şu ki, bu değişiklikleri yapmaktan korkarız. Kendimizi endişeli ve güvensiz hissettirirler ve kendi gerçekliğimizi yaratmak yerine olabilme ihtimaline sarılırız.

Sahip olduğunuz şeyi sevmeyi öğrenin

Sahip olmadığınız bir şeyi istemek tamamen normaldir ve çoğu durumda olumlu bir motivasyon kaynağıdır. Ancak, arzu bir ihtiyaç haline geldiğinde ve acı ve ıstıraba yol açtığı zaman, bu; oraya takılıp kalmanız, bomboş, memnuniyetsiz ve tatminsiz hissetmeye başlamanız demektir.

Paradoksal olarak, bu yaşam şekli, yaşamanıza izin vermez. Özgür değilsiniz, onun yerine, hayatınızın nasıl olması gerektiği fikrinin bir kölesisiniz.

Bu nedenle, ilişkiniz, işiniz, arkadaşlarınız ya da yaşadığınız şehir olsun, sahip olduklarınızı sevmeyi öğrenmek önemlidir. Aslında kendi hayatınızda, diğer birçok insanın isteyebileceği bir sürü pozitif şey vardır. Rutininizi ve bakış açınızı değiştirmeniz ve hayatınızdaki sevmediğiniz yönleri isteyerek değiştirmeniz gerekir. Bunu da sahip olabileceğiniz kadar çok bir umutla yapmalısınız.

Yaşadığınız her gün için minnettar ve mutlu iseniz, hiç yaşamadığınız şeyleri özlemeyi bırakın. Şimdiki zamanda yaşamayı, anda kalmayı ve ne olursa olsun mutlu olmayı öğrenin. Zorlukları kabul edip her deneyimden olumlu bir şeyler alırsınız. Zihninizin geleceğe doğru gezmesini ve hayatınız boyunca sürekli olarak şikayet etmeyi bırakın. Olduğunuz yerde kalın, risk alın ve yaşamınızla ilgili hoşunuza gitmeyen şeyleri değiştirin.

Ama asla gerçekleşmeyecek mükemmellikler ya da imkansız hayaller için istek duymayın. Zaten sahip olduğunuz şey mükemmel, o zaman neden bundan yararlanmaya başlamıyorsunuz?

Psikolog Alicia Escaño Hidalgo

Platonik aşk, aslında günlük dilde yaygın olarak kullanılan bir ifadedir. Bunu kullandığımızda genelde seksüel ya da romantik olmayan, iki arkadaş arasında da olabilecek bir sevgiyi kastederiz. Bu ifade her ne kadar Platon’un felsefesiyle ilgili olarak kullanılsa da bu makalede göreceksiniz ki bu kullanım, onun aşkla ilgili düşüncesiyle tam uyuşmamaktadır. Aşk, her zaman hakkında en çok konuşulan konulardan biri olmuştur. İlk zamanlardan beri şairler, yazarlar, düşünürler ve filozoflar için her zaman bir ilham kaynağı olmuştur ve hala da olmaya devam etmektedir. Tabi ki Yunan filozof Platon da bunların arasında yer almaktadır.

Platon hakkında bazı bilgiler

Platon Yunan bir filozoftur. Sokrates’in öğrencisi ve Aristo’nun hocası olmuştur. Birçok eseri vardır ama en çok Symposion (Şölen) ve Mağara Alegorisi ile tanınmaktadır. Symposion (Şölen)‘da aşkla ilgili düşüncelerinden bahsetmiştir ve biz de bu sayede “platonik aşk” kavramını elde ettik. Platon, aşkı, uğrunda güzelliği keşfettiğimiz ve deneyimlediğimiz bir kavram olarak görmüştür. Ama onu tam olarak anlamak için düalizm teorisini de anlamanız gerekir çünkü bu Platon’un felsefesindeki ana fikirlerden biridir. Düalizm, kendi gerçekliğimizi hiçbir zaman karışmayan iki ayrı şekilde görmemizi anlatan kavramdır, bu iki durumsa şöyledir: materyal (fiziksel) ve materyal olmayan (ruhsal).

Bunlar birlikte gelebilir ama asla gerçekten karışmazlar. Platon insanların ruh ve bedenden oluştuğunu ve ruh fikirler alemindeyken bedenin materyal dünyaya ait olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca ruh, içine sıkıştığı bedenle birlikte var olmak zorundadır ama iki gerçeklik birbirinden tamamen bağımsızdır. Platonun aşk fikrinin de kaynağı olan filozofik kavram işte budur. Fakat birçok insan bunu yanlış anlamıştır. Hatta bu anlayış, aşkın kanaatkar ve manevi bir sevgi olarak görüldüğü bir noktaya gelmiştir. Ama aslında bu doğru değildir. Bu filozofun aşkla ilgili düşüncesi biraz daha ikisinin ortasında kalmaktadır: tam olarak seçici olmama ya da kanaatkar olmayla ilgili değildir ama stabilitenin mükemmel olduğunu söylemektedir.

Aşk

Bu kavram için çok farklı anlam, his ve kullanımlar vardır. Yani bunu basitçe tanımlamak hiç de kolay değildir. Ama aşkla ilgili kesin bir şey varsa o da bunun, bizim başkalarıyla bağımızla ilgisi olan evrensel bir kavram olduğudur.

Dilimizde bu sözün birçok farklı anlamı vardır. Tutkulu bir istekten romantik bir aşka, hatta ailenize bile hissedebileceğiniz seksüel olmayan hislere kadar birçok duyguyu anlatabilir. Hatta daha derin bir şey olan dini aşktan da bahsedilebilir. Hnagi türden bahsedersek bahsedelim bu his her zaman için çok güçlüdür. Hatta karşı konulamaz olduğunu da söyleyebiliriz çünkü temelde bundan kaçmak imkansızdır. Platonik aşk aslında ilişkilerimiz için çok önemlidir çünkü sanatta ve psikolojik çalışmalarda bir ilham kaynağı olmuştur.

“Aşkta her zaman bir delilik vardır. Ama delilikte her zaman biraz mantık vardır.”

– Friedrich Nietzsche

Platonik aşkın arkasındaki fikir denir?

Aşkın önüne “platonik” kelimesini koyduğumuzda Platon ve onun felsefesinden bahsetmiş oluruz. Sokrates’in bir konuşmasından yola çıkarak Platon, aşkın güzelliği anlama ve deneyimleme isteği ya da dürtüsü olduğunu söyler. Bu, her ne kadar onu da kapsasa da fiziksel güzelliğin ötesine geçen sonsuz, anlaşılabilir ve mükemmel fikirlerin güzelliğini de sevmektir. Başka bir deyişle, Platon, aşkın güzelliği keşfetme ve deneyim etme isteğinden geldiğini düşünür.Bu süreç, fiziksel güzelliği takdir ederek sonrasında ruhsal boyuta ilerlediğinizde başlar. Yani bunun en yüksek seviyesi, saf, tutkulu ve bencil olmayan şekilde ifade edilmesidir.

Sizin de görebileceğiniz gibi, platonik aşk aslında romantik olmayan aşk demek değildir. Ne kadar zor olsa da fiziksel güzelliğin ötesine geçen bir aşktır. Aslında seksüel elementlere de sahip değildir çünkü Platon aşkın gerçekten de diğer insanla alakalı olmadığını düşünmektedir. O aşkı, güzelliğin üstünlüğüne yöneltilen bir şey olarak görmüştür.

Platon, Symposion (Şölen) ‘da şöyle söylemektedir:

“[…] dış görünüş güzelliğinden çok zihnin güzelliğini daha yüce görecektir. Yani eğer yüce bir ruh ama çok az güzellik sahibi birisi gelirse, onu sevecektir ve gençleri geliştirebilecek düşünceleri meydana getirecektir, ta ki kurum ve yasalardaki güzelliği görüp oluşturana ve ailedeki güzelliği anlayana kadar, daha sonra kişisel güzelliğin önemsiz olduğunu anlayacaktır.”

Platon’a göre güzellik ve aşk

Platon’a göre, güzellikle karşılaştığımızda aşkı deneyimlemeye başlarız. Tabi ki onun aşk tanımının bizi güzelliği keşfetmeye iten şey olduğunu unutmamak lazım. Aslında farklı tarzlarda güzelliği deneyimlediğiniz birçok aşama vardır:

• Fiziksel güzellik: bu ilk aşamadır. Fiziksel bedene duyulan aşk hissiyle başlar ve daha sonra genel güzelliği takdir etme olarak ilerler.
• Ruhun güzelliği: bir kişinin fiziksel bedeninin güzelliğini takdir etmekle ona aşık olmak arasındaki çizgiyi geçince içerde nasıl birisi olduğuna odaklanmaya başlarsınız. Yani bu aşama karşınızdakinin ahlaki ve kültürel geçmişi ile ilgilidir. Bu aşamada materyalin (bedenin) ötesine geçersiniz ve materyal olmayana (ruha) doğru ilerlersiniz.
• Bilgeliğin güzelliği: Ruhsal güzelliği takdir etme yolu her zaman bilgi ve fikirlere duyulan aşkın yolunu açar. Bu, sevdiğiniz insanın ötesine geçer.
• Kendindeki güzellik: ilk üç aşamayı geçtiğinizde son bir kapı daha açılır. Aşkın güzelliğini kendinde ve kendi kendi kendine başka bir özne ya da nesneye bağlı olmadan tatmaktır. Bu yüzden de bu aşkın en yüksek seviyesidir.

Son adım, tutkulu, saf ve bencil olmayan bir güzelliğin ifadesidir. Bu hiçbir zaman geçmeyecek ya da zamanla değişmeyecek bir hisle ilgilidir. Yani aslında bu romantik olmayan aşkla ilgili değil, mükemmel, sonsuz ve anlaşılabilir olan bilgileri takdir etmekle ilgilidir.

Neden platonik aşkı romantik olmayan bir olarak düşünürüz?

“Platonik aşk” ifadesini 15. yüzyılda ilk kullanan kişi Marsilio Ficino’dur. O bunu, bir kişinin fiziksel görünüşüne değil zekası ve karakterinin güzelliğine odaklanan aşkı anlatmak için kullanmıştır. Bu sadece fikirler dünyasında var olan mükemmel ve yozlaştırılamayacak bir aşktır. According to Platon’a göre hiçbir zaman bu hissi gerçekten saf bir şekilde elde edemeyiz. Çünkü ona göre aşk ilgilerle alakalı değildir, erdemle alakalıdır. Başka bir deyişle, bu mükemmel bir aşk olurdu ama mükemmeliyet sadece bir ilüzyondur. Bu dünyada hiçbir şey mükemmel değildir çünkü mükemmellik sadece düşünceler dünyasında var olabilir.

Bunu daha basitçe ifade edelim. Temelde platonik aşk, cinsel bir arzunun olmadığı bir aşktır. Bu yüzden bu terimi günlük hayatta kullanırken romantik olmayan aşkı ya da bir arkadaşa duyulan cinsel olmayan hayranlığı ifade ederiz. Yani bu ifade Platon’un aşkla ilgili söyledikleriyle uyuşmaktadır. Ama gerçek platonik aşk yine de bundan çok farklıdır. %100 farklı olmasa da bu ifade günümüzde hala biraz yanlış kullanılmaktadır.

Platonik aşk neleri içerir?

Platon’a göre Güzellik, Adalet, İyilik ve Doğru ile aynıdır. Yani aşk her zaman bu bahsettiğimiz kavramlarla ilgilidir. Platonik aşk, temelde kendi ruhunuzda eksikliğini çektiğiniz şeyi karşınızdaki insanda aramaktır.  Ama, o insan genellikle her şeyi iyi, güzel, doğru ve adil olarak gördüğünüz bir temsildir.

Yani platonik aşk aslında romantik olmayan arkadaşça bir sevgi demek değildir. Açıkça cinsel ögeleri de olabilecek ama tüm odağın bu olmadığı bir orta noktadadır. Aşk duyulan insanın bedeninden öteye gidebilir. Ayrıca o kişinin ruhu ve fikirlerine duyulan aşka da dönüşebilir. Ama cinsel ve fiziksel şeyler tamamen ortadan kalkmak zorunda değildir. Bunlar da aşkın bir parçası olabilir ve aşk yine de bunların ötesine geçebilir.

Psikolog Daniela Alós

Varoluşsal boşluk bir anlam krizidir. Hayatı anlamsız kılan içten içe bir his, dış dünyadan kopuk ve yalnızca acı çekilen bir yer. Hayat anlamsızdır. Yaşama karşı kayıtsızca hisseden insanlar arasındaki temel inanç budur. Bu, adaletsizliğin ağırlığını ve etraflarındaki her şeyle bir çeşit kopukluk hisseden insanların inancıdır. Başka bir deyişle, bu kişilerin hissettiği şey varoluşsal boşluk.

Bu kişiler, genellikle, ölüm ya da özgürlükten yoksun olmak gibi derin konular hakkında düşünmekten hoşlanan insanlardır ve onları içten içe tüketen varoluşsal bir boşluktan kurtulamazlar. Bu, toplumun neyin değerli olup olmadığına ve anında memnun olmaya dair sürekli mesajlar vererek katkıda bulunduğu bir boşluktur. Ama aynı zamanda çektikleri ıstıraptan kurtulmak amacıyla sürekli olarak haz peşinde koşarlar. Mesele, dikkatlerini hissettikleri boşluğa yöneltmiyor olmalarıdır.

Bazı insanlar için, “Hayat neyi yaşamaya değer?” sorusuna iyi bir cevap yoktur. Hiçbir şey onların içindeki boşluğu doldurmaz, hiçbir şey onları tatmin etmez ve bu da, onları tam olarak acı çektikleri psikolojik bir duruma sürükleyen şeydir. Çoğu kez, bu durum derin bir depresyona veya kendine zarar verici bir davranışa dönüşür. Varoluşsal boşluk, bir anlam krizidir ve kendini, düşünce tutarsızlığından dolayı dünyayı farklı bir bakış açısı ile gören biri olarak ya da acı çekmekten kaçınmak için sürekli olarak haz peşinde koşan biri olarak tanımlamanın bir sonucudur. Bu, günümüz dünyasında yaygın bir fenomendir, o yüzden daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.

Varoluşsal boşluk: uçurumun derinliklerinde hissetme

Zihninizde gelişmekte olan hayatın anlamı, amaçladığınız şeyler gerçekleşmediğinde parçalanıp kaybolabilir. Gerçekte olan ile beklentileriniz arasında büyük farklılıklar ortaya çıktığında, hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Ayrıca, ciddi durumlar belirlilik ve güvenlik duygularınızı tehdit ettiğinde ve bunlarla yüzleşecek enerjiyi kendinizde bulamadığınızda da, hüsrana uğrayabilirsiniz. Bütün bunlar, varoluşsal engellenmenin yoğun bir halini yaşamanıza  ve bazen acı dolu bir boşluk hissetmenize neden olur. Bu, sanki içinizde anlamsız şeylerin varlığı tanımladığı ve diğer kişilerle iletişim kurma yeteneğinin kaybolduğu bir boşluk taşımışsınız gibi hissettirir.

Psikolog Benjamin Wolman, bu durumu “varoluşsal sinir bozukluğu” olarak kavramsallaştırmış ve şu şekilde tanımlamıştır:

“…hayatın anlamını yakalamada başarısız olmak. Yaşamak, mücadele etmek, umut beslemek için bir neden bulamadığınız hissiyatıdır. …Hayatta bir güdüm, bir amaç bulmaya yeterli olmama hissidir. İnsanlar, yaptıkları işlerde çaba sarf etseler bile tutkularının olmadığına inanırsınız.”

Bu durumun sosyal yönü

Psikoterapist Tony Anatrella gibi bazı yazarlar, anlam kaybının, özsel-aşkınlığa ulaşmayı engelleyen bencil davranışlardan oluşan kişinin kendi egosunu tatmin etme çabasından kaynaklandığına işaret ederler. Ve diğer yazarlar, bu durum söz konusu olduğunda, hayatı anlamsız bulmanın izole olmakla ilişkili olduğunu, bireysel değerleri üstün tutmanın ve yanlış bir şekilde hazzın peşinden koşmanın mutluluğun anahtarı olarak görmek olduğunu savunuyorlar. Yani, kendi bireysel arzularınıza odaklanıyor olabilirsiniz. Bu da, bir arada yaşama, dayanışma ve ya saygı gibi sosyal yönlere ilişkin hissin azalmasına neden olur.

Gerçekliği algılayamadığınız zaman ve asıl amacınızın mutlu olma hedefine dönüştüğünde, varoluşsal boşluk yaşama olasılığınız çok yüksektir. Sevinç gibi keyifli ve kısa süreli duygular, haz hissetmenize neden olur ama kendinizi gerçekleştirmenizi sağlamaz. Herhangi bir haz duygusunda olduğu gibi, alışkanlık yapabilir veya sizi esiri altına alabilir. Öyle ya da böyle, hayatınızda sadece iyi değil, aynı zamanda sizin tarafınızdan gerçekleştirilen bir şey yapmanız gerekir. Bu nedenle, hayatın anlamı arzu ettiğiniz ve ihtiyacını duyduğunuz kaderinizle bağlantılıdır. Çünkü, bu arzu sayesinde kendinizi özgür bir şekilde geliştirebilirsiniz.

Kendinizi bir kere mutlu hissettiniz de, özgürlüğünüz içkin sınırları aşar ve hayatın anlamının maddi ya da ölçülebilir değil, bundan çok daha fazlası olduğunu anlarsınız. Ancak, işler beklediğiniz gibi gitmediğinde, hayattaki anlam eksikliği sizi uçurumun derinliklerinde hissetmenize sebep olabilir.

İnsanın anlamlama boyutu

Avusturyalı psikiyatrist Viktor Frankl’ne göre, insanlarda esas olarak üç boyut mevcuttur:

• Bedensel boyut, bedeni ve biyolojik bölümü kapsar.
• Psişik/zihni boyut, psikodinamik gerçekliği ya da hem psikolojik hem de duygusal evreni gerekli kılar.
• Anlama ya da ruhsal boyut, ruhun fenomenolojisini kapsar. Bu nedenle, bu boyut diğer iki boyutun ötesine geçer. Dahası, bu boyut sayesinde insanlar, psikolojik bir şekilde konuşarak, sağlıklı bir yaşam geliştirebilirler.

Bu yüzden, ne zaman derin bir hissizlik hissederseniz hissederseniz, bu his sizin ruhsal boyutunuzla bir çatışma halinde olduğunuz anlamına gelir. Yaralarınızı sarmaya yetersiz olabilirsiniz, hatta ilk etapta onları teşhis dahi edemeyebilirsiniz; Yaşamak için bir neden bulmakta kendinizi yetersiz görebilirsiniz, dolayısıyla acı içinde boğulur ve tutarlılık ve amaçtan yoksun kalırsınız. Diğer bir deyişle, bu yaşadığınız varoluşsal bir boşluktur.

Sosyal ve bireysel değerler

Frankl, anlamı bulmanın yolunun sizin değerlerinizde yattığını vurgular ve sosyal bilinç, bunun ortaya çıkmasına yardımcı olan şeydir. Ancak, değerler kişisel samimiyetten kaynaklandığı halde, bu değerler kültürel, dini ve ya felsefi sistemlerle uyuşan evrensel değerlere dönüşür.

Bu nedenle, duygusal bağları korumakla birlikte, diğer kişilerle iletişim kurmak, insanları kendi mutluluğunuz için sorumlu tutmadığınız sürece, hayatın anlamını kaybetmemek için önemlidir. Bir anlamda, hayatın anlamının kökleri sosyal olgularda yer alır. Fransız sosyolog ve felsefeci Durkheim, sosyal olguların yokluğunu ve bunun neye yol açtığını açık bir şekilde belirtmiştir:

[Bir birey] belirli bir konumun ötesinde kişiselleştirildiğinde, eğer kendisini diğer varlıklardan, insanlardan ve ya şeylerden çok radikal bir şekilde ayırırsa, onlardan faydalanması ancak hiçbir bağının olmadığı aynı kaynaklardan kendisini izole olmuş bir şekilde bulur. Etrafında boşluk yaratarak aslında kendi içinde bir boşluk yaratır ve kendi mutsuzluğundan daha fazla düşünecek hiçbir şeyi kalmaz. İçinde bulunan hiçlik ve bunun bir sonucu olan üzüntüden başka meditasyon nesnesi kalmaz.”

Hayatın anlamını bulmayı denemeden önce kendinizi keşfedin

Ancak, bu birini suçlamak ya da bir kurtarıcı aramak ile ilgili değildir. Buna karşılık, bu kendinizi keşfetmenize yarayan düşünceli ve sorumlu bir tavır. Bu, bir amaç bulmak ve varoluşsal boşluktan kurtulmaktır.

Ayrıca, bunu yapmak hayatın anlamını ifade etmenin çok sayıda yolu olduğunu fark etmek için de uygundur: dünyadaki insanlar kadar çok yolu vardır. Gerçekten de, her birimiz hayatımızdaki kendi serüvenlerimiz aracılığıyla hayat amacımızı değiştirebiliriz. Bu nedenle, tıpkı Viktor Frankl’inin de söylediği gibi,  aslında, önemli olan hayatın genel olarak anlamı değil, ama onun her bir andaki anlamıdır.

Ayrıca, Frankl hayatın anlamını değil, bunun yerine kendimizi keşfetmemiz gerektiğini söyler. Sorumluluk, varlığınızın özel özüdür; hayatın anlamını kendinizi keşfederek bulun.

Varoluşsal boşluktan kurtulmak için tutumunuzu değiştirin

Zamanınızı, enerjinizi, çabanızı ve kalbinizi ortaya koymuş olsanız bile, hayat bazen adil olmaz. Ve kendinizi kötü hissetmeniz tamamen anlaşılabilir olmakla birlikte, iki seçeneğe sahipsiniz: ya zaten olanları değiştiremeyeceğinizi kabul edip mağdur bir şekilde devam edersiniz ya da aslında, değiştirebileceğiniz tek şeyin bu duruma karşı tutumunuz olduğunu kabul edersiniz.

Hareketleriniz, duygularınız, düşünceleriniz ve kararlarınızdan siz sorumlusunuz. Bu sayede, hangi konuda sorumlu olduğunuza karar verme imkanına sahipsiniz.

Bu nedenle, hayatın anlamı değişkendir. Her gün ve her an bir durumun içinde takılı kalacağınıza ya da kendinize olan saygınızla hareket edeceğinizi, gerçek benliğinizi dinleyeceğinizi, haz tuzaklarından ve anlık memnuniyetlerden kendinizi özgür kılacağınızı belirleyen kararlar alma fırsatına sahipsiniz.

“Bir insan, diğer kişiler arasında bir şey değildir; olaylar birbirlerini belirler, fakat insan nihayetinde kendi kendine karar verendir. İnsanın yeteneği ve çevre koşulları dahilinde olduğu şey, kendisini var etmektir.”

– Viktor Frankl

Psikolog Gema Sánchez Cuevas

Hayattaki anlam, her insanın yaşam tarzına, niyetlerine ve hedeflerine verdiği önemi ifade eder. Her bireyin kendi anlamını bulmak için içsel bir yolculuğa çıkması gerektiği için, bu anlam kişiden kişiye değişir.

“Hayatımın anlamı ve hiç bir amacı yok. Kendimi, hiç bir yönü olmayan ve akıntıya kapılıp gitmiş biri gibi hissediyorum. Ne istediğimi bilmiyorum, hiçbir şey beni yeterince motive etmiyor ve hayattaki yolumu bulamıyorum.“ Daha önce, hayatınızı veya kendinizi bu kelimelerle daha önce tanımlamış olmanız oldukça mümkün; herkesin böyle bir dönemi oluyor. Varoluşsal krizler, yaşamdaki anlamı bulmanın imkansız gibi görünebileceği belirli yaşam aşamalarında kaçınılmaz olarak ortaya çıkar.

Varoluşsal krizler genellikle, diğerleri arasında daha çok öne çıkan ayrılık, sevilen birinin kaybı, hayal kırıklığı veya iş kaybı gibi bazı acı verici durumlardan kaynaklanabilir. Acı ve umutsuzluğa neden olan tüm durumlar kesinlikle varoluşsal bir krizi tetikleyebilir. Bazı insanlar sadece geçici olarak acı çekerken, diğer insanlar daha derin ve uzun süreli bir acıya düşebilir. Varoluşsal bir krizin ortasında olduğunuz dönemde inanılmaz derecede kaybolmuş hissedebilirsiniz. Kim olduğunuzu bilmiyor olabilirsiniz ve geleceğe güvensizlikle bakabilirsiniz. “O kadar kayıp hissediyorum ki hayatımın bir amacı yok ve bir çıkış yolu bulamıyorum” dediğiniz mutlaka olmuştur.

Hayatımın anlamı nedir?

Birçok yazar, bilim adamı ve filozof geçmişte yaşamın anlamı hakkında uzun uzun tartıştılar. Fakat hiç kimse insanlığın geri kalanını kendi evrensel hakikatini benimsemeye ikna edemedi.

Yaşamın anlamı, her insanın ona yüklediği anlama, kişisel olarak aklında olan niyetlere ve amaçlara atıfta bulunur. Her bireyin bir iç yolculuğa çıkarak kendi anlamını bulması gerektiğinden, bu anlam kişiden kişiye değişiecektir. Psikiyatrist Viktor Frankl, Man’s Search for Meaning (İnsanın Anlam Arayışı) isimli eserinde, hayatın her koşulda bir anlamı olduğunu ifade ediyor. Bir kişi acı ve sıkıntı durumlarında bile bir anlam bulabilirse, trajedilerini başarıya dönüştürerek bunların üstesinden gelebilir.

Frankl için, her insanın yaşamının bir anlamı zaten var ve sadece bulunmayı bekliyor. Sonuçta, her insan kendi hikayesini yazıyor. İnsanlar, belirli durumlarla karşılaştıklarında nasıl hissedeceklerine aslında kendileri karar verirler.

Hayatımın hiçbir anlamı yok ve üzüntü her yanımı kapladı

Hayatınızın bir anlamı olmadığını düşündüğünüz zamanlarda, bu durumla ilişkili bazı ilave duygular da yaşayabilirsiniz. Bir şeyin doğru olmadığını gösteren belirtiler olduğundan, ortaya çıkan ve alarm niteliği taşıyan bu duygulara dikkat etmek oldukça önemli. Ayrıca, bu duygular aşağıdakilere de yol açabileceğinden, profesyonel yardıma da ihtiyacınız olabilir:

• Üzüntü. Nedenini tam olarak bilmeden hayata karşı ilgisiz veya üzüntülü hissettiğinizi hissedebilirsiniz. Bazı insanlar iyi bir işi, ailesi ve arkadaşları olduğu için böyle hissetmek üzere bir nedenleri olmadığını düşünürler. Ancak, yine de açıklayamadıkları bir üzüntü hissediyorlardır.
• Kim olduğunu bilmeme. Bu, kendiniz hakkında farkındalık eksikliğinden kaynaklanmakta. “Hayatım anlamsız ve kendimi kayıp hissediyorum. Kim olduğumu veya ne istediğimi bilmiyorum” diye düşünüyor olabilirsiniz.
• Anhedoni. Eskiden sevdiğiniz etkinliklere olan ilginizi kaybedersiniz. Hiçbir şeyden zevk almazsınız ve hiçbir şey sizin için tatmin edici görünmez. Bu sürekli sıkılmış hissetmenize sebep olur.
• Sosyal izolasyon. Hüzün, ilgi eksikliği ve hayatınızda tatmin olmaması karşısında ortaya çıkan hayal kırıklığı daha fazla sosyal izolasyona yol açar. Böyle bir durumda, başkalarıyla takılmak bile istemesiniz.

Varoluşsal bir krizle karşı karşıya kaldığınızda, içsel bir yolculuğa çıkın

İçsel bir yolculuğa çıkarak kendinize tekrar dönüp bakmak için kendinize biraz zaman ayırın. Bu yolculuk sırasında kendinize sormak isteyebileceğiniz bazı sorular: “Hayatımda değişiklik yapmam gerekiyor mu?” “Ne hissediyorum, ne düşünüyorum ve ne istiyorum?” “Kendime öncelik tanıyor muyum?” “Gerçekten olmak istediğim kişi miyim?”

Bu soruların cevaplarını aramak, kendini tanıma yolunda size yol gösterebilir. Bu noktada, hayattaki amaç duygunuzun kaybının ardında, muhtemelen kim olduğunuz ve ne istediğinize dair düşük düzeyde bir bilgi birikimi bulunacaktır. Bu nedenle, amacınızı bulmanız ve kendinizle bağlantı kurmanız, ihtiyacınız olan cesareti ve zamanı kendinize vermeniz gerekebilir.

Kim olduğunuzu bilmiyorsanız hayatınızda gerçekten amaç ve anlam bulabilir misiniz? Varoluşsal bir boşluk, sanki kendi varlığınızla bağlantınızı koparmış gibi, onun yerine bir izleyici olmayı seçiyormuş gibi, kendinizle olan temas kaybı ile eşanlamlıdır. Ne olmuş olabilir ki, içinizde olup bitenlere dikkat etmediğiniz başka bir nesneye veya kişiye odaklanmışsınızdır. Böylece, “Hayatımın hiçbir anlamı yok” düşüncesiyle yüzleştiğinizde, içinize bakın ve kendinizle bağlantı kurun.

“Her şey bir insandan alınabilir, ancak kesinlikle alınamayacak tek bir şey vardır: İnsan özgürlüklerinin sonuncusu – herhangi bir koşul karşısında bir kişinin tutumunu ve kendi yolunu seçmesi.”

– Viktor Frankl

Psikolog Laura Rodríguez

Uyku, organizma için yemek, su, nefes alma gibi vazgeçilemez bir ihtiyaçtır ve çok önemli işlevleri vardır. Gün içinde sağlıklı ve keyifli olmak için rahat ve kaliteli uyku en önemli faktörlerden biridir. Günde erişkin bir insanın ortalama 7-8 uyuduğu düşünülürse insan ömrünün üçte biri uykuda geçiyor demektir. Uyumadan yaşamak mümkün değildir. Dolayısıyla yeterli miktarda ve kaliteli bir uykumuzun olması, hem sağlığımızı korumamız hem de gün içinde işlevlerimizi yerine getirebilmemiz için vazgeçilmez bir zorunluluktur.

UYKU NEDİR?

Uyku, hem bedensel dinlenmeyi sağlayan hem de zihinsel fonksiyonların da yenilendiği bir dönemdir. Düzenli uyku beden ve ruh sağlığı için çok önemlidir. Zira uykusuzluk problemi, uyku düzenindeki bozukluklar insan sağlığını bağışıklık sisteminden, kalp sağlığına, kan şekeri düzeyinden beyin fonksiyonlarına kadar olumsuz etkiler.

Uykunun gün içindeki düzeni ve dağılımı (ritmi), kişinin biyolojik saati tarafından oluşturulmaktadır. Kişinin biyolojik saatine yol gösteren en önemli etmenlerden birisi ışıktır. Gözler tarafından algılanan ışık beyindeki ilgili merkeze ulaşır ve bu merkez de ışığın miktarına (gündüz-gece) bağlı olarak, uyku getirici şeyler veya uyanıklığı sağlayan (diğer bir ifadeyle uykuyu kaçıran şeyler) madde ve hormonları salgılayan merkezlere uyarıcı veya engelleyici mesajlar yollar. Bunun anlamı gün içinde saat içinde kişilerin uyumaya yatkın olduğu veya istese kolayca uyuyamayacağı dönemler vardır.

UYKUSUZLUK (İNSOMNİ) NEDİR?

İnsomni yani uykusuzluk azalmış ve/veya kalitesiz yetersiz gece uykusu dolayısıyla gün içinde insan sağlığını, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen; yorgunluk, bitkinlik, öğrenme, konsantrasyon güçlüğü, aşırı sinirlilik hali ve bazı psikolojik belirtiler ortaya çıkaran önemli bir rahatsızlıktır. Uykusuzluk (insomni) , özellikle gelişmiş ülkelerde uyku ile ilgili problemlere ilişkin en sık karşılaşılan problemlerden biridir. Dünyanın belirli noktalarında uykusuzluğa yönelik yapılan araştırmalar, insomninin toplumda ortalama %35 civarında bir görülme oranı belirtmekte bunların da %10-15’nin orta veya ileri şiddette olguları kapsadığını ortaya koymaktadır. Uykusuzluk probleminin görülme sıklığı kadınlarda daha yüksek orandadır. Kaliteli bir uyku insan sağlığı için olmazsa olmazlardandır. Uykusuzluk kişinin sosyal ve iş yaşantısında çeşitli problemlere yol açabilir. Uyku sorunu yaşayan kişiler ruhsal ve bedensel olarak kendilerini kötü hisseder.

Değişik ülkelerde yapılan çalışmalar, hangi tipte olursa olsun insomni için toplumda ortalama %35 civarında bir görülme oranı belirtmekte ve bunların da %10-15’inin orta veya ileri şiddette olguları kapsadığını ortaya koymaktadır. Az sayıda ve daha dar kapsamlı olmakla birlikte, ülkemizdeki çalışmalar da benzer sonuçlar vermektedir. Görülme sıklığı, kadınlarda daha yüksek orandadır ve yaşla birlikte artmaktadır. Uykuya dair problemler tanı ve tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle, uyku bozukluklarına dayalı araştırmaların yaygınlaşmasıyla birlikte kontrol altına alınabilmektedir.

Uykusuzluk yakınması süresine göre 3 kısma ayrılır; uykusuzluk yakınması bir haftadan uzun sürmediyse akut ya da geçici, bu süre bir hafta ile üç ay arasındaysa subakut, uykusuzluk yakınması üç aydan fazla ise kronik insomniden bahsedilir. Uykusuzluk yakınmasının süresi bir haftadan uzun değilse akut ya da geçici, bir hafta ile üç ay arasındaysa subakut veya kısa süreli, üç aydan fazlaysa kronik insomniden bahsedilir.

UYKUSUZLUK PROBLEMİ NEDEN OLUR?

Uykusuzluk probleminin oluşmasında birçok neden vardır. Yaş ilerledikçe uyku uyumama şikayetinde, uykusuzluk yakınmasında artış görülebilir. Uykusuzluğun en yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Duygulanım bozuklukları, depresyon,
• Alkol ve diğer maddelerin kötüye kullanım,
• Panik bozukluklar,
• Uyku öncesinde aşırı yeme içme,
• Uyku için uygun saatlere kurallara uyulmaması,
• Uykudan önce çay-kahve gibi içeceklerin fazla tüketilmesi,
• Yatağın uyku dışı amaçlar için kullanılması (Yazı yazma, TV izleme, cep telefonuyla ilgilenme)
• Huzursuz bacak sendromu

UYKUSUZLUK NERELERE YOL AÇAR?

İnsanların yaşamlarını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmeleri için gerekli faktörler arasında uyku da bulunmaktadır. Uyku sorunu yaşayan kişilerin hayat kalitesi düşer. Kronik uykusuzluk şikayeti olanların ruhsal ve bedensel sağlığı olumsuz şekilde etkilenir. Uykusuzluk problemi şunlara yol açabilir:

• Gündüzleri dikkat eksikliği, yorgun hissetme
• Konsantrasyon güçlüğüyle birlikte aşırı sinirlilik, 
• İş performansında düşme,
• Depresyon
• Yüksek tansiyon ve metabolik bozukluklar
• Obezite riski
• Bağışıklık sistemini zayıflatma

“UYKU BOZUKLUĞU” SADECE UYKUSUZLUK MUDUR?

Tanımlanmış 80’i aşkın uyku hastalığı arasında kişiyi uykusuyla ilgili en çok rahatsız eden, uyku problemlerine dair farkında olduğu en büyük yakınma uykusuzluktur. Nitekim uyku sorunlarıyla ilişkili doktora başvuran hastaların çoğunluğunu uykusuzluktan yakınanlar oluşturur. Buna karşın aşırı uykululuk yani gün içinde sürekli uyku hali, yorgun kalkmalar birçok hasta tarafından önemsenmeyerek normal karşılanabiliyor.

Tanımlanmış onlarca uyku hastalığının sadece küçük bir bölümünü oluşturan uykusuzluk şikayetinde, doktora başvuran hastalar sonuçları bakımından daha hayati veya acil rahatsızlıkları önemsemeyerek atlayabilmektedir. Uyku bozukluğundan şüphelenilen hastanın önce bir uyku bozuklukları uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Bazen sadece muayene ile hastaya tanı konabilirken; bazen de hastaya uyku tetkikleri yapılarak altta yatan sebepler ortaya konabilir. Gereken tetkikler hastanın kendi evinde veyahut uyku bozuklukları merkezinde yapılabilir.

Kronik uykusuzluk Alzheimer riskini artırabilir

Kronik uykusuzluk sorunu yaşayan bir kişi aynı zamanda Alzheimer risk genlerine sahipse bu durumdaki kişinin Alzheimer olma riski çok daha artmaktadır. Uykusuzluk ve Alzheimer arasındaki ilişki şu şekildedir.

Çok fazla uykusuz kalındığı vakit beyindeki amiloid miktarı artış göstererek beyne zarar vermektedir. Amiloid beta proteini Alzheimer’a neden olmaktadır. Şöyle ki Amiloid beta proteini beyin tarafından üretilir; ancak görevi bittikten sonra yok edilmesi gerekmektedir. Amiloid’in yok olması işlemi ise uyku sırasında gerçekleşmektedir. Bu bağlamda kronik uykusuzluk sorunu yaşayanlar Alzheimer risk genlerine de sahip oldukları takdirde söz konusu hastalığa yakalanma riskleri artmaktadır. Uykusuzluk ve depresyonun aynı anda görüldüğü topluluklarda Alzheimer’a yakalanma oranlarının yüksek olduğu görülmektedir.

UYKUSUZLUK TEDAVİSİ NASILDIR?

Uykusuzluk tedavisinde öncelikle uykusuzluğun nedenlerine kökenlerine yönelik bir araştırma yapılmalıdır. Uykusuzluk şikayeti olan hastaların bir bölümü yalnızca uyku alışkanlıklarının düzenlenmesinden önemli ölçüde yararlanırlar. İnsomni hastaları bazı kurallar konusunda nedenine bakılmaksızın bilgilendirilmeliler. Kronik uykusuzluğa gün içinde yapılan birtakım hatalar neden olabilir. Bunlarla birlikte huzursuz bacak sendromu, gece gelen panik ataklar, uyku apsesi gibi farklı rahatsızlar da gündüz yakınmalarına sebep olabilmektedir.

Uykusuzluk tipine göre öncelik olarak yaşam düzenlenmeleri yapılmalı daha sonra melatonin takviyesi gibi ilaç tedavileri tercih edilmelidir. Kronik uykusuzluğa gün içinde yapılan hatalar neden olabileceği gibi uyku apnesi, huzursuz bacaklar sendromu veya gece gelen panik atak gibi farklı rahatsızlıklar da yol açabilir. Rahat kaliteli bir uyku için ilaçları tercih etmek yerine uykusuzluğa neden olan başlıca sorunun ne olduğu belirlenip buna uygun bir tedavi planlamak gerekir.

UYKUSUZLUKTA İLAÇ TEDAVİSİNDE NELERE DİKKAT ETMELİ?

Uykusuzluk probleminin altından yatan nedenlerde psikiyatrik kökenli hastalıklara sıklıkla rastlanmaktadır. Depresyon gibi duygulanım bozuklukları uykusuzluk yakınmasına yol açabilir. Uykusuzluk yakınması psikiyatrik kökenliyse nedene göre tedavi uygulanmalıdır. Uykusuzluk yakınmasının daha çok geçici veya kısa süreli olduğu durumlarda uyku ilaçları(hipnotikler) bir haftayı geçmeyecek şekilde kullanılabilir. Prensip olarak kronik uykusuzlukta uyku ilacı kullanımı yöntemiyle tedavi gerçekleşmez. Şayet zorunlu kalınırsa uyku ilaçları (hipnotikler) doktor kontrolünde hastadaki gerginliği kırabilmek adına 4-6 haftayı aşmamak koşuluyla verilebilir.

Hastaların doktor tavsiyesi almadan rasgele kullandıkları uyku hapları olumsuz neticeler doğurabilir. Zira hastaların kullandıkları bu tip ilaçlara zamanla tolerans gelişir. Yani aynı etki için dozun zamanla artması gerçekleşebilir. İlaçlar kesildiği takdirde ise uykusuzluk yakınması daha şiddetli bir biçimde geri döner.

İDEAL UYKU SÜRESİ NE KADARDIR?

Uyku süresi parmak izi gibi kişiye özel bir durumdur. İnsan yaşamının yaklaşık üçte biri uyuyarak geçmektedir. Kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte uyku süresinin 4-11 saat arasında değiştiği bilinmektedir. Yaşamın yaklaşık yaklaşık üçte birini uyuyarak geçirmekteyiz. Uyku süresi genetik faktörlerin etkisiyle kişiden kişiye değişiklik gösterir. Genelde yetişkinler için ortalama 7-8 saatlik uyku yeterli olmaktadır. Yetişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda da uyku süreleri ve saatleri genetik faktörlerin etkisine göre değişiklik göstermektedir.

Kimi çocuklarda bu sürelerin ortalama 4-5 saat, kimi çocuklarda ise 12-14 saat olduğu unutulmamalı ve ebeveynler öncelikle çocukları için gerekli olan uyku sürelerini tespit etmiş olmalıdırlar. Daha sonraki süreçte de değişken olabilen uyuma ve uyanma saatleri belirlenmelidir. Çocukların uyuma ve uyanma zamanı mümkünse sabit veya yakın olmalıdır. Zira çocuğun uyku saatlerinin düzenli olması, uykuya dalmayı kolaylaştıracak, uykuya ilişkin problemlerin önüne geçebilecektir. Her çocuğun ideal uyku süresi parmak izi gibi kişiye özel olduğu da unutulmamalıdır.

KALİTELİ UYKU İÇİN ÖNERİLER

Uyku bozukluğu yaşayanlar birçok sorunla karşı karşıya kalır. Uyumadan yaşamak mümkün değildir. Uyku; nefes almak gibi su içmek gibi vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Sağlıklı yaşamın yolu yeterli, kaliteli uykudan geçer. Gün içinde yıpranan sinir sisteminin, vücudun yenilenmesini, dinlenmesini, kendini bakıma almasını sağlayan kaliteli uyku aynı zamanda güne keyifli bir başlangıç yapabilmeyi sağlar. Uykunun sağladığı tüm faydalara karşın uykuya dalmak çeşitli nedenlerden dolayı kolay olmayabiliyor. Kalitesiz bir uyku sonucunda sürekli uykusuzluk ve yorgunluk hali gün boyu devam eder.

Yapılacak küçük değişikliklerle uykuya dalamamak sorunu ortadan kalkabiliyor. Kaliteli uyku için neler yapılması gerektiği şu şekilde sıralanabilir;

• TV karşısında keyifli olduğunu zannedilen kısa kestirmelere kaliteli gece uykusu öncesi son verilmelidir.
• Uyku esnasında ideal oda sıcaklığı 21-22 derece olmalıdır.
• Cep telefonu, iPad, bilgisayar, televizyon gibi elektronik eşyalar yatak odasında bulunmamalıdır.
• Uyurken gece lambası kullanılmamalıdır. Zira uyku sırasında salgılanan melatonin yani uyku hormonunun salınımı için odanın karanlık olması gerekmektedir.
• Melatonin hormonundan en üst seviyede faydalanmak amacıyla 20.30-23.00 arasında uykuya dalmak önerilir.
• Yatak odasının ses ve ışık izolasyonu kontrol edilmelidir.
• Akşam saat 19.00 sonrası yemek yenmemeli, uyku öncesi çay ve kahve gibi uyarıcılardan uzak durulmalıdır.
• Kaliteli uyku için haftada 3 gün spor yapılması faydalı olabilir.
• Akşam yemeğinden önce gerçekleştirilen kardiyo tarzı yapılan hafif spor uykusuzluk sorununa iyi gelebilmektedir.
• Haftanın her günü aynı saatte yatılıp aynı saatte kalkılmasına dikkat edilmeli, izinli olunan günlerde 12.00-14.00 arası üst seviyeye çıkan melatonin salgılamasından faydalanmak için 45 dakikayı geçmeyecek öğle uykusu tercih edilebilir.
• Yatağa yattıktan yarım saat 45 dakika sonra halen uyanık olanlar yataktan çıkmalı, başka bir odada kitap okunarak tekrar yatılması uykuya dalmayı kolaylaştırabilmektedir.

DÜZENLİ UYKUNUN FAYDALARI NELERDİR?

Uykunun sadece dinleme aracı olmayıp aynı zamanda beyin başta olmak üzere vücuttaki tüm organların rejenerasyonu için elzemdir. Düzenli uykunun faydaları şöyle sıralanabilir:

• Uyku esnasında stres hormonları azalır
• Uyku esnasında vücut; kendini onarır, yapılandırır, yeni güne hazırlar
• Düzenli uyku anksiyete (kaygı bozukluğu), depresyonu azaltır,
• Düzenli uyuyan çocukların hafızasının daha güçlü olduğu ortaya konmuştur.
• Düzenli uyku çocuklarsa hiperaktivite riskini de azaltır.

MEMORIAL Nöroloji Bölümü ve Uyku Bozuklukları Merkezi uzmanları

Aşırı uyku sağlığımızı olumsuz etkiliyor

Genellikle “uyku bozuklukları” denince akla ilk gelen şey uykuya dalmada, uykuyu sürdürmede güçlük ya da uykusuzluktur. Aslında tersine uykusuzluk kadar fazla uyumak da kişinin genel sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olur. Yetişkin bir kişinin ideal uyku saati her gün 7-9 saat arasıdır. Bazılarımız her gece 9 saatten fazla uyuyor ve sabahları hala dinlenmemiş ve yorgun kalkıyoruz. Gereğinden fazla uyumak sizi daha yüksek hastalık ve hatta ölüm riskine sokabilir. Aşırı uyku aslında altta yatan bir tıbbi durumun belirtisi veya sebebi olabilir. Uyku hızla büyüyen bir araştırma alanı, dinlenmenin bedeni ve zihni nasıl etkilediği hakkında her geçen gün daha fazla şey öğreniyoruz. Uykunun vücudun kendini onarıp yenilediği bir dönem olduğu ve az dinlenmenin bir dizi sağlık sorununa yol açabileceği bilinmektedir. Yani, daha fazla uyku daha iyi olmalı, değil mi? Ama hayır öyle değil. Yelpazenin diğer ucunda aşırı uyuma da tersine sağlığı tehdit edebiliyor.

“Doğru” miktarda uyku kişiye özeldir, çünkü bazı kişiler yedi saatte kendilerini iyi hissedebilir ama diğerlerinin biraz daha uzun süreye ihtiyacı olabilir. Bununla birlikte, dokuz saatten fazla uyku, yetişkinler için aşırı uyku süresi olarak kabul edilir.

Aşırı uyumanın nedenleri

Kişinin aşırı uyumasının birkaç nedeni olabilir: Bir kişi her gece 9 saatten fazla uyuyorsa, uyku kalitesi değerlendirilmeli. Uykunuzun kalitesi kötüyse, yatakta daha fazla zaman geçirmenize neden olabilir.

Uyku Apnesi – uyku apnesi, yaşamı tehdit eden uyku bozukluklarından biridir. Bir gecede onlarca kez solunum durması atakları ile karakterizedir. Bu tür uyku bozukluğu, her gece parçalanmış ve düzensiz uykuya neden olabilir ve ertesi gün artan bir uyuşukluğa yol açarak kişinin fazla uyumasına neden olur.

Depresyon – depresif kişiler kendilerini sürekli yorgun ve halsiz hissederler. Uyumaktan başka bir şey yapacak enerjileri olmadığını düşündükleri için çok fazla uykuya eğilimlidirler.

İlaçlar – bazı ilaçlar aşırı uyumaya neden olabilir ve bu da uyku bozukluklarının gelişmesine yol açabilir. Aşırı uykusuzluk çekiyorsanız ve bunun nedeninin mevcut ilacınız olduğunu düşünüyorsanız, bu konuda doktorunuzla konuşun.

Uyku Yoksunluğu – İş hayatı sosyal hayatınız nedeniyle uykusuz günler geçirdiğinizde bir süre sonra vücut telafi etmek için aşırı uyumaya başlayabilirsiniz.

Aşırı uyumanın sağlığa etkisi

Aşırı uyku, vücutta çeşitli olumsuz yan etkilere neden olabilir.

• Hafızada etkilenme
• Depresyon
• Vücutta kronik iltihaplanma
• Daha yüksek diyabet riski
• Daha yüksek kalp hastalığı riski
• Daha yüksek felç riski
• Baş ağrıları – Fazla uyuyan insanlar, normal uyuyan insanlardan daha sık baş ağrılarından yakınırlar.
• Obezite – Bir kişi hiçbir şey yapmadığında metabolizma yavaşladığı için çok fazla uyumak obeziteye veya aşırı kiloya neden olabilir.

9 saatten fazla uyumak REM uykusunda geçirdiğimiz süreyi artırır. İnsanlar sıklıkla 9 saatten fazla uyuduklarında kendilerini daha kötü hissettiklerini söylerler. Buna ‘’uyku yüklenmesi’’ diyoruz. Bu durumda kan basıncı, kalp hızı, nabız hızlanarak aşırı çalışacak ve yine kalp hastalıklarına zemin hazırlayacak. Sonuç olarak; 7 saatten az, 9 saatten fazla uyumamaya özen gösterin.

Prof. Dr. DERYA ULUDÜZ

Uyku davranış bozukluklarından biri olan uyurgezerlikte kişi yürüyebilir, konuşabilir ve hatta araba bile kullanabilir. Peki uyurgezerlik neden olur?

Uyurgezerlik Nedir?

REM uyku döneminde, rüya görürken el ve kol hareketleri yapılmasına engel bir mekanizma bulunur. Bu mekanizma çalışmadığında rüya içeriğine bağlı olarak ve genellikle şiddet içeren hareketler görülebilir. Bağırma, küfretme, saldırma ve eşe yumruk atma da sık görülen davranışlar arasında yer alır. Kişi uyuyan eşini yumruklayabilir veya boğazını sıkabilir. Daha çok 50 yaş civarındaki erkeklerde görülen bu durumun ilerleyen vakalarında yumuşak doku yaralanmaları ve kırıklar yaşanabilir. Hatta eşini öldürmeye kadar giden sonuçları nedeniyle hastalığın tedavisi zorunlu hale gelir. Peki acaba uyurgezerlik neden olur?

Parkinson Hastalığı Riski

REM uykusu davranış bozukluğu bulunan kişilerde zeminde nörolojik bir hastalık bulunma olasılığı çok yüksektir. Yapılan çalışmalar, bu kişilerin yüzde 35-50’sinde zaman içinde Parkinson Hastalığı geliştiğini gösterir. Bu nedenle bu kişilerin dikkatli izlenmesi gerekir. Parkinson hastalarının ise en az yarısında REM uykusu davranış bozukluğu bulunur.

Stres Altında Çalışanların Hastalığı: Uyurgezerlik

Uyurgezerlik en sık rastlanan uyku davranış bozukluklarından birisidir. Hemen herkesin bildiği gibi derin uykudan uyanan kişi oturur, yürür, konuşur ve hatta araba bile kullanabilir. Genetik geçişli olan bu rahatsızlık 6-12 yaş arası çocukların yüzde 17’sinde yaşanır. Yaşla beraber düzelen bu sorunda koruyucu tedbirler almak çok önemlidir.

Uyurgezerlik Belirtileri

Uyurgezerlik sırasında gözleri açıktır ama sabit ve boş bakarlar. Konuşur, dolaşır, bir şeylerle ilgilenebilirler fakat aslında uyku halindedirler. Beden hareketleri tam olarak kontrol altında değildir. Çoğu zaman uyandırıldıklarında ne yaptıklarını hatırlamazlar. Onlarla iletişime geçmeye çalıştığınızda genellikle sizi duymazlar ya da mantıklı cevaplar vermezler.

Uyurgezerlik Tedavisi

Uyurgezerliğin belirli bir tedavisi yoktur. Bu sorunu yaşayan kişiler için alınması gereken en elzem önlem uyurgezerlik sırasında kişinin kendisine zarar vermesini önleyici tedbirler almaktır. Mesela balkon-pencere kapılarının kilitlenmesi, kişinin uyuduğu odanın düşmelere neden olmaması için derli toplu tutulması, bıçak gibi kesici aletlerin ortalıkta bırakılmaması gibi önlemler alınabilir. Stres önemli bir etken olduğu için stres yönetimi konusunda psikolojik destek alınabilir. Psikolojik bir sebebe bağlı uyurgezerlik yaşanması halinde, bir hekime başvurarak uygun görülen yöntemlerle şikayetlerde azalma sağlanabilir.

Uyurgezer Çocuğu Koruma Yolları

Uyurgezer çocuk uyandığında kendisine zarar verecek cisimler odada bulundurulmamalı, evin dış kapısı ve balkon kapıları kilitlenmeli ve hatta kilidi de açabileceği göz önüne alınarak kapının üstünde bırakılmamalı. Ayrıca uyurgezer çocuk birden uyandırılmamalı, sakin bir ses tonu ile çocuk yatağına gitme ve tekrar uyuma yolunda telkin edilmeli. Yetişkinlerde uyurgezerliğin en sık nedeni stres ve uyku düzeni bozukluğudur. Vardiyalı çalışanlar, üniversite öğrencileri risk altındadır.

Yüz Çocuktan 3’ünde Uyku Terörü Yaşanır

Uyku, insanın belki de en savunmasız olduğu anlardan biri. Ancak en sakin olduğu düşünülen bu saatlerde bile bazı insanlarda anormal davranışlar sergilenebiliyor. Sinir sisteminin çocukluk döneminde tam olarak gelişmemesi bu yıllarda uyku terörü denilen davranış bozukluğunun yaşanmasına neden olur. Özellikle 5- 7 yaş arası çocuklar derin uykularından çığlık atarak ve korku dolu bir ifadeyle uyanır. Yatakta oturan veya ayağa fırlayarak anlamsızca etrafına bakan bu çocukların göz bebeklerinde büyüme, terleme, çarpıntı, hızlı nefes alıp verme gibi hareketler yaşanabilir. Çocukların yüzde 3’ünde gözlenen uyku teröründe herhangi bir tedaviye gerek duyulmaz. Ancak hastalık 4 yıl içinde kendiliğinden düzelir. Uyku terörünün erişkinlerde görülme oranı ise yüzde 1’dir.

Kabus Bozukluğu

Sadece korku ya da endişe değil aynı zamanda öfke, üzüntü, nefret içeren, rüyaların yoğun bir şekilde hatırlanması ve uykudan yineleyici uyanma ataklarının yaşanması da uykuda davranış bozukluğunun bir türüdür. Kabus bozukluğu olarak adlandırılan bu durumda tam bir uyanıklık, sersemlik hali, nerede olduğunu bilememe durumu var. Uykudan sonra ise kabuslar oldukça net hatırlanır. Yaşanılan şokun etkisiyle tekrar uykuya dalmakta güçlük çekilir. En sık 3 ile 6 yaş arasında görülen bu bozukluğun en önemli etkenleri ise çevre ve televizyon. Çok sık olmadığı sürece tedavi gerektirmeyen kabus bozukluğunu yaşayan çocukların mutlaka psikiyatrik açıdan incelenmesi gerekir.

Uykusunda Yemek Yiyerek Obezite Sınırına Gelenler Var

Uyku davranış bozukluklarının birisi de gece boyunca gözlemlenen anormal yeme düzenidir. Bu kişiler gün içinde yenmeyecek çeşitte yemekleri (donmuş et, soğuk çorba, katı yağ vb.) yeme, tehlikeli yemek hazırlama davranışı ve sigara içme gibi kendine ve etrafa zarar verme eğiliminde olur. Atak sayısı ise gecede 1 ile 7 arasında değişir. Bilinci tam ya da kısmen açık olsa da genellikle bu kişiler sabah uyandıklarında olayları hatırlamaz. Engellenmeye çalışıldıklarında ise agresif ve saldırgan olabilirler.

Gece uyanma atakları nedeniyle sabah yorgunluğu ve gün içinde uykululuk hali ortaya çıkar. Uykuya bağlı yemek bozukluğunun sık olması kilo alımına ve hatta Tip 2 diyabet riskinin artmasına bile neden olabilir. Bu durum genelde 30 yaşlarındaki kadınlarda yaşanır. Kişilerin yüzde 40’ında ise kilo sorunu ortaya çıkar. Uyku yoksunluğu ve kilo problemi olan hastaların hekimlerine başvurarak reçete edilen ilaçları kullanmaları ve bir diyetisyenden yardım almaları büyük önem taşımaktadır. 

Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu’nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.

ACIBADEM HAYAT